e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
dienst doen een post maken: nǝ pǫst mākǝ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Eisden]), een schicht maken: een schicht maken (Zie mijnen  [(Eisden)]  [Domaniale]) Een dag d.w.z. 8 uren werken. [monogr.; Vwo 618] II-5
dienst van goede vrijdag dienst van goede vrijdag: dinst van gooje vriedəg (Sint-Martens-Voeren), dinst van gujə vreͅjdex (Meijel), goede-vrijdagdienst: d`r gówwe vriedesdeens (Nieuwenhagen), de Gooje Vriedag-deens (Maastricht), goeje vrijdag dienst (Siebengewald), gooje vriedaagdeenst (Heel), gooje vriedig deenst (Thorn), gooje vriedigdeens (Montfort), gooje vriedigdeenst (Ophoven), Gooje Vrīēdig dēēns (Schimmert), goowe vriedig deenst (Schinnen), gouwe vriedigdeenst (Eys), goede-vrijdaglof: gooje vriejiglof (Ell), goede-vrijdagsmis: gooje vriedegsmès (Weert), houten mis: de haote mes (Gulpen), de houte mès (Meerssen), houte mis (Bree), houte mès (Valkenburg), houten mès (Guttecoven), hōōtəmèès (Nieuwenhagen), Hulte mees (Epen), #NAME?  houte mes (Haler), houteren mis: hatere mès (Peer), holtere mis (Reuver), houtere mis (Meijel, ... ), houtere mès (Echt/Gebroek, ... ), hultere mès (Beesel, ... ), höltere mis (Sevenum, ... ), höltere mès (Baarlo, ... ), houtermis: höltermis (Oirlo) De "houten mis", de Goede Vrijdagdienst [hultsere Maes]. [N 96C (1989)] III-3-3
dienstplicht doen bij de troep zijn: bij den troep zien (Hoeselt), bij den trup zien (Eigenbilzen), binnen: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  bənnə (Opglabbeek), dienen: deene (Amby, ... ), deenen (Eys), deenne (Vlodrop), deenə (Epen, ... ), deine (Sittard), dene (Merkelbeek), dīēne (Tienray), dīēnə (Meijel), dèène (Swalmen), déne (Klimmen), gedeendj (Ospel), dienst (zn.): deens (Oirsbeek), dienst doen: zinnen deenst doon (As), dienstplicht vervullen: deenspliech vervölle (Maastricht), goed dienen: gōēn dēne (As), in dienst: in deens (Oirsbeek), in dienst zijn: in deens zeen (Echt/Gebroek, ... ), in dins zien (Maasbree), ‧eͅ d‧ēns˃ zi.ə (Eys), legerdienst doen: legerdienst doen (Zonhoven), onder dienst zijn: Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  onder dienst zien (Meerlo), opkomen: opkomme (Maastricht), opkōmmə (Roermond), opkŏmme (Blerick), opkòmme (Haelen), opkómmə (Grathem, ... ), opkômme (Melick), òpkómmə (Susteren), ópkómmə (Gennep), oproep (zn.): oproep (Meijel), oproepen: oproepen (Stein), staan: stən (Diepenbeek), term doen: ter-em doen (Eksel), tèrm dŏĕn (Loksbergen) zijn militaire dienst vervullen [opmoeten, binnenmoeten] [N 90 (1982)] III-3-1
dienstplicht gaan doen in dienst gaan: in deens gaon (Blerick, ... ), naar de troep gaan: nao den tróp gōēn (As), naar het leger gaan: nao ’t lēger gōēn (As), onder dienst gaan: oonder deens goon (Maastricht), opgaan: op joa (Kerkrade), patatten gaan jassen: pàtàtte gōēn jàsse (As), soldaat worden: soldaat worden (Leopoldsburg), voor de dienstplicht gaan: vur de dienstplicht gaan (Oirlo), voor zijn nummer opgaan: veur ziene nommer (Stein), veur zine noemer opgao (Noorbeek) zijn militaire dienst vervullen [opmoeten, binnenmoeten] [N 90 (1982)] III-3-1
dienstplicht moeten doen binnen moeten: bennemutten (Eigenbilzen), binnenmoeten (Jeuk, ... ), bénnemōte (As), ps. omgespeld volgens Frings!  benəmotə (Houthalen), ps. omgespeld volgens RND!  benəmutə (Meeuwen), in dienst moeten: ien dienst motto (Oirlo), in deens mootə (Maastricht), in deenst mótte (Thorn), in-deens-mótte (Blerick), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  in dēēns mŏŏttə (Nieuwenhagen), moeten opkomen: moete opkómme (Tienray), op motte kome (Waubach), naar de troep moeten: (= naar de troep moeten).  no den trup mutten (Eigenbilzen), opmoeten: o.pmo.tə (Eys), op motte (Mheer), op mòtte (Geulle), op môtte (Venlo), op mötte (Lutterade), op"môtte veur zien nommer (Herten (bij Roermond)), opmoete (Gulpen, ... ), opmoeten (Born, ... ), opmoote (Maastricht, ... ), opmote (Maastricht), opmotte (Klimmen, ... ), opmottn (Brunssum), opmottə (Doenrade, ... ), opmōtte (Hoensbroek), opmòtte (Geleen, ... ), opmótte (Reuver), opmôtte (Schimmert, ... ), opmôôte (Schimmert), opmöte (Susteren), òp mŏŏtə (Heel), òpmóttə (Heerlen), ópmotte (Venray), ópmóttə (Venlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  (vŭr də nŏmmər) ŏpmŏŏttə (Nieuwenhagen), voor zijn nummer opmoeten: vy.ər z‧iŋə n‧umər o.pmo.tə (Eys) zijn militaire dienst vervullen [opmoeten, binnenmoeten] [N 90 (1982)] III-3-1
diep diep: d ̇e ̝i̯p (Eupen), d ̇ēp (Cadier, ... ), d ̇īp (Martenslinde), dei̯p (Bommershoven, ... ), di ̞i̯p (Berlingen, ... ), di.p (Achel, ... ), dii̯p (Aalst, ... ), dip (Alken, ... ), di̯ēp (Kanne), dyp (Alken), dēp (Amby, ... ), dęi̯p (Amstenrade, ... ), dī.p (Heesveld-Eik, ... ), dīp (Aijen, ... ) In dit lemma worden de plaatselijke varianten gegeven van het woord diep, voorzover dat - evenals de termen voor het tegengestelde begrip (zie het lemma ondiep) - gebruikt wordt of kan worden in verbinding met een werkwoord voor "ploegen". Voor het begrip "diep ploegen (vóór het zaaien)" kent men in bepaalde streken een speciale term waarin het woord diep niet voorkomt. Daarvoor zie men het volgende lemma [JG 1a + 1b; N 11, 39 + 42b + 46; N 11A, 107a + 108a; L 23, 8a; A 20, 1b; A 27, 24b; monogr.] I-1
diep boren boren: boarǝ (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Maurits]), boren (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), boǝrǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Maurits]), bō.rǝ (Zolder  [(Zolder)]   [Domaniale]), bōrǝ (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]  , ... [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Zolder]), būrǝ (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), bǭrǝ (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Emma]  [Zwartberg, Waterschei]  [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), boren naar de flözer: boǝrǝ noǝ dǝ flø̜tsǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Laura, Julia]), naar kolen boren: noǝ kǭǝlǝ bǭǝrǝ (Heerlen  [(Emma)]   [Zwartberg]), proefboren naar koolflözer: pr˙ōfbōǝrǝ noǝ koǝlflǫtsǝr (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Emma]), verkenningsboren: verkenningsboren (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Willem-Sophia]), verkennungsboren: vǝrkɛnuŋsbǭrǝ (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Domaniale]), voorboren: vy.ǝrbǫ.arǝ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Winterslag, Waterschei]), vȳrboǝrǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Wilhelmina]  [Domaniale]), vȳǝrboǝrǝ (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Diepboringen verrichten om op deze wijze de koollagen op te sporen en te verkennen. [N 95, 169; Vwo 167] II-5
diep scherpen (een) kantje voorzetten: kɛnjtjǝ vø̄rzętǝ (Neeritter, ... ), diep scherpen: dējp sxø̜rpǝ (Kaulille), dēp sxɛrpǝ (Weert), diep slaan: dēp šlǭn (Herten), diepe voren maken: dęjpǝ vōrǝ mākǝ (Sittard), rijker maken: rīkǝr mākǝ (Rothem), uitbillen: ūt˱belǝ (Einighausen), uitdiepen: øtjd īpǝ (Meijel), ūt˱dipǝ (Maxet), ūt˱dēpǝ (Weert) De groeven diep maken. [N O, 34d] II-3
diepboring boring: bōreŋ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Eisden]), sondage: sondage (Eisden  [(Eisden)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), verkenning: verkenning (Chevremont  [(Julia)]   [Eisden]), verkenningsboring: verkenningsboring (Lanklaar  [(Eisden)]   [Julia]) Verkenning van de ondergrond door middel van diepboringen. [N 95, 169; Vwo 168] II-5
dieptewijzer teufenzeiger: tǫjfǝtsējǝr (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]) Meter op de ophaalmachine die aangeeft op welke diepte de schachtkooi zich bevindt. [monogr.] II-5