e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
doordeweekse kleren? kwade broek: kooj brùk (Beverlo) doordeweekse broek III-1-3
doordeweekse mis `s werkdaagse mis: sjwerdese mes (Baarlo), swerdese mes (Kessel), swerdjese mes (Ell), swɛrəsə mes (Meijel), swerdig = werkdag  swerdigse mes (Baarlo), `s werkendaagse mis: swerkendagse mis (Achel), alledaagse mis: alledaagse mes (Bocholt, ... ), daagse mis: daagse mes (Weert), doordeweekse mis: `n door-de-weekse mès (Maastricht), doeer de waekse mes (Weert), doer de wèèkse mès (Nuth/Aalbeek), door de waehsemēs (Sittard), door de waekse maes (Posterholt), door de waekse mes (Echt/Gebroek, ... ), door de waekse mis (Roermond, ... ), door de waikse mes (Horn, ... ), door de weakse mis (Linne), door de weekse mes (Holtum, ... ), door de weekse mis (Tegelen), door de weekse mès (Maastricht, ... ), door de wèèkse mès (Schimmert, ... ), door de wééəkse mès (Sweikhuizen), doordewaekse mès (Geleen), doordeweekse mès (Meerssen), doore waekse mes (Thorn), doorewaekse mes (Roggel), dorewaekse mes (Montfort), dur de waekse mis (Oirlo), dwör de wéékse més (Eigenbilzen), døͅr də wēͅksə mes (Tienray), en dur de weekse mis (Sevenum), gewoeene door de weekse mis (Tegelen), durchdeweekse mis: durch-de waekse mès (Klimmen), durg-de-wééëkse mèès (Nieuwenhagen), ing durch-de weëkse mès (Nieuwenhagen), n durch de weëkse mès (Gulpen), gelezen mis: geleeze mis (Sint-Truiden), gəlēēzəmes (Loksbergen), gewone mis: gewoeen mes (Hechtel), gewoen mès (Maastricht), gewoeën mis (Sint-Truiden), gewuune mes (Opglabbeek), leesmis: laesmes (Grevenbicht/Papenhoven), leesmès (Hoepertingen), mis: de mès (Terlinden), mees (Epen), mès (Eys, ... ), mis door de week: mes door de wèk (Holtum), mis door de waek (Sint-Huibrechts-Lille), mès (durch de wèèk) (Waubach), mis in de week: een mès in de weëk (Jeuk), meͅs en də wēk (Stokkem), mès in de waek (Doenrade), mès in de week (Uikhoven), mès ènnə wèèk (Hoeselt), més inne wéèk (Zonhoven), n mès én de wêek (Tongeren), mis van aldag: mēs van aldāāg (Boorsem), misje: mèske (Swalmen), stille mis: ing sjtil mês (Waubach), sjtil mes (Heel), sjtil mès (Koningsbosch), stelə meͅs (Siebengewald), stil mis (Merselo), stil mès (Bocholtz), weekmis: een wijek mès (Heers), weeekmes (Peer), weekmes (Eksel), weekmis (Tessenderlo), wèèkmès (Eigenbilzen, ... ), weekse mis: waekse mes (Weert), weakse mès (Lutterade), weekse mes (Beesel), weekse mis (Venray), wēēkse mès (Maastricht), wēͅksəmeͅs (Montfort), werkdagsmis: wɛrəkdachsmēs (Montzen), werkendaagse mis: werkendaagse mes (Meijel) De klok luiden vóór de aanvang van de doordeweekse mis(sen). [N 96A (1989)] || Een door-de-weekse mis. [N 96B (1989)] III-3-3
doordeweekse muts `s werkendaagse muts: s werkendagse muts.  s werkədaxsəmøts (Leopoldsburg), daagse visitemuts: Wit; Gedragen door de boerin; Winkelen, kerk in de week enz.; model wordt gemaakt [zie lm. daagse muts in WLD II.7, p. 140: visitemuts]  daagse visitemuts (Meijel), knipmuts: knipmuts (Blerick), koof: Koof.  kuəf (Beverlo), met: meͅt (Opheers), cf. N25,031a / 032h / 033a / 034 / 035 / 039b  mɛt (Lummen), muts: mutsj (Hoensbroek, ... ), məts (Neeroeteren), trouwmuts: troͅumøts (Lommel), tulen muts: WNT: sub tulen. Van tule (I) met het suffix van het sroff. bnnw. -en. Samenst. Tulenmuts, muts van tule. Van Dale: tulen, van tule: een tulen muts; tulen gordijnen.  tulemuts (Horst), voiletje (<fr.): vōəlkə (Ophoven), weekmuts: wiɛkmuts (Opheers), werkendaagse muts: weͅrkədāgsə møͅts (Bocholt), wit mutsje: wit mötske (Roermond), witte muts: witte möts (Grathem, ... ), ən wĕtə muts (Sint-Truiden), witte muts (zonder toer): Arme vrouwen droegen alleen een witte muts, zonder toör. Aan de toör kon men de rijkdom van de draagster afmeten, en de properheid! Niet zo propere vrouwen lieten de toör bijna niet wassen!  witte muts (zonger toör) (Sevenum) muts, witte ~ zonder poffer voor door de week, voor oudere en minder gegoede vrouwen ook voor s zondags {afb} [N 25 (1964)] || Welke mutsen maakte u? [N 61 (1973)] III-1-3
doordeweekse schort blauwe schortsel: blauwe sjotsel (Kerkrade) voorschoot, werkschort zonder borststuk scholk, skolk, veuring, veurik, sloep, sloof, slopschorteldoek] [N 24 (1964)] III-1-3
doordraaiende scharnier bommerscharnier: bomǝrsxarnir (Ottersum), bumǝlšarnēr (Mechelen), bumǝršǝrnēr (Posterholt), bǫmǝršǝrnēr (Herten), doorslaande scharnier: dōrslǭndǝ šarnēr (Stein), dōršlǭndǝ šarnēr (Sint Odilienberg), kerkdeurscharnier: kęr(ǝ)k˱diǝršǝrnīr (Bilzen), klapscharnier: klapšǝrnīr (Bilzen), pendelscharnier: pɛndǝlšarnēr (Bleijerheide), scharnier voor cowboydeur: sxárnīr vør købǫjdø̜jǝr (Tessenderlo), tochtscharnier: toxsxarnēr (Venlo) Scharnier voor deuren die naar beide zijden opendraaien. 'Bommer' in het woordtype 'bommerscharnier' is een merknaam. [N 54, 89; N 55, 33a] II-9
doordrenken, nat maken besprinkelen: besjprinkele (Vlodrop), betten: bette (Tungelroy), dompelen: doempele (Merkelbeek), doorweken: deūrwēke (Maastricht, ... ), doorweikt (Posterholt), doorweikə (Kapel-in-t-Zand), durwèèke (Mheer), dopen: dūīpe (Klimmen), drenken: drénke (Doenrade), in de week zetten: inne weik zêtte (Ell), nat maken: na.t mā.kə (Eys), naaht maake (Herten (bij Roermond)), naat maa.kə (Grathem, ... ), naat maake (Geleen, ... ), naat maake(n) (Velden), naat maakə (Heel, ... ), naat make (Amby, ... ), naat maken (Beesel, ... ), naat mááke (Kunrade), naāt maākə (Roermond), nat maake (Eys, ... ), nat make (Meerlo, ... ), nat maken (Zonhoven), natmaake (Venray), nāāt maakə (Maastricht), nāāt māāke (Thorn), nāāt māākə (Reuver), nōāt mōāke (Hoeselt), nàt maakə (Gennep), nààt make (Maasbree), nààt mààkə (Susteren), natten: netzen (Heythuysen), opweken: o.pwē.kə (Eys), platsen: platse (Thorn), platsen (Gulpen, ... ), platsje (Klimmen, ... ), plàtse (Sevenum, ... ), plátsjə (Nieuwenhagen), plòòtsen (Stein), (is lichtjes op het water staan).  platse (Tienray), pletsen: pletche (Hoensbroek), pletsche (Schimmert), pletse (Bree), pletsen (Montfort, ... ), pletsje (Waubach), plēēt.sjə (Maastricht), plätsche (Gulpen), plètse (Meijel), plètsən (Montfort), soppen: soppe (Klimmen, ... ), soppen (Heerlerbaan/Kaumer), soppə (Beesel, ... ), sopə (Loksbergen), sòppə (Heerlen, ... ), sprenkelen: shprenkulu (Brunssum), sprinkelen: sprinkelen (Eksel), weken: weekə (Doenrade), weekən (Diepenbeek), weike (Ittervoort, ... ), wēēkə (Nieuwenhagen), wijke (Venlo), w‧ɛlə (Eys), (= weken).  weijke (Jeuk) met een vloeistof doordrenken; nat maken [platsen, pletsen, plodderen] [N 91 (1982)] III-4-4
doorgang passage: passage (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Beringen, Zolder, Houthalen, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Zolder]), pasāš (Zolder  [(Zolder)]   [Eisden]) Nadat de kerf door twee naburige houwers is ontkoold en er een kophout is geplaatst, maakt men een doorgang van circa vijftig centimeter evenwijdig aan het front, waarna men de overige kool uit het stuk verwijdert. Deze doorgang wordt op regelmatige afstanden ondersteund door verdere kophouten. Zie ook de lemmata Inkerven, Kerf en Erlangs Werken. [monogr.; N 95, 182; N 95, 477] II-5
doorgenaaid werk doorgenaaid werk: doorgenaaid werk (Lommel, ... ), dørgǝnɛ̄jt wɛ̄rǝk (Meijel), dørxjǝniǝnt wɛrk (Bleijerheide), dø̜rgǝnɛt wɛrk (Bilzen), dø̜rgǝnɛ̄jt wɛ̄rk (Milsbeek), dōrgǝnęjt węrk (Maasbree), naaiwerk: niǝnwęrǝk (Montzen) Het schoenwerk dat met de doornaai-methode vervaardigd wordt. [N 60, 161b] II-10
doorgestikte naad afgestikte naad: afgestikte naad (Genk), ǭfgǝstekdǝ nuǝt (Bilzen), ǭfgǝstektǝ nuǝt (Bilzen), doorgenaaide siernaad: (mv)  dørǝxgǝnedǝ sērnø̜̄t (Montzen), doorgestikte naad: (mv)  durgǝstektǝ nē̜j (As, ... ), dōrgǝstekdjǝ nø̜̄j (Neeroeteren, ... ), dōrgǝštektǝ nø̜̄t (Meerssen), fantasiesteek: fantasiesteek (Opglabbeek), opgelegde steek: opjǝlādǝ štex (Bleijerheide), opgestikte naad: (mv)  opgǝštiktǝ nø̜̄t (Schinnen), overgestikte naad: (mv)  ǭvǝrgǝstektǝ nǫj (Horst), overstiksels: øvǝrsteksǝls (Hopmaal), siernaad: sirnǭt (Venlo), sērnǭt (Herten, ... ), (mv)  sērnø̜̄t (Geleen, ... ), sīrnø̜̄t (Tegelen), siersteek: sērstiǝk (s-Gravenvoeren), sērstēk (Echt), sērštēk (Voerendaal), sērštē̜k (Doenrade), sīrstīk (Bilzen), (mv)  sīrstēkǝ (Meijel), sierstiksel: sērsteksǝl (Lanaken), sīršteksǝl (Reuver), versiering: vęrsēreŋ (Eisden) Doorgestikte naden als decoratie. Naden worden doorgestikt aan de goede kant van de stof. Doorstikken is een uitstekende techniek voor het accentueren van een bepaald detail, het plathouden van de naadtoeslagen en het decoreren van effen stof (Het Beste Naaiboek, pag. 152). [N 59, 58] II-7
doorgroeide, aangebrande kool aangebakken kool: ājǝbakǝ koǝl (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Winterslag, Waterschei]), āngǝbakǝ kǭl (Buchten  [(Maurits)]   [Wilhelmina]), aangebrand dak: āgǝbrant dāk (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), aangebrande: aangebrande (Lanklaar  [(Eisden)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), aangebrande kolen: aangebrande kolen (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]   [Eisden]), aangebrande kool: aangebrande kool (Eisden  [(Eisden)]   [Zolder]), angǝbrantǝ kǭl (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), ā.gǝbra.ndǝ kō.I (Zolder  [(Zolder)]   [Zwartberg, Waterschei]), āgǝbrandǝ kǫǝl (Heerlen  [(Emma)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), āgǝbrandǝ kǭl (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), āgǝbraŋdǝ kǭl (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), āgǝbraŋkdǝ kǭl (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Emma]), ājǝbra.ŋkdǝ koǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Zwartberg, Eisden]  [Domaniale]), ājǝbraŋdǝ koǝl (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Julia]), āngǝbrandǝ kǭl (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Willem-Sophia]), āngǝbrɛndǝ koal (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), ā.gǝbra.ndǝ k ̇ǭal (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale]), aangebrande kool in de berg: ājǝbra.ŋdǝ koǝl en dǝr bɛrx (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), aangeharde kool: āngǝhārdǝ kōǝl (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Maurits]), brandkool: braŋkkoǝl (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale]), doorgroeide kool: dōrgrø̄dǝ koal (Geleen  [(Maurits)]   [Domaniale]), ingewassen kool: e.njǝwāsǝ koǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Zwartberg]), vastgebrande kool: vastgebrande kool (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Laura, Julia]), vergroeide kool: vǝrjrø̜jdǝ koǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]) Kool die slecht loslaat van dak of vloer. "Op de overgang van de koollaag en het gesteente in het dak en op de vloer zijn meestal spiegelgladde vlakken aanwezig. Door deze glijvlakken wordt het loslaten van de kool van dak en vloer vergemakkelijkt. Indien de glijvlakken ontbreken spreken we van "aangebrande kool" (MBK III pag. 23). [N 95, 528; monogr.] II-5