e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zeep zeep: seep (Sippenaken), sie duit den afwas altied mit greun seip (Linne), sie schpeult nog ummer mit greun zeep (Nieuwenhagen), wesjt zie de sjotele nog altied met greun zeip (Heel), zaip (Ophoven), ze deed de weisj noch ummer mit greun zeep (Vijlen), ze deed dur sjpeul nog ummer mit greun zeep (Waubach), ze deed d⁄r sjpeul nog ummer mit greun zeep (Waubach), ze deeg d⁄n aofwas met greun zeip (Maastricht), ze deet dor zpeul nog emmer mit žwatse zeef (Vaals), ze deet-er sjpeul noch ummer mit greun zeep (Voerendaal), ze deit de afwasch nog altied met greun zeip (Meerssen), ze deit de afwasj nog mèt greun zeip (Margraten), ze deit de sjpeul nog altied met greun zeip (Valkenburg), ze deit den aafwas nog altiet met greun zeip (Amby), ze deit den aafwey nog altied mit greun zeip (Geleen), ze deit den aafwäsj nog ummer mit greun zeip (Schimmert), ze deit don aafwèch nog ummer mih greun zijp (Beek), ze deit d⁄n aofwas nog altied mèt greun zeep (Maastricht), ze deit d⁄n aofwas nog altied mèt greun zeip (Maastricht), ze deuet de schotele nag āltied mit greun zie-ep (Melderslo), ze deut de aafwas nag altiet met greun zijp (Sevenum), ze deut de aafwas nog altied meit greun zeip (Laar), ze deut de aafwas nog altied met greun zeip (Ospel, ... ), ze deut de aafwas nog altieed mèt greun zeip (Hushoven), ze dīt der sjpeul noch ummer mit greun zīp (Eys), ze doon den aafwas nog altijd met greun zeep (Blerick), ze doot de schpeul nog ummer mit greun zeip (Schinnen), ze du ten opwas nog aaltidj mi gruun ziep (Meijel), ze duit de aafwas nag altied mèt greun zeip (Tegelen), ze duit de aafwas nog altied met greun zeip (Baarlo, ... ), ze duit de aofwas nach altied meet greun zeip (Beringe), ze duit de vaat nag al mit greun zijp (Beesel), ze duit de was nog altied mit greun zeip (Roermond), ze duit den aafwas met gruun zeip (Velden), ze duit den aafwas nag altied mit greun zeip (Swalmen), ze duit dĕn aafwas nog altied met greun zeip (Baexem), ze duit d⁄n aafwas nog altièd mit greun zeip (Venlo), ze duit d⁄n opwas nog altièd mit greun zeip (Venlo), ze duitj den aafwas nog altied mit greun zeip (Echt/Gebroek), ze duitj d⁄n afwas noch altiet met greun zeip (Maasbracht), ze dut de afwas nog altied mit greun zieëp (Broekhuizen), ze duut den afwas nog altie met grun zeep (Bergen), ze duut den afwas nog āltied mit gruun zeep (Heijen), ze döët denaafwas nag alliëd met greun zijp (Sevenum), ze sjpeult de tèjere nog altied met greun zeep (Nuth/Aalbeek), ze sjpeult noch ummer mit broen zeip (Puth), ze spult nog ummer mit greun zeep (Mechelen), ze spölt de teldere nog immer met grön zeep (Gulpen), ze waase nog altiedaof mèt greun zeep (Gronsveld), ze wees de sjôttele nag altied mêt greun zeip (Tegelen), ze weest nag altiedaat mèt greun zeip (Helden/Everlo), ze weusjt nog altied aaf mit greun zeep (Mheer), ze weust de schotele nog altied met greun zijp (Panningen), ze wisj noch altied aaf mèt greun zeip (Berg-en-Terblijt), ze wisj nog altied aaf met greun zeip (Ulestraten), ze wèstj nog altied aaf met greun ziep (Roggel), ze:jp (Hoepertingen, ... ), ze:p (Voort), zeei deut den afwas nog altied met greun ziep (Arcen), zeeip (Zolder), zeej dūtə afwas nag altiet mit grūn ziep (Horst), zeejp (Kozen), zeep (Baelen, ... ), zeeëp (Bilzen), zeip (Amby, ... ), zeiəp (Lommel, ... ), zeĭp (Tongeren, ... ), zej duit d⁄n opwas nog altied mit greun zeip (Venlo), zej düt den opwas nog altied mit gruun zeep (Gennep), zey duit de schottele wassen altied mit greun zeip (Blerick), zēf (Eynatten, ... ), zēip (Borgloon), zēp (Eupen, ... ), zĕip (Vechmaal), zeͅip (Leut, ... ), zeͅi̯:p (Guigoven), zeͅjp (Bommershoven, ... ), zi.p (Meeuwen, ... ), zi:əp (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), zie deed de wesch noch altied met greun zeep (Noorbeek), zie deit de aafwesch nog alteit met greun zeip (Noorbeek), zie deit den aafwesj nog ūmmer mit gruin zeip (Limbricht), zie deit der sjpeul nog ummer mit broen zeip (Klimmen), zie duit de speul nog altied met greun zeip (Neeritter), zie duit den aafwas nog altied mit greun zeip (Roosteren), zie duitj den aafwas nog altied mit greun zeëp (Maasbracht), zie duut de aafwas met grön zeip (Ell), zie duut tən aafwas nog altied mèt greun zeip (Thorn), zie sjpeult nog ummer mit greun zeep (Koningsbosch), zie wisj noch ummer af mit greun zeep (Schinveld), zie-ep (Oostham), zieēp (Hamont), ziejep (Tessenderlo), ziejəp (Sint-Huibrechts-Lille), ziep (Buvingen, ... ), zieëp (Buvingen, ... ), zieəp (Tessenderlo), ziĕp (Kermt), zijp (Lanklaar, ... ), zip (Hasselt), ziəp (Bree, ... ), zī gəbroektj bī dən āfwas nŏg altīd broen zèjp (Pey), zīep (Beringen), zīēp (Kermt, ... ), zīp (Hasselt, ... ), zīəp (Bocholt, ... ), zyp (Zonhoven), zèp (Val-Meer, ... ), zèèj duit de aafwas nog altiued met greun zeip (Blerick), zêp (Montzen, ... ), zëep (Rosmeer, ... ), zîip (Borgloon), zïəp (Aalst-bij-St.-Truiden), zə doeit dən aafwas nog altiet mēt grüne zeip (Hout-Blerick), zə duit də aafwas nog altied mēt greun zeip (Weert), zə dūt də sgŏotələ nagt aalt mit grūn ziei̯p (Meterik), zɛip (Gelinden), zɛjp (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), alzelève of altied  ze duit d⁄n aafwas nog alzelève met greun zeip (Beringe), ei geen zuivere klank +/- Fransche è + j  zeip (Rijkel) zeep || Zeep [ZND 03 (1924)], [ZND 04 (1924)] || Zeep. Ze doet de afwas nog altijd met goede zeep. [DC 35 (1963)] III-1-3
zeepbakje zeepbakje: zęjp˱bɛkskǝ (Tegelen) Aardewerken bakje voor stukken zeep. [monogr.] II-8
zeepkruid kruisbloem: WLD  krutsbloom (Guttecoven), waskruid: waskroed (Tungelroy), idiosyncr.  waskruid (Sittard), WLD  waskroed (Stein), waskroet (Montfort), waskrüt (Beesel), wilde fletten: -  wilj flétte (Echt/Gebroek), zeepkruid: zeepkroet (Vijlen), zeepkruid (Jeuk), zeip kroet (Schimmert), zèipkroed (Swalmen), idem  zeepkruid (Venlo), idiosyncr.  zeipkroed (Thorn), Veldeke  zeipkrōēt (Echt/Gebroek), WLD  zeīp-kroet (Schimmert), zéépkroet (Swalmen), zelfde  zeepkruid (Echt/Gebroek) zeepkruid [DC 60a (1985)] || Zeepkruid (saponaria officinalis 40 tot 80 cm hoog. De plant heeft een kruipende wortelstok en vele ondergrondse uitlopers; de stengels groeien iets rechtop en zijn iets ruw; de bladeren zijn elliptisch of langwerpig en groeien kruisgewijs, ze zijn gaaf [N 92 (1982)] III-4-3
zeepsop loog: louf (Reuver), l‧oͅu̯f (Tegelen), (dit woord wordt nauwelijks nog gebruikt).  lauf (Baarlo), zn.  lou (Valkenburg), luter: leiter (Heek), leu-etel (Geleen), leu-etter (Epen), leueter (Dieteren), leuiter (Grevenbicht/Papenhoven), leuter (Boukoul, ... ), leutër (Hoeselt), leut’r (Asenray/Maalbroek), leuëter (Koningsbosch, ... ), lēətər (As), leͅi̯tər (Bilzen), liëter (Puth), liëtter (Meerssen), liöter (Urmond), lītər (Genk, ... ), līətər (Niel-bij-As), lu-öter (Rothem), lueter (Guttecoven, ... ), lueëter (Heel, ... ), lueùter (Puth), luter (Gronsveld, ... ), luter (m) (Heer), luujeter (Eys), luujter (Schaesberg), luuter (Eijsden, ... ), luutər (Maastricht), luuèter (Hunsel, ... ), luuëter (Gulpen, ... ), luèter (Valkenburg, ... ), luëter (Echt/Gebroek, ... ), luöter (Berg-en-Terblijt, ... ), lūūëtər (Nieuwenhagen), lŭäter (Mheer), lwäöter (Echt/Gebroek), ly(3)̄tər (Amby, ... ), ly(3)̄ə.tər (Eupen), ly(3)̄ətər (Altweert, ... ), lytər (Rekem), lyətər (Bleijerheide, ... ), läör (Sevenum), lö-eter (Lutterade), löeter (Valkenburg), lör (Panningen), löter (Buchten, ... ), lø&#x0304.tər (Boshoven, ... ), lø&#x0304tər (Grathem, ... ), lø&#x0304ətər (Herten (bij Roermond), ... ), løi̯tər (Hoepertingen), løtər (Koninksem, ... ), løətər (Heythuysen), lø͂ͅtər (Mechelen-aan-de-Maas), løͅi̯tər (Kortessem, ... ), løͅtər (Gelinden), lùeter (Schimmert), lüeter (Kerkrade), lüijter (Mechelen), lüter (Heerlen), lɛ̄tər (Martenslinde), (Op de Uo van löter, hoort nog een lengtestreep te staan).  lø͂ͅtər (Posterholt), (Op de ö van löter, hoort nog een lengte streep te staan).  lø͂ͅtər (Posterholt), (tweeklank).  lūĕter (Stevensweert), (uu v, muur).  luuter (Brunssum), (uu van muur).  luuter (Brunssum), (van zeep).  leuter (Munstergeleen), (zeeo).  luter (Limmel), (zeepsop).  leuətərə (Swalmen), (Zeepsop).  lø͂ͅter (Vijlen), (Zeip).  luèter (Schimmert), lêûter (Meerssen), \'nen ummer leuter De gank sjroebe mit leuter  leu:ter (Roermond), De gaank woort gesjrób mèt e paar klatse werreme luter  luter (Maastricht), Möt det ziêpliêter kan ich seffes nog den hèèrd dweile  liêter (As, ... ), Verbalsbst. aus dem Ztw. *lutere (ndl. louteren, reinigen, säuberen); vgl. ahd. Adj. lutar \'rein, klar, lauter\'; lat. lautus von lavare, wassen of typeren als luiter (TW)?  ly(3)̄tər (Eupen), zeipsop is \"verhollandst\".  leüter (Maasbracht), lutere: lyterən (Bree), lutertje: luterke (Maastricht), nat: naat (Munstergeleen), schrobwater: šrŏĕpwaatər (Roermond), sop: soep (Heek, ... ), soip (Montfort), sop (Afferden, ... ), sŏŏp (Wellerlooi), sŏp (Gennep, ... ), (ook tegen soep).  sop (Heel), Verklw. söpke  sop (Venlo), zeep: zeep (Klimmen), zeip (Belfeld), zeeploog: zeiplauf (Maasbree), zeiplouf (Baarlo), zeͅi̯ploͅu̯f (Tegelen), zeepluter: zeef-lüeter (Kerkrade), zeefluëter (Haanrade), zeepluter (Simpelveld), zeeplüjter (Mechelen), zefelüeter (Kerkrade), zeipleuter (Bingelrade, ... ), zeipleuwter (Susteren), zeipleùter (Munstergeleen), zeiplueuter (Klimmen), zeipluter (Maastricht), zeipluuter (Borgharen), zeipluëter (Beesel), zeipläör (Sevenum), zeiplêûter (Beegden), zeiplöter (Mheer), zēplø͂ͅtər (Vijlen), zēͅi̯plīətər (Opglabbeek), zeͅi̯plētər (Beverst), ziepleur (Helden/Everlo), zīēplej.ter (Hasselt), zīēplīē.ter (Hasselt), zīplītər (Genk), zëipluĕtter (Ulestraten), zeepnat: sīəpnoͅət (Sint-Huibrechts-Lille), zeeipnat (Merselo), zie-ep-nāt (Blitterswijck), zieëpnat (Castenray, ... ), ziəpnōͅt (Hamont, ... ), zīpnaət (Kuringen), zeepsop: sīpsoͅp (Paal), zaepsop (Weert), zeejpsop (Heijen, ... ), zeepsep (Oirsbeek), zeepsop (Amby, ... ), zeepsŏp (Gennep), zeipsop (Asenray/Maalbroek, ... ), zēͅpsoͅp (As), zeͅi̯psoͅp (Kanne, ... ), zie epsop (Swolgen), zieepsop (Lottum), ziepsóp (Zonhoven, ... ), zieëpsop (Afferden, ... ), zipsoͅp (Bree, ... ), ziəpsoͅp (Beringen, ... ), ziəp˃zoͅp (Neerpelt), zīējpsop (Well), zīēupsop (Meterik), zīpsoͅp (Bocholt, ... ), zīəpsoͅp (Sint-Huibrechts-Lille), zɛi̯psoͅp (Rekem), zɛpsoͅp (Tessenderlo), (leuter).  zeepsop (Doenrade), zeipsop (Montfort), (Lueter).  zeepsop (Rimburg), (uu van muur).  zeepsop (Brunssum), zeepwater: zeejpwater (Wellerlooi), zeepwater (Gruitrode, ... ), zeipwāter (Berg-en-Terblijt), zē.pwātər (Montzen, ... ), ziepwao.ëter (Zonhoven), zieəpwater (Horst), ziēͅpwātər (Wijchmaal), zipwa͂tər (Zonhoven), ziəpwātər (Lozen), ziəpwōͅtər (Beverlo), zīpwātər (Kaulille, ... ), zīpwāətər (Eksel), zīpweͅtər (Kuringen), zīpwōͅtər (Genk), zīəpwātər (Oostham), zepenluter: zēfəlyətər (Bleijerheide, ... ) Hoe noemt u de oplossing van zeep en water? (zeepsop, zeepnat) [N 104 (2000)] || in het zeepsop steken [ZND B1 (1940sq)] || loog || schrobwater || Seifenwasser; || sop [SGV (1914)] || wassop || zeeploog || zeepoplossing || zeepsop [SGV (1914)] || zeepsop (oplossing van zeep en water) [ZND 08 (1925)] || zeepwater || zeepwater, zeepsop III-2-1
zeepwater leuter: lø̜tǝr (Herten), zeepnat: zēpnat (Siebengewald) Mengsel van water en zeep dat wordt gebruikt bij het draadsnijden, draad tappen en boren. Zie voor het woordtype leuter ook RhWb V, kol. 655, s.v. Lütter, "schäumendes Seifenwasser oder Lauge davon, wie sie sich auf der in Bearbeitung durch die Waschfrau befindliche Wäsche bildet. [N 33, 307] II-11
zeer blij blij: blie (Born, ... ), blie zien (Venlo), bliej (Nieuwstadt, ... ), blīē (Reuver), blĭĕj (Oirsbeek), content: kontent (Leopoldsburg), dol van blijdschap: döl van bliedsjap (Herten (bij Roermond)), döl van blietsjap (Herten (bij Roermond)), doodsblij: dytsbliŋ (Meeuwen), erg blij: eg blie zien (Hoensbroek), erg blie (Montfort, ... ), erg bliej (Schimmert, ... ), erreg bli-j (Amby), errich bəlej (Maastricht), èrg bliej (Montfort), èèrg bli-j (Gennep), erg vro: erg vroee (Eys), erg vroëe (Gulpen, ... ), errəg vroeə (Simpelveld), èrg vrōēë (Nieuwenhagen), érch-vrôe (Heerlen), fel blij: fel blij (Hoeselt), gans blij: gans blie (Geleen), gelukkig: gelökkig (Maastricht), gəlökkig zien (Maastricht), godsgelukkig: godsgelökkig (Roermond), grellig froh (du.): gr‧ɛlex˃ vr‧uə (Eys), hard content: hèt kontènt (Loksbergen), hardstikke blij: hardstikke bliej (Oirlo), heel blij: heel blie-j (Kapel-in-t-Zand), heel bliej (Posterholt), hiel blei (Maastricht), hiel blij (Jeuk), hiel blijj (Maastricht), hieële bliej (Nunhem), hiēēl blie-j (Venray), hil blij (Gronsveld), hièl bliej (Noorbeek, ... ), hîel bliej (Thorn), jèl blie (Stein), heel froh (du.): hil vrôê (Epen), ingenomen: ingenomen (Meijel), opgemonterd: opgemontert (Vlodrop), overblij: euverblie (Melick), overgelukkig: euvergelukkig (Ophoven), plezierig: plezeerig zeen (Ell), schaap?: ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  sxōͅp (Eksel), uitgelaten: oetgelaote (Beek, ... ), oetgelaotən (Urmond), oetgeloate (Weert), oetgəlaotə (Hulsberg), oeëtgelaote (Herten (bij Roermond)), oêtgelaote (Venlo), oëtgelaote (Maasbree), ōētgelaote (Mheer, ... ), ōētgelaotə (Doenrade), ōētgelâote (Swalmen), ōētgəlaotə (Susteren, ... ), utgeloate (Meerlo), ówtgelaote (As), ôêtgəlaotə (Amstenrade), əətgəlòwətə (Loksbergen), (= uitgelaten).  ootgeloaten (Eigenbilzen), uitgelaten blij: oetgelôte blie (Melick), vro: froeë (Vaals), vroeë (Waubach), zeer blij: zier blijj (Maastricht), zo blij als een gek: zo blij als een gek (Meeuwen), zo wreed als een schaap?: zoe vrieëd es e scho⁄p (Eksel) geneigd tot spelen, tot rondspringen [dartel, speels, ondeugend] [N 85 (1981)] || pret, genoegen verschaffend of veroorzakend; aangenaam [pertig, prettig] [N 85 (1981)] || zeer blij [frut] [N 85 (1981)] III-1-4
zeer grote aardappelen aardappelen: jarbǝlǝ (Hasselt), bommen: bǫmǝ (Meijel, ... ), bonken: boŋkǝ (Blitterswijck, ... ), boŋʔǝn (Lommel), buŋk (Blitterswijck, ... ), buŋkǝ (Hasselt, ... ), bøŋk (Blerick, ... ), bø̄ŋk (Baarlo, ... ), bø̜ŋk (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), bűŋk (Ophoven), bǫŋkǝ (Achel, ... ), bonkeren: bøŋkǝrǝ (Bocholtz), castards: kǝstārs (Houthalen), dikke: dekǝ (Tongeren), dękǝ (Kinrooi), dikke aardappelen: dekǝ [aardappelen] (As, ... ), dikǝ [aardappelen] (Beverst, ... ), dyke jalǝpǝl (Diepenbeek), dikke knobben: dikǝ knubǝ (Niel-Bij-Sint-Truiden), dikke patatten: dekǝ pǝtatǝ (Berverlo), dikǝ pǝtatǝ (Gelieren Bret, ... ), dikkoppen: dikø̜p (Ell), droit: drwɛt (Maasmechelen), fommen: fømp (Lanaken), fǫmǝ (Oost-Maarland, ... ), frietaardappelen: fredē̜rapǝlǝ (Lanaken), fretē̜rpǝl (Bree, ... ), fritjapǝlǝ (Wellen), fritērapǝlǝ (Sint Pieter, ... ), frietpatatten: fretpǝtatǝ (Beringen, ... ), fretpǝtɛtǝ (Rummen), fretǝpǝtatǝ (Gingelom), fritpǝtatǝ (Achel, ... ), frøtpǝtɛtǝ (Heppen), friten-aardappelen: fretǝ-ɛ̄rpǝl (Oirsbeek), japen: japǝ (Ell, ... ), jɛpǝrs (Baexem, ... ), kanjers: kanjers (Lutterade), karbonkels: kǝrbuŋkǝls (Hoeselt), kinderkopjes: kendǝrkø̜pkǝs (Achel), kleppers: kløpǝr (Hoepertingen), klępǝrs (Tongeren), klompen: klømp (Klimmen, ... ), klǫmpǝ (Opglabbeek), klonken: kløŋk (Borgloon), knabben: knabǝ (Mechelen), knapen: knapǝ (Lutterade, ... ), knobben: knȳp (Reuver), knoepers: knoepers (Horst, ... ), knoezen: knusǝ (Maasmechelen), knollen: knǫlǝ (Lommel), knotsen: knǫtsǝ (Gennep, ... ), lompe dikke: lǫmpǝ dikǝ (Heel), patattes-frites-aardappelen: pǝtat fret īrpǝlǝ (Maaseik), pommen: pǫmǝ (Gronsveld), stompen: štømp (Helden, ... ), štǫmpǝ (Maasniel), vijf-onzen: vifǫnsǝ (Maasmechelen), zware aardappelen: zwǭr [aardappelen] (Nederweert) Voor de fonetische documentatie van het woord aardappelen, zie het lemma Aardappel. [N 12, 4; JG 1a; monogr.] I-5
zeer kleine aardappelen aardappeltjes: jępǝlkǝs (Borgloon, ... ), ø̄rpǝlkǝs (Molenbeersel), ērpǝlkǝs (Maasmechelen, ... ), ɛrpǝlkǝs (Achel, ... ), bocht: buxt (Paal), bōx (Velden), bǫu̯xt (Maasmechelen), bǫx (Limbricht, ... ), bǫxt (Heppen, ... ), crompîre: (mv)  krumpīrǝ (Mechelen), krōmpīrǝkǝrǝ (Remersdaal), dunne: dunne (Maasniel, ... ), gereddel: gǝrędǝl (Melveren), haneklitsen: hanǝkletsǝ (Mheer, ... ), huifjes: hø̜i̯fkǝs (Sint Pieter), huiven: hivǝ (Houthalen, ... ), hy.vǝn (Overpelt), hyi̯vǝn (Achel), hȳvǝ (Bocholtz, ... ), ȳvǝ (Berg), kartoffel: kartufǝl (Sint-Truiden), kermisaardappel: kermęsērpǝl (Hoensbroek), keutelaardappeltjes: kø̄ǝtǝlɛrpǝlkǝs (Weert), kleine: klē̜ǝn (Beringen), klɛ̄i̯nǝ (Houthem, ... ), kleine aardappelen: kleŋ ɛ̄ǝpǝl (Kerkrade), klēn japǝl (Godschei, ... ), klēn ē̜rapǝl (Genk), klēn īǝrapǝl (Heesveld-Eik, ... ), klē̜n ęrpǝl (Leunen), klęi̯n jalpǝrs (Opheers), klęi̯n japǝlǝ (Diepenbeek), klęi̯n ērapǝlǝ (Valkenburg, ... ), klęi̯n ētapǝlǝ (Beverst), klęi̯n ęrpǝl (Zutendaal), klęi̯n ɛrpǝl (Berg, ... ), klęi̯n ɛrpǝlǝ (Heel, ... ), klęi̯n ɛ̄rpǝl (As, ... ), klęn ęrpǝl (Achel), klęn ɛ̄rǝpǝl (Hamont), klęŋ ɛrpǝlǝ (Oost-Maarland), klɛi̯n ɛrǝpǝlǝ (Helden, ... ), kleine aardappeltjes: klęi̯n irpǝlkǝs (Maaseik), klęi̯n jɛpǝlkǝs (Ulbeek), klęi̯n ɛrpǝlkǝs (Bree, ... ), kleine boel: klęnǝ būrǝl (Beringen), kleine patatjes: klęi̯n pǝtɛtjǝs (Reuver, ... ), klɛ̄n pǝtɛtšǝs (Neerpelt), klɛ̄n pǝtɛtǝkǝs (Paal), kleine patatten: klēn pǝtatǝ (Houthalen), klęi̯n pǝtɛtǝ (Rummen), klɛi̯n pǝtatǝ (Helden), klɛ̄n pǝtatǝ (Gingelom, ... ), kleingoed: klęi̯gōt (Maasmechelen), kleintjes: klęnǝkǝs (Hoeselt), klęŋkǝs (Heppen), klitsen: kletsǝ (Beverst, ... ), kløtsǝ (Zichen-Zussen-Bolder), krutsǝ (Maaseik), klitsjes: kletskǝs (Gelinden, ... ), krø̄tjǝs (Maasmechelen), knikkers: knekǝš (Lutterade), knikkers (Gennep, ... ), kornuit: kǫrnyt (Beringen), krabbeling: krabǝleŋ (Kwaadmechelen, ... ), krytškǝs (Rotem), krallen: kralǝ (Baarlo, ... ), krǫlǝ (Geistingen), kratsels: kratsǝls (Bocholt), kratžǝl (Neerbeek), krauwels: krau̯ǝlǝ (Boukoul, ... ), kraǝu̯ǝls (Bocholt), kriel: kril (Baarlo, ... ), kręl (Oirsbeek), krīl (Puth), krielaardappelen: krilirpǝl (Rotem, ... ), krilērapǝl (Valkenburg), krilērpǝl (Brunssum, ... ), krilɛrpǝl (Blitterswijck, ... ), krilɛrpǝlǝ (Baexem, ... ), krielaardappeltjes: krilē̜rpǝlkǝs (Roermond), krielpatatten: krilpǝtatǝ (Baarlo, ... ), krieltjes: krilkǝs (Maxet, ... ), kroddevoer: krogǝvōr (Maasmechelen), kulsen: (sc knikkers)  kø̜lsǝ (Ell), maaisen: mɛi̯šǝ (Sittard), muizen: mȳs (Hoensbroek), mussekoppen: møsǝkøp (Alken, ... ), nosterkrallen: nǭstǝrkralǝ (Sevenum), osterkraaltjes: ǫstǝrkrelkǝs (Nunhem), patatjes: pǝtitšǝs (Opheers  [(de laatste twee opgaven waarschijnlijk onder invloed van wa/fr petit)]  ), pǝtitǝrkǝs (Diepenbeek), pǝtɛdǝʔǝs (Tessenderlo), pǝtɛtjǝs (Hasselt, ... ), pǝtɛtǝkǝs (Beringen, ... ), pǝtɛtǝrkǝs (Heusden), piepertjes: pipǝrkǝs (Stramproy), piezeltjes: pezǝlkǝs (Houthem), poepaardappelen: pupɛrpǝlǝ (Melick), poepertjes: pypǝrkǝs (Neeritter), pūpǝrkǝs (Kinrooi), prul: prø̜̄l (Oost-Maarland), rapelingetjes: rē̜pǝleŋskǝs (Koersel), ravak: ravak (Houthalen), reddel: rē̜tǝ (Borgloon), redsel: rętšǝl (Gronsveld), rozenkransjes: rōzǝnkrãnskǝs (Vlodrop), rozenkranskrallen: rōzǝkrānskralǝ (Gennep, ... ), schrot: schrot (Grevenbicht / Papenhoven), sxrǫt (Milsbeek, ... ), šrõ.t (Melick), šrǫt (Swalmen), smoortjes: smyrkǝs (Arcen, ... ), teerlingetjes: tīǝrleŋskǝs (Gruitrode), uitraap: ǫu̯trǭp (Beverst), uitschot: utsxǫt (Achel), utšǫt (Maasniel), ø̜tsxǫt (Lommel), ǫu̯tsxɛt (Peer), varkensaardappelen: varkensaardappelen (Heel, ... ), vęrkǝnsɛrpǝlǝ (Baexem, ... ), vęrkǝsirpǝl (Waubach), vęrkǝsjalpǝr (Heers), vęrkǝsjalǝpǝl (Diepenbeek), vęrkǝsjapǝlǝ (Stokrooie, ... ), vęrkǝsjɛrpǝl (Val-Meer), vęrkǝsē.rpǝl (Stokkem), vęrkǝsērpǝl (Brunssum, ... ), vęrkǝsīrpǝlǝ (Maaseik), vęrkǝsɛrpǝl (Berg, ... ), vɛrkǝsɛ̄ǝpǝl (Bleijerheide, ... ), vɛrǝkǝsē̜rapǝlǝ (Meerssen, ... ), varkensaardappeltjes: vęrkǝsē̜rpǝlkǝs (Ophoven), varkenskep: vęrkǝskɛp (Heers), varkenspatatjes: vęrkǝspǝtɛtjǝs (Velm), vɛrkǝspǝtɛtšǝs (Gelieren Bret, ... ), vɛrǝʔǝspǝtęi̯ʔǝs (Lommel), varkenspatatten: vē̜rkǝspǝtatǝ (Peer), vęrkǝspǝtatǝ (Berverlo, ... ), vɛrkǝspǝtɛtǝ (Paal, ... ), varkensvoer: vęrkǝsvōr (Valkenburg), voeraardappelen: vurɛrpǝl (Blitterswijck, ... ), vōrɛrpǝlǝ (Neeritter), voran: voran (Heppen), vuiligheid: vølǝxęt (Zelem), zwelmannetjeren: šwęlmǝnšǝrǝ (Bleijerheide, ... ), zwelmannetjes: šwęlmɛnǝkǝs (Bocholtz  [(sjwellen: "met de schil afkoken")]  , ... ) Naast de neutrale termen voor kleine aardappeltjes onderscheidt men de kwalitatief zeer goede kleine aardappelen die voor het poten worden gebruikt (vergelijk het lemma Pootgoed, Pootaardappelen) én de kwalitatief slechte, die als veevoeder worden verwerkt. Huiven is de plaatselijke benaming voor "knikkers". De vorm "burel" is te beschouwen als een variant van "budel" waaruit "boel" is ontstaan; zie onder "kleine boel". "Mussekoppen", een leenvertaling van "tête de moineau", betekent eigenlijk een kleine soort kolen, die als brandstof in huis wordt gebruikt. In L 292a werd de zegswijze opgegeven: "Hiej is ein österke verloren," of: "Hiej is ein österke kapot gegange". Het type "österke" staat hier voor "pater-nosterke", de rozenkrans; vergelijk ook de typen "osterkraaltjes" en "rozenkranskrallen". [N 12, 2 en 3; JG 1a; L 43, 8c; monogr.] I-5
zeer warm weer bijsheet: bísheit (Opglabbeek), bloedheet: blood heit (Venlo), branderig: ut īs brènderig (Meijel), erg heet: erg héét (Hoensbroek), èrch hèjt (Hunsel), fel: vandaag wört ’t fĕĕl (Panningen), fel klaar: neen; wel het bovengenoemde  fe͂ͅl kliər wèiər (Kermt), wel: fel klaar voor zeer warm  fɛl klā̝r (Mechelen-aan-de-Maas), felle zonneschijn: felle zonneschiên (Blerick), gloei: gleu (Vijlen), gleuj (Mheer), gəleu (Epen), gloeiend: glui̯ənt (Ingber), Neen, wij zeggen het bovenvermelde.  gloejend (Egchel), gloeiend heet: geluyeheet (Oirsbeek), gleujendheit (Maastricht), gloeiend warm: gleujend werm (Geleen), gloeientig heet: is meer in gebruik.  gleujetigheit (Maastricht), gloenig heet: hət is glŭŭnich héjt (Meeuwen), hardstikke heet: ⁄t is hardstikke hèt (Oirlo), heet (weer): hees (Kerkrade, ... ), heet (Amstenrade, ... ), heet wèèr (Eigenbilzen), heit (Beek, ... ), heit waer (Geulle, ... ), heit wear (Boekend), heit wèèr (Bree, ... ), heit wér (Susteren), heit wéér (Sint-Odiliënberg), het (Meerlo, ... ), hēēt (Noorbeek, ... ), hĕĕit (Schimmert), higt (Jeuk), hijt (Heythuysen, ... ), hit (Jeuk, ... ), hiət (Kwaadmechelen), hèt? (Gulpen), hèèt (Maastricht), hét (Gennep), héét (Maastricht), héét weer (Maastricht), hîet (Meijel), hɛjit (Tongeren), ⁄t is heit (Schimmert), #NAME?  heit (Tienray), (bijv. nw.).  heejt (Nieuwenhagen), (bn.).  heet (Meeuwen), (zowel letterlijk als figuurlijk). zelfst. nw.: de hitst.  heit (As, ... ), ai frans mère.  heit wair (Ell), Nb. het woord licht wordt sporadisch weleens gebruikt!  heit (Thorn), Neen, wij zeggen het bovenvermelde.  heīt (Egchel), neen; wel het bovengenoemde  hit wèiər (Kermt), wel het bovenvermelde!  heet (Wolder/Oud-Vroenhoven), hel: hél (Middelaar), het bikt weer: hət bikt weer (Meeuwen), het wordt weer licht: at wuurd vandaag weer leech (Venlo), ig gluif dèt ’t vandaag weer leeg wuërd (Tegelen), vandaag waerd’t weer leech (Swalmen), vandaag weurt ’t weer leeg (Stevensweert), vandaag wuurd ut weer leeg (Baarlo), ’t wairdj weer leecht vandaag (Horn), ’t wuerd wir leecht vandaag (Tegelen), ’t zal vandaag weer leech waere (Blerick), ’t zal vandaag weer leeg wèère (Boukoul, ... ), in een droogte periode wordt dit wel eens gezegd.  ’t wordt weer goed licht vandaag (Maasniel), ja, de oudere mensen kennen het nog!  et waert weer leeͅg vandaag (Maasniel), Nb. dit is een uitdrukking die vroeger niet gebruikt werd.  ⁄t wurt weer lich vandaag (Susteren), het zal barren: vandaag zal ’t barre (Panningen), hetigheid: hei:tichheit (Roermond), hetigheids: hītəxeͅts (Hasselt), hits: de hèts (Klimmen), ēts (Hasselt), heits (Sint-Odiliënberg), hets (Blitterswijck, ... ), hĕĕts (Schinveld), hĕĭts (Grubbenvorst), hĕts (Arcen, ... ), hij zag rood van de hits (Griendtsveen), hits (Belfeld, ... ), hitsch (Broeksittard), hitse (Eys), hitsj (Helden/Everlo), hitz (Teuven), hitz? (Rimburg), hèts (Amby, ... ), hètsj (Panningen, ... ), héts (Amstenrade, ... ), hétz (Roermond), hêts (Beesel, ... ), hîts (Steyl), ing heets (Simpelveld), its (Rekem), itz (Lutterade), waat ⁄n hits (Montfort), wat èn hits (Ingber), wat ⁄n hits (Heerlerbaan/Kaumer), wat ⁄n hèts (Wijlre), ⁄n hèts (Maasbree), ⁄t is mich ein hêts (Herten (bij Roermond)), #NAME?  hets (Tienray), (een vrouwelijk woord).  hèts (Montfort), (hitte).  hits (Nieuwenhagen), (i open).  hits (Brunssum), (zelfst. nw.).  hits (Kapel-in-t-Zand), v.  hets (Eys), hitsig weer: hetsig waer (Blerick), hitsig (Hoensbroek, ... ), hitsig waer (Geulle, ... ), hétsig (Heel), hitst: hetst (Beverlo, ... ), hĕĕtst (Maasbree), hĕtst (Buggenum, ... ), heͅtst (Bree, ... ), hitst (As, ... ), hutst (Hunsel), hètst (Beegden, ... ), wāŋ hetst (Beringen), (zn.).  hitst (Meeuwen), Vb. waat de koâj kieërtj, kieërtj auch dn hitst! (wat de kou keert, keert ook de hitte, als het goed is voor het een, is het ook goed voor het ander!  hitst (Tungelroy), © slot-t  de hetst (Venray), hitste: hits⁄de (Bleijerheide, ... ), hitte: heitte (Oirlo), hēdjə (Sint-Truiden), hitte (Maastricht, ... ), hitə (Swalmen, ... ), hète (Blerick), hètet (Afferden), hètte (Blerick), klaar: ⁄t zàl hàiŋ weͅr klēr jànə (Wintershoven), klier wier (klaar = licht = warm)  kliər wī(j)ər (Diepenbeek), klwor  klwoͅr (Hoeselt), kəlwoͅr (Hoeselt), neen, wel het bovenvermelde (klaar)  klē’ər (Spalbeek), wel: t zal vandaag weer klaar worden  kluər wàn (Romershoven), laf: làf (Opglabbeek), laf heet: laf heit (Stein), licht (weer): leecht (Horn, ... ), leeg (Velden), leeg waer (Blerick), lext (Waterloos), lēxt (Opglabbeek), lich (Velden), lixt (Lommel, ... ), léëg weër (Velden), leegt weer.  lēxt wēͅr (Bocholt), licht worden: het waord leég (Montfort), twēͅrt lixt fàndàx (Paal), ’t zal vandaag leecht wère (Weert), (het zal zeer heet worden)  tsàl stràk lixt wäiərən (Lommel), Nb. het woord leeg wordt gebruikt voor zeer warm!  ’t za leeg waere vandaag (Stevensweert), t zal liecherwère  ət zāl lixt wēͅrə (Neerpelt), vandaag weer t weer leecht.  vàndāx wért wēr lèxt (Bree), vandaag wordt het licht.  vəndāx wēr ət lēxt (Bree), lomp: Bijv. t is vandaag lomp hèt = zeer heet  lomp (Blitterswijck), moddelwarm: moddelwèrm (Sittard), motig warm: ’t zal vandaag weer mŏttig werm waere (Nunhem), motweer: moet waer (Ulestraten), pomelaren hondsdagen: een langdurig, zeer vast en zeer warm zomerweer: hondsdagen  pōͅməleͅrə (Romershoven), snikheet: schnikheet (Merkelbeek), snik heit (Maastricht), ’t el snikkijt weare (Grathem), het woord licht voor zeer warm gebruiken wij NIET.  snikhiejet (Eksel), stikheet: hət is stik héjt (Meeuwen), stikhīējət (Loksbergen), stikkelig heet: (éé niet heel juist).  stikkelig héét (Vlijtingen), stikkend heet: het bovenvermelde zegt men ook wel.  stikkend hiejet (Eksel), stikkig: sjtikkig (Simpelveld), vapeur: vapeur (Venlo), warm: ⁄t weet vandaag weer wērm (Jabeek), (dat de kraaien geeuwen)  ət zēt noͅgəns wēͅrəm weͅjədə datə kros zapə (Teuven), warmte: waermt (Castenray, ... ), wer:mtə (Roermond), wermde (As, ... ), wermdje (Thorn), wermte (Venlo), werremdje (Tungelroy), werrəmdə (Maastricht), wēͅrəmdə (Montzen), wèrmden (Bree), wèrmte (Hoeselt), wɛrəmdə (Rekem), zwoel: sjweul (Lutterade), (voor zeer warm).  sjweul (Welten) bestendig weer [vaste lucht] [N 22 (1963)] || gloeiendheet || heetheid [ZND m] || hitte [SGV (1914)] || hitte (heette, hitse) [ZND B2 (1940sq)] || hitte, warmte || hittegolf || licht, in de betekenis van zeer warm; betekenis/uitspraak [N 22 (1963)] || sterke, overmatige warmte, hoge temperatuur van de lucht [heet, hitte, hitse] [N 81 (1980)] || warm, gezegd van het weer [smoel] [N 81 (1980)] || warmte [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || zeer heet [SGV (1914)] || zeer warm, heet III-4-4
zegel deksel: deksǝl (Montzen), dęksǝl (Horst, ... ), dɛksǝl (Asenray / Maalbroek, ... ), scheel: scheel (Opglabbeek), sxēl (Zepperen), scheeltje: scheeltje (Kerkhoven), zegel: zegel (Asenray / Maalbroek, ... ), ziǝgǝl (Heerlen), zēgǝl (Beek, ... ), zęjgǝl (Sint-Truiden), zīgǝl (Genk, ... ), zegeltje: zēgǝlkǝ (Herkenbosch, ... ) Wasdeksel bij broed en honing. [N 63, 23b] II-6