e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zandkop zandbulten: zantbøltǝ (Meijel), zandheuvel: zanjthø̄vǝl (Ospel) Zandbult hier en daar tussen het veen. [II, 50] II-4
zandkorrel, korreltje zand greumeltje: greumeeke (Schinnen), kern: kier (Bleijerheide, ... ), kerntje: kjeunke zoavel (Hoeselt), kijt: kiet (Bleijerheide, ... ), o.  kit˃ zant (Eys), kluitje: kluutje (Maasbree), koren: koar (Bleijerheide, ... ), koën (Gronsveld), korentje: e käörke zand (Klimmen), een keurke zand (Hoensbroek), kee.reke (Hasselt), keuneke (Bunde, ... ), keunsche (Vaals), keurke (Lutterade, ... ), keurke zank (Sevenum), keurke zèndj (Guttecoven), keurke-zàndj (Ospel), kuerke (Stein), kèùrkə zanjtj (Heythuysen), kéurkè (Doenrade), körke zandj (Lutterade), körkə (Schinnen), è keùrke zàngd (Sevenum), è körke zand (Beek), ə kéériŋskə zànt (Meeuwen), ⁄n käörke zand (Klimmen), ⁄t köörke (Sittard), ps. boven de ö moet nog een lengteteken staan; deze combinatieletter is niet te maken! (of omspellen: ›?).  körke (Blitterswijck, ... ), korkeltje: (korreltje)  körgəlkə zant (Meijel), korrel: inne korrel zank (Waubach), kaorəl (Roermond), ⁄ne korrel z‧andj (Montfort), m.  kirəl zant (Eys), korreltje: e ke͂rrelke (Wijlre), e körrelke zandj (Susteren), e körrelke zank (Heerlen), e körreltsje zank (Kerkrade), ein körrelke zand (Schimmert, ... ), en kŭrrelke zand (Schimmert), keurelsje (Maastricht), keurelsje zand (Maastricht), kōrrelke zand (Weert), kuirələkə (Loksbergen), kurrelke (Vlodrop), kurrelke zandj (Beesel, ... ), kurrelkə zantj (Pey), kèùrelke (Maasbree), kèùrəlsjə zánt (Maastricht), kérrelke (Opglabbeek), kéélke (As), kéérelke (Gruitrode), kôrrelke (Venray), körrelke (Ell, ... ), körrelke zand (Geulle, ... ), körrelke zandj (Echt/Gebroek, ... ), körrelke zank (Maasbree), körrelke zând (Venray), körrelkə (Oirsbeek), körreltjə zàànd (Gennep), körreltsje (Maastricht), körrəlkə (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), körrəlkə zank (Nieuwenhagen), körrəlkə zànd (Maastricht), körrəlsjə (Maastricht), körələkə (Loksbergen), kørəlʔjə zānt (Kwaadmechelen), èè körrelke zand (Bree), ə körlkə zánjtj (Brunssum), ə körrəlkə (Wijnandsrade), ə körrəlsjə zānt (Maastricht), ə körrəlsjə zànt (Maastricht), ən kərəlkə zántj (Haelen, ... ), ⁄n kurrelke zand (Meerlo), o.  køͅrəlkə zant (Ingber), kruimel: kruumel (Steyl), spiertje: sjpīērkə (Susteren), spéérke (Pey), zandkijt: zand kiet (Vijlen), zandkorentje: e zandkäörke (Klimmen), zaandkönsje (Mheer), zandjkeurke (Tungelroy), zandkäörke (Klimmen), zendj keurke (Born), zandkorrel: zandj korrel (Montfort), zandjkorrel (Montfort, ... ), zandjkōrrel (Merkelbeek), zandjkòrrel (Haelen), zandkorrel (Caberg, ... ), zandkorrəl (Simpelveld, ... ), zandkörrel (Eys), zanjdkorrel (Schinnen), zanjtkorrəl (Horn), zankkorrel (Holz), zantjkorrel (Herten (bij Roermond)), zantjkorrəl (Kapel-in-t-Zand), zantjkòrrel (Doenrade), zāndkorrel (Tienray), zāntkórrəl (Heerlen), zàntkorrəl (Maastricht), zàntkòrrəl (Venlo), zàntkórrəl (Schimmert), zájntjkòrrəl (Heel), ⁄ne zandkorrel (Boekend), zandkorreltje: zajndkörrelke (Geleen), zand körrelke (Gulpen), zand körrelkə (Venlo), zandj kòrrelke (Roermond), zandj körrelke (Neer), zandj-körrelke (Nunhem), zandjkörrelke (Roermond, ... ), zandkeurelsje (Maastricht), zandkeureltje (Maastricht), zandkorrelke (Neeroeteren), zandkurrelke (Ten-Esschen/Weustenrade), zandkörrelke (Amby, ... ), zandkörrelsje (Maastricht), zandkörreltje (Maastricht), zandkörreltsje (Maastricht), zandkörrəlkə (Epen), zanjdkörrelke (Buchten), zanjtkörrelke (Thorn), zanjtkörrəlkə (Beesel), zank körrelke (Heerlerbaan/Kaumer), zankkörrəlkə (Nieuwenhagen), zant körrəlkə (Schimmert), zantj-körrəlkə (Kelpen), zantjkörrəlkə (Hunsel), zantkörrəlkə (Hulsberg), zantkörrəltsjə (Maastricht, ... ), zāānkkeurreltsjə (Simpelveld), zenjdkòrrelke (Stein), zàntj körrəlkə (Sittard), zàntjkərəlkə (Amstenrade), zándkörrəlkə (Venlo), zántjkörrölkö (Stevensweert), zántjkörrəlkə (Horn), zènjdkörrelke (Stein), ən zànjtkörrelke (Geleen), zavel: zável (Jeuk) korrel || korreltje || zandkorrel, korreltje zand [zandeke] [N 81 (1980)] III-4-4
zandkruier zanddroger: zant˱drōgǝr (Milsbeek), zandkruier: zantkryjǝr (Venray), zaŋkkrø̜jǝr (Spekholzerheide), zandman: zantjman (Nunhem) lt\r\ zanthɛr\k) en in Q 17 en Q 20 met een reek (rē̜.k). In Q 17 maakte men verder gebruik van een kissel (kes\l), een plank met daaraan een steel bevestigd. De zandkruier zorgde bovendien voor de aanvoer van het zand naar de vormtafel of de steenpers.} zanddroger: zant˱drōg\r L 163a; zandman: zantjman L 322a; zandkruier: za' [monogr.] II-8
zandschop aardeschup: ē̜̜rtšø̜p (Echt), bats: bats (Milsbeek, ... ), batsje: bɛtskǝ (Belfeld), pannetje: pɛnkǝ (Swalmen), pɛnšǝ (Spekholzerheide), platschup: platšøp (Sittard), roffelschup: rufǝlšø̜p (Klimmen), schoep: sxup (Loksbergen), šōp (Maaseik, ... ), schuit: šūt (Nunhem), šūǝt (Panningen), schuitje: šȳtjǝ (Nunhem), schup: sxøp (Sint-Truiden, ... ), zandschup: zanjtšø̜p (Reuver, ... ), zaŋkšø̜p (Tegelen) Geronde zandschop, gebruikt om de losse kleikruimels op te scheppen. Het woordtype batsje (L 297) duidt een zandschop aan die in de gresbuizenindustrie werd gebruikt. [N 98, 36; monogr.] II-8
zandsteen crauberger: krawbęrgǝr (Klimmen, ... ), kunrader: kønrādǝr (Belfeld  [(hardsteen)]  ), kønrǭdǝr (Rijckholt), kunrader steen: kunrader steen (Rumpen), køndǝr stęjn (Geulle), køndǝr štēn (Schinveld), køndǝr štęjn (Beek  [(zandsteen uit Kunrade)]  , ... ), kønrādǝr stęjn (Blerick, ... ), kønrādǝr štęjn (Heythuysen), kønrǫadǝr štē̜jn (Ulestraten), kønrǭdǝr štē (Eys), kønrǭdǝr štēǝ (Noorbeek  [(harde zandsteen uit Kunrade)]  , ... ), kønrǭdǝr štęjn (Munstergeleen, ... ), nievelsteen: nivǝlštęjn (Schimmert  [(grote blokken)]  ), nievelstener: nivǝlštęjnǝr (Kerkrade), nievelstener zandsteen: nevǝlštēǝr zaŋkštē (Waubach), zandblokken: zānt˱blø̜k (Noorbeek, ... ), zandbrikken: zant˱brekǝ (Genk, ... ), zānt˱brekǝ (Boorsem), zandsteen: zandsteen (Gelieren Bret, ... ), zanjtstęjn (Neeritter), zanjtštęjn (Herten, ... ), zantjstęjn (Ell, ... ), zantjštęjn (Dieteren, ... ), zantstijǝn (Berverlo, ... ), zantstin (Lummen, ... ), zantstiǝn (Meijel), zantstęj.n (Venlo), zantstęjn (Blerick, ... ), zantstīn (Houthalen, ... ), zantstīǝn (Paal), zantštē (Eys), zantštęjn (Klimmen, ... ), zaŋkštē (Waubach), zaŋkštęj.n (Tegelen), zaŋkštęjn (Helden), zāntstēn (Hoeselt), zāntstęjn (Maastricht, ... ), zāntstījǝn (Achel), zāntštęjn (Eijsden), (mv)  zanjtštēn (Jabeek, ... ), zavelsteen: zǭvǝlstīn (Bevingen, ... ), zǭvǝlstīǝn (Sint-Truiden) Natuurgesteente, bestaande uit zandvormige kwartskorrels die door een bindmiddel tot een vast geheel verbonden zijn. De kleur ervan kan zeer verschillend zijn. Zandsteen wordt onder meer gebruikt als bouwmateriaal. De 'Kunrader steen' wordt volgens de invuller uit L 427 gedolven in Kunrade bij Voerendaal. 'Crauberger' wordt ook Kunradersteen genoemd en ontleent zijn naam aan het gehucht Crauberg onder Klimmen waar de steengroeven liggen. [N 30, 55c; N 30, 55d; N 30, 55g; N 30, 56] II-9
zandzeef, onderste zeef in de wanmolen fijn zeef: fin zē.f (Vucht), fin zēf (Berg, ... ), fī.n ziɛ.f (Hees), fijn zift: fin zeft (Gennep, ... ), fęn zeft (Zelem), harp: harp (Grevenbicht / Papenhoven), klein riesje: klē reskǝ (Grote-Spouwen), klein rooster: klęi̯nǝ rēstǝr (Mopertingen), klęnǝ røstǝr (Diepenbeek), klein zeef: klei̯ zīǝ.f (Dilsen), klęi̯n ziɛ.f (Val-Meer), kleine zift: klęnǝ zeft (Heppen), onderste zeef: ǫ.ndǝrstǝ zīǝ.f (Vroenhoven), ries: ris (Berg, ... ), treugel: trø̜xǝl (Opgrimbie), zaadgoedzeef: zōtgűt˲ziɛ.f (Vlijtingen), zaadzeef: zǭt˲zēǝ.f (Rekem), zandloper: za.ntluǝpǝr (Beringen, ... ), za.ntlø̜i̯.pǝr (Kessenich, ... ), za.ntlęi̯.pǝr (Bree, ... ), zai̯njtlø̜i̯.pǝr (Kinrooi), zantlypǝr (Paal), zantlūpǝr (Halen), zā.ntlø̜i̯pǝr (Bocholt, ... ), zā.ntlęi̯.pǝr (Beek, ... ), zandrooster: za.ntryi̯stǝr (Linkhout, ... ), za.ntrystǝr (Beringen, ... ), zantrȳstǝr (Herk-de-Stad), zā.ntristǝr (Berbroek, ... ), zāntrøstǝr (Diepenbeek), zandzeef: za.ntzē.f (Achel, ... ), za.nt˲zē.f (Boorsem, ... ), za.nt˲zīǝ.f (Wijshagen), zand˲zif (Gelieren Bret, ... ), zantjzēf (Ell, ... ), zantzīf (Hushoven), zāndzēf (Geistingen, ... ), zāŋktzē.f (Panningen), zāŋk˲zē̜f (Blerick, ... ), zāŋk˲zɛ̄f (Baarlo), zandzeefje: zāntjzēfkǝ (Swalmen), zandzift: za.nt˲zeft (Koersel, ... ), zand˱zeft (Broekhuizen, ... ), zeef: zēǝ.f (Neerharen), zīɛ.f (Waltwilder), zift: zeft (Zelem) De tweede, fijne, zeef in de wanmolen die het zand scheidt van hetgeen door de bovenste zeef is gekomen, zodat dit graanafval (stukjes aar, onkruidzaad, kleine korrels, enz.) als veevoer gebruikt kan worden. Zie ook de toelichting bij de lemma''s ''zeef in de wanmolen'' (6.3.7) en ''graanafval'' (6.1.30). [N 14, 45a; JG 1b -gedeeltelijk-; monogr.] I-4
zang gezang: e schoen gesank (Kerkrade), e šun gəsāŋk (Kerkrade), gezank (Simpelveld), gezâŋk (Montzen), jezangk (Kerkrade), NB gezankverein: zangvereniging.  gezank (Eygelshoven), Sub Simpelvelds gezank.  jezank (Bocholtz), zand: zank (Swalmen), zang: eene zank (Genk), eine zank (Bree), en zang (Beringen), ene zangk (Bilzen), ene zank (As), ene zāng (Baelen, ... ), eͅnə skoͅnə zānk (Heers), inne zank (Herk-de-Stad, ... ), inne zānk (Hamont, ... ), inə sXŏnə zàŋk (Eksel), ne zang (Tessenderlo), ne zank (Lommel, ... ), ne zāng (Helchteren), nø sXunə zàŋ (Meldert), nə sXunə zaŋk (Houthalen), nə sXunə zāŋk (Helchteren), nə sXunə zàŋ (Koersel), nə sXənə zāŋk (Kwaadmechelen), nə šōnə zaŋk (Berg), nə šōənə zàŋk (Beverst), skone zaaŋk (Veulen), zA.ŋk (Borgloon), za.ŋk (Meeswijk), za:nk (Bocholt, ... ), zang (Aubel, ... ), zangk (Jeuk), zank (Boorsem, ... ), zaŋ (Loksbergen, ... ), zaŋk (Martenslinde), zānk (Maastricht, ... ), zà.ŋk (Hasselt), zànk (Tongeren), zá.nk (Zolder), záng (Zonhoven), ənə šaounə zàŋk (Bilzen), ənə šonə zaŋ (Tongeren), ənə šōnə zank (Tongeren), ənə šōnə zàŋk (Tongeren), ənə šuənə zàŋk (Opoeteren), ənə šūnə zàaŋk (Bree), ənə šūnə zàŋk (Lanklaar, ... ), ’ne zank (Peer), 10, 13  zank (Roermond), 2. Zangkoor.  zaank (Gronsveld), de eerste schwa is heel klein bovenaan achter de u  šuənə zàŋg (Lozen), De kemeede wes goed, ma de zank wes nog beëter: Vroeger werden de tussenpauzen opgeluisterd met liedjes.  zank (Kortessem), De za.nk vo.nd_iech schoeën, ma den èlleger troek op nieks: De zang vond ik mooi, maar de orgelmuziek leek nergens naar.  za.nk (Hasselt), Het "Zenkske"was een zangsociëteit, die op t einde der vorige eeuw te Uikhoven gesticht werd en waaruit de Sint-Luciefanfare is gegroeid.  zank (Uikhoven), In: noëzangk nazang.  zaŋk (Sint-Truiden), Mv. zaeng.  zaŋ.k (Rekem), Opm. In ss. dikwijls ook zang, zaang.  zank, zaank (Maastricht), puntje onder de e en onder de o  enə skonə zaaŋk (Hoepertingen), Sub zang: ook zank.  zank (Sint-Truiden), vgl. ook pag. 285 sub ZINGEN: zank [zang, het zingen].  zank (Posterholt), vgl. pag. 92: gezang, niet gebr.; men zegt zank.  zank (Roermond), zingen: (zingen)  ə sXūnə zĕŋə (Herk-de-Stad) 1. Zang. || 2. Zang. || [II]. Zang: Het zingen. || [Muziek/zang]: Zang. || Een lied, een liedje. [ZND 30 (1939)] || Een schone zang. [ZND A1 (1940sq)] || Gezang(en). || Gezang. [ZND m] || Gezang: het zingen. || Het zingen van kinderen [gelots]. [N 90 (1982)] || Lied (enk. en mv.). [ZND 01 (1922)] || Zang. [Willems (1885)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || Zang1. || Zang1: 1. Gezang; zangstuk. || Zang: het zingen, gezang. || Zang: zang. III-3-2
zang add.: samenzang aan de bar teekzingen: Van Dale: III. teek, (gew.) tapkast.  tekezinge (Brunssum) Samenzang aan de bar, meestal volksliedjes of algemeen bekende liedjes, soms met begeleiding van accordeon. III-3-2
zang, bussel gelezen aren aarbussel: ōrbø̜sǝl (Melveren), aarbusseltje: ōrbøsǝlkǝ (Linkhout), ǭrbęsǝlkǝ (Wijshagen), arenbusseltje: ǭrǝbęsǝlkǝ (Zutendaal), armvol (dim.): hęrvǝlkǝ (Molenbeersel), buisje: byskǝ (America, ... ), bø̄skǝ (Gennep, ... ), bussel: bøsǝl (Boshoven, ... ), bø̜sǝl (Lanaken, ... ), bę.sǝl (Beverst, ... ), busseltje: bø.sǝlkǝ (Houthalen), bøsǝlkǝ (Achel, ... ), bø̜sǝlkǝ (Bocholt, ... ), bęsǝlkǝ (As, ... ), busselzang: bø̜i̯sǝlzaŋ (Diepenbeek), cartouche (dim.): kǝtuškǝ (Maasmechelen), dikke bussel: di.kǝ bęsǝl (Hasselt), gelegje: gǝlɛxskǝ (Wijchmaal), gezomers: gǝzø̄mǝrs (Heer), godsschel: gǭtsšęl (Heerlen), grop aren: grop aren (Hechtel), handvol: a.mfǝl (Vucht), hamfǝl (Kortijs), hampǝl (Baarlo, ... ), handvol (dim.): hęfǝlkǝ (Lommel), korengang: korengang (Helchteren), oogstbusseltje: oogstbusseltje (Eisden), raapbusseltje: ruǝpbøsǝlkǝ (Lummen), raapsel: rǭ.psǝl (Genk), rǭpsǝl (Heppen), roest: roest (Merselo), schoofje: sxufkǝ (Wijchmaal), tros aren: trǫs˱ ǭrǝ (Tongerlo), walm: walǝm (Zelem), wis: wes (Herten, ... ), węs (Beek, ... ), zang: zaŋ (Aalst, ... ), zaŋk (Neeritter, ... ), zāŋ (Broekom), zɛŋ (Beringen, ... ), zang (dim.): zɛŋskǝ (Maasmechelen, ... ), zangertje: zɛŋǝrkǝ (Noorbeek), zomer: sø̄mǝr (Baarlo), zø̄mǝr (Helden), zomerbuisje: zø̄mǝrbyskǝ (Tegelen), zomerstrobben: zø̜̄mǝrštrubǝ (Panningen), zoomsel: zømsǝl (Velden) De bussel die de arenlezers bijeenbrengen. Vergelijk het lemma ''bussel geharkte aren'' (5.2.3). In het westen van de Kempen wordt opgemerkt dat dergelijke zangen vooral bij het lezen van hennep worden gemaakt. In het Noord-Truierlands worden de zangen niet gebonden, maar los verzameld. Godsschel, naar Jongeneel 1884, is een metafoor naar de vorm van de altaarbel. [N 15, 36; JG 1a, 1b, 1c, 2c; monogr.] I-4
zanghaantje kraaihaan: krē̜.hō.n (Heesveld-Eik), krɛi̯hō.n (Zutendaal), kraaihaantje: krihø̜̄nǝkǝ (Gronsveld), kręi̯hē̜.nkǝ (Niel-bij-As), krɛ̄hē̜.nkǝ (Munsterbilzen), slofhaantje: slufhīǝ.nkǝ (Godschei), zanghaantje: za.ŋkhē̜nkǝ (Opglabbeek), zinghaan: zęŋhān (As), zęŋhō.n (Diepenbeek, ... ), zęŋhō.nǝ (Houthalen), zinghaantje: zeŋhøŋkǝ (Rutten), zeǝhøŋkǝ (Sluizen), zeǝhø̜nkǝ (Tongeren), zē̜.ŋkhǭǝŋkǝ (Mechelen-Bovelingen), zęi̯hoŋkǝ (Beverst), zęŋhø̜nkǝ (Hoeselt), zɛi̯hǫŋkǝ (Bommershoven) Haantje van een speciaal ras, dat veel kraait en in prijskampen uitkomt. [JG 1a, 1b; monogr.] I-12