e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
de stuik binden stuik binden: stuk bendǝn (Griendtsveen) De ene stuik met de andere verbinden. [II, add.] II-4
de stuipen hebben convulsies hebben: de konvulzjes hébbe (Bilzen), konvulzjes heubbe (Hoeselt), konvulzjes höbbe (Vliermaal), de begaving hebben: begaoving hubbe/kriege (Neer), begaoving höbbe (Swalmen), begaoving höbbə (Oirsbeek), bəgòəving há:n (Heerlen), de begaoving höbbe (Nunhem), də bəchaoving höbbə (Grevenbicht/Papenhoven), de begavingen hebben: de bəgaovingə höbbə (Heel), de stuipen hebben: de sjtupe hubbe (Gulpen), de sjtupe höbbe (Geleen), de sjtuupe höbbe (Geleen), de sjtuupə höbbə (Doenrade), de sjtuëpe han (Waubach), de steipe hébbe (Bilzen), de stepen habbe (Eigenbilzen), de sti-jpe hébbe (As), de stoeepe hebbe (Weert), de stoewpen hemmen (Achel), de stupe höbbe (Boorsem, ... ), de stuupe hubbe (Venlo), de stuupe höbbe (Blerick, ... ), de stŭŭpe hebbe (Meerlo), de stùūpe höbbe (Boekend), de stûpe höbbe (Gulpen), də sjtuupə höbbə (Kapel-in-t-Zand), də sjtuuëpə hāān (Nieuwenhagen), də sjtūūpə höbbə (Amstenrade, ... ), də stipə hɛmə (Meeuwen), də stuuppə hébbə (Meijel), də stuupən höbbən (Urmond), də stūūpə hébbə (Venlo), də stŭŭpə hebbə (Gennep), də šty(3)̄.pə hā.n (Eys), hèt de stuupe (Noorbeek, ... ), schtŭŭpe hŭbbe (Schimmert), sjtuupe hubbe (Roermond), sjtuupe höbbe (Geulle), sjtuupe kriege (Sittard), sjtūpe hubbe (Ten-Esschen/Weustenrade), sjtūūpə höbbə (Kapel-in-t-Zand, ... ), steipeu hebbe (Genk), sti-jpe höbbe (Bree), stoepe hemme (Kaulille), stoeppe hemmen (Eksel), stupe hebbe (Venray), stupen hebben (Rekem), stuupə huibbə (Montfort), stūūppe höbbe (Amby), stūūpö höbbö (Stevensweert), stèùpə hèbbə (Leopoldsburg), stüppe hebbe (Tienray), Van kleine kinderen zegt men ingelkes zien.  de stupe höbbe (Caberg), de stuipjes hebben: de stuupkes höbbe (Boorsem), sjtuupkes hebbe (Gronsveld), stəpkəs hèbbə (Leopoldsburg), Van kinderen.  de steipkes hébbe (Bilzen), in de stuipen liggen: in də stuupə liggə (Maastricht), kramp hebben: krámp hebbe (Venray), stuipen kennen: stupen kennen (Eksel), stuiptrekken: sjtuup trekke (Lutterade), sjtuuptrekke (Haelen, ... ), sjtuuptrêkke (Herten (bij Roermond)), sjtūūp trekkə (Reuver), sjtûûptrékkə (Schimmert), stuiptrekke (Jeuk, ... ), stuiptrekken (Born, ... ), stuuptrekke (Blerick, ... ), stuuptrekken (Ophoven, ... ), stuuptrèke (Thorn), stūūptrékkə (Venlo), stûp trekke (Kesseleik), stûptrèkke (Bree), toevallen hebben: toevalle höbe (Posterholt) stuipen: De stuipen hebben: een aanval van stuipen hebben (spinneweven, spinnevoeten, stuiptrekken, in de gaven liggen). [N 84 (1981)] || stuipen: De stuipen hebben: een aanval van stuipen hebben (stuipen, stuiptrekken, begaovings, spinneweven). [N 107 (2001)] III-1-2
de stuipen krijgen convulsies krijgen: de konvu.ltsjes krèè.ge (Borgloon, ... ), de begaving krijgen: begaoving hubbe/kriege (Neer), de begaoving kriëge (Blerick), de begavingen krijgen: de begaovinge kriêge (Venlo), de begavings krijgen: de begaòves kriëge (Sevenum), de stuipen krijgen: de stepen kregen (Eigenbilzen), de stoeepe krieege (Weert), de stuupe kriege (Thorn, ... ), de stuupe krīēge (Venray), də stoe.pə krie.gə (Kelpen), də šty(3)̄.pə krigə (Ingber), sjtuupe kreege (Schimmert), sjtuupe kriege (Susteren), stoeipen kriegen (Achel), stuuëpe krieëge (Bocholt), stūūppe krīēge (Amby), de stuipjes krijgen: kind  stie.pkes krie.ge (Zutendaal), een begaafte krijgen: ən begoudə kriə (Montzen) stuipen: De stuipen hebben: een aanval van stuipen hebben (spinneweven, spinnevoeten, stuiptrekken, in de gaven liggen). [N 84 (1981)] || stuipen: De stuipen hebben: een aanval van stuipen hebben (stuipen, stuiptrekken, begaovings, spinneweven). [N 107 (2001)] III-1-2
de tafel afruimen afdekken: aafdèkke (Heel), āfdeͅkə (Roggel), oafdèkke (Maastricht), afkuisen: afkøsə (Paal), afnemen: aofneumə (Maastricht), afruimen: aaf reume (Doenrade), aaf ruume (Koningsbosch), aafruime (Valkenburg), aafrume (Boukoul, ... ), aafruume (Haler, ... ), aafruumen (Venlo), aafrümme (Kerkrade, ... ), afrumen (Klimmen), afrø&#x0304mə (Herk-de-Stad), aofruimen (Maastricht), āāfruime (Schimmert), āfrūmə (Roggel), oafruime (Maastricht), afvegen: aaf-veëge (Kerkrade), aafvaege (Doenrade, ... ), aafvaége (Melick), aafveigen (Meerssen), aafveëge (Waubach), afvegen (Baarlo), af˃vēͅgə (Paal), afzetten: afzetten (Venray), af˃zeͅtə (Herk-de-Stad), de dis afruimen: d⁄r dusch aafrumme (Haanrade), d⁄r dusj aafruëme (Hoensbroek), d⁄r dŭsj āāfrūūmə (Nieuwenhagen), tusch afrume (Bocholtz), de dis afvegen: d⁄r dusj aafveage (Schaesberg), de dis leegmaken: d⁄r dusj leegmaake (Waubach), de dis opruimen: d⁄r dusj oprūme (Schaesberg), de tafel afdekken: (bestek enz.).  de toffel aafdekke (Venray), de tafel afdoen: de taofel aafdoon (Heel, ... ), de toafel aafdoon (Weert), aafruume is \"verhollandst\".  taofel aafdoon (Maasbracht), de tafel afruimen: de toafel aafruime (Klimmen), de tóffel áfrume (Castenray), de tafel afvegen: de taofel aafvaege (Vlodrop), de taofel aafvèege (Schinnen), de taofel aofvège (Eijsden), taofel aafvaege (Ospel), (= schoonmaken).  de toffel áfvaege (Castenray), de tafel afzetten: de taffel aafzètte (Sevenum), de tafel leegmaken: de taofel laech maake (Nieuwstadt), de taofel leègmaake (Puth), de tafel opruimen: de taofel opruume (Kessel), de toafel opruime (Klimmen), taofel opruime (Maastricht), taofel opruume (Blerick), toafel aafruume (Baarlo), toafel aafvaege (Echt/Gebroek), toafel opruume (Posterholt), de tafel schoonmaken: (poetsen, schuren).  de toffel schonmake (Venray), de tafel wegdoen: də tōͅfəl weͅx˂dun (Beverlo), de tafel zuivermaken: de taofel zuver make (Obbicht), ewegdoen: əweͅx˂dūn (Tessenderlo), kuismaken: spelling Beverlo wbk.; \": naslag (stomme e)  kösmooke (Beverlo), leegmaken: laegmake (Boukoul, ... ), lēxmākə (Halen, ... ), spelling Beverlo wbk.; \": naslag (stomme e)  leegmooke (Beverlo), opruimen: oprumen (Nuth/Aalbeek), opruume (Boekend), opruumen (Tegelen) afruimen || de tafel afruimen [N 01 (1960)] || Wat is bij u de uitdrukking voor \'de tafel afruimen\'? (afvegen, afkuisen) [N 104 (2000)] III-2-1
de tafel dekken alles op de tafel doen: alles oppe taofel doon (Tungelroy), alles op de tafel zetten: àlles òppe taofel zétte (Opglabbeek), de dis dekken: der dusj dekke (Kerkrade), dər dusj dèkkə (Ubachsberg), dər døš dɛkə (Bleijerheide, ... ), dər d‧eusj dikkə (Simpelveld), d⁄n dusch dekke (Heerlen), d⁄r dusj dekke (Nieuwenhagen), d⁄r dusj dekkə (Kerkrade), d⁄r dūs dekken (Eys), de dis gereedmaken: dər døͅ.š˃ gərē.tmā.kə (Eys), de dis vaardigmaken: d⁄r dusj veëdig make (Heerlerbaan/Kaumer), de tafel dekken: de tafel dekken (Kapel-in-\'t-Zand), de taffel dekke (Velden), de taofel dekke (Blerick, ... ), de taofel dèkke (Klimmen), de taofel déékku (Itteren), de taofel dêkke (Herten (bij Roermond)), de taoffel dekke (Oirlo), de toafel dekke (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), de toffel dekke (Gulpen, ... ), de tòffel dèkke (Sevenum), de tòffel dékke (Tienray), də taofel dékkə (Hulsberg, ... ), də taofəl dèkkən (Urmond), də taofəl dèəkkə (Horn), də taofəl dékkə (Maastricht), de toffel dekke  de tóffəl dekkə (Meijel), de tafel gereed maken: də toͅfəl gəriət moͅkə (Beverlo), de tafel gereedmaken: de taofel gereid make (Beek, ... ), de taofel gereidmaake (Schinnen), de taofel grèjd make (As), de toffel gereed make (Gulpen), de tâôfel gereit make (Lutterade), də tao:fəl gerei‧dma‧kə (Montfort), də taofel charijt makə (Grevenbicht/Papenhoven), də taofel gereid mààkə (Schimmert), də taofəl grééjtmáákə (Sittard), də tao⁄fəl gəreet⁄ mààkə (Brunssum), də t‧oͅfəl gərē.tmā.kə (Ingber), de tafel gereedzetten: de taofel gereid zétte (Beek), de tafel klaarmaken: de taefel klòòrmàke (Pey), de taofel klaormake (Oirsbeek), də taofel klaormáákə (Nieuwstadt), de tafel opdekken: de toffel ŏp dekke (Meerlo), de tafel vaardigmaken: de taofel vàddəgmaoke (Vlijtingen), de taofel vérrig maake (Meeuwen), de toafel veertig make (Ell), de toffel verrig make (Venray), de tŏfel vèèreg màke (Schimmert), dekken: deike (Posterholt), deikö (Stevensweert), dekdje (Weert), dekke (Beesel, ... ), dekken (Gennep, ... ), dekkə (Oirsbeek, ... ), dekkən (Maastricht), dekə (Teuven), deəkkə (Heugem), dĕkke (Maasniel), dĕkə (Simpelveld), deͅkə (Meeuwen, ... ), dikke (Vijlen, ... ), dikkə (Sint-Geertruid), dèkke (Buggenum, ... ), dèkken (Stein, ... ), dèkkə (Echt/Gebroek, ... ), dèèkə (Urmond), dékke (Amby, ... ), dékken (Born), dékkə (Amstenrade, ... ), déékkə (Horn, ... ), déəkə (Schimmert), dêkke (Schimmert, ... ), dêkken (Neeroeteren), d‧eͅkə (Neeroeteren), du. ecke; als er een laken gebruikt werd  dekke (Neer), e kort  déékə (Meers), dis dekken: dusch dèkke (Simpelveld), dusj-dekke (Rimburg), dösj dèkken (Schinveld), dösjdékkə (Heerlen), dis gereedmaken: dösj gereet mááke (Doenrade), eten op tafel zetten: èəten op taofel zitten (Kesseleik), gereed maken: gəriət mākə (Halen), spelling Beverlo wbk.; \": naslag (stomme e)  gerie\"d mooke (Beverlo), gereed zetten: gəriət ˃zeͅtə (Tessenderlo), gereedmaken: gereedmake (Eys), gereid maken (Stein), gereidmaakə (Klimmen), gereit máákə (Geleen, ... ), gereit mááəkə (Schinnen), gerèjd make (Gruitrode), gerèjd makə (Susteren), gərijt makə (Valkenburg), gereedzetten: gərīət ˃zeͅʔə (Kwaadmechelen), get op de tafel zetten: get op də taofəl zettə (Meers), gét oppə taofəl zéttə (Hunsel), klaarmaken: klaor maakə (Pey), klaor make (Heythuysen, ... ), klaor maken (Montfort), klaor máákə (Kelpen), klaor-maake (Montfort), klaormaakə (Grevenbicht/Papenhoven), klaormaken (Guttecoven), klaormakə (Pey), kláór makən (Reuver), klaarzetten: klaorzette (Gruitrode), op de tafel zetten: op de taofel zette (Neerharen), op tafel zetten: òp taofəl zéttə (Rekem), opdekken: vleis, vis, geveugelt  ōpdekke (Venray), opdienen: opdéene (Heythuysen), ópdeenə (Epen), opdissen: opdisse (Nunhem), opdussje (Heerlerbaan/Kaumer), opdösche (Merkelbeek), opdösjə (Jabeek), opzetten: opzette (Opglabbeek), opzetten (Hamont), opzitte (Gronsveld), òpzèttə (Opglabbeek), rangeren: rangeere (Maastricht), ranzjere (Schinnen), tafel dekken: taofel dekke (Blerick, ... ), taofel dekkə (Maastricht, ... ), taofel dèkke (Bree, ... ), taofel dèkken (Stein), taofel déke (Steyl), taofel dékke (Sittard), taofel déékə (Maastricht), taofəl dekkə (Maastricht), taofəl dèkkə (Horst), taofəl dèəkkə (Kelpen, ... ), taofəl dékkə (Maastricht), taofəl dəkkə (Tegelen), toafel dekkə (Wijnandsrade), toafel dèkke (Doenrade), toffel.dekke (Gulpen), toffəl dékkə (Meijel), tàffel dekke (Sevenum), tòffel-dékkə (Gennep), ligt tussen de i en de é in  taofel dékken (Roermond), was: de teleure opzètte  taofel dèkkə (Caberg), tafel gereedmaken: taofel gerēīt make (Maastricht), taofel gerijtmakə (Sweikhuizen), taofel greid make (Sint-Odiliënberg), tafel klaarmaken: taofel klaor make (Maasbree, ... ), taofel klaor mááke (Asselt), taofel klaor-maake (Wessem), taofəl klaormáákə (Heythuysen), taofəlklaormakə (Swalmen), taufle klaur make (Vlodrop), toafel kloarmake (Weert), tafel opmaken: taofel opmake (Nieuwstadt), tafel vaardigmaken: taofel véérdig makə (Oirsbeek), tafel zetten: tafel zetten (Zonhoven), tōfəl zeͅtə (Herk-de-Stad), telloren op tafel zetten: təleure op taofel zètte (Maastricht), vaardig maken: vēͅrəx makə (Paal), vaardigmaken: verrig maken (Eksel), vêrdig màoke (Gronsveld), zetten: zeͅʔə (Kwaadmechelen), zèttə (Leopoldsburg) de tafel dekken [N 01 (1960)] || dekken van tafel || tafel dekken || tafel dekken; Hoe noemt U: De tafel dekken (rechten dekken) [N 80 (1980)] III-2-1
de tap maken (de) tap aanzetten: dǝr tap āzɛtsǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]  [Julia]), de tap klaarmaken: de tap klaarmaken (Stein  [(Maurits)]   [Willem-Sophia]), de tap maken: dǝ tap māxǝ (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Eisden]) De tap aanbrengen in het op te vullen pand. De invuller uit Q 15 schrijft daarover dat men op de mijn Maurits in de voet van de pijler de bekleding, in dit geval steenknuppels, aanbracht. Daarover spande men keergaas of soms jute doek, terwijl men later enkele lagen draad met papier aanbracht. Vervolgens werd met de hand ongeveer één meter van het pand met stenen en morskolen opgevuld, waarna het blazend opvullen kon beginnen. In pijlers met een houten ondersteuning werd het doek met het opvullen mee op de stijlen gespijkerd. Bij pijlers met ijzeren tappen moest het ijzer geroofd worden, maar daar plaatste men om de twee a drie meter een houten stijl om het doek te bevestigen. Wanneer men tot boven in de pijler was gekomen, was de pijler opgevuld. De laatste meter werd meestal weer met de hand opgevuld. Daarna schepte men de morssteen weg en bekleedde men de wanden met steenknuppels. [N 95, 566; N 95, 563] II-5
de teellaag afgraven afbloten: āf˱blø̄̄ǝtǝ (Echt, ... ), aferven: af˱ęrǝvǝ (Maastricht), afholen: āfhǭlǝ (Klimmen), afroven: afrōvǝ (Milsbeek), bovengrond dervan doen: bǭvǝgrǫntj ˲dǝvān dōn (Nunhem), goede grond afvaren: gōjǝ grōntj˱ āf˲vārǝ (Elsloo), jǫwǝ jroŋk˱ āf˲vārǝ (Kerkrade), gras afsteken: jrās˱ āfštēxǝ (Spekholzerheide), grond afzetten: grǭnt˱ af˲zę ̞tǝ (Venray), ruim afdoen: rūm af˱dūn (Sittard), ruimen: rymǝ (Klimmen), zwarte grond afdoen: zwatǝ grǫnt˱ ǭf˱dūn (Bilzen), zwarte grond wegvoeren: zwartǝ grǫnt wę ̞x˲vurñ (Sint-Truiden) De aarde boven de kleilaag verwijderen. In Q 83 werd de laatste zandlaag vermengd met de kleilaag. [N 98, 19; monogr.] II-8
de teen afwerken de teen bijwerken: dǝn tijǝn bē̜wɛrǝʔǝ (Tessenderlo), de teen opzetten: dǝ tīǝn ǫp˲zętǝ (Sevenum), eggeren: ęgǝrǝ (Loksbergen) De teenholte van geheulde klomp met het teenmes ruimer maken en glad afwerken. [N 97, 90] II-12
de tempel opzetten het doek door de tempel trekken: ǝt dǫwk dø̜rx dǝr tɛmpǝl trękǝ (Eupen) De tempel op het weefsel plaatsen. [N 39, 117b] II-7
de toog aankrijgen de kleren aanhebben: de klieër aonhemmen (Eksel), hij hèt de klier aon (Achel), de kleren aankrijgen: de kleier aankriege (Montfort), de kleijer aankriege (Stokkem), de klieër aankriege (Sevenum), də kliər ɛnkrīgə (Meijel), de toog (<lat.) aankrijgen: de toog aankriege (Baarlo, ... ), den toeeg aankreige (Weert), den toog aankrijgen (Lommel), den toog aankriëge (Maasbree), den toog ankriege (Siebengewald), den toog aonkriege (Maastricht, ... ), den tuug aankri-jge (Bree), der toog aa krieje (Epen), der toog aankriege (Klimmen), dn toog aankriege (Valkenburg), dr toog aakriege (Klimmen), toog aankriege (Roermond, ... ), In het klooster: gekleid wèère  d`n tog aankriege (Neerbeek), de toog (<lat.) aantrekken: de toog aantrekke (Tungelroy), de toog (<lat.) krijgen: den toog kriege (Bocholt), toeëg kriege (Sint-Huibrechts-Lille), toâg kriege (Baarlo), gekleed worden: der toog gekleid waere (Klimmen), geklaed waere (Terlinden), gekled wörre (Tienray), gekledj waere (Heel), gekleid jonnen (Hoensbroek), gekleid waere (Geleen, ... ), gekleid waire (Melick), gekleid weurde (Maastricht), gekleid weure (Maastricht), gekleid weëre (Mechelen-aan-de-Maas), gekleid where (Klimmen), gekleid wiēēre (Schinnen), gekleid wère (Stokkem), gekleid wèèren (Geistingen), gekleidj waere (Heel), gekleit joane (Heers), gekleit weere (Meerssen), gekleit wèère (Reuver), geklejd wjönne (Eigenbilzen), geklejt wjadde (Eigenbilzen), geklid wèren (Neerpelt), geklied wairen (Zonhoven), geklĭjt wééëde (Nieuwenhagen), geklèd wiènne (Tongeren), geklèd wjénne (Tongeren), geklèdj waere (Echt/Gebroek), gëklèd (Hoeselt), het kleed aankrijgen: kleid aankriege (Grevenbicht/Papenhoven), ingekleed worden: dr toog-igeklejd wedde (Gulpen), i-gekleid waere (Klimmen), i-gekli-jd weeëde (Hoensbroek), igeklĭjt wééëde (Nieuwenhagen), igge kleijd weëde (Nieuwenhagen), ingeklead weade (Eys), ingekledj waere (Weert), ingeklid waere (Vlodrop), ɛɛgəklejt wɛədə (Montzen), inkleden: i-kleie (Waubach), inkleding (zn.): ienkliëding (Oirlo), inkleijing (Schinnen), kleren: kleijer (Ell), togenfeest: togefiest (Tungelroy) De toog/het habijt aankrijgen, gekleed worden. [N 96D (1989)] III-3-3