e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
dobbelsteen bikkel: eine bikkel (Gruitrode), blokje: blekske (Hoeselt, ... ), bləkskə (Hoeselt), ə bluəkskə (Koersel), (blokjes)  blëkskes (Rosmeer), bolletje: e bəlleke (Beverlo), een beulleke (Jeuk), Een bolleke heeft zes kanten.  bøͅləkə (Niel-bij-St.-Truiden), geen bepaald woord voor teerling  e bolleke (Bilzen), d (fr.): nen dej (Sint-Truiden, ... ), nen dé (Sint-Truiden), dobbele steen: ene dobbələ stien (Peer), dobbelsteen: dabbelstên (Riemst), dobbelschtee (Oirsbeek), dobbelschtein (Bingelrade, ... ), dobbelschtēīn (Heer), dobbelshtèn (Banholt), dobbelsjtee (Bocholtz, ... ), dobbelsjteen (Epen, ... ), dobbelsjtein (Beesel, ... ), dobbelsjteè (Gulpen), dobbelsjtèin (Gronsveld), dobbelst...n (?) (Leunen), dobbelstee (Eys, ... ), dobbelstee.in (Merselo), dobbelsteejen (Wellerlooi), dobbelsteejn (Heijen, ... ), dobbelsteen (Bilzen, ... ), dobbelstei (Doenrade, ... ), dobbelstein (Amby, ... ), dobbelsteine (Stevensweert), dobbelsteiən (Gutshoven, ... ), dobbelstejn (As, ... ), dobbelstēīn (Maasbree, ... ), dobbelstēīne (Neeritter), dobbelstĕĕin (Meerlo), dobbelstĕin (Lanaken), dobbelstieen (Lottum, ... ), dobbelstiejen (Eksel), dobbelstiejn (Meijel), dobbelstien (Jeuk, ... ), dobbelstieun (Meterik), dobbelstieën (Arcen, ... ), dobbelstieən (Horst), dobbelstiën (Peer), dobbelstjein (Beegden, ... ), dobbelstèn (Mal), dobbelstɛjn (Rekem), dobelsteen (Rijkhoven), dobelstejn (Opgrimbie, ... ), dobelstiën (Hamont), dobelstīn (Sint-Truiden), dobelstɛjn (Mechelen-aan-de-Maas), dobəlsteͅin (Opglabbeek), doebbelsteen (Val-Meer), dŏbbelsjtein (Steyl), dŏbbelsteen (Gennep), dŏbbelstein (Lutterade), dŏbbelstiejn (Well), dŏbelsjtee (Eys), doͅbəlsjtē (Heerlen, ... ), doͅbəlsjtēn (Amstenrade), doͅbəlsjteͅin (Guttecoven, ... ), doͅbəlsjtɛ̄n (Swalmen), doͅbəlstē (Eys), doͅbəlstēn (Gennep, ... ), doͅbəlstēͅn (Maastricht), doͅbəlsteͅin (Kelpen, ... ), doͅbəlstiən (Meijel, ... ), dòbbelstieën (Meijel), dóbelschtê (Montzen), dôbbelsjtein (Asenray/Maalbroek), dôbbelstee (Mechelen), ein dobbelstein (Bree), eine dobbelsteijn (Grote-Brogel), eine dobbelstein (Ophoven, ... ), einen dobbelstein (Bocholt, ... ), einen dobbelsteine (Ophoven), einen dobbelsteiən (Opoeteren), en dóbbelsté (Rosmeer), ene dobbelsteen (Zichen-Zussen-Bolder), ene dobbelstein (Mechelen-aan-de-Maas), ene dobbelstēn (Eigenbilzen), ene dobbelstèe (Mheer), enen dobbelstein (Lanaken, ... ), enen dobbelstejn (Maastricht), enen dobbelsteîn (Lanaken), enen dobelstein (Lanklaar), eneu dobbelsten (Zichen-Zussen-Bolder), enne dobbelstein (Lanaken, ... ), enne dobbelsteye (Mheer), inne dobbelsteien (Groot-Gelmen), n dobbelstein (Kanne, ... ), ne dobbelschtein (Sittard), ne dobbelsteen (Welkenraedt), ne dobbelstein (Kanne, ... ), nen dobbelsteejen (Maaseik), nen dobbelsteen (Paal), nen dobbelstein (Niel-bij-As, ... ), nen dobbelstieën (Kwaadmechelen, ... ), nen dobelstejn (Rekem), nĕn dobbəlstēn (Bilzen), nən debəlstiejən (Hamont), unen dóbbelstein (Neerglabbeek), ènèn dobbelsteen (Vroenhoven), ənən dòbəlstiən (Neerpelt), [sic]  dobbesting (Epen), als alternatief bij dominos  dobbelstien (Kuringen), boven de tweede e van stieen nog een streepje  dobbelstīēën (Afferden), dobbelstein m.v.  dobbelstên (Sint-Pieter), ee open  dobbelsjteeə (Brunssum), klank niet weer te geven  dobbelstein (Oirlo), m.v. -schting  dobbelschtêê (Heerlen), Met de dobbelstenen gooien.  doͅbəlstī.ən (Hamont), ps. boven de n staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  dobbelstein (Buchten), sleeptoon  enen dòbelstɛɛjn (Rekem), ne dobelstein (Mechelen-aan-de-Maas), Sub ein, zn. v.: een. Hae haet mit ten dobbelsjtein ën ein gegoeëtj (hij heeft met de dobbelsteen n een geworpen).  dobbelsjtein (Herten (bij Roermond)), Syn. tièléng.  dòbbëlstèin (Tongeren), vgl. pag. 288; teerling, niet gebr.; men zegt dobbelsjtein.  dobbelsjtein (Roermond), vgl. pag. 423 sub teerling: ongebr.; z. dobbelstein.  dobbelstein (Maastricht), zelfde als meervoud  enne dobbelstin (Herk-de-Stad), dobbelsteentje: dobbelsteinke (Kessenich), en dobelstäīnke (Molenbeersel), ən dòbəlstäīnkə (Molenbeersel), domino: domino (Elen), dominos (Kuringen), nen domino (Beverlo), dominootje: domenauke (Kortessem), ganzenblokje: om met het gazenspel te spelen  gazebleukskes (Hoeselt), gooiblokje: e guujblèkske (Opglabbeek), koot: zeggen oude mensen: naar een oud beentje uit een koepoot dat ze vroeger gebruikten  ne koewt (Sint-Truiden), kootje: keutje (s-Herenelderen), kubus: kubus (Montzen), panoekbolletje: [sic]: kleine u bovenaan achter de oe  pənoeukbəlleken (Kozen), raapling: reupling (Waubach), steen: stīen (Sint-Huibrechts-Lille), taarling: bè de tja.llinge gojje (Gors-Opleeuw), enen tjaoling (Kortessem), enne tjaoling (Wellen), ennen tjaling (Diepenbeek), n tjalling (Sint-Lambrechts-Herk), tialing (Vliermaal), tiarling (Zonhoven), tjaalin (Diepenbeek), tjalling (Diepenbeek), tjâling (Wellen), tsjāling (Borgloon), [Met afbeelding].  tiá.rling (Zonhoven), klemtoon op de i  tiaolen (Gelinden), Met de teerlingen spelen.  tjāliŋ (Zonhoven), of bedoelt men tsj?  nen tjaling (Borgloon), taarlingetje: tialingske (Kortessem), tarel: tjaa.l (Hasselt), tjààl (Hasselt), teerling: eine teerling (Bocholt), eine tierling (Meeuwen), enen teerling (Linkhout), enen tèrling (Herk-de-Stad), inne teirling (Halen), n teerling (Elen, ... ), n`n teerling (Overpelt), ne teerling (Tongeren), ne tèèrling (Millen), nen t`äärlen (Lummen), nen teerling (Beverlo, ... ), nen tērling (Martenslinde), nen tiərlien (Zonhoven), nən tɛərling (Neerpelt), teerling (Beverst, ... ), teerlink (Loksbergen, ... ), teeërling (Kwaadmechelen), teirling (Gelieren/Bret, ... ), teèrling (Kaulille, ... ), tērling (Oostham), tērləng (Sint-Huibrechts-Lille), ti-jerling (Ulbeek), tiejerlienk (Hoepertingen), tierling (Genk, ... ), tierlink (As), tiərling (Bilzen), tīrlen (Opglabbeek), tjerling (Beringen), tjèrling (Achel), tjɛrlīng (Beringen), tuuërling (Koersel), tärling (Halen), térlĭng (Rosmeer), tɛarlen (Zonhoven), tɛrlink (Tessenderlo), [sic]  tɛrəlings (Tessenderlo), Dat is een grote teerling.  teͅrleŋ (Lommel), ee verglijdt een beetje naar ai zoals in fraise.  den teerling (Nieuwerkerken), groot hoedjesaccent op de dubbele e  teerling (Beverst), Gùjt ès mi de têrlinge.  têrling (Beverlo), I, II-.  tièléng (Tongeren), NB tee.rlingbák: dobbelbak.  tee.rling (Zolder), teerlingen = dobbelstenen  teerling (Stal), teerlingblokje: tierlingblikske (Genk), teerlingsteen: teerlingsteen (Kleine-Brogel), terlengstiën (Hamont), wrfel (du.): -> Eupen Wb.?  würfel (Welkenraedt) 1. Dobbelsteen. || [Dobbelsteen]. || Bolleke: 1. Teerling van het dobbelspel. || dobbelsteen [SGV (1914)], [SND (2006)] || Dobbelsteen, teerling. || Dobbelsteen. [ZND 01 (1922)] || Dobbelsteen: dobbelsteen. || Dobbelsteen: kleine kubus waarvan de zes vlakken met 1 tot 6 ogen voorzien zijn. || Dobbelsteen: teerling. || Een dobbel. [Willems (1885)] || Een dobbelsteen of teerling. [ZND 23 (1937)] || Een teerling (dobbelsteen, Fr. dé à jouer). [ZND 08 (1925)] || het kansspel waarbij met dobbelstenen geworpen wordt om daarvan winst of verlies te laten afhangen [dobbelen, teerlingen, bollen, smakken, possediezen, tritsen] [N 112 (2006)] || Kleine kubus waarvan de zes vlakken respectievelijk met 1-6 "ogen"voorzien zijn [steen, dobbelsteen, teerling]. [N 88 (1982)] || Teerling. || Teerling: 1. Dobbelsteen. || Teerling: Dobbelsteen. || Teerling; 1. Dobbelsteen. || Wetenswaardigheden. [SND (2006)] III-3-2
dobber dobber: dobb`r (Bocholt), dobber (Achel, ... ), doeber (Mheer), dopper (Eigenbilzen, ... ), dŏbber (Well), doͅbər (As, ... ), dë dòbbër (Tongeren), dòbber (Reuver), dôbber (Mechelen), döpper (Eijsden), nen dobber (Bilzen), [Alg. opmerking: de invuller is een nieuwe medewerker en heeft enkel vernederlandste woorden genoteerd die reeds tussen haakjes in de vraagstelling gesuggereerd werden]  dobber (Heers), dobbere = vissen  dobber (Merselo), Opm. bijv. det is eine hêêle dobber (= toer) veur die vrouw øm røndj te kome.  dobber (Buggenum), Opm. zo wordt het soms genoemd.  dobber (Beegden), dobbertje: dubberke (Nieuwstadt), döbberke (Grevenbicht/Papenhoven), dop: dop (Bilzen, ... ), doͅp (Bree), dopje: deͅpkə (As), döpke (Berg-en-Terblijt), drijver: zeldzaam, geen vischwater  driever (Brunssum), kurk: keurk (Meerlo), kurk (Belfeld, ... ), körk (Arcen, ... ), kø͂ͅrk (Meerlo), køͅrk (Blerick, ... ), boven de ö staat ook nog een lengte- teken  körk (Lottum), ook als de dobber een pen is  körk (Blitterswijck), kurkenstop: de körkestop (Hunsel), pin: pen (Kinrooi), schacht: WNT: schacht, 6. Drijver aan een hengelsnoer van de schacht van een veder gemaakt.  schaach (Wellen), stop: de stop (Bilzen, ... ), sjtop (Berg-en-Terblijt, ... ), stjop (Neer), stop (Alken, ... ), stŏŏp (Vijlen), stoͅp (As), [sic]  sjtop (Kessel), Opm. is gewoonlijke benaming; bijv.: eine sjtop aan e vèsviem.  sjtop (Beegden), stopje: e stùpke (Zolder), het stöpke (Kanne), sjtöpke (Gulpen, ... ), sjtøͅpkə (Kapel-in-t-Zand), stopke (Koersel, ... ), stöpke (Kaulille, ... ), støͅpkə (Itteren), stəpkə (Eksel, ... ), ɛt stèpke (Bilzen), upper?: upper (Borgharen, ... ), öpper (Gennep, ... ), øͅpər (Gennep, ... ), ps. omgespeld volgens Frings.  ø͂ͅpper (Limmel), wipper: wipper (Eksel) (Visterm): dobbertje. || 2. Dobber voor vissnoer. || [1.] Dobber (drijver aan het snoer van een hengel). || de kurken drijver(s) aan het snoer van een hengel [dobber, dop, kurk, upper] [N 112 (2006)] || De kurken drijver(s) aan het snoer van een hengel [dobber, dop, kurk, upper]. [N 88 (1982)] || dobber [SGV (1914)] || Dobber. III-3-2
dochter blaag: ook wel: -  blaag (Grubbenvorst), deern: den (Gennep, ... ), dèn (Afferden, ... ), dèr (Geysteren, ... ), dén (Heijen), dên (Well), cf. WNT s.v. "deern - deerne"2. jonge dochter, meisje in het algemeen  den (Middelaar, ... ), deerne: cf. WNT s.v. "deern - deerne  dènne (Siebengewald), deerntje: dørskə (Meijel), diertje: dirke (Venray), dochter: daahtər (Borgloon), daoatər (Montzen), daochter (Castenray, ... ), daochtər (Hamont, ... ), daoëtër (Vijlen, ... ), dauchtər (Bommershoven, ... ), doachter (Bilzen, ... ), doater (Bleijerheide, ... ), doatër (Bleijerheide), doatər (Kerkrade), doaëter (Kerkrade), dochter (Afferden, ... ), dochtər (Amby, ... ), doeter (Vaals), dogter (Belfeld, ... ), dogtər (Amby, ... ), doochter (Broekhuizen, ... ), doogter (Helden/Everlo, ... ), doojter (Mheer, ... ), dooweter (Vijlen), dou(ch)ter (Sint-Pieters-Voeren), douchter (Ospel, ... ), douchtər (Borgloon, ... ), douhtər (Heers), doujchter (Ospel), douweter (Welkenraedt), doweter (Vijlen, ... ), doxtor (Panningen), doxtər (Geleen, ... ), doäter (Vijlen), doëter (Vaals, ... ), doəter (Spekholzerheide), doətər (Eys), dōchter (Arcen, ... ), dōchtər (Sevenum), dōēter (Vaals), dōgtər (Elsloo, ... ), dōͅchter (Leunen), dōͅgter (Lottum), dŏchter (Tegelen), dŏchtər (Koningsbosch, ... ), doͅtər (Eupen), doͅxtər (Borgharen, ... ), dêutər (Eupen), dòchter (Merselo, ... ), dòchtĕr (Oirsbeek), dòchtër (Tongeren), dòchtər (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), dòxtər (Well), dóchter (Zonhoven), dóchtér (Koninksem), dóchtər (Amby, ... ), dógter (Oostham), dówətər (Montzen), dóóchter (Hamont), dóóchtər (Kermt, ... ), dóóhter (Voort), dôchter (Merselo, ... ), dôchtər (Maastricht), dôxtər (Venray), dôâchter (Lottum), dôôchter (Bergen, ... ), dôôchtər (Sint-Lambrechts-Herk), dôôtər (Eupen, ... ), dôəter (Bocholtz), döchter (Siebengewald, ... ), döther (Rimburg), døͅchtər (Kessel), døͅxtər (Maastricht), de # met een hoedje  doͅxtər (Geleen), met accent grave op de o  dōchter (Oostrum), dôchtər (Oostrum), met een accent grave op de o  dŏchtər (Roermond), met een accent grave op de o (ò)  dŏchtər (Maastricht), met een hoedje op de o (ô)  dōətər (Vaals), op de o nog een accent grave  dŏchtər (Laar), zelden  dochter (Afferden), dot: cf. VD s.v. "dot"3. (m.n. als vrouwelijke term) iets dat klein, lief en mooi is  dot (Venlo), kind: keend (Amby, ... ), keendj (Stein), keent (Sint-Geertruid), kendtj (Einighausen), kenk (Rimburg), kent (Schinnen), kentj (Beek, ... ), kē.nt (Maastricht), kēnt (Maastricht, ... ), kēͅjnt (Geulle), keͅi̯njt (Puth), keͅi̯ntj (Schinveld), keͅnjt (Stein), keͅntj (Geleen, ... ), kiend (Lottum), kiendj (Stevensweert), kienjd (Roermond), kind (Hulsberg, ... ), kindj (Buchten, ... ), kinjd (Koningsbosch), kinjt (Stevensweert), kink (Eys, ... ), kint (Berg-en-Terblijt, ... ), kintj (Dieteren, ... ), kīēnd (Margraten, ... ), kèjnt (Born), kèndj (Echt/Gebroek, ... ), kèntj (Dieteren, ... ), #NAME?  kint (Schinnen), als het meisje nog jong is  kèndj (Echt/Gebroek, ... ), klein  kĭnk (Tegelen), oos kind  kind (Houthem), kindje: kiendje (Venlo), kleiner dan keend  keͅnəkə (Maastricht), maagd: megge (Horst, ... ), of megje/maagdje?  megge (Velden), maagdje: maigtje (Ospel), mechje (Grubbenvorst, ... ), megdje (Ospel), megje (America, ... ), megjə (Grubbenvorst), mägje (Venray), mèchjə (Velden), mègdje (Leveroy, ... ), mègdjə (Leveroy), mègje (Haelen), mègtje (Hushoven, ... ), mèègtje (Stramproy), altijd met -  megje (America), cf. Venrays Wb. p. 346 s.v. "megje  megje (Merselo), cf. Weertlands Wb. A 3, p. 9 s.v. "maegtje": meisje  mègdje (Weert), meid: maat (Venray), meid (Venray), méjt (Hamont), meidje: heͅt mēͅtjə (Doenrade), madje (Venray), maedje (Echt/Gebroek, ... ), maetje (Dieteren, ... ), maidje (Baarlo, ... ), maidjə (Roermond, ... ), maidtje (Einighausen), maitje (Grathem, ... ), maədje (Stein), meadje (Kerkrade), medje (Haelen, ... ), medsje (Meerssen), meedche (Meerssen), meedje (Amstenrade, ... ), meetje (Beek, ... ), meetsjə (Margraten), meideke (Eijsden), meidje (Benzenrade, ... ), meidschə (Amby), meidsje (Berg-en-Terblijt), meitje (Heerlen, ... ), meitsche (Amby), meitske (Borgharen, ... ), metje (Vijlen, ... ), metjə (Mechelen), metsche (Valkenburg, ... ), metsje (Gulpen, ... ), metskə (Heers), mētche (Amby), mēͅi̯tskə (Borgharen, ... ), mēͅtjə (Bingelrade, ... ), mēͅtšə (Geulle), me͂etsjə (Berg-en-Terblijt), meͅi̯tskə (Maastricht), miedje (Welten), mâîdtjə (Heel), mädche (Vaals, ... ), mädje (Blerick, ... ), mädsje (Houthem, ... ), mädske (Eijsden), mäedje (Venlo), mätje (Berg-aan-de-Maas), mätskə (Gelinden), mèdche (Eckelrade), mèdje (Blerick, ... ), mèdjə (Elsloo), mèdsje (Houthem), mèdske (Hasselt), mèitje (Nuth/Aalbeek), mèt-jə (Wijlre), mètche (Amby), mètje (Heythuysen, ... ), mètjə (Reuver), mètsche (Meerssen), mètsjə (Sint-Geertruid), mèèdje (Helden/Everlo, ... ), mèèdsje (Mheer), mèètje (Beegden, ... ), mèèɛtjə (Wijlre), mèëdje (Heerlen), métskə (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), mêdje (Bingelrade, ... ), mêdsche (Schimmert), mêtje (Beegden), mêtjə (Thorn), mêədje (Brunssum), mêədjə (Bocholtz), mɛtšə (Sint-Martens-Voeren, ... ), mɛ̄dəkə (s-Gravenvoeren, ... ), mɛ̄rəkə (Sint-Martens-Voeren, ... ), mɛ̄tšə (s-Gravenvoeren), ōs meͅi̯tšə (Schinnen), ət meͅi̯tšə (Schinnen), als in franse maitre  maidje (Roermond), cf. Schuermans s.v. "meedeken", "meideken", "meisje, meisken", "meissen", "meitske  mêdsche (Valkenburg), cf. VD s.v. "meiske, meisken  metske (Heusden), In Eupen: m€tj\\, m€d\\k\\  mɛ̄dəkə (s-Gravenvoeren), mar.: resp. gebruikt spelling uit de (bijgevoegde) brochure: "Phonetische schrijfwijze van het Valkenburgsch plat en gelijkluidende dialecten". Omspelling komt voor mijn rekening  mèdsjə (Valkenburg), meisje  metsje (Gulpen), mien -  maedje (Venlo), oos -  miedje (Welten), oos mêtschje  mêtschje (Houthem), vb.: het is een maidje van mich  mèdje (Blerick), zelden  mètje (Blerick), meisje: mesjke (Stein), mēͅškə (Stein), méstjə (Rimburg), méésjə (Opgrimbie), moedertje: meuderke (Venlo), poes: poes (Venlo), schat: schat (Venlo), schiks (barg.): bargoens  schiks (Heerlen), sjiks (Waubach), vrouwtje: vrou̯kə (Maastricht), vrø͂ͅi̯kə (Schinnen), wicht: wècht (Pey), wêcht (Weert), door oude mensen  wicht (Pey), tegen klein kind; cf. VD s.v. "II. wicht"2. klein kind  wich (Blerick), zus: soms -; meestal bij naam aangesproken  zus (Venlo) (dochter;) Hoe wordt de dochter door de ouders aangesproken, als zij niet bij zijn naam wordt genoemd? [DC 05 (1937)] || dochter [DC 03 (1934)] || dochter, klein meisje || dochter; (Hoe wordt de dochter door de ouders aangesproken, als zij niet bij zijn naam wordt genoemd?) [DC 05 (1937)] || dochter; de dochter van den bakker is gisteren getrouwd; volw. [DC 12a (1943)] || dochter; en ze zei dat ze het ook aan haar dochter zou zeggen [ZND 04 (1924)] || dochter; Hoe wordt de dochter door de ouders aangesproken, als zij niet bij zijn naam wordt genoemd? [DC 05 (1937)], [DC 05 (1937)] || dochter; onze buurman heeft een zoon en een dochter; volw. [DC 12a (1943)] || zoon; onze buurman heeft een zoon en een dochter; volw. [DC 12a (1943)] III-2-2
dodaars aalduiker: aalduiker (Rimburg), aalduuker (Schaesberg), dodaard: doodaard (Thorn), dodaardje: doͅdartjə (Meijel), dodaars: dodaars (Neerpelt), Frings/IPA, omgesp.  dou̯ətaərs (Lommel), dodaarsje: doͅdarskə (Maaseik), doppertje: dopperke (Herk-de-Stad), duikeendje: duukèèndje (Horn), duukèèntje (Baexem), duukééntje (Haelen), dūūkèèntjes (Haelen), duikelaar: dy(3)̄kəlēͅr (Kinrooi), duiker: duuker (Linne, ... ), duikertje: duikerke (Eigenbilzen, ... ), dukerke (Houthem), duu.kerke (Boukoul, ... ), duukerke (Horn, ... ), dūūkerke (Swalmen), døͅkərkə (Hasselt), fluiteendje: fluitēndje (Venlo, ... ), fluitééntje (Venray), fuut: doorgaans Frings, soms eigen spelling  fyt (Kwaadmechelen), ijsduiker: isdykər (Kaulille), lauregat: lauregat (Molenbeersel), maartsveulen: vdBerg; omgesp.  mjatsvēi̯ələ (Stokrooie), modderduikertje: modderduukerke (Weert), módderduikerke (Weert), platsertje: platsjerke (Maastricht, ... ), poepeendje: poepèèndje (Middelaar), poepééntje (Middelaar), pompertje: pumperke, pomperke (Zonhoven), sarcelle (fr.): vgl ook sub eend; Frings  sərseͅl (Beverst) dodaars || fuut: dodaars (26 nog kleiner dan geoorde fuut [122]; zwartig met witte tandpastaveeg aan de bek; broedt ook in brede poldersloten; geluid is hinnekend [N 09 (1961)] III-4-1
dode dode: (innə) dōēë (Nieuwenhagen), den dŏje (Hoeselt), do:je (Roermond), doajə (Sweikhuizen), doede (Eys), doeie (Genk, ... ), doeijə (Venlo), doeje (Bocholt, ... ), doejə (Maastricht), doeëje (Altweert, ... ), doeï (Genk), doië (Hoeselt), doje (Kortessem, ... ), dojje (Castenray, ... ), doo-jə (Gennep), dooe (Sittard), dooie (Eigenbilzen, ... ), dooje (Eksel), doujən (Lommel), dōēje (As, ... ), dōējə (Niel-bij-St.-Truiden), dŏĕjə (Reuver), duje (Bree), dūūjə (Meeuwen), dwaoje (Echt/Gebroek), dë dooië (Tongeren), dôe (Heerlen), dôejə (Meijel), d⁄n dojje (Venray), enen doeje (Maaseik, ... ), nen dojje (Gors-Opleeuw), nen dòje (Zolder), n’doeën (Tessenderlo), ⁄n doejə (Maastricht), m.  d‧uə (Eys), mnl.  nen dōēëje (Hasselt), vr.  ’n dōēëj (Hasselt), dodenwacht: daëjewach (Venlo, ... ), dodewake: doajewake (Ophoven, ... ), lijk: de liech (Bocholtz), e lèè.k (Zolder), ein liek (Montfort, ... ), et liek (Epen), eu schoen liek (Lanaken), het leek (Eigenbilzen), het liek (Heythuysen, ... ), leek (Eigenbilzen, ... ), leik (Hoensbroek), lējek (Heers), lēͅik (Lommel), li-jk (As, ... ), lie.k (Kelpen), lie:k (Herten (bij Roermond), ... ), liech (Bleijerheide, ... ), lieek (Ell, ... ), liehk (Waubach), liejk (Achel, ... ), liek (Achel, ... ), liekg (Thorn), liesj (Vaals), lieèk (Neerpelt), lieëk (Baarlo, ... ), liēk (Beesel, ... ), lijk (Alken, ... ), lik (Meijel), lièk (Geistingen, ... ), liék (Gronsveld), liêk (Altweert, ... ), liëk (Kessel, ... ), līēk (Amby, ... ), līk (Eupen, ... ), lĭĕk (Meijel), lèè.k (Hasselt, ... ), lèèk (Sint-Truiden), lééjk (Lommel), lééjək (Loksbergen), léék (Loksbergen), lêk (Beverlo), lêêk (Niel-bij-St.-Truiden), lîêk (Amstenrade, ... ), t laaik (Tongeren), t lajk (Tongeren), t liek (Klimmen, ... ), t liēk (Voerendaal, ... ), t līēk (Nieuwenhagen, ... ), t līēëk (Nieuwenhagen, ... ), ut liek (Klimmen, ... ), ’t lājk (Tongeren), ’t lie:k (Zutendaal), ’t liek (s-Gravenvoeren), ’t liêk (Kanne), ⁄t leek (Eigenbilzen), ⁄t liek (Caberg, ... ), ⁄t līēk (Geleen, ... ), (= lijk).  liek (Gulpen), (ie lang uitspreken).  liek (Gulpen), (ie-klank is lang).  liek (Stein), (kadaver wordt alleen van dieren gezegd).  liek (Echt/Gebroek), (lange i-klank).  lie-k (Nunhem), (langgerekte ie).  liek (Ell), cf. RhWb (V), kol. 330-331, s.v. Leiche"(auch liech) in Ripuarisch en Linksripuarisch gebied  de liech (Eys), lange ie  t liek (Gulpen), lijk  leek (Eigenbilzen), v.  lī.k (Eys), lijk van een dode: t⁄ liek van ene dōēeje (Venray), overledene: ovverleejene (Castenray, ... ), J(onger) V(enraays)  overledene (Castenray, ... ) begrafenis; een schoone - [ZND 32 (1939)] || de overledene || dode || dode lichaam van een mens || dood lichaam || een dode || een dode (zn) || het dode lichaam van een mens [lijk, dode, kadaver] [N 115 (2003)], [N 87 (1981)] || het lijk [de liech] [N 96D (1989)] || het plein vóór de kerk [kerkplaats, kerkplein, plei] [N 96D (1989)] || lijk || lijk, dood lichaam || overledene || wachthouden bij een dode [waken] [N 115 (2003)], [N 87 (1981)] III-2-2
dode tak afgestorven tak: WBD/WLD  oafgesjtorve tak (Lutterade), dode stek: eine dooie sjtek (Schimmert), dode tak: doj tak (Hoeselt), doje tak (Roermond), dooie tak (Roermond), doowj tak (Jeuk), dōejen tak (Horst), dwajje tak (Geulle), eine dooie tak (Schimmert), enne doeëje tak (Oirlo), inne dōēë tak (Hoensbroek), eigen spellingsysteem  doeie tak (Meijel), Endepols  doeje tak (Maastricht), ideosyncr.  doeë tak (Kerkrade), doje tak (Thorn), NCDN  doajö ták (Stevensweert), Veldeke  ’ne doeë tak (Klimmen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones oe = lang  doeë tak (Gulpen), Veldens dialekt  un doeie tak (Velden), WBD/WLD  doeje tak (Caberg), doejən tàk (Maastricht), dōēë tàk (Nieuwenhagen), WBD\\WLD  dôê tàk (Amstenrade), WLD  doe-e tak (Schaesberg), doojə tàk (Gennep), doëjen tak (Venlo), dōô tak (Doenrade), ± WLD  doeeje tak (Ospel), dood hout: dōēd holt (Blerick), WLD  doed hout (Maastricht), dor hout: dor hout (Herten (bij Roermond)), Veldeke 1979, nr. 1  dor haolt (Venray), dorre stek: dorre stek (Ittervoort), dorre tak: dorre tak (Houthalen, ... ), dorretak (Eys, ... ), dèùərə tak (Epen), #NAME?  dòrre tak (Klimmen), Bree Wb.  eine dorren tak (Bree), ideosyncr.  dorre tak (Sittard, ... ), IPA, omgesp.  dørəntak (Kwaadmechelen), WBD / WLD  dorrə tak (Reuver), WLD  (dorrətàk) (Montfort), dorre tak (Thorn), dorre tàk (Itteren, ... ), dorre-tak (Posterholt), dòrre tak (Guttecoven, ... ), ± WLD  dōrre tak (Weert), dove tak: eine douve tak (Herten (bij Roermond)), kapotte tak: eine kapotte tak (Schimmert), ka.poͅ.tə ta.k m. (Ingber), kapotte tak (Amby, ... ), kəpoͅ.tə ta.k m. (Eys), Endepols  unne kepotte tak (Maastricht, ... ), ideosyncr.  kapotte tak (Eijsden, ... ), ’nne kepotten tak (Gronsveld), oude spellingsysteem  kapote tak (Meijel), WLD  kappotte tak (Vijlen), ± WLD  kepótte tak (Klimmen), kuil: kuel (Vaals), rotte tak: rotte tak (Ospel), eigen spellingsysteem  rotte tak (Meijel, ... ), schansenremmel: Venlo e.o.  schanseremmel (Maasbree), stek: ? stek (Boekend), schtek (Heerlerbaan/Kaumer), sjtek (Doenrade, ... ), stek (Eksel, ... ), sték (Loksbergen), eigen fon. aanduidingen  stek (Ell), eigen spellingsysteem  sjtek (Geleen), Endepols  stek (Maastricht), ideosyncr.  sjtek (Susteren), Nijmeegs (WBD)  stek (Meijel), Veldeke aangepast  stek (Tienray), Venlo e.o.  stek (Maasbree), WBD/WLD  sjtek (Kapel-in-t-Zand), sjtèk (Susteren), stek (Opglabbeek, ... ), WBD/WLD = dòrr\\ tàk  stèk (Grevenbicht/Papenhoven), WBD/WLD é leunt aan bij ö  sték (As), WLD  sjtek (Geverik/Kelmond, ... ), sjtèk (Sweikhuizen), sjték (Swalmen), stek (Born, ... ), stèk (Montfort), énné schtèk (Schimmert), WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)  sjtèk (Haelen), verdorde tak: ideosyncr.  verdord (Hoensbroek) Een dode tak (stek). [N 82 (1981)] III-4-3
doden afmaken: afmaken (Alken), afmākǝ (Herk-de-Stad), ǫfmā?ǝ (Lommel), doden: dūjǝ (Maasmechelen), dooddoen: duǝtdun (Grazen), doodmaken: dōt mākǝ (Ottersum), doodslagen: dūǝtslāgǝ (Blerick), kapotmaken: kapot māxǝ (Bleijerheide, ... ), kapot māxǝn (Kerkrade), kapot mǭkǝ (Kaulille), kapǫt mākǝ (Heerlen, ... ), kapǫt mǭkǝn (Oud-Waterschei), kāpot mākǝ (Mechelen), kāpǫt mākǝ (Rothem), kǝpot mākǝn (Leunen), kǝpot mǭkǝ (Heesveld-Eik), kǝpǫt mākǝ (Berg / Terblijt, ... ), kǝpǫt mǭkǝ (Helchteren, ... ), koudmaken: kaw māʔǝ (Lommel), neerleggen: nērlɛqǝ (Mechelen), slachten: slachten (Diepenbeek), slaxtǝ (Beringen, ... ), slaxtǝn (Leunen, ... ), slaɛxtǝ (Zepperen), sløxtǝn (Alken), slāxtǝ (Kuringen, ... ), šlaxtǝ (Bleijerheide, ... ), šlaxtǝn (Mesch), šlōxtǝ (Panningen), šlǭxtǝ (Helden) De in dit lemma opgenomen gegevens duiden op het doden in het algemeen. De woordtypen kunnen betrekking hebben op zowel het doden van een varken als van een rund. Een bij de opgave eventueel bijgevoegd object ''varken'', ''rund'', ''koe'', ''beest''is niet in het woordtype opgenomen. De opgaven die wijzen op een doden door slaan met een hamer zijn ondergebracht in het lemma ''verdoven'', omdat het slachtdier in de regel door de slag eerst verdoofd raakte. Hierna kon het gemakkelijk gedood worden door steken of snijden. [N 28, 11a; N 28, 11b; N 28, 12 a; monogr.] II-1
dodenhuisje chapelle ardente (fr.): chapelle ardente (Schimmert), dodenhok: doejehok (Maastricht), dodenhuisje: daudeheuske (Heers), doadehuuske (Valkenburg), doajehuuske (Beek), dodehuuske (Klimmen), dodenhijske (Eigenbilzen), dodënhùskë (Hoeselt), doeajenhuske (Echt/Gebroek), doeajenhuuske (Montfort), doeedehuuske (Tegelen), doeehuuske (Blitterswijck), doeejehuuske (Reuver), doejehuiske (Maastricht), doejehuuske (Reuver, ... ), doejenhuuske (Neerpelt), doewdehöske (Jeuk), doeëdehuske (Montzen), doeëdehüs-je (Chèvremont), doeëjenhuuske (Mechelen-aan-de-Maas), doi-jenhuuske (Uikhoven), doijenhuuske (Ophoven), dojenhuuske (Venray), dojjenhuuske (Merselo), doodehuuske (Posterholt), dooienhuiske (Eksel, ... ), doëwdehuske (Sint-Martens-Voeren), duədəhy(3)̄skə (Sint-Huibrechts-Lille), dwoi-jen-uuske (Boorsem), met katafalk en de schup van de doejegraver  doejehuuske (Oirlo), dodenkapel: diejekepel (Baarlo), dode kapel (Sittard), doeienkapel (Tegelen), doejekaapèl (Maastricht), doeëde kapel (Hoensbroek), doeëdekapel (Gulpen), doojekepel (Roermond), doojekuppel (Roggel), doêdekapel (Ubachsberg), dōēëdekàpèl (Nieuwenhagen), dodenkapelletje: doeie kepelleke (Venray), doodhuisje: dóidhəskə (Tongeren), doodshuisje: deudsheuske (Hoepertingen, ... ), doeedsuiske (Sint-Truiden), doeëdsuiske (Sint-Truiden), dudshûske (Houthalen), dutsheske (Loksbergen), doodskapel: doeëdskapel (Eisden), doëdskêpel (Eisden), kapel voor de doden: kapel veer de dooi (Peer), lijkenhuis: liekehoes (Holtum), liekehōēs (Sweikhuizen), lijkenhuisje: leikenhuuske (Venray), lieke huske (Vijlen), lieke-huuske (Noorbeek), lieke-n-huske (Geleen), liekehuuske (Ell, ... ), liekehüske (Eys), liekenhuuske (Thorn), lijkenhuuske (Meijel), likəh"sjkə (Meijel), līēke-huuske (Epen), līēkehüske (Waubach), t liekehuske (Lutterade), t liekehuuske (Klimmen, ... ), t liekehüske (Klimmen), lijkhuisje: leiekhueske (Linne), liekhuuske (Haler), lijkkapel: liekepel (Geleen), mortuaire (fr.): mortuair (Maastricht), mortuarium (<lat.): mortuarium (Maastricht), rouwkamer: rouwkamer (Maastricht), rouwkapel: rouwkapel (Maastricht), rouwkepel (Lutterade), rouwkepèl (Zonhoven), ruiwkapel (Opglabbeek) Een mortuarium, dodenkapel in of bij de kerk. [N 96A (1989)] III-3-3
dodenwake biddens: beeëns (Eksel), biddes (Achel), dodenswake: dodeswake (Vlodrop), dodenwaak: daojewaak (Siebengewald), de dodewoak (Eigenbilzen), de doeëdewaak (Nieuwenhagen, ... ), de dōēëdewāāk (Nieuwenhagen, ... ), doedewoak (Hoensbroek), də duədəwāk (Montzen), dodenwacht: daëjewach (Venlo), de doadewach (Valkenburg, ... ), de doeëdewach (Gulpen), de dwajjewach (Meerssen, ... ), doade-wach (Geleen), doeajewach (Echt/Gebroek, ... ), doedewach (Eys, ... ), doejewach (Maastricht), doejewacht (Tungelroy), doeëdenwach (Koningsbosch), doeëdewach (Hoensbroek, ... ), doeëdewacht (Thorn), doeëjewacht (Heel), doeëjewag (Baarlo), doodewach (Posterholt), doujewach (Ophoven), dodenwake: doajewake (Ophoven), dodewake (Melick, ... ), doeadewake (Schinnen), doedewake (Maastricht, ... ), doeijewaake (Sevenum), doejewake (Baarlo), doeêje wake (Reuver), doeëdewake (Eksel), doeëjewake (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), doojewake (Roermond), doëdewake (Klimmen, ... ), dŭŭdə wa͂a͂kə (Opglabbeek), doodswaak: doeëdswaak (Eisden, ... ), doodswacht: de doodswach (Klimmen, ... ), doodswake: deudswoake (Heers), doadswaake (Schinnen), doedswake (Terlinden), doeëdswake (Reuver), dōātswake (Schimmert, ... ), dutswáákə (Loksbergen), doodwacht: doawach (Lutterade), waak: de waak (Stokkem), wake: waake (Bocholt, ... ), wake (Ell, ... ), waôke (Tongeren), wākə (Meijel), cf. VD s.v. "dodenwake"= het wachthouden of waken bij een dode  wake (Houthalen) de dodewake [doeëdewach] [N 96D (1989)] || het plein vóór de kerk [kerkplaats, kerkplein, plei] [N 96D (1989)] || wachthouden bij een dode [waken] [N 115 (2003)], [N 87 (1981)] III-2-2
doe het op uw gemak geen haast: gein haast (Ittervoort) doe het op uw gemak [op zijn staai] [N 85 (1981)] III-1-4