e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
doedelzak cornemuse (fr.): kornə`my(3)̄:s (Gemmenich), doedelzak: (nen) doedelzak (Lommel), `dudəlza.k (Gemmenich), `dū:dəlza.k (Gemmenich), den doeddelzak (nen trèkzak = accordeon) (Bilzen), den doedelzak (Kanne), doe-i-delzak (Sint-Truiden), doe`ddëlzàk (Tongeren), doed`lzak (Bocholt, ... ), doeddelzak (Bilzen, ... ), doedelzak (Achel, ... ), doedëlzak (Hoeselt), doêdelzak (Bilzen, ... ), doədəlzák (Hasselt), dōēdəlzak (Maastricht), dudəlzak (Gennep, ... ), dūdəlzak (Maastricht), dūdəlzāk (Maastricht), dydəlzak (Meeuwen), dë dōēdëlzák (Tongeren), [Alg. opmerking: de invuller is een nieuwe medewerker en heeft enkel vernederlandste woorden genoteerd die reeds tussen haakjes in de vraagstelling gesuggereerd werden]  doedelzak (Heers), Antwoord onderlijnd bij de suggesties.  doedelzak (Diepenbeek, ... ), In de kazerne was de vlaggegroet dagelijks met doedelzak. "Hoorndul"werden wij.  doedelzak (Eigenbilzen), Jonger.  nen dōē.delzák (Zolder), Zeldz.  doe`lzàk (Tongeren), horlepiep: Van Dale: horlepiep, 1. oud houten blaasinstrument, var. horlepijp, syn. schalmei [...] >1839< verbastering van Eng. hornpipe.  n horlepiep (Genk), kwetsbuidel: kwetsjbul (Vlodrop) Doedelzak. [ZND m], [ZND m] || Dudelsak: Dudelsack. || Duudelsak: = dudelsak [Dudelsack]. || het blaasinstrument dat bestaat uit een leren zak waarin de speler lucht blaast die hij dan door druk met de arm in een soort schalmei met toongaten blaast; andere schalmeien aan de zak blijven dezelfde toon geven [doedelzak, doerelzak, moemelzak] [N 112 (2006)] || Het blaasinstrument dat bestaat uit een leren zak waarin de speler lucht blaast die hij dan door druk met de arm in een soort schalmei met toongaten blaast; andere schalmeien aan de zak blijven dezelfde toon geven [doedelzak, doerelzak, moemelzak]. [N 90 (1982)] || Hoe heet het populaire muziekinstrument, dat uit een vierkante blaasbalg bestaat, die met beide handen wordt ineengedrukt of uitgetrokken, terwijl de vingers toesten neerdrukken? [ZND 26 (1937)] || Kornemüüs: = dudelsak [Dudelsack]. III-3-2
doedelzak add. bellemannetje: bellemenneke (Maastricht), trioolder: Gewoonlijk zijn dit Savoiaards of Piemonteezen.  trïoolder (Valkenburg) Kermisklant met dikke trom op de rug, doedelzak en behangen met bellen, die al zijn instrumenten tegelijk bespeelde met behulp van handen, armen en voeten. || Reizende doedelzakspeler, berenleider. III-3-2
doek afveeg: afveeg (Rimburg), doek: deĭk (Hasselt), dĕŭk (Rosmeer), do-ik (Alken), do:k (Maastricht, ... ), doek (Achel, ... ), doeuk (Kozen), doeëk (Beverlo), doeək (Kuringen), doĕk (Wellen), dok (Beringen, ... ), doo-ək (Kanne), dooĕk (Zutendaal), dook (Amby, ... ), dook (m) (Heerlen), doŏch (Simpelveld), doŏk (Kermt), dou.k (Hasselt, ... ), douk (Bingelrade, ... ), doëk (Panningen, ... ), doôk (Weert), doək (Hechtel, ... ), dōēk (Dieteren, ... ), dōk (Bocholt, ... ), dōōk (Arcen, ... ), dōuk (Lummen), dōūwk (Hasselt), dŏĕk (Beverst), dŏk (Gelieren/Bret, ... ), dŏŏk (Belfeld), duk (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), duu.k (Eupen), dū:k (Montzen), dūk (Welkenraedt), dòòk (Boorsem), dô-ek (Peer), dôk (Peer, ... ), dük (Rosmeer), er makde z⁄n sjoen sjoon mèt nen dook (Gronsveld), er vreef z⁄n schun op mit ⁄ne dook (Noorbeek), er vreuf z⁄n sjeun op mit ennen dook (Amby), hae poetsdje z⁄n schoon mit ⁄nne dook (Hushoven), hae vreef de schoon op met un dook (Gulpen), hae vreef zien choon op mit enne dook (Beek), hae vreef zien schoon op met ennen dook (Blerick), hae vreef zien sjoon op met eine dook (Heel), hae vreef zien sjoon op met ennen dook (Beringe), hae vreef zien sjoon op mit einen dook (Geleen), hae vreef zien sjoon op mèt ⁄ne dook (Tegelen), hae vreef zien sjoōn op mèt ⁄nen dook (Beringe), hae vreef zien sjòon op mêt ⁄nen dook (Tegelen), hae vreef zig de sjaon op mit ene dook (Koningsbosch), hae vrief zien schoon op met einen dook (Blerick), hae vrif zien sjoon op mit einen douk (Limbricht), hae wreef zich de schoon op met einen dook (Blerick), hae wreef zich de schoon op mit ennen doók (Venlo), haen vreef zien schoon op met ennen dook (Arcen), hai vreef zie sjoon op mèt eine dook (Roermond), hai vreef zien sjoon op met eine dook (Neeritter), hai vreef zien sjoon op mit nen dook (Swalmen), hai vrēf zīn sjōn ŏp mĭt ənən dōk (Pey), he poetsde zien sjchoon mit ene dook (Schinveld), hea wreef zieng sjoon mit inne dook (Waubach), hee vreef zen sjoon op mit ene dook (Voerendaal), hee vreef zien schoon op met innun dook (Sevenum), hee vreef z⁄n sjeun op mit enen dook (Valkenburg), hee vreef z⁄n sjoön op mit ⁄nnen dook (Mheer), hee wreef zien sjoon op mèt ⁄ne dook (Margraten), heej vreef zien schoon op mit ennen dook (Broekhuizen, ... ), heej wreefzsien sXoon oop mit enə dook (Horst), heer vreef z⁄n sjeun op mèt nen dook (Maastricht), heer vreif z⁄n sjeun op mèt ne dook (Maastricht), hei wreef zien schoon op mit einen dook (Schinnen), hej vreef zien schoen glad mit enne doek (Gennep), hej wreef zien schoen ŏp mit ene doek (Heijen), heé vreef zien sjoon op mit einen dook (Maasbracht), heë vreef zieng schjoon op mit inne dook (Nieuwenhagen), hē vreef zien schoon op mēt ənə dook (Hout-Blerick), hē vrieft zien schoon op mēt eing dook (Weert), hēe vrēf zieng sjōn mit inge dōk (Eys), hij vreef zun schoon op meit unne dook (Laar), hij vrieft z⁄n schoon op met unne dook (Ospel), hij vrif zin sjoen op mi nen doek (Meijel), hij vrèef zien schoon op met ⁄nen dook (Sevenum), hij wreef zien schoon op met enne dook (Velden), hij wreef z⁄n schoen op met ennen doek (Bergen), hè vreef zen sjoon op mèt ennen dook (Berg-en-Terblijt), hè vreef zien sjoon op met eine dook (Ell), hè vreef zien sjoon op mit einen dook (Echt/Gebroek), hè vreef zien sjoon op mitdeinen dook (Maasbracht), hè vrif zien sjoon op mit einen dook (Roosteren), hè wiksde zien sjoon op mèt ennen dook (Helden/Everlo), hèe wreef zieng sjoon op mit ne dook (Vijlen), hèh vreef zien sjoon op met unne dook (Baarlo), hèè vreef zien sjoon op mit enen dook (Schimmert), hèè vreef z⁄n sjoon op mit ne dook (Klimmen), hèè wèèf zien sjoon op met ene dook (Haelen), hé vreef z⁄n sjoon mét eine dook (Tungelroy), hé wreef zien schoon met einen dook (Linne), hê vreef zien schoon op mèt einən dook (Thorn), hê wrêf sien sjoon op mêdĕnĕĕn dook (Baexem), hîê maakde zien sjoon blinkend mit enne dook (Puth), H⁄r vreef z⁄n sjeun op met nen dook (Maastricht), (Wat kort).  dook (Berg-en-Terblijt), 2) luier [verder ook windel winjel voor luier] - WLD III, afl. 2.2.  doe:k (Meijel), [mv., rk]  deuker (Heerlen), dook: niet gebruikelijk  heej vreef zien sgoon ŏop mit ēnə dook (Meterik), kort  doek (Beverlo, ... ), korte oe  doek (Oirlo), lange oe  doek (Oirlo), oe heel lang  dōēk (Blitterswijck, ... ), oe: zeer kort  doek (Nieuwerkerken), oo zeer kort  dook (Sint-Huibrechts-Hern), Ook i.b.v. luier.  dóek (Sint-Truiden), doekje: dykskə (Loksbergen), hoddel: e wrèf zen sjoon oop mitdene hoodel (Mechelen), heeə vriejvet zieng žong oop mit ene hoddel (Vaals), lap: hae vreef zien schoon op mit enne lap (Venlo), hai vreef zien sjoon op met eine lap (Neeritter), heej vreef zien sgoon ŏop mit ēnə lap (Meterik), hej vreef zien schoen glad mit enne lap (Gennep), hè poesde zien sjoon op mit ⁄nne lap (Beesel), hè vreef zien schoen op met ⁄n lap (Panningen), hè wiksde zien sjoon op mèt ennen lap (Helden/Everlo), hèè poetstje zien sjoon met ene lap (Roggel), lommel: e wrif zen sjoon oop mitdene loemel (Mechelen), er wreef z⁄n schoon op met ⁄ne lommel (Noorbeek), hae wreef zieng sjoon op mit inne loemel (Waubach), hè poetsde zin sjoon op mit eine lòmmel (Nuth/Aalbeek), lommel (Martenslinde), neusdoek: neusdoek (Neerpelt), omslag: omslag (Rimburg), omslagdoek: omslagdoek (Eys), plag: pla.k (Montzen), plak (Eupen, ... ), (van een wonde doek).  plak (Eys), schoteldoek: schoteldoek (Sint-Huibrechts-Lille), sjerp: serep (Montzen), slat: [WNT: slat (I). Wss. een gew. vorm naast slet. 1. Lap, stuk goed.  slat (Wellen), stof: stof (Sint-Huibrechts-Lille), stôf (Montzen), stofdoek: voot te vegen  stofdoek (Sint-Huibrechts-Lille), tod: WNT: tod (I), 1) Waardeloze, veelal gescheurde en smerige lap, lor, lomp, vod.  hej vreef zien schoen glad mit enne tod (Gennep), vod: vod (Neerpelt) 1) stuk stof || das (doek) [ZND m] || doek [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 23 (1937)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || doek (dim.) [ZND m] || doek, halsdoek voor vrouwen || doek, stof, linnen || Doek. Hij wreef z’n schoenen op met ’n doek. [DC 35 (1963)] III-1-3
doek -> [wld iii 2.2] witte doek: een wit doek (Sint-Huibrechts-Lille), een witte doek (Beringen), een witten doek (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), eene witte doek (Kortessem, ... ), eine witte dook (Bocholt, ... ), eine witten dook (Elen, ... ), eine wittə dook (Meeuwen), einə wittən dook (Ophoven), ene witte doek (Koninksem, ... ), ene witte dook (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), ene witten doek (Martenslinde), ene witten dook (Rotem), ene witten dŭk (Beverst), enen witten doek (Sint-Truiden), enne weette dook (Mheer), enne wettən dok (Herk-de-Stad), enne witte doek (Vliermaal, ... ), enne witte dook (Lanaken), enne witten doek (Borlo, ... ), enne witten dook (Neeroeteren), enne witten doͅk (Diepenbeek), enə witten dook (Meeswijk), enə witten duk (Kortessem), enə witən duk (Borgloon, ... ), ēnen witten dook (Lanaken), ēͅnə wittə duk (Zichen-Zussen-Bolder), ine witten do-ik (Alken), inne witte doek (Halen), inne witten doek (Stevoort, ... ), inne witten douk (Groot-Gelmen), n witten doek (Hoeselt), n witten dook (Kaulille), ne wite doek (Vliermaal), ne witte doek (Hoeselt, ... ), ne witte dok (Hechtel, ... ), ne witte dook (Lontzen), ne witte duk (Mopertingen), ne witten doek (Achel, ... ), ne witten doeëk (Beverlo), ne witten dook (Beringen, ... ), ne witten dôk (Spalbeek), nen witten doek (Paal), nö wittən duk (Oostham), nə wetn dok (Zonhoven), nə wettən dok (Opglabbeek), nə wettən douk (Lummen), nə wetə duk (Hamont, ... ), nə wetən dok (Diepenbeek), nə wittən duk (Bilzen, ... ), nə witə dūk (Welkenraedt), n’e witten doek (Tessenderlo), n’en witten doek (Beverlo), n’n witte doek (Oostham), wit dŏk (Gelieren/Bret), wit dôek (Peer), witte doek (Beverst), witte dook (Kessenich), witte douk (Koersel), witten doek (Jeuk), witten doeuk (Kozen), yne wettə dōk (Neerglabbeek), è wét dook (Welkenraedt), ə wĭt dōk (Molenbeersel), ən wit dōk (Lanaken), ən witte dĕŭk (Rosmeer), ən witten doek (Hees), ənə wettə dok (Peer), ənə wettən dōək (Mechelen-aan-de-Maas), ənə wetən dōk (Rekem), ənə witte doo-ək (Kanne), ənə wittə dōk (Vroenhoven), ənə wittə duk (Genoelselderen), ənə wittən doek (Eigenbilzen), ənə wittən dōk (Lanaken), ənə wittən duk (Herk-de-Stad), ənə witən do:k (Stokkem), ənə witən duk (Martenslinde, ... ), ’n witten doek (Hoeselt, ... ), ’n witten dooĕk (Zutendaal), ’n witten dook (Elen, ... ), ’n witten douk (Stevoort), ’n witten dôk (Peer), ’ne witte doek (s-Herenelderen, ... ), ’ne witte douk (Sittard), ’nə wittɛn doeək (Kuringen), ’nə wĭtən dōk (Maaseik), als stofnaam onzijdig  ənə wettən dōk (Opgrimbie), de oe is doffer dan de Nederlandsche  enne witten doek (Wellen), o van do (muziek)  inne witten dok (Spalbeek), oe zeer kort  inne witten doek (Nieuwerkerken), oe zweemt naar korte o  ’ne witten doek (Herk-de-Stad), oo zeer kort  ’ne witte dook (Sint-Huibrechts-Hern), witte lommel: ene witten lommel (Martenslinde), witte neusdoek: een witte neusdoek (Neerpelt), witte plag: schouderdoek  ’n witte plag (Genk), witte vod: ’n witte vod (Neerpelt) een witte doek [ZND 23 (1937)] III-1-3
doekboom loperd: lø̜wpǝrt (Eupen), onderloper: ondǝrlø̜̄jpǝr (Stramproy), onderloperd: ondǝrlø̜̄jpǝrt (Stramproy), stofwals: stofwals (Venlo) De waterpas geplaatste, om haar as beweegbare, houten rol of cilinder in het onderste gedeelte van het weefgetouw, om welke het geweven goed wordt gerold. [N 39, 32a] II-7
doel goal (eng.): de gaol (Vechmaal), de goal (Brunssum, ... ), de gool (Baexem, ... ), de gōōl (Maasbracht), də go.l (Bocholt), də go:l (Heppen, ... ), də gōl (Genk), də gōōl (Eys), də goͅul (Borlo), gaol (Blerick, ... ), goal (Eigenbilzen, ... ), goal (gool) (Linne), goo.ël (Zonhoven), gool (Berg-en-Terblijt, ... ), goul (Sint-Truiden), goəl (Meeuwen), gō:l (Kortessem), gōl (Beek (bij Bree), ... ), De gool.  də gōəl (Hamont), Eng. goal doel.  góol (Tongeren), Goal.  de gō.l (Hasselt), In de goal staan.  goəl (Zonhoven), gōəl (Hamont), gu.l (Meeuwen), Karte 169.  goal (Aubel, ... ), Spr. g uit als in goed.  gool (Posterholt), Sub Simpelvelds gool.  jool (Bocholtz), Sub sjöppe: De linksveur sjöpde dm bál langs de kieper in de gool.  gool (Tegelen), Wää steet e je jool?  jō:l (Gemmenich), Ènne goo.l stoa.n; op goa.l sjotte.  goo.l (Hasselt), keep (<eng.): keep (Merkelbeek), kist: de kis (Blerick), kooi: kooi (Dilsen), kōēëj (Hasselt), kot: Gòòë oer koo.ët óó.ët!: Kom uit je doel! (Supporter tot doelman).  koo.ët (Zonhoven), Ur koeët öëe.t! Je doel uit! (supporters tot doelman).  kōēët (Hasselt), tor (du.): to:ər (Eupen), toor (Vaals), Karte 169.  Tor (Eupen, ... ) *Koot2: 6. Doel (sport). || 1. Doel bestaand uit drie latten en een net (voetb.). || 1. Doel. || [Doel]. || Doel. || Doel: in sport. || Gat: [koeët] 5. Doel (sport). || Goal, doelpunt, doel. || Goal. || Goal: 1. Doel. || Goal: 2. Muit, plaats waar de doelman staat. || Goal: [doel]. || Het doel. [DC 49 (1974)] || Jool1: (Fussb.) Tor, 1. Die zwei Pfosten mit der Querlatte. || Kooi: 3. Goal. || Tor des Fussballspiels. III-3-2
doel add.: bovenhout van het doel deklat: Meestal lat.  dèklat (Zolder) (Voetb.) Deklat. III-3-2
doel add.: zijhout van het doel piket (<fr.): Fr. piquet.  pie`kèt (Hasselt) Doelhout (doelpaal): Doelhout van een goal (voetb.). III-3-2
doel bij verstoppertje spelen aanslag: koek is de roep van degene die zich verstopt heeft  āsjlāg (Nieuwenhagen), bedot: bedot (Kerkhoven, ... ), bergplaats: bergplats (Oirlo), boom: boum (Beesel), buut: buut (Born, ... ), by(3)̄t (Maastricht), byt (Gennep), I. buut ... [buu:t], verg. II. buut = A.N. buit.  buut (Maastricht), doos: doees (Waubach), haan: hoͅən (Gronsveld), haver: Bij haa.vere [bij versteëke spee.le].  den haa.ver (Zolder), Vgl. Fr. le havre (toevluchtsoord; wijkplaats). Z. ook Lb. Id. haver-en-daver (bij het verstekenspelen).  haa.ver (Zolder), hok: hok (Kaulille), hol: haol (Oirsbeek), hol (Gulpen, ... ), hool (Mheer, ... ), hōͅl (Klimmen), huis: hūs (Heerlen), klets: Stam van het werkw. kletsen.  klaets (Meeuwen), kletsplaats: kletsplaats (As), lonk: lonk (Loksbergen), maal: maol (Echt/Gebroek), plek waar men moest opblijven: de plák moe der most ópblèè.ve (Zolder), plok: ploek (Jeuk), post: pos (Herten (bij Roermond)), post (Herten (bij Roermond)), pot: de pot (Kanne), de pot roake (Genk), poet (Blerick, ... ), pot (Bocholt, ... ), pot verbee (Veldwezelt), pot-potte (Kinrooi), poͅt (Susteren), put (Venlo), Hier is ook de stok.  pot (Venray), potje: pötteke (Eksel), potje-bedot: Bij potstampen.  pètsje bedot (As), scheid: Meer Royers.  sjeid (Stramproy), schuilplaats: sjuulplaats (Venlo), stok: sjtok (Swalmen), sjtoͅk (Swalmen), stok (Ell, ... ), stoͅk (Meijel), stók (Meijel) 2. De plaats, vanwaaruit een spel een aanvang neemt en de zoeker of vanger vertrekt. || 7. De vertrek- of aftikplaats bij bepaalde kinderspelletjes. || [II]. Toevluchtsoord, veilige plaats (voor de zoeker bij het zoekspel of verstoppertjesspel, z. haa.vere). || Buut. || Doel. || Eindpunt. || het doel bij het verstoppertje spelen [buut] [N 112 (2006)] || Het doel bij het verstoppertje spelen [buut]. [N 88 (1982)] || Klets (III): (in een kinderspel, verstekerke) plaats waar men tegen een muur moet kletsen, als men iemand bemerkt heeft. || Plaats waar de "zoeker"staat bij verstoppertje spelen. || Pot, bij het verstoppertje spelen: de plaats waar de vanger moet staan. || Stok: 1) doel bij het verstoppertje spelen. III-3-2
doel bij verstoppertje spelen add. afdrogen: afdrogen (sic) (Bilzen), betrekken: betreikke (Montfort), deraan: traon (Bilzen), (traon; dich bès m, dich moes ston, dich moes zikke; poël haage?)  / (Bilzen), deraan spelen: troan spelen (Diepenbeek), deraan zijn: Eraan zijn.  trôôn zien (Hoeselt), op wacht staan: op wach stoon (Maastricht), staan: sjtaon (Schinnen), stokken: stokke (Venray), tellen: teille (Posterholt), versteken: versjteikke (Vlodrop), winnen: winne (Tungelroy), zoeken: zeuke (Eys) Aftikken bij een spel, tegen of op een voorwerp. || het doel bij het verstoppertje spelen [buut] [N 112 (2006)], [N 88 (1982)] || Het doel bij het verstoppertje spelen [buut]. [N 88 (1982)] III-3-2