e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
een boorgat boren een schot boren: ǝnǝ šot boǝrǝ (Kelmis) [monogr.] II-4
een boring beginnen boorloker aanzetten: bōrlø̜xǝr āzętsǝ (Zie mijnen  [(Domaniale / Laura / Willem-Sophia / Oranje-Nassau II)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), bōrlø̜xǝr āzętǝ (Zie mijnen  [(Oranje-Nassau III / Emma / Maurits)]  [Domaniale, Laura, Willem-Sophia, Oranje-Nassau II]) Beginnen met het maken van boorgaten. Daarbij werd de boorstang door een tweede man even met de hand tegen het gesteente gedrukt totdat een klein gaatje was geboord. Dit om te voorkomen dat de op een boorzuil gemonteerde boorhamer afketste tegen het harde gesteente. [monogr.] II-5
een borrel drinken achterover kappen: axtərōvər kapə (Kwaadmechelen), achteruit gaan: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  achter oo-it ’go-in (Alken), borrelen: borrele (Ell, ... ), borrelen (Ittervoort), de keel smeren: de kèl sjmère (Gronsveld), de kleine gaan dopen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  de kleine gaon doopen (Lommel), die goede dag gaan zeggen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  di goeë daag gouwn zeggen (Kortessem), drinken: drenkə (Pey), drinken (Meeuwen), drèn-kə (Nieuwstadt), drénke (Gruitrode, ... ), drénkə (Rekem), drupjes drinken: dröpkəs drinkə (Caberg), een achterover slaan: éjnə àchtərèùvər slaon (Horn), een achteruit gaan: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  enə ater-out gooen (Vliermaal), een bak drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  inne bak dreenken (Ulbeek), inne bak dreinke (Stevoort), ne bak dr(ei)ənke (Gutshoven), ne bak drenke (Sint-Truiden), nə bak dreŋkə (Sint-Truiden), ’n bak drenke (Sint-Lambrechts-Herk), een bak nemen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  inne bak nemen (Borlo), een bakje drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  e bakske drènke (Wellen), een bakje leegmaken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  bekske leeg moake (Heers), een beetje drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  e bitje drènken (Niel-bij-As), een borrel drinken: ne bòrrel drénke (As), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  een borrel drinken (Sint-Huibrechts-Lille), ein borrel drènken (Ophoven), eine borrel drinken (Grote-Brogel), inne borrel dreenke (Stevoort), ne borrel drinke (Genk), ne borrel drinken (Hechtel), nen borrel drinken (Beverlo), nö boͅrröl drinken (Oostham), nə boddəl dr(ei)ənke (Gutshoven), ən borrel dreenke (Stevoort), ənə borrel drɛnkə (Rotem), ’n borrelke drènken (Opglabbeek), ’nne borrel drainken (Rotem), een borrel pakken: ne bòrrel pàkke (As), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  borrel pakke (Maaseik), borrel pakken (Paal), boͅrəl pakən (Hamont), een borrel pakke (Hoeselt), eine borrel pakke (Elen), eine borrel pakken (Bree), enne borrel pakke (Wellen), inne borrel pakke (Groot-Gelmen), ne borrel pakke (Bilzen), ne borrel pakken (Beverlo, ... ), nə boͅrrəl pakkə (Lummen), ’n borrel pakken (Beverst, ... ), ’ne borrel pakken (Neeroeteren), een borrel proeven: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  nə boͅrəl pryvən (Hamont), een borreltje drinken: ə b‧oͅrəlkə dr‧eͅŋkə (Neeroeteren), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  e borrelke drinke (Kuringen), e borəlkə drēͅnkə (Mechelen-aan-de-Maas), ie borrelke drènke (Spalbeek), ən boͅrəlkə dreͅŋkə (Opglabbeek), een borreltje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  e borrelke pakke (Kuringen), een borrelke pakke (Hoeselt), ei borreltje pakken (Opoeteren), ein borrelke pakken (Bree), ə borrəlkə pakkə (Rosmeer), ə boͅrəlkə pakə (Opglabbeek), ’n borrelke pakke (Vliermaal), een drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ienen drinken (Achel), een drup drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  drup drinken (Vliermaal), drəp drinken (Loksbergen), ien drep drijnke (Spalbeek), ieən druip drainken (Nieuwerkerken), ən drøͅp dreͅnkə (Herk-de-Stad), ən drəp dreenke (Stevoort), een drupje drinken: e dropke drinke (Meerssen), e drupke drinke (Eys), e dröpke drinke (Maastricht, ... ), e dröpke drénke (Doenrade), ei dröpke drénke (Pey), ei dröpke drénkə (Urmond), ei dröpkə drinkə (Heel), en drupke drinken (Eksel), ə drupke drinke (Maastricht), ə drôpkə drinkə (Schinnen), ə dröpkə drinke (Maastricht), ə dröpkə drinkə (Jabeek, ... ), ⁄n drupke drenke (Beek), ⁄n dröpke drinke (Maastricht), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  dreupke dreenke (Borgloon, ... ), dreupke drinken (Beringen, ... ), dreͅpke dreͅnken (Opoeteren), droepkə driŋkə (Beringen), druepke dreenke (Sint-Lambrechts-Herk), druipke drenken (Sint-Truiden), drupke dreinke (Rekem), drupke drinke pakke (Genk), drupken drinken (Kaulille), drŭpke dreenke (Vroenhoven), drŭpke drènke (Welkenraedt), drypkö drinken (Oostham), drypkə dreŋkə (Neerpelt), drèpke drènken (Niel-bij-As), dröpke dreenke (Mheer), dröpke drinke (Kessenich, ... ), dröpke drénke (Sittard), drøpkə dreŋkə (Genoelselderen), drø͂ͅpkə drînkə (Lanaken), drøͅpkə drei̯nkə (Kortessem), drəpke drainken (Rotem), drəpke drenken (Kanne, ... ), drəpke drinken (Hoeselt, ... ), drəpke drɛnkə (Rotem), drəpken drinken (Diepenbeek), drəpkə drenke (Vroenhoven), drəpkə dreͅnkə (Kortessem), drəpkə dräŋkə (Maaseik), e drepke drenken (Bilzen), e dreupke dreenke (Zichen-Zussen-Bolder), e dreupke drenken (Millen), e dreupke drĕnke (Tongeren), e drupke drenken (Sint-Truiden), een dreupke drenke (Jeuk, ... ), een drupke drinke (Hoeselt, ... ), een drupke drinken (Sint-Huibrechts-Lille), ein drepke drinken (Grote-Brogel, ... ), ein dreupke drènken (Ophoven), ein drupke drinken (Bocholt), ein drèpke drinken (Neeroeteren), en drepke drijnke (Groot-Gelmen), en drepke drinken (Mechelen-aan-de-Maas), en drĕpke dreenken (Beverst), en droeupke dreenke (Heers), en druipke dreenke (Lanaken), en drupke drinken (Beverlo), en drupke drènke (Wellen), ên drepke dreenken (Ulbeek), ə drøpkə dreͅŋkə (Mechelen-aan-de-Maas), ə drəpke dreenken (Kozen), ən drepkə dreŋkə (Martenslinde), ən drĕpkə drĕnkə (Bilzen), ən dreͅpkə dreͅnkən (Peer), ən dreͅpkə dreͅŋkə (Opglabbeek), ən droepkə drɛjŋkə (Rekem), ən dröpkə dreͅnkə (Lummen), ən drøͅpkə drenkə (Lanaken), ən drə.pkə dreŋkə (Molenbeersel), ən drəpke dreenken (Alken), ən drəpkə dr(ei)ənke (Gutshoven), ən drəpkə dreeinkə (Herk-de-Stad), ən drəpkə dreiŋkə (Stokkem), ən drəpkə dreͅnkə (Hasselt), ən drəpkən dreŋkə (Zonhoven), ən drəpkən dränkən (Diepenbeek), ’n drepke dreenke (Mal), ’n drepke drĕnken (Gelieren/Bret), ’n drepke drinke (Sint-Huibrechts-Hern), ’n drĕpke pakken (Beverst), ’n dropke droenken (Neeroeteren), ’n drupke drenke (Vreren), ’n drøͅpkə dreŋkə (Sint-Truiden), ’n drəpkə drinke (Kuringen), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m znd 23, 39  ’n drepke drinke (Hees), een drupje nemen: ən dröpkə nummə (Moorveld (Waalsen), ... ), een drupje omstoten: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  drepken umstoete (Kuringen), een drupje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  drepke pakken (Sint-Huibrechts-Hern), drĕŭpkə pakkə (Ophoven), drépken pakken (Opglabbeek), drəpkə pakən (Neerpelt), een drupke pakken (Neerpelt), ein drepke pakken (Bree), ə drèpkə pakkən (Eigenbilzen), ’n drëpke pakken (Overpelt), een druppel drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  dreppel drinken (Paal), dreppel drênke (Elen), drĕppəl drĕnkə (Rosmeer), dreͅppəl drenkən (Peer), druppel drinken (Beringen, ... ), drúppel drinken (Halen), drɛppəl drynkə (Neerglabbeek), ein dreppel dreinke (Maaseik), ein dreppel drinke (Bree), ein drèppel drenke (Rotem), einen dreuppəl drènkə (Ophoven), einen druppel drinken (Kessenich), nen dreppel drinken (Lommel), nen druppel drinken (Tessenderlo), ne’n drëppel drinken (Overpelt), nən dröpəl drēnkən (Hamont), ənnən drəppel drinken (Kleine-Brogel), ’n dreppel drinken (Peer), een druppeltje drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  dreupelke drenke (Millen), drŭppelke dreinken (Elen), een druppeltje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ’n druppelke pakken (Koersel), een eindje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eĕ intje pakken (Overpelt), een eindje vatten: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eĕ intje vatten (Overpelt), een flabbie drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ene flàbi drenke (Vreren), een gaan dopen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eenen gaan doopen (Tessenderlo), een glaasje loeksen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  glèske loeksen (Elen), een glaasje nemen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  e glɛskə nemə (Neerpelt), een grote drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ene groote dreenke (Mal), groeete dreͅnken (Opoeteren), inne groete drenken (Borlo), ənə grūtə drenkə (Lanaken), een grote pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  groͅətə pakkə (Kortessem), een half drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ’n haaf drenke (Vreren), een half pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  en haaf pakke (Zichen-Zussen-Bolder), ’n haaf pakke (Tongeren), een hoeppen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ein hoeppen (s-Herenelderen), een jonge drinken: nə jongə drinkə (Meers), een kindje kopen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  kindscheŋ koopen (Hoeselt), een klare pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ene kloore pakke (Zichen-Zussen-Bolder), een kleine pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ne kleine pa-e (Oostham), een kleintje drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ei kleintje dreͅnken (Opoeteren), een kleintje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  e kle-ineke pakke (Zutendaal), e kleinke pakke (Halen), een kleintje pitsen: e kleineke pitsje (Gronsveld), een kloetie drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eene kloetie drinken (Riksingen), een knop drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  enne knoep drènke (Wellen), een kobus drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  kuabəs dreŋkə (Molenbeersel), een kwak innemen: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ène kwak innumme (Lanaken), een leegdrinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  en tiëg drinke (Martenslinde), een lichten: èinë lïchtë  lïchtë (Tongeren), een omstoten: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eejn eumstowte (Borgloon), ein eumstoote (Tongeren), einen eumstooten (Beverst), ənən ymstutən (Diepenbeek), een op uw hart zetten: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eenen op oer hat zètten (Sint-Huibrechts-Hern), een op zijn hart zetten: eene op z’n hat zètte (Bilzen), een pakken: èjne pàkke (Opglabbeek), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eine pakke (Mechelen-aan-de-Maas), ene pakke (Borgloon, ... ), enə pakə (Borgloon), iejn pakke (Herk-de-Stad), ien pakke (Halen), iene pakken (Achel), in pakə (Zonhoven), ène pakke (Mal), ɛjnə pakə (Rekem), een pintje drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  een pintje drinken (Sint-Huibrechts-Lille), een pintje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ’n pintje pakken (Elen), een pitsen: eine pitse (Montfort, ... ), eine pitsə (Roermond), ene pietsje (Doenrade), unne pietsche (Heerlen), enne zoals in het frans  enne pitsje (Wijnandsrade), een pot pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eine pot pakken (Rotem), een potje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  i putje pakken (Achel), een scheppen: Vèè goan er òs eine goje sjòppe  sjöppe (As, ... ), een schnaps drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ne snaps drinke (Genk), een schnaps-je drinken: streep onder de ee  ə sjnipskə dr‧eenkə (Simpelveld), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ’n snapske drinke (Genk), een schnaps-je pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  een snapske pakken (Beverlo), een slaapmutsje drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ein slaapmetske drinken (Grote-Brogel), een slok drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ene sloek drinke (Martenslinde), een uitdrinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  een aad drinke (Hoeselt), een woepen: eene woeppe (Bilzen), eens naar het kind gaan loeren: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ’ns no het kind guon loeren (Mopertingen), eens naar het kind kijken gaan: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  eens noeë ’t kints kieken goan (Sint-Huibrechts-Hern), eens proeven: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  ’ns pruuve (Tongeren), er een pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  er enne pakke (Kwaadmechelen), er iene pakken (Neerpelt), even naar het kind kijken gaan: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  enə nan ’t keind kieken gaoen (Vliermaal), feppen: inz. borreltjes Dao zitte die hierkes mer weer te fuppe  fuppe (Maastricht), heffen: høͅfə (Blitterswijck, ... ), hem proeven: ém prŭve (Schimmert), het kindje zien: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  het kindsche zien (Zichen-Zussen-Bolder), het varken gaan prijzen: ’t verken gaan prijzen (Overpelt), hiepen: korte ie als bij iep  hiepe (Heerlerbaan/Kaumer), in zijn zakken gaan breken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m (K ingeslikt)  iëne zène zek goan bre-en (Lommel), jenever drinken: sjenever drinke (Maastricht), zjənəəvər dreenjkə (Maastricht), jeppen: jeppe (Roermond), jonge klare drinken: jongə klaorə drinkə (Heugem), keuren: keure (Meijel), kèùrə (Sweikhuizen), kiepen: kĭĕpe (Steyl), klotsen: klŏĕtsjə (Sint-Geertruid), lekken: lèkken (Brunssum), litsen: lietschə (Simpelveld), maps drinken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  maps drijnke (Groot-Gelmen), met mondjesmaat proeven: mit múndjes māāt prēūve (Sevenum), naar de vrouw eens gaan kijken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  noë de vroo es gon kieken (Bilzen), naar het kindje gaan: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  no ’t ki/jntšə kīkə goͅən (Kortessem), naar het kindje gaan kijken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  naar ’t kinneke gaon kieken (Peer), nao’t kindje gaon kieken (Ophoven), not kintšə goan kīken (Herk-de-Stad), noë ’t kindje gon kieken (Bilzen), naar het kindje gaan zien: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  no ’t kientje gōn ziejen (Stevoort), naar het kindje kijken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  nwo het kəndeke keeken goən (Hoeselt), nwo ’t kintje kieke (Tongeren), niennen: nĭĕnnə (Klimmen), nippen: nippe (Oirsbeek, ... ), nippen (Stein), nippə (Leopoldsburg), nĭĕpə (Simpelveld), noekelen: nôgkele (Gronsveld), nog een omstoten: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  nog ienen umstoeëten (Beverlo), nog eentje pakken: verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  nog eensche pakke (Hoeselt), pappen: pappe (Venlo), paven: pāvə (Blitterswijck, ... ), pimpelen: peempele (Gronsveld), pumpele (Maastricht), pumpələ (Schimmert), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  peumpele (Vroenhoven), peͅmpələn (Diepenbeek), pitsen: pietsje (Schinnen), pietsjə (Hulsberg, ... ), pitsche (Vijlen), pitsje (Kerkrade, ... ), pitsjen (Stein), pitsjə (Epen, ... ), pĭĕtsjə (Oirsbeek), proeven: preu:və (Montfort), preuve (Amby, ... ), preuve(n) (Guttecoven, ... ), preuven (Born, ... ), preuvö (Stevensweert), preuvə (Beesel, ... ), preuvən (Urmond), preūve (Roermond), prēūve (Blerick, ... ), prēūvə (Horn, ... ), pruuve (Meerlo, ... ), pruuven (Zonhoven), pruven (Gennep), prūūve (Tienray, ... ), prūūven (Hamont), prūūvə (Gennep, ... ), pryvə (Blitterswijck, ... ), prèùvə (Doenrade), prêuvə (Reuver), pröve(n) (Velden), prövə (Swalmen), Dur te veul gepruËf verdwien t höj uut de ruËf: drank leidt tot armoede  gepruūf (Castenray, ... ), pruve  prüüvə (Meijel), Wie âlt dreenkt, pruËft nie; wie noeët dreenkt, prót âlt  prūve (Merselo), proever: preuver (Venlo), schnaps drinken: sjnaps drinke (Kerkrade), sjnaps drénke (Sittard), sjnàps drinke (Nieuwenhagen), schnaps zuipen: sjnàps zoepe (Nieuwstadt), slurpen: slørəpə (Kwaadmechelen), snappen: sjnappə (Asselt), verzamelfiche, ook mat. van ZND 1a-m  snappe (Kwaadmechelen), tutteren: tøtərə (Blitterswijck, ... ), Mienen oeëme haaj wer go‰d getutterd  tuttere (Castenray, ... ), wippen: As klötje wipte hij enne goeje òp en àf vur speules, már nòw hij groeët is wipt hij ze liever aachteraover  wippe (Castenray, ... ), woeppen: wôeppë (Hoeselt), zich een gaan drinken: zich ’nne goën dreenke (Gronsveld), zich een gaan pitsen: zich ’nne goën pitsje (Gronsveld), zich een pitsen: zex˂ ē p‧etšə (Ingber), zich eine pitsje (Beek), zich eine pitsə (Pey), zich in⁄nə pĭĕt⁄sjə (Brunssum), zich een pitsen  ze.x ˂ē pe.tšə (Eys), zich een vangen: zich ’nne vange (Gronsveld), zuipen: zōēpe (Nieuwenhagen), zwegelen: zjwëgele (Gronsveld) alcohol drinken || borrel drinken || borreltje drinken || drinken || drinken (alc. drank) || drinken (een glaasje gaan -) || drinken inz. alcohol || drinken van alcoholische dranken || drinken van borrels || drinken, borrelen || drinken, i.c. alcohol || druppel (drinken), een borrel pakken [ZND 01 (1922)], [ZND 23 (1937)] || een borrel gaan drinken bij eenen gebuur die zijn verken geslacht heeft || een glas drinken || het drinken van een borrel || jenever drinken (proeven) [N 80 (1980)] || jenever drinken; Hoe noemt U: Jenever drinken (proeven, likken) [N 80 (1980)] || pimpelen, borrelen, drinken || snel drinken van een borrel || veel alcoholische dranken, speciaal jenever, drinken III-2-3
een borstel aanzetten borstel aanzetten: borstel aanzetten (Dilsen, ... ), borsǝl ānzętǝ (Roggel), bosǝl ǭnzętǝ (Bilzen), bøštǝl āzɛtsǝ (Bleijerheide), bōrstǝl ɛnzetǝ (Meijel), bǫrsǝl anzętǝ (Milsbeek), de borstel opzetten: dǝr bø̜ǝštǝl opzetǝ (Montzen), varkensborstel aanzetten: vɛrkǝsborsǝl ānzętǝ (Maasbree) Het aan de pekdraad bevestigen van een varkensborstel. Men splijt daarbij het varkenshaar gedeeltelijk en draait de twee spliteindjes kruislings om het spitse uiteinde van de pekdraad en zet de borsteleindjes vast in een gaatje in de pekdraad. [N 60, 198b] II-10
een boterham smeren bereiden: braaje (Beverlo), breeen (Hasselt), brēͅjə (Kerkhoven), brēͅən (Sint-Truiden), bre̞ͅjə (Stevensvennen), brɛ̄jn (Lommel), brɛ̄jə (Leopoldsburg), boterham bereiden: bō̝ͅtəram brēͅjə (Groot-Gelmen), boterham smeren: botram smē̝ͅrə (Geysteren), bōtram šmēͅrə (Schimmert), bo̝tram smē̝ͅrə (Swolgen), bo̝təram šmēͅərə (Baexem), boͅtəram šmīərə (Oirsbeek), butəram šmēͅərə (Baexem), bu̞təram smēͅrə (Montfort), bu̞təram smēͅərə (Piringen), bu̞təram šmērə (Linne), bwøtəram smēͅrə (Vlijtingen), een boo bereiden: ənə bou̯ brēə (Buvingen, ... ), een boo smeren: oud, plat  ən bø͂ͅj smē̞rə (Mechelen-aan-de-Maas), een boos smeren: ən bɛ̄yš šmēərə (Eisden), een boter smeren: en butər smēͅrə (Lauw), en butər smēͅərə (Rutten), ən bwoi̯tər smēͅrə (Zichen-Zussen-Bolder), een boterham bereiden: enə bōtəram brēͅjə (Heers), nə bōtram brē̝ͅn (Paal), nə bōʔra̞m brɛ̄n (Oostham), nə boͅtəram bre̞i̯jə (Borgloon), ən boi̯təram bre̞jə (Opheers), ən bōʔra̞m brɛ̝̄n (Kwaadmechelen), ən boͅətram bərēͅejə (Tongeren), ənə boi̯tram brējə (Schulen), ənə boi̯tram bre̝ͅi̯ə (Alken), ənə boi̯təram brejə (Rukkelingen-Loon), ənə boi̯təram brēə (Borlo, ... ), ənə boi̯təram brē̞ə (Nieuwerkerken), ənə boi̯təram bre̞i̯ə (Wellen), ənə boi̯təram breͅi̯ə (Hoepertingen), ənə boi̯təram breͅjə (Gutshoven, ... ), ənə boi̯təram brīeə (Sint-Lambrechts-Herk), ənə bōtəram brēn (Lummen), ənə bōtəram brēə (Kuringen), ənə bő̅təram brè̝n (Hasselt), ənə bo̞i̯təram brēə (Buvingen, ... ), ənə bo̞ͅtəram brēͅjə (Zepperen), jonger  nə boͅtəram brīə (Brustem), weinig gebruikt  ənə bui̯təram brēə (Kortessem), een boterham klaarmaken: ən bo̝təram klōͅr mākə (Gennep), een boterham maken: ən borəram mākə (Gemmenich), een boterham smeren: ēͅi̯n bōtəram smērə (Ophoven), ēͅi̯n bu̞təram šmēͅrə (Horn), eͅi̯n bo̝tram smē̞rə (Venlo), eͅi̯ŋ boͅtəram šmīərə (Schaesberg, ... ), nə buēͅətəram smīərə (Bocholt), nə bytəram smīərə (As), əm botəram smē̝ͅrə (Blitterswijck), əm botəram smerə (Arcen), əm botəram smē̝ͅrə (Oirlo), əm bo̝tram smē̝ͅrə (Hegelsom), əm bo̝tram sme̝ͅərə (Wellerlooi), əm bo̝təram smērə (Siebengewald), əm bo̝təram smē̝ͅrə (Broekhuizen, ... ), əm bo̝təram smē̝ͅərə (Well), əm bo̝təram sme̝ərə (Middelaar), əm bo̝təram smeͅərə (Wanssum), əm bo̝təram šmērə (Beringe), əm bo̝təram šmēərə (Tegelen), əm bo̝təram ṣmērə (Beringe), əm bo̞təram šmēͅərə (Roermond), ən boi̯təram smēͅrən (Beverst), ən boi̯təram smēͅrə (Millen), ən boi̯təram smēͅrən (Hoeselt, ... ), ən boi̯təram smierə (Diepenbeek), ən boi̯təram šmi̞i̯rə (Eupen), ən borəram šmērə (Gemmenich), ən botram šmērən (Urmond), ən botram šmīrə (Vaals), ən botəram smēͅrə (Munsterbilzen), ən botəram smē̝ͅrə (Meerlo, ... ), ən botəram šmērə (Kelmis, ... ), ən botəram šmē̝rə (Walhorn), ən botəram šmēͅrə (Sint-Pieters-Voeren), ən botəram šmī̞rə (Montzen), ən botəram šmi̞rə (Henri-Chapelle), ən bōtram smēͅrə (Kanne), ən bōtram smē̞ͅrə (Mechelen-aan-de-Maas), ən bōtram šmērə (Beek), ən bōtram šmēͅrə (Amby, ... ), ən bōtəram smēͅrə (Molenbeersel, ... ), ən bōtəram šmērə (Geleen), ən bō̝ntram smēͅrə (Maastricht), ən bōͅtram šmīərə (Hoensbroek), ən bo̝tram smēͅrə (Grubbenvorst), ən bo̝tram smē̝ͅrə (Bergen, ... ), ən bo̝tram šmēͅrə (Margraten), ən bo̝tram šmīərə (Voerendaal), ən bo̝təram smērə (Horst, ... ), ən bo̝təram smēͅəerə (Gennep), ən bo̝təram smē̝ͅrə (Blerick, ... ), ən bo̝təram šmēərə (Eisden), ən bo̝təram šmīrə (Schinveld), ən boͅtram šmērə (Wittem/Partei), ən boͅtram šmēͅrə (Posterholt, ... ), ən boͅtram šmēͅərə (Mheer), ən boͅtram šmīərə (Brunssum, ... ), ən boͅtəram smīərə (Hamont), ən boͅtəram šmērə (Helden/Everlo, ... ), ən boͅtəram šmēərə (Schinnen), ən boͅtəram šmēͅrə (Belfeld, ... ), ən boͅtəram šmēͅərə (Gulpen), ən boͅtəram šmīərə (Amstenrade, ... ), ən butram šmēͅrə (Eijsden), ən butəram smēͅrə (Ketsingen), ən būōtəram šmeͅrə (s-Gravenvoeren), ən būtram šmēͅrə (Gronsveld), ən būtəram smīərə (Rotem), ən būtəram šmēͅrə (Nuth/Aalbeek), ən bű̅təram smīrə (Grote-Brogel), ən bu̞tram smērə (Born, ... ), ən bu̞tram smēͅrə (Heythuysen), ən bu̞tram smīərə (Thorn, ... ), ən bu̞tram šmēͅrə (Beesel, ... ), ən bu̞təram smērə (Maasbracht, ... ), ən bu̞təram smēͅrə (Roggel), ən bu̞təram šmērə (Limbricht, ... ), ən bwoi̯təram smēͅrə (Vroenhoven), ən by(3)̄tram smīrə (Opglabbeek), ən by(3)̄təram smīərə (Meeuwen), ən bùōͅtram smēͅrə (Moelingen), ənə boi̯təram smierə (Vliermaalroot), ənə boi̯təram smieͅrə (Sint-Huibrechts-Hern), ənə boi̯təram smīe rə (Wellen), ənə boi̯təram smīərəə (Sint-Lambrechts-Herk), ənə botəram smīrə (Helchteren), ənə botəram šmērə (Baelen), ənə bōtram smērə (Nederweert), ənə bōtram smērən (Neerpelt), ənə bōtəram smērə (Ospel, ... ), ənə bōtəram smēͅrə (Lanaken), ənə bōtəram smīərə (Neeroeteren), ənə bōͅtram šmēͅrə (Berg-en-Terblijt), ənə bő̅ͅtəram smērə (Peer), ənə boͅtram smēͅərə (Bilzen), ənə boͅtəram smērə (Kaulille), ənə boͅtəram smēͅrə (Overpelt), ənə boͅtəram smīərə (Hechtel), ənə boͅtəram šmērə (Vlodrop), ənə boͅtəram šmēͅrə (Vlodrop), ənə bui̯təram smierə (Kortessem), ənə butəram smēͅrə (Berg, ... ), ənə būətram smīrə (Opoeteren), ənə bű̅ətəram smīrə (Bree), ənə bwetəram smēͅrə (Veldwezelt), ənəm bo̝təram smē̝ͅrə (Meijel), jonger  ənə bwø̄təram smēͅrən (Eigenbilzen), een boterham strijken: nə bōtram strekə (Paal), een kant smeren: ənə kant smēͅrə (Munsterbilzen), ənə kant smēͅrən (Eigenbilzen, ... ), ənə kānt smierə (Vliermaalroot), ouder  ənə kānt smēͅərə (Piringen), verouderd  ənə kānt smēͅrə (Veldwezelt), een kantje smeren: ə kɛ̄ntjə smēͅrə (Berg, ... ), ənə kɛ̄nšə smīərəə (Sint-Lambrechts-Herk), een smouer smeren: bij lager volk  šmāu̯ər šmīərə (Oirsbeek), ouder  ən šmāu̯ər šmēərə (Schinnen), vulgair  ənə šmāu̯ər šmēͅrə (Berg-en-Terblijt), vulgairder  ən šmāu̯ər šmīrə (Schinveld), een snede bereiden: ən sneͅi̯ breͅi̯ə (Hoepertingen), ən šne̞j bre̞i̯ə (Wellen), een snede smeren: ən sne̞i̯ smierə (Diepenbeek), ən snii̯ smierə (Vliermaalroot), ən šne̞j smīe rə (Wellen), een snee bereiden: ən snej brēə (Jeuk, ... ), ən snē brē̞ən (Zolder), ən snē brē̝ͅən (Koersel), ən snē̝ə brā̝i̯n (Beverlo), ən snē̞ brē̝ͅə (Heusden), arch  ən sne̞ brīə (Brustem), een snee smeren: ən snie smēͅrə (Munsterbilzen), ən snī smēͅrən (Rijkhoven), ən snī smēͅərə (Piringen), ən sni̞e̞ smēͅrən (Beverst), een stoet smeren: een broodje  ən stùət smēͅrə (Roggel), een taart smeren: ən tārt šmeͅrə (s-Gravenvoeren), ən tāt šmērə (Lontzen, ... ), ən tāt šmi̞rə (Henri-Chapelle), ən tōͅt smēͅrə (Vreren), ən tōͅt smēͅərə (Mal, ... ), kindertaal  ənə tāt šmērə (Baelen), oud  ən tāt šmērə (Kelmis), ən tā̞t šmī̞rə (Montzen), klenen: kleëne (Bleijerheide, ... ), klèène (Genk), klêenë (Hoeselt), klonteren: klentërë (Hoeselt), pleisteren: pliastere (Echt/Gebroek), smeren: smērə (Zonhoven), smi̯ēͅrṇ (Houthalen), šmīrə (Heerlen), stroep óbbe boo.ëteram smee.ëre: siroop op de boterham smeren  smee.ëre (Zonhoven), strijken: strikə (Kerkhoven), breien  stri̞kə (Heppen), periferie  strikə (Leopoldsburg) boterham (dik) smeren || boterham dik en onzorgvuldig smeren || breiden, smeren || de boterham dik smeren || dik smeren bijv. van boter || overvloedig smeersel aanbrengen op de boterham || smeren [RND] || smeren (van boterham) III-2-3
een brok steenkool (een) brok kool: (een) brok kool (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Emma, Maurits]), brok koal (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), brok kǭl (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma]), brǫk kōl (Meijel  [(Emma / Maurits)]   [Maurits]), enǝ brǫk koǝl (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Maurits]), ǝnǝ brǫk kǫǝl (Heerlen  [(Emma)]   [Wilhelmina]), blok: blok (Lanklaar  [(Eisden)]   [Zwartberg]), dikke brok: dekǝ brǫk (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Eisden]), een brok kolen: ęjnǝ brǫk kǭlǝ (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), een knab kool: enǝ knap koǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Willem-Sophia]), ɛŋǝ knap kǭl (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Domaniale]), een stuk kool: ē štøk koǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Emma]  [Domaniale]), ǝ štø.k k˙ǫal (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Laura, Julia]), ǝ štø̜k kǫǝl (Heerlen  [(Emma)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), klot: klot (Eisden  [(Eisden)]  , ... [Eisden]  [Eisden]), klǫt (Hamont  [(Eisden)]   [Zwartberg, Waterschei]), klot kool: klǫt kǭl (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Laura, Julia]), knode: knǭǝ (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Laura, Julia]), knode kool: knoa koal (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), knoǝ koǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Julia]), koolbrok: koalbrok (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), stukkool: støkkoǝl (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale]) Een dikke brok steenkool. [N 95, 464; monogr.] II-5
een cadeau geven aanpresenteren (<fr.): aonprissənteerə (Maastricht), bescheren: besjaere (Sittard), bəsjīērə (Nieuwenhagen), NB besjeróng, uitdelen van geschenken (met Sinterklaas, Kerstmis).  besjere (Kerkrade), cadeau (fr.) doen: iemed kadau doen (Achel), iməd ə kadooke doen (Kwaadmechelen), kaadoo doon (Montfort), kado doon (Weert), kədoo dōēn (Maastricht), cadeau (fr.) geven: cado gève (Gulpen, ... ), cadoo geven (Eys), cadō geven (Wellen), gèt kado geve (Maastricht), inne kadoo geeve (Stevoort), kaadoo gèvə (Montfort), kado gaeve (Echt/Gebroek), kado gēve (Merkelbeek), kado gève (Tienray), kado gèven (Eigenbilzen), kedo gaeve (Blerick), kedo geave (Stein), kedoo gaeve (Venlo), kàddoo géévə (Gennep), kàdoo gèève (As), een cadeautje (<fr.) geven: e cadeauwke geve (Jeuk), geschenk geven: geschenk geven (Paal), geschenk langen: geschenk langen (Eksel), geven: gaeve (Oirlo, ... ), geve (Amby), geven (Jeuk, ... ), geëve (Simpelveld), gijve (Vlodrop), gève (Geulle, ... ), gèève (Heel), géve (Venray), gévə (Kapel-in-t-Zand), gééve (Maasbree, ... ), geven  gēvən (Eksel), iets geven  gēͅvə (Berg), Sub Simpelvelds geëve.  jeëve (Bocholtz), schenken: chinke (Ittervoort), chänke (Aubel), scchinke (Beringen), scchinken (Helchteren), schaenke (Baelen, ... ), schaenken (As, ... ), scheenke (Itteren, ... ), scheinke (Bree), scheinken (Lommel), schenke (Sevenum), schenken (Haler, ... ), schinke (Eys, ... ), schinken (Diepenbeek, ... ), schinku (Brunssum), schinkə (Venlo), schänke (Eupen), schènke (Sevenum), schênke (Borgloon), schênken (Bilzen, ... ), sjeenke (Gronsveld, ... ), sjenke (Bocholtz, ... ), sjenken (Ophoven, ... ), sjenkə (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), sjijnken (Stein), sjingkə (Epen), sjinke (Ell, ... ), sjinkə (Heel, ... ), sjin‧kə (Kelpen), sjīnkə (Heerlen, ... ), sjènke (Bree, ... ), sjènken (Kesseleik, ... ), sjènkən (Urmond), sjèènkə (Guttecoven), sjénke (As, ... ), sjénkə (Doenrade, ... ), sjínke (Gulpen), skeiŋkə (Hoepertingen), skeͅŋkə (Veulen), sxeinkə (Heers), sxeŋkə (Beverlo, ... ), sxeŋkən (Helchteren, ... ), sxeŋən (Kwaadmechelen), sxeͅŋkə (Herk-de-Stad, ... ), šenkə (Tongeren), šeŋkə (Bilzen, ... ), šeͅ.ŋkə (Eys), šeͅŋkən (Kerkrade), šiŋkə (Beverst), drank inschenken  sxeŋkən (Eksel), vloeistof  šeŋkə (Berg), schenken geven: sjinke gaeve (Herten (bij Roermond)), sjĭnkə gāēëvə (Nieuwenhagen), verjaardagscadeau (zn.): verjäördagskedo (Oirlo) Geschenken geven. || Geven; schenken. || Het gebruik om het dienstpersoneel geschenken mee te geven voor de ouders met oudjaar. [N 88 (1982)] || Het gelukwensen en een geschenk aanbieden op verjaardag/naamfeest [bestèke]. [N 96C (1989)] || Iemand besteken (ter gelegenheid van zijn naamfeest). [ZND 33 (1940)] || Kado geven [schenken, besteken]. [N 89 (1982)] || Schenken, cadeau doen. || Schenken, cadeau geven. || Schenken. [Willems (1885)], [ZND A1 (1940sq)] III-3-2
een cadeau geven add. cadeau (fr.) (zn.): kədoo (Maastricht), geschenk (zn.): gesjink (Maastricht) Kado geven [schenken, besteken]. [N 89 (1982)] III-3-2
een cadeau krijgen cadeau (fr.) krijgen: cado krĕge (Gulpen, ... ), cado kriege (Gulpen, ... ) Kado geven [schenken, besteken]. [N 89 (1982)] III-3-2
een communie-examen afnemen afnemen: aafnemen (Baarlo), catechismus opvragen: de kattekismus opvraoge (Eisden), catechismus volgen en examen over doen: kattechismus volgen en ekzame îever doon (Bree), examen afnemen voor aangenomen te worden: ən ɛkzāmə vør āgənaomə tə wɛədə āfnɛɛmə (Montzen), godsdienstexamen afpakken voor de eerste communie (<lat.): n godsdiensexoame oafpakke vér zen joste kommiene (Eigenbilzen), godsdienstexamen doen: n godsdeenseksame doën (Klimmen), ondervragen: ŏngervraoge (Melick), uitzetten: ōētzétte (Nieuwenhagen), voorexamen afnemen van de communie (<lat.): ei veurexame aafnumme van de commune (Klimmen), ei veurexamen aafnumme v.d. communie (Klimmen) Een godsdienstexamen afnemen vóór de eerste H. Communie, "uitzetten"[oeszetse]. [N 96D (1989)] III-3-3