e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
duiker duiker: di-jker (Bree), dĭĕker (As), duiker (Blerick, ... ), duikər (Diepenbeek, ... ), duker (Born, ... ), duu.kər (Grathem, ... ), duuiker (Montfort), duuker (Amby, ... ), duukər (Guttecoven, ... ), dūūker (Blerick, ... ), dūūkər (Heel, ... ), dŭŭkkər (Meijel), dŭŭkər (Gennep, ... ), dûiker (Schimmert), dûûker (Blerick, ... ), dəəkər (Loksbergen), geul: geul (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), kal: Note v.d. invuller:  kal (Ell), kanjel: kaanjel (Herten (bij Roermond)), romp: roomp (Oirlo, ... ), rŏŏmp (Venray), ròmp (Sevenum, ... ), schoor: schoor (Eksel) de waterdoorgang onder een weg (duiker, heul, geul, schoor) [N 90 (1982)] III-3-1
duim deurduim: dø̄rdum (Castenray, ... ), deurhaak: dø̜jrōk (Sint-Truiden), deurtoren: dø̄rtuǝr (Tegelen), dook: dōk (Tessenderlo), dūǝk (Lozen), duim: d"m (Kwaadmechelen, ... ), daim (Paal, ... ), dajm (Paal), dam (Gingelom), daom (Oost-Maarland), dau.m (Tongeren), dau:m (Tongeren), daum (Berg, ... ), daŭm (Eksel), dawm (Tongeren), daəm (Tongeren), dām (Mielen-boven-Aalst, ... ), dāəm (Gingelom), de daaum (Tongeren), de doem (Mechelen-aan-de-Maas), den düm (Gennep), der dikke (Kerkrade), der doem (Bocholtz, ... ), der dōēm (Klimmen), dike doêm (Schimmert), do.m (Veulen), doam (Sint-Pieter, ... ), doe.m (Herten (bij Roermond), ... ), doe:m (Baarlo), doem (Baarlo, ... ), doewm (Tegelen), doeëm (Weert), dom (Eksel, ... ), doum (Bilzen, ... ), dowm (Hees, ... ), doêm (Schimmert), doëm (Boekend, ... ), dōē-em (Schimmert), dōē.m (Puth), dōē:m (Panningen), dōēm (Baexem, ... ), dōm (Herk-de-Stad), dōwm (Hees), dōͅuwəm (Tessenderlo), dōͅuəm (Tessenderlo), dŏĕm (Boeket/Heisterstraat, ... ), doͅm (Heers, ... ), doͅum (Beverlo, ... ), doͅwm (Beverlo, ... ), doͅy(3)m (Koersel), doͅym (Koersel), dr doem (Eygelshoven, ... ), du:m (Hoensbroek, ... ), du:əm (Neeroeteren), duim (Beverlo, ... ), dum (Achel, ... ), duum (Afferden, ... ), dūm (Kerkrade, ... ), dūūm (Ottersum), dūəm (Lozen, ... ), dŭ.m (Maaseik, ... ), dym (Meeuwen, ... ), dȳm (Ottersum), dèù.əm (Hasselt), dóém (Oost-Maarland), dôem (Blerick), dôum (Kortessem), dôêm (Nederweert, ... ), dø.əm (Leopoldsburg), døm (Houthalen, ... ), døym (Bree), dø͂ͅm (Halen, ... ), døͅm (Hasselt, ... ), døͅym (Lommel, ... ), dûm (Bree), dūm (Posterholt), də:m (Herk-de-Stad), [Paragraaf: lichaam]  doem (Boorsem), Jongeren.  døjm (Houthalen, ... ), lange oee  der doêm (Voerendaal), Ouderen.  daum (Houthalen, ... ), duim met bout: dūm met˱ bǫwt (Posterholt), duim met weerhaken: dūm met wērhø̜̄k (Posterholt  [(voor hout)]  ), duimeling: #NAME?  dūūmeling (Klimmen), duimpje: di-jmke (Bree), fits: fets (Weert  [(modern)]  ), fitting: fitting (Tungelroy), geheng: gǝheŋ (Heerlen, ... ), gǝhęŋ (Heerlen), jǝhɛŋ (Bleijerheide  [(meervoud: jǝhɛŋǝr)]  ), gehengduim: gǝheŋdūm (Venlo), har: har (Meeuwen), hāwǝr (Lommel), hengsel: hɛ̄ŋsǝl (Lommel), her: hɛr (Altweert, ... ), inslagtoren: enšlāxtōrǝ (Herten, ... ), kloptoren: klǫptūr (Bleijerheide), leghaak: lɛxhǭk (Tessenderlo  [(meervoud: lɛxhǭʔǝ)]  ), opschroevend staartgeheng: opšruvǝnt štats˲gǝheŋ (Mechelen), paumelle: pumɛl (Rijckholt), py.mɛl (Meeuwen), pęmǝl (Noorbeek, ... ), pǝmɛl (Montfort), plaat: plǭt (Ottersum), plaatduim: plāt˱dūm (Venlo), platduim: plat˱dūm (Posterholt), raamtoren: rāmtuǝr (Tegelen), scharnier: šarnē.r (Meeuwen), šarnēr (Oud-Caberg, ... ), šarnē̜r (Uikhoven), šárnī.r (Genk), šǝrnēr (Bree), schroefduim: sxrū.f˱dūm (Venlo), steenduim: stęjndūm (Venlo), steenhaak: stšnhǭk (Lozen), tordel: tjø ̞.l (Tongeren), tjǫa.l (Hasselt), twiǝleŋ (Eys), tyleŋ (Heerlen), tyǝldǝr (Klimmen  [(meervoud: tyǝldǝš)]  ), tȳrleŋ (Heerlen), tȳǝldǝr (Mechelen), tȳǝli (Gronsveld), tøldǝr (Schimmert  [(meervoud: tøldǝrǝ)]  ), tø̄.ldǝr (Sittard), tø̄ldǝr (Beek, ... ), tø̜ldǝr (Echt, ... ), tø̜lǝ (Banholt, ... ), tø̜rlǝ (Banholt, ... ), tordel in lood ingezet: tȳǝldǝr e lūǝt˱ egǝzat (Mechelen), tordel met moer: tȳǝldǝr met mōr (Mechelen), toren: tur (Maasbree  [(meervoud: turs)]  ), tuǝr (Helden, ... ), tōr (Herten, ... ), tūr (Bleijerheide  [(meervoud: tȳǝr)]  , ... ), tūrǝ (Posterholt), tǫr (Meijel), tǭn (Ottersum, ... ), toren met bout: tūrǝ met˱ bǫwt (Posterholt  [(voor hout)]  ), toren met moederschroef: tūr met modǝršruf (Bleijerheide), toren met opschroefplaat: tōrǝ met˱ ǫpšrufplāt (Herten), toren met schroefdraad: tōrǝ met šruf˱drǭt (Herten), toren met weerhaken: tūrǝ met wērhø̜̄k (Posterholt  [(voor hout)]  ), toren voor op te schroeven: tūr vȳr op tsǝ šruvǝ (Bleijerheide), vensterhaak: venstǝrōk (Sint-Truiden) duim [N 10 (1961)] || een duim [ZND A2 (1940sq)] || een duim, (duimen) [ZND A2 (1940sq)] || Zie kaart. De in het muurgesteente aangebrachte ijzeren haak voor raam- of deurhengsels. Zie ook afb. 56. In en rond L 289 werd de term her gebruikt voor het metalen scharnierstuk dat aan de deurpost was bevestigd. Het scharnierstuk dat aan de deur vastzat en paste in de her werd 'geheng' ('gǝheŋ') genoemd. Zie voor het woordtype 'toren' ook RhWb viii, k. 1481-1482 s.v. 'Turen': ø̄Türangel, der Stift, um den sich die Tür dreht; auch jener in die Wand geschlagene Eisenhakenø̄, en voor het woordtype 'tordel' ook Limburgs Idioticon, pag. 252, s.v. 'teulder', den, ø̄har, lat. cardo. Geh. Maeskant.ø̄ [N 32, 13a; N 54, 81b-81e; monogr.] II-9, III-1-1
duim, maat van 2,5 cm centimeter: centiemijter (Vlodrop), duim: daam (Jeuk), daom (Diepenbeek), daum (Maastricht), doe.m (Grathem, ... ), doem (Beesel, ... ), doēm (Ten-Esschen/Weustenrade), dom (Eksel, ... ), doum (Amby, ... ), doums (Maastricht), doêm (Hoensbroek, ... ), doëm (Maasbree, ... ), dōem (Horst), dōēēm (Doenrade), dōēm (Beesel, ... ), dōēṃ (Heerlen), dōm (Maastricht), dŏĕm (Epen, ... ), duim (Eys, ... ), dŭŭm (Gennep, ... ), dym (Meeuwen), dóm (Maastricht), dóum (As), dôem (Swalmen), dôêm (Schimmert), dûm(s) (Bree), dəm (Houthalen), dəəm (Loksbergen), eine dōēm (Schimmert), ennen dôêm (Schimmert), ⁄nen doem (Klimmen), duimdik: doemdick (Heythuysen), duims: gwl. in koppelingen br.: n plaank twiedoums dik  doums (Maastricht), duimstok: doêm-(stok) (Blerick), duimstok (Stein), m.  d‧umštoͅ.k (Eys), engelse duim: ingelse doehm (Herten (bij Roermond)), tol: tsol (Kerkrade), tsŏŏl (Nieuwenhagen), vert: (= ingelsen doum = ongebr.).  vert (Maastricht) de maat die een lengte aangeeft van 1/10 voet (0.028 m) [N 91 (1982)] || de maat die een lengte van 2 1/2 cm aangeeft [duim] [N 91 (1982)] || duimbreed (lang, dik) III-4-4
duimbeschermer duim: duim (Sint-Truiden), duimlap: dumlap (Maaseik), duimleer: dumlē̜r (Elsloo), duimleertje: dumlērkǝ (Maastricht), dumlē̜rkǝ (Nunhem), dūmlē̜rkǝ (Sittard), duimpje: dymkǝ (Milsbeek, ... ) [monogr.] II-8
duimeling duim: dām (Sint-Truiden), duim (Leopoldsburg), duimelaar: doemelair (Eksel, ... ), doemeleer (Maastricht), doemeleir (Bocholt), duməlēͅr (Kaulille), dymlər (Hamont), dyməlēͅr (Achel), døyjməlēͅr (Bree), duimeling: d`yməleŋ (Lanklaar), daimëléng (Tongeren), daiməleŋ (Tongeren), daiməliŋ (Millen), dauməleŋ (Romershoven, ... ), dēməliŋk, -ə, -skə (Eigenbilzen), djøməleŋ (Val-Meer), doem(eling) (Mechelen), doemeling (Blerick, ... ), doemelink (Brunssum, ... ), doeməling (Holtum), doməleŋ (Rosmeer), doumeling (Borgloon), dōͅməleŋ (Diepenbeek), du.məleŋ (Stokkem), duimeling (Beverlo, ... ), duimling (Sint-Truiden), dumeling (Echt/Gebroek, ... ), dumelink (Klimmen, ... ), dummeling (Mechelen), dummelink (Bleijerheide), duməleŋ (Lanklaar), duməliŋ, -ə, -skə (Neeroeteren), duməliŋk (Neerharen), duumelimg (Baarlo, ... ), duumeling (Amstenrade, ... ), duumelink (Hoensbroek, ... ), duumling (Jabeek), duummeling (Bergen), dūmleŋk (Rekem), dūməleŋ (Rotem), dūməliŋ (Boorsem), dūūmeling (Klimmen), dy(3)̄mtleŋ (Ophoven), dy.məleŋ (Stokkem), dyməleŋ (Opglabbeek), dyməliŋk (Mechelen-aan-de-Maas), dômleŋ (Opheers), døiməleŋ (Zichen-Zussen-Bolder), døməleŋ (Linkhout), døyməlĕŋ (Maaseik), døyməliŋ (Hoeselt, ... ), dø̄məliŋ (Vliermaal), døͅməleŋ (Beringen, ... ), døͅmərleͅŋ (Teuven), døͅyməleŋ (Kermt), dùmmeling (Heugem), dûmeling (Bree), duimelingetje: duimelinkske (Wijk), dumelingske (Sittard), dyməleŋskə (Eisden), dømleŋskə (Opheers), duimelot: [Van Dale: duimelot, 1. duimeling]  doemelot (Stein), duimerik: døimərek (Bree), duimverbandje: dōēm verbendsche (Valkenburg), hoes: hoos (Kwaadmechelen, ... ), hoesje: hoskən (Lommel), lommeltje: lumeltje (Bocholtz), sluif: sjluif (Beek), sløͅf (Mechelen-aan-de-Maas), vinger: veͅŋø͂r (Borgloon), viŋər (Hasselt), vingerdoekje: vingerdoekske (Tessenderlo), vingerling: veŋərleŋ (Borlo, ... ), veŋərləŋ (Kermt), vĕŋərlĕŋ (Boekt/Heikant), vingelink (Grazen (WBD)), vingerling (Beverlo, ... ), vingerlink (Bleijerheide), viŋərliŋ (Beringen, ... ), vəŋələŋ (Halen) bekleedsel voor duim || hoesje of deel van handschoen dat ter beschermin van een gekwetste vinger wordt geschoven en aan de pols wordt vastgemaakt [sluif, sleuf, duimeling] [N 23 (1964)] || wanten of handschoenen die de vingers onbedekt laten [meténtjes] [N 23 (1964)] III-1-3
duimhengsel duimgeheng: dumjǝhɛŋ (Bleijerheide), dūmgehęŋ (Posterholt), duimscharnier: dūmsxarnēr (Venlo), geheng: gǝh ̇eŋ (s-Gravenvoeren, ... ), gǝheŋ (Altweert, ... ), gehengsel: gǝheŋsǝl (Maastricht), hengsel: heŋsǝl (Maastricht), staartgeheng: štɛrt˲gǝheŋ (Herten), staartscharnier: statšǝrnīr (Bilzen), štɛrtšǝrnēr (Herten), tordel: tȳrleŋ (Maastricht), tȳǝldǝr (Mechelen), tordel en sleep: tøldǝr ęn slęjp (Stein), tordelgehengsel: tjǫa.lgǝhęŋsǝl (Hasselt), toren met geheng: tōrǝ męt ˲gǝheŋ (Sint Odilienberg) Hengsel waarvan de veer draait op een in de muur of op het kozijn aangebrachte, oogvormig uitlopende, metalen pin. Zie ook het lemma 'Hengselduim'. [N 54, 80a; monogr.] II-9
duimsteen aanzetsteen: ānzatštęjn (Beek), ānzętstęjn (Schimmert), blauwe steen: blǫwǝ štē (Eys), blǫwǝ štęjn (Houthem, ... ), duim van het deurgeheng: dum van ǝt˱ dȳrjǝhɛŋ (Bleijerheide), graniet: granet (Maasbree), herresteen: hɛrǝstęjn (Tungelroy), hersteen: hɛrstęjn (Neeritter, ... ), hoeksteen: hōkštęjn (Rijckholt), houdersteen: hāwǝrstēǝn (Lommel), natuursteen: natȳrstęjn (Heythuysen), scharnierbrik: šarnērbrek (Oud-Caberg), spoorsteen: spȳrstęjn (Meeuwen), tordelsteen: tyǝldǝrštęjn (Klimmen), torensteen: tuǝrštęjn (Tegelen), tø̄rštęjn (Herten), tōrǝstęjn (Montfort) Stuk hardsteen waarin de duim voor raam- of deurhengsels is bevestigd. Vgl. afb. 56. Zie voor het woorddeel 'toren-' ook de toelichting bij het lemma 'Duim'. [N 32, 13b; monogr.] II-9
duimstok duimstek: dūmstɛk (Altweert, ... ), dūmštɛk (Heel, ... ), dǫwmstɛk (Stokkem), duimstok: duimstok (Leopoldsburg), dumstǫk (Geulle, ... ), dumštǫk (Mechelen), dymstǫk (Castenray, ... ), dūmstǫk (Altweert, ... ), dūmštǫk (Herten, ... ), dǫw.mštǫk (Gronsveld), engelse meter: engelse meter (Leopoldsburg), meter: mē̜tǝr (Sint Odilienberg), metermaat: mētǝrmoǝs (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale]), plooimeter: plǫjmęjtǝr (Bilzen), tasrei: tɛsrɛj (Maastricht), timmermansmeter: tømǝrmansmē̜tǝr (Herten), vierdelige meter: vērdęjlegǝ mē̜tǝr (Venlo), voetmaat: vosmǫas (Bleijerheide, ... ), zollstock: tsǫlštǫk (Bleijerheide, ... ), zollstok: tsǫlštǫk (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]) [N 95, 760 add.]Vouwbare maatstok waarvan de vier delen ieder vijfentwintig cm lang zijn. Aan de uiteinden is elk deel versterkt met metaal. De metalen scharnieren van de duimstok bestaan uit ronde schijven die over elkaar draaien. De twee scharnieren in het midden zijn penvormig. Vroeger was de duimstok verdeeld volgens de duimschaal; tegenwoordig zijn uitvoeringen in gebruik met aan de ene kant een duimschaal en aan de andere kant een metrische schaal. Zie ook afb. 99. [N 53, 184a; monogr.] II-12, II-5
duimveren (38) klein borstveren: kleinəf1 əf2 borsvaere (Geleen), klein pluimen: kleoͅeoͅnəf1 əf2 plumme (Houthalen) kleine borstveren [N 93 (1983)] || kleine pluimen III-3-2
duin berg: berg (Jeuk, ... ), bèrch (Meeuwen, ... ), bèèrg (Gennep), bèèrəg (Maastricht), bergje: bergske (Maasbree, ... ), bèrgskə (Maastricht), ⁄n bergske (Boekend), brink: brink (Stein), bult: bult (Sevenum, ... ), bultj (Tungelroy), bölte (Venlo), böltj (Hunsel), enne bult (Oirlo), duin: duin (Eys, ... ), duun (Klimmen, ... ), dèujn (Maastricht), graaf: graaf (Eys, ... ), heuvel: heuvel (Ell, ... ), heuvəl (Reuver), hŭŭvel (Gulpen), hüövel (Echt/Gebroek), heuveltje: heuvəl(kə) (Kapel-in-t-Zand), heuvəlkə (Kelpen), hippel: huppel (Tienray), hoogje: hûûgjə (Heythuysen), hoop: haop (Itteren), houp (Maastricht), hòwp (Sweikhuizen), hoop zand: hoop-zank (Eys), houp zand (Klimmen), ⁄n houp-zand (Sittard), hoop zavel: houp zavel (Stein), kantkop: kandj-kop (Nunhem), klif: klef (Venray, ... ), klip: en klip (Schimmert), moutheuvel: mauwtheuvel (Sittard), molshoop (Oirsbeek), schoor: (hoge oever).  sjàor (Sittard), wal: ww. : wel.  wàəl (Weert), zandberg: zandberg (Geulle, ... ), zandberreg (Weert), zandbèrg (Meerlo, ... ), zandj berg (Nunhem, ... ), zandjberg (Susteren), zanjt bèrrég (Schinnen), zanjtberg (Beesel, ... ), zanjtbérg (Roermond), zankberg (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), zantjberrəg (Oirsbeek), zāntbeͅrəx (Kwaadmechelen), zàndbérg (As, ... ), zànt bèèrch (Schimmert), zándberg (Venlo), zántjberg (Heel), zèndj berg (Born), ənə zántjbèrch (Haelen, ... ), zandbergje: zandberg(ske) (Schimmert), zantjbèrgskə (Horn), zandbult: zandbuljt (Ophoven), zandbult (Meijel, ... ), zandbölt (Maastricht), zandj builtj (Ospel), zandj bult (Beesel), zandjbuldj (Posterholt), zantbult (Meijel), zantjböltj (Oirsbeek), zāndbölt (Maastricht), zāntbølt (Kwaadmechelen), zàndjbult (Stein), zàntbölt (Venlo), zándbölt (Venlo), zandheuvel: zand hüvel (Vijlen), zand-huūëvel (Hoensbroek), zandheuĕvel (Ingber), zandheuvel (Blerick, ... ), zandhiêvel (Bree), zandhuuvəl (Simpelveld), zandhäoével (Gulpen), zandhûûvel (Ubachsberg), zandjheuvel (Montfort, ... ), zanjdheuvel (Buchten), zanjtheuvel (Thorn), zankhuuvel (Waubach), zankhūūvəl (Simpelveld), zankhūëvel (Waubach), zankhûûvəl (Nieuwenhagen), zantheuvəl (Hulsberg), zantj huèvel (Doenrade), zantjhuëvel (Merkelbeek), zànjtheuvəl (Susteren), zànkhuevel (Simpelveld), zàntheuvəl (Maastricht), zàntjheuvöl (Stevensweert), zandhoop: za(a)ndhoup (Maastricht), zandj houp (Lutterade), zandjhoup (Haelen, ... ), zantj houp (Grevenbicht/Papenhoven), zànthōēwəp (Loksbergen), zèndj houp (Guttecoven), zandklip: zándklip (Venlo), zandknobbel: inne zank-knoebel (Heerlen), zāntknŏĕbbəl (Heerlen), zandkop: zandj kop (Montfort), zantjkop (Herten (bij Roermond)), zandrug: zankruk (Heerlerbaan/Kaumer), zavel: #NAME?  de zāvel (As), zavelberg: ənne zavelberg (Nieuwstadt) duin, heuvel van zand [zandklip, zandbult, blink] [N 81 (1980)] III-4-4