e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
dunne zwarte rouwkous dunne zwarte hoos: dun sjwarte haoze (Roermond), dun sjwatse haose (Bocholtz), dun zwarte haose (Schimmert), døͅn žwatə hōͅzə (Teuven), fijne zwarte kous: fen zwartə kōͅsə (Hasselt), feͅin zwatə koͅəsə (Kermt), hoos: haos (Echt/Gebroek), haose (Posterholt), hoaze (Boeket/Heisterstraat), hooze (Ell, ... ), kous: koos (Lummen), ən ko:s (Wintershoven), mysteriezijden kous: misterizéje kouəsse (Borgloon), nylon: nylons (Sittard), rouwhoos: rauw ūəzə (Rotem), rauw wuse (Eigenbilzen), rawgwos (Val-Meer), roughwaosche (Millen), rouhaoze (Einighausen), rouhoase (Hoensbroek), rouw hooze (Meerssen), rouw hūzə (Maaseik), rouwhaos (Munstergeleen), rouwhaose (Sevenum, ... ), rouwhaoze (Sittard, ... ), rouwhoase (Hoensbroek), rouwhoos (Zichen-Zussen-Bolder), rouwhooze (Grathem, ... ), rouwhoze (Tegelen), rouwhozen (Meijel, ... ), rouwhôôze (Puth), ròwhooze (Meijel), rouwkous: raakaase (Beverlo), raawkèùse (Kwaadmechelen), rakasə (Beverlo), raokaose (Paal), Raokaosə (Paal), raowkoose (Sint-Truiden), rauwkousen (Neeroeteren), rāuwkōͅsə (Borgloon), rāwkøͅsə (Kwaadmechelen), ro kosə (Beringen), rokosə (Donk (bij Herk-de-Stad)), rookoose (Beringen, ... ), rookoosen (Beringen), roowe kooste (Opheers), rouw kose (Diepenbeek), rouw kóuse (Maastricht), rouwkaoze (Tegelen), rouwkosen (Eksel), rouwkosə (Herk-de-Stad), rouwkouse (Amstenrade, ... ), rouwkousen (Roermond, ... ), rouwkousə (Tongeren), rowkousen (Wijk), rō kōsə (Beringen, ... ), rōwkōsə (Riksingen), roͅukoͅəsə (Velm), roͅuw kōsə (Borlo), ròwkaozə (Mechelen-aan-de-Maas), røkoͅsə (Hasselt), røͅuw kōͅsə (Sint-Truiden), rouwnylon: rouw-nylons (Schimmert), rouwsok: rouwzûk (Egchel), satinette (fr.) hoos: satinette hozen (Urmond), treurhoos: troerhoase (Heerlen), trōerhoase (Bleijerheide), trūr hōͅzə (Teuven), treursok: troerzökke (Nieuwenhagen), zijden rouwkous: zējə roͅuwkoͅusə (Lanklaar), zwarte hoos: schwarte haose (Oirsbeek, ... ), schwatte haoze (Mechelen), schwatte hoase (Heerlen), sjwatte hoase (Waubach), sjwatte hoāze (Hoensbroek), zjwarte haoze (Klimmen, ... ), zjwarte hoeëze (Eijsden), zjwàrte haoze (Herten (bij Roermond)), zwarte hooze (Tungelroy), zwartə [hyəzə} (Opglabbeek), zwartə hōsə (Ophoven), haoze is verouderd, thans algemeen kouse  zjwarte haoze (Tegelen), zwarte kous: zwarte kawsen (Neerpelt), zwarte kouse (Horst, ... ), zwarte kousen (Lutterade), zwartə kaozə (Mechelen-aan-de-Maas), zwartə koͅusə (Bocholt), zwertə kaasə (Lommel), zwette kèùse (Tessenderlo), zwetə køͅsə (Tessenderlo), zweͅttə kāsə (Zelem), zweͅttə koͅsə və də rōͅ (Halen), zweͅtə koͅsə (Linkhout), zwátə koúsə (Ketsingen), zwätə kōsə (Romershoven), zwarte rouwhoos: zjwarte rouw haoze (Ulestraten), zwarte treurhoos: sjwatte trōē hôôse (Mechelen), zwarte zijden hoos: sjwarte zieë haose (Nuth/Aalbeek), zwarte zijden kous: zwarte zieje kouse (Venlo), zwarte, een -: zwatten (Hoeselt) dunne zwarte kousen, gedragen in de rouwtijd || kousen, dunne (wollen) ~ [slekke kousen] [N 24 (1964)] || kousen, dunne zwarte ~ gedragen in de rouwtijd [N 24 (1964)] III-1-3
duren, het duurt ... het duurt: duurt ma ne menuut (Kwaadmechelen), het deurt mer ’n minuut (Beverlo), het duurt maa ne secon (Lommel), hēt duurt mēr ēn miniyt (Heusden), ’t doert mer ene chiet (Val-Meer), ’t duurt ma ne menuut (Lommel), ’t duurt ma nen menuit (Oostham), ’t duurt ma nə mənuut (Tessenderlo), ’t duurt ma ’n menuut (Tessenderlo), ’t duurt mer n menuut (Paal), ’t duurt mer ne minuut (Beverlo), ’tuurt ma ne menuut (Tessenderlo), ’tuurt ma nə mənuut (Tessenderlo) Het duurt maar een minuut. [ZND 38 (1942)] III-4-4
durfal aanpakker: `t is nen aanpakker (Peer), allesdurver: allesdörver (Herten (bij Roermond), ... ), astranterd: astranterd (Stein), braniemaker: braaniemeekər (Maastricht), corveer: kevejjer (Gronsveld), courageerde, een -: couragerde (Vaals), dappere, een -: det is eine dappere (Opitter), doordrijver: dōērdri-jver (As), draufgnger (du.): drauf gēnger (Schinnen), durfal: durf al (Schimmert), durfal (Echt/Gebroek, ... ), durfàl (Schinnen, ... ), dörfal (Ell, ... ), dörfall (Ell), (in goede zin).  dörfal (Oirlo), durvenaar: dörreveneer (Maastricht, ... ), dörrəvəneer (Maastricht), durvenier: dör(re)veneer (Maastricht), durver: `t is een durver (Peer), des nen derver (Lommel), dĕŭrver (Meerlo), dorrəvər (Urmond), durver (Eys), dèùrver (Swalmen), dörver (Geulle), dörvər (Maastricht), durverd: durverd (Geleen), dwaas: (onverstandige jongen, waaghals)  dwaes (Paal), een die dort: `t is eene de dirt (Sint-Truiden), dert zoals Fr. singe  dat es eene dè dèrt (Mechelen-aan-de-Maas), een met lef: innə mit lèf (Nieuwenhagen), felle man: ene felle man (Velm), felle, een -: `t es ene felle (Dilsen), `t es ne fèle (Kuringen), da is `nen felle (Genk), da`s enne felle (Kermt), dat es ne felle (Koersel), frankerik: frankerik (Jeuk), frech-lap: ne vreklap (Montfort), vreklap (Herten (bij Roermond), ... ), frechlap (<du.): eine vreklap (Neer), vreglap (Posterholt, ... ), vrèglap (Roermond), vrèklap (Reuver), vrèklàp (Swalmen), (in negatieve zin).  vreklap (Oirlo), gaillard (fr.): gàljáár (Loksbergen), gecourageerde, een -: unne gecourageerde (Gulpen), geen bangerd: geen bangerd (Rekem), geen bangerik: geen bangerik (Gruitrode), genne baŋerik (Diepenbeek), geen schone: gene schöne (Rekem), geen schouwkeutel: genne schouwkeutel zien (Oirlo), hardi (fr.): ardie (Sint-Truiden), held: `t is nen held (Neerpelt), een held (Meeuwen), helt (Vroenhoven), het is nen held (Tessenderlo), he‧ldj (Weert), (gezegde: haantje de veurste).  held (Meijel), twee betekenissen  `t es enne held (Gelinden), helle, een -: `t is `ne helle (Oud-Winterslag), hevige, een -: `t is nen hevigen (Achel, ... ), `t is nene hevigen (Hamont), iemand die durft: (= dat is iemand die durft).  das iemend dè durft (Eigenbilzen, ... ), kadee: cadee (Leopoldsburg), eine kedee (Neer), enge kadè (Gulpen), kadae (Nunhem), kadee (Born, ... ), kadet (Mheer), kadēͅ (Meeuwen), kadèt (Wijlre), kedas (Maastricht), kedee (Caberg), kedé (Hoeselt), kàddèj (Heerlen), kàdee (As), kədee (Montfort), kədēē (Heel), né kadeé (Montfort), kastaar: `t is ne kastaar (Tessenderlo), da`s nog ins inne kastaar (Sint-Lambrechts-Herk), da¯s ne kastaar: dat is me er een  kastaar (Sint-Truiden), ¯t is mich enne kastaar, héé get vör den duvel nog ni a¯teróut: het is ¯n echte durver, hij heeft van niemand schrik  kastaar (Kortessem), kloeke vent: kloeke vent (Bilzen), kloeke, een -: `t es ne kloekke (Jeuk), `t is enne kloeke (Stokrooie), hiej is inne kloeke (Ulbeekdurven), klooke (Sevenum), tes ənə klōkə (Zutendaal), knaap: eine knaap (Herten (bij Roermond)), luchtslaander: lóchsjläönder (Sittard), man: da`s enne man (Kermt), da`s ne man (Lommel), mannetje de voorste: mensje de väörser (Maastricht), mannetjesputter: menkəspöttər (Venlo), mennekes pōtter (Maastricht), meunekes-pötter (Caberg), (Eijsden!).  mennekesputter (Noorbeek), moedige, een -: `t is eine meugdige kierel (Maaseik), `t is eine moedige (Schakkebroek), moedigen (Hamont), nuggere, een -: * slecht leesbaar  dat es ne nuggere (Koersel), ondernemer: oendernummer (Merkelbeek), ongebeden, een -: ôngebejdje (Herten (bij Roermond)), ⁄nne ongebaede (Beek), ongeciviliseerde, een -: onjetsievieliezeerde (Kerkrade), onvervaarde, een -: onvervierde (Sevenum), opschepper: opsjûpper (Maastricht), radja: ratjaa (Sittard), ruwe, een -: rouwwe (Vlodrop), ruziemaker: hij is ne ruziemaoker (Kerkhoven), schind-aas: o.  šeͅ.n‧oͅas (Eys), schouwerik: sjoewerik (Bree), vechthaan: hij is ne vichthaan (Kerkhoven), verrekkeling: m.  vreͅ.kəleŋ (Eys), voorwitzige (<du.), een -: vuurwietsige (Schaesberg), vrije, een -: vrieje (Maasniel, ... ), vurige, een -: tes nə virəgə (Genk), waaghals: waaghals (Hamont, ... ), waaghaos (Doenrade), waoghals (Amby, ... ), waoghààls (Gennep), waogàls (Meeswijk), weighals (Peer), wooghals (Beverlo), wòəchháls (Zonhoven), wôoghals (Hamont), weerbander: waerbender (Geleen), ook in bet. van "bezweerder van onweer"; cf. Sittard Wb. s.v. "bèndige"= temmen, aan banden leggen  waerbènder (Sittard), wilde, een -: wille (Vlodrop) durfal || durfal, waaghals || dwaas". Uitspraak + betekenis [ZND 33 (1940)] || heel veel durf hebbend [frank, boud, stout] [N 85 (1981)] || hoe drukt ge uit in uw dialect: hij is moedig (hij is geen bangerd, hij durft bv. te vechten) [ZND 39 (1942)] || iemand die alles durft te doen [kadee, mannekeskneuter, durfal] [N 85 (1981)] || kerel, durver || moed hebbend, onbevreesd [durvig, moedig] [N 85 (1981)] || moedig, vasthoudend, doordrijvend || onverschrokkenheid in moeilijkheden en gevaren [moed, courage] [N 85 (1981)] || waaghals III-1-4
durven courage (fr.) hebben: couraasj höbbe (Ell, ... ), koeraag hubbə (Maastricht), dorren: da hɛt ər ni dɛərən dun (Alken), da:rə (Martenslinde), da:rən (Tessenderlo), daaren (Hasselt), dae.rə (Beringen), dae:rə (Beringen), daere (Genk), daire (Halen), dairre (Halen), dao.re (Zonhoven), daorn (Zonhoven), dare (Hasselt), daren (Hasselt), darre (Puth), dat derdənər nēət (Genk), dat hɛtər nēət gədert (Genk), daîren (Wilderen), dā.re (Tongeren), dā.rə (Hasselt), dāēre (Sint-Truiden), dāīrə (Herk-de-Stad), dāre (Rosmeer), dārə (Hasselt, ... ), da͂rən (Zonhoven), deeren (Melveren), deerə (Meeuwen), deire (Groot-Gelmen, ... ), deiren (Borlo), dejrre (Meldert), dere (Zichen-Zussen-Bolder), derre (Genk, ... ), derren (Hechtel, ... ), deuire (Kortessem), deune (Vijlen), deure (Rutten), deuren (Overpelt), deëre (Berbroek), deùren (Kaulille), deərə (Herk-de-Stad), dērren (Diepenbeek, ... ), dērə (Kermt), dēͅ.rə (Lummen), dēͅre (Sint-Truiden), dēͅrren (Diepenbeek), dēͅrə (Halen, ... ), dēͅrən (Opglabbeek), dĕrren (Paal), dĕrrə (Zichen-Zussen-Bolder), de͂ͅrə (Lummen), deͅrrə (Zichen-Zussen-Bolder), deͅrə (Genk), deͅrən (Peer), dijre (Herten, ... ), dijre doen (Gingelom), diëuren (Widooie), diɛrə (Gelinden), djeujre (Borgloon), djeure (Hoepertingen), djeuren (Kuttekoven), djeurə (Wellen), djijərə (Hoepertingen), djure (Ulbeek), djyrə (Hoepertingen), djørə (Voort), doire (Rutten), doore (Hoeselt, ... ), dooren (Hoeselt, ... ), doŏrre (Grevenbicht/Papenhoven), dore (Bilzen), doren (Hoeselt, ... ), dorre (Bingelrade, ... ), dorre/n (As), dorren (As, ... ), dorrə (Opitter), dorə (Alt-Hoeselt), doRə (Opglabbeek), dorə (Opgrimbie), doure (Koninksem), douren (Beverst), doëre (Bilzen), dō.re (Tongeren), dōre (Beverst, ... ), dōrre (Genoelselderen), dōrə (Bilzen, ... ), dōwrə (s-Herenelderen), dōͅorə (Berg), dōͅrn (Zonhoven), dŏre (Munstergeleen), dŏrre (Doenrade, ... ), doͅrən (Zonhoven), du-euren (Ulbeek), durre (Echt/Gebroek, ... ), durren (Bilzen, ... ), duòrë (Tongeren), dŭrrə (Pey), dy(3)̄rə (Sint-Truiden), dyəren (Neerwinden), dyərə (Kortessem), dzy(3)̄.rə (Borgloon), džy(3)̄rə (Borgloon), dàrë (Tongeren), dâre (Val-Meer), dâre(n) (Tessenderlo), dä:rə (Kortessem), dä:rən (Diepenbeek), dè-rə (Wellen), dèire (Beringen), dère (Gingelom, ... ), dèren (Diepenbeek, ... ), dèrre (Kuringen), dèrren (Houthalen), dèrə (Neerglabbeek), dèurë (Tongeren), dèère (Sint-Truiden), dèùərə (Hamont), dèəre (Mielen-boven-Aalst, ... ), dèərə (Beverlo), dééərə (Niel-bij-St.-Truiden), dêre (Beverlo, ... ), dêrre (Meeuwen), dêrren (Hechtel), dêr’n (Diepenbeek), dêərə (Mielen-boven-Aalst), dëare (Lontzen), dòrrə (Meeswijk), dòrë (Tongeren), dòurë (Tongeren), dórre (Schaesberg), dóó.re (Zonhoven), dôren (Bilzen), dôrə (Beverst), dö-ere (Epen), dö:ren (Hamont), döare (Montzen), döre (Millen), dörre (Tungelroy), dörə (Koersel), dösche (Eupen), dø:rə (Opgrimbie), dørən (Sint-Huibrechts-Lille), døərə (Montzen), dø̄rən (Hamont), dø͂ͅrə (Eupen, ... ), dø͂ͅšə (Eupen), dùrren (Urmond), düöre (Kelmis), dɛ.rə du.n (Kortessem), dɛ:rə (Aalst-bij-St.-Truiden), e da ne dēͅrə dun (Sint-Truiden), e hat dat neet döäëre doeë (Moresnet), er had da net derre doeë (Sint-Martens-Voeren), he heet det neet dorre doon (Reppel), he hett dat niet doren doen (Martenslinde), hee hit da nie dĕre duu (Godschei), heē hē da nɛ dɛ̄rə dūn (Sint-Lambrechts-Herk), heije hd da nie deire doen (Berbroek), her het dat nej dere du (Zichen-Zussen-Bolder), hey hije dat ni doare doen (Beverst), heə het da niə sjørə duən (Wellen), hēə hɛt da ni dɛ̄ren dūn (Diepenbeek), hĕ hét tat nie dērren dōeĕn (Genk), hi heta ni dɛ.rə dun (Koersel), hieə hit da nie dinre doen (Zolder), hije hit da nie derren doen (Helchteren), hië hé da ni deren doen (Linkhout), hè heet dat nej dare duu (Rosmeer), hè het da nie derre doen (Mopertingen), hè het da nie dērren doen (Stal), hè hit dat nie dère doen (Gelieren/Bret), hè hèet det ni dèren doon (Grote-Brogel), hè hèt da ni dērre doeen (Wellen), hè hèt dat nee derre duun (Zutendaal), hè hèt det neet dorre doon (Opglabbeek), hée hèt da nie derren den (Stokrooie), hə ɛta ni dzørə dun (Borgloon), hɛ hɛt hət nie doarə dun (Tongeren), hɛ. hi tat ni dɛ.rə du.ən (Genk), hɛ̄ heet dɛ̄ nie dɛ̄ren doen (Peer), hɛ̄ hɛ̄t dat net dorrə don (Neerglabbeek), ə ɛ: tat ne. dərə du:n (Stokkem), / - daerde - gedaert  dēͅrə (Sint-Truiden), cf. WNT III2, kol. 3159 s.v. "dorren (I) - darren"en kol. 2299 s.v. "darren"zie dorren  darre (Valkenburg), Daren - daarde - gedaren.  daren (Oostham), dorren - dar - gedord  dorren (Rotem), dsjure - dsjurde - gedjujerd  dsjure (Heers), durfde hij maar = duesj ä mer  dorre(n) (Schinveld), döjë - doësj - jëdowësjt  döjə (Eynatten), Dürfen, durven.  dø̄:žə (Eupen), Dürfen, mogen.  døəžə (Eupen), In den zin van dürfen.  døͅəžə (Raeren), Opm. de oe is kort; lijkt enigszins op Duitse ¨.  doerre (Einighausen), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  dŏarre (Guttecoven), ps. omgespeld volgens Frings.  dø͂ͅ-re (Mechelen), zjure - zjuurt - chezjous  žyre (Mettekoven), ò  dorre (Brunssum), durf hebben: durf hebben (Heythuysen), durf hèbbe (Schimmert), dörref (höbbe) (Maastricht), dörref höbbe (Maastricht), dörrəf hobbə (Maastricht), dörrəf höbbə (Maastricht), ik heb dörf (Hoensbroek), durven: d[ø͂ͅ}rreve (Nederweert), daarven (Vlijtingen), darve (Susteren), de-rve (Vroenhoven), de-urve (Baarlo), den dörft! (Oirlo), derreve(n) (Tessenderlo), derve (Montfort, ... ), derven (Kwaadmechelen, ... ), dervə (Meldert), deurve (Beesel, ... ), deurven (Overpelt), dorrəvən (Urmond), dorve (Heerlen, ... ), du:rve (Roermond), duirve (Sevenum), durre (Buggenum), durreve (Mheer, ... ), durve (Asselt, ... ), durve doon (Opglabbeek), durve(n) (Obbicht), durven (Bocholt, ... ), durven doen (Herk-de-Stad, ... ), durvə (Eys, ... ), durəvə (Horst), dur’ve (Bleijerheide, ... ), dūrve (Ospel), dŭrreve (Eys), dŭrve (Gulpen, ... ), dyrvən (Molenbeersel), därve (Limmel, ... ), därven (Amby), dèrəvən (Lommel), dèùrve (Hout-Blerick), dén däörft (Venray), déúrve (Baexem), dêrve (Vroenhoven), dórve (Schaesberg), döreve (Amby), dörreve (Heer, ... ), dörrəvə (Maastricht), dörve (Afferden, ... ), dörven (Asenray/Maalbroek, ... ), dörvë (Lanklaar), dörvə (Berg-en-Terblijt, ... ), dörəvə (Rekem, ... ), dørvə (Ophoven), dørəvə (Tessenderlo), dø͂ͅrve (Kessel), dø͂ͅrvə (Kanne, ... ), dø͂ͅrəvə (Lanaken), dùrve (Banholt), dùrven (Schimmert), dərve (Vroenhoven), dərven (Eisden, ... ), dərvə (Neeroeteren), dəurvə (Eisden), dɛrven (Lanaken, ... ), hai hait det neet dairven doon (Maaseik), hai heêt det neet dêrven doon (Niel-bij-As), he het det net dɛrvən don (Opitter), hiej het da ni djurve doen (Ulbeek), hiel veul durve (Meijel), hij heeft dat niet durven doen (Hechtel, ... ), hij hēt dat neet durven doon (Kessenich), hij hit de nie durven doen (Neerpelt), hè heèt dat neet dorven doon (Neeroeteren), hè heèt det neet durve te doon (Kessenich), hè hèt det neet dūrven doon (Beek (bij Bree)), hè hèt hət neet dərve doon (Gruitrode), niet durven doen (Kleine-Brogel), (h.d. in hölle).  dörven (Reuver), cf. WNT s.v. "dorven"; zie durven  dorve (Heerlen), Dof.  durven (Neerpelt), durven - dairde - gedaird  durven (Kleine-Brogel), dèriven - dorst - gedèirt  dèirven (Peer), dërven - dërfde - gedërfd  dərven (Rotem), ik durf het ; ik dörf ¯t als je durft! ; as te dörfs! hij durft het ; hê dörft ¯t durft hij niet? ; dörft hê nee? wij durven het ; weei dörven et ik durfde niet ; ik dörfde nee durfde je niet? ; dörfsde døøw nee/ hij durfde het niet ; hên dörfde ¯t nee ze durfden niet ; zeei dörfde nee ze hebben niet gedurfd ; zeei höbbe neet gedörfd durf eens! ; dörf is!  dörve (Grubbenvorst), ik durf het; ik dörf ¯t àls je durft! ; às geej dörfe hij durft het; hên dörf ¯t durft hij niet? ; dörf hên ni wij durven het; weej dörven ¯t ik durfde niet; ik dörfde ni durfde je niet? ; dörfde geej ni hij durfde het niet; hên dörfde ¯t ni ze durfden niet; zeej dörfde ni ze hebben niet gedurfd; zeei hèbben ni gedörfd durf eens! ; dörf is  dörve (Lottum), met v-tje op de o  dörve (Meerlo), ps. omgespeld volgens Frings.  dø͂ͅrve (Eijsden), genaken: genieëke (Stokkem), kamau hebben: kamou hubbe (Beek), kamau in de prij haan: ka.mōͅ.u̯ e.n də pr‧ii̯ hā.n (Eys), kamau in hebben: kabau i hubbe (Gulpen), kamau in zich haan: ka.mōͅ.u̯ e.n ze.x hā.n (Eys), kern in zitten: kééjən in zitə (Loksbergen), lef hebben: lef hebbe (Venray), lef höbbe (Geulle, ... ), let hubbe (Echt/Gebroek), moed hebben: mood höbbe (Maastricht), nergens bang voor hebben: nuurges bang vuur hebbe (Gronsveld), riskeren: räskierə (Vaals), doe raskeers al diej geldj mit die spikkelasie Raskeer neet eine vinger nao dem oet te staeke ook: Raskeer dich neet  raskere (Echt/Gebroek), veel courage (fr.) hebben: vuil koeraasch höbbe (Amby), veel durf hebben: vuël durf hubbe (Kesseleik), wagen: woâge (Tungelroy), Die get waoge, wènnen ¯t meist Hae waogdje zich neet in den duustere (raskeerde)  waoge (Echt/Gebroek), zich trauen (<du.): zich troeë (Sittard) durven [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 25 (1937)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || durven (geen context) [DC 37 (1964)] || durven, wagen || heel veel durf hebbend [frank, boud, stout] [N 85 (1981)] || Hij heeft dat niet durven doen [ZND 46 (1946)] || iemand die alles durft te doen [kadee, mannekeskneuter, durfal] [N 85 (1981)] || onverschrokkenheid in moeilijkheden en gevaren [moed, courage] [N 85 (1981)] || wagen, durven III-1-4
dutje dut: dut (Born, ... ), dutje: `n dutje doon (Kaulille), `n dytjn dun (Tessenderlo), ditsje (As, ... ), du.kə (Eys), dutje (Baarlo, ... ), dutje doen (Kwaadmechelen, ... ), dutje doon (Venlo), dutje dôên (Tienray), dutjö (Stevensweert), dutjə (Epen, ... ), dutsche (Amby), dutsje (Caberg, ... ), dutteke (Beverlo), dŭtje (Schimmert), dŭtsje (Limmel), dytjən (Tessenderlo), dûtje (Blerick), dütšə (Rekem), e duj-e doewn (Lommel), een dutje doen (Lommel), een dutje dōēn (Leunen), ei dutje doone (Hunsel), ein dutje doen (Oirlo), ein dutje doon (Blerick, ... ), eͅn dytjö dūn (Oostham), i dutjen doen (Sint-Huibrechts-Lille), n dutsje doen (Maastricht), ə dutsjə dōēn (Maastricht), ən ditsje doewən (Kermt), ən dotšə dōn (Rekem), ⁄n dötsche doen (Heer), Ww.  du.kə (Ingber), hazenslaap: haaze slaòp (Sevenum), haazesjlaop (Geleen, ... ), haazesloop (Eksel), haazusloap (Brunssum), haoseslaop (Sint-Pieter), haozesjlaop (Gronsveld), hazeschlaop (Amby), hazesjlaop (Klimmen, ... ), hazesjloaf (Vaals), hazesjlêûpe (Nunhem), hazeslaap (Haler, ... ), hazeslaep (Stein), hazeslaop (As, ... ), hazesljoep (Schimmert), hazesloap (Born), hazeslop (Meijel), hazeslâôp (Tienray), hazəslaop (Montfort), hāze-schlôâp (Schimmert), hààzəsjlòəp (Heerlen), háázəsjlaop (Hulsberg), hazenslaapje: haazesjläöpke (Herten (bij Roermond)), haazəsjlööpkə (Schimmert), hareslêûpke (Boekend), hazesjleupke (Lutterade), hazesjlèùpke (Posterholt), hazesläopke (Caberg, ... ), hazeslööpke (Weert, ... ), hāāzəsjlöëpkə (Nieuwenhagen), hààzəsjlèùpkə (Susteren), knikje: knikske (Beverlo, ... ), lichte slaap: lichtə sjlaop (Reuver), muizenslaapje: mōēzesjlêupkə (Oirsbeek), pauze: bauze (Wolder/Oud-Vroenhoven), poosje: paoskə (Loksbergen), slaapje: sjleupke (Reuver), sjläofje (Kerkrade, ... ), sjlèùpke (Geleen), sjlèùpkə (Doenrade, ... ), sjlêupkə (Oirsbeek), sjlöpke (Geleen), sjlüpke (Gulpen), slaopke (Wolder/Oud-Vroenhoven), slaöpke (Venlo), sleupke (Gulpen), slēūpke (Blerick), slopkə dōēn (Gennep), sluipkə (Montfort), släopke (Caberg, ... ), släöpke (Maastricht), slöpkə (Gennep, ... ), slööpke (Venlo, ... ), slööpke doan (Weert), slø͂ͅpkə dūn (Mechelen-aan-de-Maas), è släöpke doen (Maastricht), ə sl"pkə dōn (Rekem), ə sləpkə dun (Leopoldsburg), ’n slööpke hauwe (Borgharen), ps. alleen het tekentje wat ik niet kan maken omgespeld volgens Frings.  ein schl[ø͂ͅ}pke houen (Schimmert), sluimer: sjloemer (Schinnen), toer: toer (Meerlo), toertje: tuurke (Geleen, ... ), tukje: tukske (Maastricht, ... ) Dut: lichte of korte slaap (dut, hazeslaap, buts, slaapje, mufs, toer). [N 84 (1981)] || dutje (lichte slaap) || een middagdutje doen [ZND 01 (1922)] || Hoe noemt ge het wanneer iemand s middags wat gaat slapen ? [ZND 31 (1939)] || middagdutje [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] || middagdutje [een ~ doen] [SGV (1914)] || middagdutje doen (dutten). [N 84 (1981)] || middagslaapje [ZND B1 (1940sq)] || Slaapje na het middagmaal; middagdutje (noenslaap, middagslaap, dutje, loertje, dutten). [N 84 (1981)] III-1-2
duur <omschr.> kramp niet in de muil: kramp neet inne moe:l (Herten (bij Roermond)), duur: d"r (Bree, ... ), deer (As, ... ), deir (Linkhout), der (Opglabbeek, ... ), deur (Amby, ... ), deùr (Blerick), deər (Hasselt), dēr (As, ... ), dēūr (Maastricht, ... ), deͅir (Hasselt), di-jər (Gutshoven), di.ər (Gutshoven), die[ə}r (Stevoort), dier (Beverst, ... ), dier̄ (Paal), diēr (Kuringen), dijər (Veulen), dir (Koersel, ... ), diər (Heers), dīēr (Wellen), dīr (Beverlo, ... ), dīər (Helchteren, ... ), dōr (Lanaken, ... ), dur (Sint-Truiden), duur (Achel, ... ), duuër (Nieuwenhagen), duuər (Eys), dūr (Boorsem, ... ), dūur (Swalmen), dūūr (Gennep, ... ), dŭŭr (Schimmert), dy(3)̄[ə}r (Hamont), dy(3)̄r (Berg, ... ), dy:r (Montzen), dyr (Kerkrade), dyər (Landen), dy‧ə.r (Eupen, ... ), dy‧ə.rə (Eupen), dîr (Borgloon), dør (Bocholt, ... ), døər (Maaseik), døͅ⁄ər (Lummen), dûr (Zichen-Zussen-Bolder), dûûr (Schinnen), düer (Lontzen), dür (Gulpen, ... ), d‧eur (Kelpen, ... ), d‧yər (Eys), te dēur (Horst), (= duur).  deer (Meeuwen), deur (Neer), adj.  diər (Houthalen), Fr. heure  deur (Eisden), Note v.d. invuller:  deur (Venlo), soms  dyr (Borgloon), gepeperd: gepaepert (Sevenum), gepeperd (Maastricht), gəpééëpərt (Nieuwenhagen), kostelijk: kōstelek (Weert), peperduur: paeperduur (Herten (bij Roermond)), pépərduur (Kapel-in-t-Zand), prijzig: preezjich (Meijel), preizig (Maastricht), prēēzig (Meijel), prējzəch (Maastricht), pri-jzig (Bree), priezich (Beesel, ... ), priezig (Born, ... ), prijzig (Eksel, ... ), prijzəch (Maastricht), priêzig (Venlo), prīēzich (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), prīēzig (Heel, ... ), pr‧īzex (Eys), veel: te veul (Schinveld), veul (Meijel) de betaling voor bijv. geleverde goederen [paai] [N 89 (1982)] || duur [ZND A2 (1940sq)] || duur (hoge kostprijs) [ZND 24 (1937)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || duur: Dit grote huis wordt me te -, ik ga kleiner wonen [DC 35 (1963)] || veel kostend, hoog van prijs [duur, dier, duurkopig, duurzaam, durabel, prijzig] [N 89 (1982)] III-3-1
duwen duwen: bruje (Meerssen), d"jə (Eisden, ... ), dao (Sint-Huibrechts-Hern, ... ), daouwn (Zonhoven), daouwə (Helden/Everlo, ... ), daouwən (Hamont, ... ), daouə (Helchteren, ... ), daouən (Achel, ... ), daowə (Borgloon, ... ), daoə (Alken, ... ), daoən (Rijkhoven, ... ), dauwe (Bilzen, ... ), dauə (Borgloon), dauən (Hoeselt), dawə (Bilzen, ... ), dawən (Bilzen), dān (Sint-Truiden, ... ), dāu (Munsterbilzen), dāuwə (Berg), dāuə (Beverst), dāwə (Lauw, ... ), dāə (Nieuwerkerken, ... ), dĕĕwwe (Rosmeer), dĕŭje (Heerlen), dīəvən (Kwaadmechelen), do:jə (Opgrimbie), do:wə (Beringen), doej:ə (Maastricht), doewe (As, ... ), doeë (Grubbenvorst), doowe (Meterik), doue (Venray), douwe (Arcen, ... ), douwen (Blerick, ... ), douwə (America, ... ), douwən (Zonhoven), douë (Wellen), douə (Kanne), dowe (Leunen, ... ), dowwe (Nederweert, ... ), dowə (Beringen, ... ), dowən (Lommel), dōa (Brustem), dōuwə (Bergen, ... ), dōuə (Opheers), dōwə (Genk, ... ), dōə (Gutshoven, ... ), dōən (Diepenbeek), dōͅə (Loksbergen), dŏŏwe (Afferden, ... ), doͅjə (Rekem), duie (Eijsden, ... ), duije (Borgharen, ... ), duje (Amby, ... ), dujen (Guttecoven), dujje (Simpelveld), dujjë (Lanklaar), dujə (Klimmen, ... ), duuje (Amby, ... ), duujen (Posterholt, ... ), duujə (Swalmen), duwje (Vijlen), duwə (As, ... ), duë (Einighausen), duîen (Hasselt), duə (Kaulille), dūje (Berg-en-Terblijt, ... ), dūūje (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), dūwə (Bocholt, ... ), dŭĕn (Geleen), dŭje (Eys, ... ), dŭŭje (Schinveld), dy:y.ə (Montzen, ... ), dèùjə (Maastricht), dèùjən (Oostham), dèùn (Hasselt), dèùwə (Vlijtingen), dèùüjə (Amby, ... ), dèùüwə (Zutendaal), déuujen (Elen), dòuwə (Arcen, ... ), dòuə (Duras, ... ), dòuən (Hechtel), dòwə (Bilzen, ... ), dòwən (Eksel, ... ), dòòwe (Lottum), dôuwe (Kortessem), dö.ə (Aalst-bij-St.-Truiden), döijə (Maastricht), døjə (Baelen, ... ), døwə (Moelingen), døüə (Kanne), dø͂ͅn (Hasselt), düji (Montfort), düjə (Amstenrade, ... ), düjən (Urmond), düwə (Opglabbeek, ... ), düyə (Grevenbicht/Papenhoven), düüjə (Baexem, ... ), düüə (Eupen), dɛ:əvən (Tessenderlo), dɛɛəvən (Tessenderlo), opdaoə (Schulen), sjtūətə (Aubel), [Paragraaf: onregelmatige werkwoorden].  dujje (Boorsem), [Paragraaf: regelmatige werkwoorden].  dujje (Boorsem), gewoonlijk  dɛɛə (Binderveld), stoten: stoe"te (Beverlo), stoete (Neeroeteren) deuen, duwen [ZND m] || duwen [RND], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] III-1-2
duwen, gezegd van het gebergte duwen: (men zegt) het gebergte døjt (Kelmis) Het gebergte oefende druk uit. [monogr.] II-4
duwer van de aanaardhandploeg achterhandvat: achterhandvat (Herkenbosch), boom: bǫu̯m (Bocholt), boompje: bømkǝ (Wellen), bø̄i̯mkǝ (Smeermaas), deinzer: dāǝzǝr (Gelinden, ... ), duwer: duu̯ǝr (Sevenum), dyu̯ǝr (Kiewit), dǫu̯ǝr (Borgloon, ... ), duwhandvat: dȳi̯hantj˲vat (Herkenbosch), dǫu̯hāmfǝt (Zichen-Zussen-Bolder), duwkruk: duu̯krøk (Velden), dyi̯krø̜k (Herten), duwstek: dyi̯štęk (Melick), geleider: geleider (Holtum), grendelstaart: greŋǝlstart (Bree), handhaaf: hanthōf (Lummen), hantǝf (Gelieren Bret, ... ), handkruk: hantkrø̜k (Stokkem), handvat: ant˲vaǝt (Hasselt), hantj˲vat (Baexem), hant˲vat (Bocholt, ... ), hānt˲vǫu̯ǝt (Opheers), houvast: hǫu̯vast (Opglabbeek), kruk: krø̄k (Maasmechelen), krø̜k (Weert), kręk (Opglabbeek), rug: røx (Paal), staart: start (Lanklaar, ... ), stat (Rosmeer), stɛrt (Haelen, ... ), štɛrt (Helden), steelhandvat: štēlhantj˲vat (Swalmen), steun: stø̄n (Rotem), stuur: štȳr (Holtum), stuurboom: styrbǫm (Gennep, ... ), voet: vut (Achel) Zie de toelichting bij het lemma Aanaardhandploeg. [N 18, 46c] I-5
dwaallicht doollicht: [sic]  daollēcht (Rotem), dōͅəlēxt (Bree), ən dāolixt (Mechelen-aan-de-Maas), doollichtje: [sic]  doollichteke (Zolder), dwaallicht: dwaalleecht (Lanklaar), dwaallicht (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), dwallēxt (Lozen), dwao[ə}llicht (Aalst-bij-St.-Truiden), dwaolleech (Lanaken), dwaollicht (Oostham), dwao‧əlicht (Zonhoven), dwaôllich (Bilzen), dwa͂llich (Koninksem), dwoallich (Sint-Truiden), dwoallicht (Sint-Truiden), dwōͅlecht (Hamont), ein dwālĕxt (Kinrooi), ən dwoͅəlixt (Overpelt), Waarschijnlijk horen deze gegevens bij P 176 maar dit is niet zeker, er staat geen plaatscode op de lijst zelf.  ə dwōͅlixt (Sint-Truiden), dwaallichtje: dwaalleechtje (Neeritter, ... ), dwaallichje (Grubbenvorst), dwaaollichske (Kuringen), dwaolichskə (Kermt), dwaolichskən (Tessenderlo), dwaolišə (Bommershoven), dwaolleegsken (Amby), dwāāllichtjə (Sint-Huibrechts-Lille), dwālichskə (Mielen-boven-Aalst), dwāslechtəkə (Peer), dwāslēchskə (Rekem), dwoallechtje (As), dwoallichjen (Hamont), dwoaslichske (Mielen-boven-Aalst), dwooëllichske (Velm), dwoësligske (Buvingen), dwōͅlichšə (Martenslinde), dwâlliechtje (Hasselt), dwôlligske (Loksbergen), ə dwālēxt⁄ə (Lanklaar), dwaaslicht: dwaaslicht (Eksel, ... ), dwaoslicht (Tessenderlo), ən dwāslext (Beringen), ən dwāslixt (Paal), dwazelicht: dwazeleecht (Well), heksenlichtje: heksenlichtjen (Hamont), jansvliegen (mv.): jansvleegə (Montzen), lichtje: lö:chjə (Riksingen), lichtmadetje: lichmaikə (Hasselt), schaffer?: [sic]  schafer (Houthalen), schofferd?: [sic]  shôfet (Rosmeer), sjofet (Bilzen), sjövet (Val-Meer), šòwfərt (Kortessem), spooklicht: spuklicht (Zonhoven), vuurmade: vyrmoͅj (Sint-Truiden), vy‧rmoͅə (Gelinden), vuurman: vuurman (Wellen, ... ), vuurmannetje: vy(3)̄rmenəkə (Opgrimbie), vuurwormpje: vyrwörmkə (Mechelen-aan-de-Maas) Dwaallicht (vlammetje boven een moeras, Fr. feu follet). [ZND 05 (1924)] || Een dwaallicht (Fr. feu follet). [ZND B2 (1940sq)] || glimworm [SGV (1914)] III-3-3