e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
klappertjesgeweer busjesgeweer: böskesgeweerke (Nederweert), hondsverschrikker: [Met afbeelding].  hónsv`rsjrikk`r (Bocholt), hónsv`schrikk`r (Kaulille), klamoesjesgeweer: met klemosjkesgeweer (Zonhoven), Sub pistonneke: Ze kochte ö klemosjkesgeweer ùp-e kèr"mes.  klemosjkesgeweer (Beverlo), knapgeweer: knápgewaer (Venray), knechtjesgeweer: knaetjesgewaer (Swalmen), moesjesgeweer: [Met afbeelding].  moskesgewier (Genk), percussiegeweer: Sub pèrrekus: Moe-s oer pèrrekussegeweir?  pèrrekussegeweir (Sint-Truiden), percussietjesgeweer: perküskesgeweër (Diepenbeek), pertussiegeweer: Verhaspeling van Fr. percussion + geweer.  pertuusjegeweer (Boorsem), pertussiegeweertje: pərty(3)̄əsəgəwɛərkə (Zonhoven), pertussietjesgeweer: Ss. sub *pertuuske: van Fr. fusil à percussion percussiegeweer.  pertūūëskesgewee.ër (Zonhoven), pistonnengeweertje: Ss. sub piston, (4).  pəstonəgəwärkən (Lommel), pistonnetjesgeweer: p`stungsk`sg`wie:r (Bocholt) *Pertusegeweerke. || [Jongensspel - oorlog spelen]: Geweertje met knalpatroon. || [Klappertjesgeweer]. || [Pistonnekesgeweer]. || Klapperpistool. || Klappersgeweer. || Klappistooltje. || Klaprevolver of klapgeweer. || Knalbuksje met moskes. || Lievelingsspel 3. [SND (2006)] || Pistonnegeweerken: kinderrevolver of -geweer met ronde, platte of lintvormige en opgerolde knalpatronen. || Speelgoedgeweer. || Speelgoedpistool, geweer. || Speelgoedpistool, klapperpistool. III-3-2
klappertjesgeweer add. percussierevolver: Sub perkusse: perkusserevolver, hierin kon n rolletje met vastgekleefde ronde klappertjes gestoken worden.  perkusserevolver (Kortessem), pistonnetjesrevolver: pistòngskesrevolver (Bree) [Klappertjesrevolver]. || Een speegoedrepeteerrevolver, waarbij men d.m.v. een drukknop (vgl. Fr. piston) en een lintje pistòngskes, knallende geluiden kan maken. III-3-2
klaproos assekruis: -  asschekruis (Wijer), assekruisjes: asschekruiskens (Wijer), ašǝkrø̜i̯skǝns (Wijer), balroos: balruǝs (Tessenderlo), balru‧əs (Tessenderlo), -  balroos (Tessenderlo), bollebloem: bollebloem (Leopoldsburg), donderbloem: doenderbloem (Oostham), donderbloem (Leopoldsburg, ... ), donnerbloem (Genk), dundǝrblum (Oostham), dǫndǝrblum (Genk, ... ), -  donderbloem (Leopoldsburg, ... ), klaproos  donnerbloem (Genk), heul: eul (Neerpelt), heule (Overpelt), hø̄lǝ (Overpelt), ø̄l (Borkel, ... ), #NAME?  (h)eul (Loksbergen, ... ), 2x = eigenlijk: P. somniferum L.  (h)eul (Neerpelt), heulbloem: ø̄lblum (K315p  [Oostham]  ), heule-kop: yi̯lǝkǫp (Sint Huibrechts Lille), heulenkop: ylleköp (Sint-Huibrechts-Lille), #NAME?  ylləkop (Overpelt), inktbloem: ęŋkblom (Echt), klaproos  ènkbloom (Echt/Gebroek), kankerbloem: kankerbloem (Leopoldsburg, ... ), -  kankerbloem (Leopoldsburg), kelk: kɛlk (Hamont), -  kelk (Hamont), kerkroos: kɛrkrōǝs (Nederweert, ... ), klap: klap (Leunen), -  klap (Leunen), klaproos: klapro-as (Blitterswijck), klaproas (Blerick), klaproe oes (Zolder), klaproes (Hasselt, ... ), klaproeues (Tungelroy), klaproewus (Venray), klaproeës (Altweert, ... ), klaproeəs (Hasselt), klaproo(w)s (Neeroeteren), klaproo:is (Meerlo), klaproo:s (Roermond), klaproois (Beringen), klaproos (As, ... ), klaprous (Oirlo), klaprouës (Heerlen), klaproës (Velden), klaproëws (Halen), klaproəs (Hamont), klaprōēs (Peer), klaprus (Amby, ... ), klaprūs (Sint-Truiden), klaprūəs (Hamont, ... ), klaprōi̯s (Beringen, ... ), klaprōs (As, ... ), klaprōǝs (Arcen, ... ), klaprūs (Heugem, ... ), klaprūǝs (Afferden, ... ), klaprǫs (Sint Odilienberg), klaprǫu̯s (Blerick, ... ), klaprǭs (Peij, ... ), kláproeës (Castenray, ... ), -  klapraos (Putbroek), klaproas (Echt/Gebroek, ... ), klaproe-e-s (Weert), klaproe-es (Blerick), klaproe:s (Heerlen, ... ), klaproeas (Heythuysen), klaproees (Lottum, ... ), klaproes (Amby, ... ), klaproewes (Vijlen, ... ), klaproews (Well), klaproeës (Afferden, ... ), klaproeəs (Wanssum), klaprois (Thorn), klaproo:s (Venray), klaprooes (Geysteren, ... ), klaproois (Sittard), klaproos (As, ... ), klaproos(e) (Mook), klaproous (Merselo, ... ), klaproows (Wellerlooi), klaprooəs (Arcen), klaproës (Blerick, ... ), klapröosh (Lottum), 2x  klaproos (Maaseik), 3x  klaproos (Hasselt), in t wild, rood (oe lang) ...  klaproes (Arcen), jongeren. Ouderen: kolbloem  klaproes (Heugem), klaproos  klaproeës (Tungelroy), mv.  klaprozen (Wanssum), nieuwe naam, oud: oliebeus  klaproeës (Panningen), of olifantsbloem  klaproes (Maasbree), ook kolbloem  klaproos (Sint-Odiliënberg), ook kollebloom  klaprois (Schinnen), ook wel kolblom  klaproewes (Gulpen), oorspronkelijk: kollebloom  klaproës (Heerlerheide), Papaver  klaproos (Posterholt), klatschmohn (du.): klatšmōͅnt (Walhorn), -  klatschmohn (Walhorn), klatsmohn: klatšmōnt (Walhorn), klatsroos: klatschroes (Montzen), klatsj’roeës (Bleijerheide, ... ), klatšrūs (Eupen, ... ), klatšrūəs (Hauset, ... ), klatšrūs (Eupen, ... ), klatšrūǝs (Hauset, ... ), klašrūs (Mechelen), -  klatschrose (Hauset, ... ), klatsjroes (Mechelen), klatsjroess (Roermond), 2x  klatschrose (Eupen, ... ), koekeesje: kukēͅskə (papaver) (Eupen), kukē̜skǝ (Eupen), -  kuke:ske (Eupen), koekoek: koekoek (Lanaken, ... ), -  koekoek (Lanaken), koekoekbloem: kukukblom (Beringen), koekoeksbloem: kukuksblom (Beringen), -  kukaksbloem (Beringen), kol: kol (Beegden, ... ), -  kol (Beegden, ... ), kol. (Maasbracht), [Papaver rhoeas]  kòl (Tongeren), in t wild tussen t graan ...  kol (Maasbracht), mv. kolle  kol (Echt/Gebroek), of kolbloom  kol (Geulle), of kollebloem  kol (Geleen), ook kollebloom  kol (Geleen), papaver, klaproos: inkt van de blaadjes  kol (Echt/Gebroek), roode bloem  kol (Echt/Gebroek), kolbloem: kalblum (Val-Meer, ... ), kol bloem (Borgloon), kolbloem (Alken, ... ), kolbloem(en) (Lanaken), kolblom (Amby, ... ), kolblommə (Kuringen), kolbloo:m (Mheer), kolbloom (Dilsen, ... ), kolbloum (Zepperen), kolblōmə (Rotem), kolblōË™m (Veulen), kolbloͅm (s-Gravenvoeren), kolblum (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), kolblóm (Maastricht), kolblôemme (Hoeselt), kolblôôm (Meeswijk), kŏlblôm (Lummen), koͅlblom (Diepenbeek, ... ), koͅlblōm (Molenbeersel, ... ), koͅlblōmə (Opgrimbie), koͅlbloͅm (Maastricht, ... ), koͅlblum (Halen, ... ), koͅlblumə (Gelinden), kø̜lblōm (Maasmechelen), kø̜lblǫm ('s-Gravenvoeren), kǫlblum ('S-Herenelderen, ... ), kǫlblōm (Beegden, ... ), kǫlblōǝm (Meeswijk), kǫlblǫm (Amby, ... ), kǫlblǫu̯m (Zepperen), (kelt. calocatano)  kolbloom (Valkenburg), -  kol-bloom (Wijlre), kolblo:m (Sibbe/IJzeren), kolbloem (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), kolblom (Amby, ... ), kolbloom (Beegden, ... ), kool(kole-)bloemen (Herk-de-Stad), 2x  kolbloem (Bilzen, ... ), 4x  kolbloem (Sint-Truiden), [Papaver rhocas]  kòlbloem (Tongeren), de kleine papaver ...  ɛkolblum (Leut), gebruikt door ouderen, jongeren: klaproes  kolblom (Heugem), heeft een heel gedicht hierover!  kolblom (Gulpen), klaproos  kolblom (Gronsveld), Klaprozen  kolblomme (Eijsden, ... ), Kolbloemen  kolblomme (Eijsden), kollebloem  kolblóm (Maastricht), koreblom is de blauwe bloem in het koren  kolblom (Amby), men spreekt hier van "kol".  kolbloom (Geulle), of kaorebloom  kolbloom (Stein), ook klaproos  kolbloem (Sint-Odiliënberg), ook wel klaproewes  kolblom (Gulpen), ook: 1u en ZND 15, vr. 9  kolbloem (Lommel), papaver, klaproos.  kolbloom (Valkenburg), Veldeke klaproos  kolbloom (Klimmen), kolbloembloem: kǫlblǫu̯mblum (Vliermaal), kolle: in t koren; mv. ...  kolle (Maasbracht), klaproos  kolle (Echt/Gebroek), kollebloem: ko:llebloo:m (Roermond), kol(le)bloem (Sint-Truiden), kollebloem (Hasselt, ... ), kollebloom (Neerharen, ... ), kollebloum (Alken, ... ), koləbləm (Beringen), koͅl(lə)blum (Sint-Truiden), kòl(le)bloem (Hasselt), kølǝblūm (Riksingen), kǫlǝblum (Geleen, ... ), kǫlǝblōm (Asenray / Maalbroek, ... ), kǫlǝblǫm (Amby, ... ), kǫlǝblǫu̯m (Alken, ... ), kəlləblūm (Riksingen), (mv)  kolǝbløm (Beringen), -  koeləbloom (Swalmen), kolleblom (Amby, ... ), kollebloom (Asenray/Maalbroek, ... ), kollebloum (Bingelrade, ... ), kolləblom (Eys), kolləbloom (Putbroek), [mogelijk kolbloem]  kollebloem (Alken, ... ), [mogelijk kolbloem] 2x  kollebloem (Hasselt, ... ), [Papaver rhoeas]  kòllëbloem (Tongeren), is dit kol niet hetzelfde als in Tooverkol [heks]  kollebloum (Amstenrade), klaproos  kolleblom (Waubach), kollebloom (Echt/Gebroek, ... ), kollebloum (Sittard), nieuw: klaproe¨ s  kollebloom (Heerlerheide), of klaprois  kollebloom (Schinnen), of kol  kollebloom (Geleen), of kol.  kollebloem (Geleen), papaver rhoeas  koͅləblōm (Meeswijk), papaver, onkruid  kollebloom (Ubachsberg), van kollen, voor het voorhoofd slaan, waarbij zij klappend bersten  kòlleblom (Heerlen), Veldeke klaproos, er stond holle-!  kolleblom (Waubach), kolsbloem: kulsblōm (Swalmen), -  kolsbloem (Tongeren), korenbloem: koerebloom (Maaseik), koerenbloom (Mechelen-aan-de-Maas), kooenbloem (Alken), koonbloum (Zepperen), koorebl⁄m (Hasselt), kore(n)bloem (Overpelt), korebloem (Eisden, ... ), korebloemen (Gingelom), korebloom (Opgrimbie, ... ), korenbloem (Lommel, ... ), korəblum (Halen), kourenbloum (Wijer), koənblōm (Welkenraedt), kōrəblou̯m (Eupen), kōənblūm(rūə) (Hergenrath), kurǝ blōm (Maaseik, ... ), ku̯ǫǝnblum (Beverst), kwoeënbloem (Beverst), ky(3)̄rəblòm (Opglabbeek), kȳrǝblǫm (Opglabbeek), kôrəblum (Peer), køreblum (Schulen), kørǝblum (Schulen), kōnblum (Beverst), kōnblǫu̯m (Zepperen), kōrǝblum (Eisden, ... ), kōrǝblōm (Hunsel, ... ), kōrǝblǫu̯m (Eupen), kōǝnblum (Alken, ... ), kōǝnblōm (Welkenraedt), kōǝrǝblum (Peer), kǫu̯rǝblǫu̯m (Wijer), kǭrǝblōm (Obbicht), -  koarebloom (Obbicht), koorebloom (Hunsel), korenbloem (Eisden, ... ), of kolbloom  kaorebloom (Stein), soms roeoi [rood] erbij  koarebloom (Stevensweert, ... ), korenbloemetje: kórebluemke (Hoensbroek), korenbloempje: kōrǝbluǝmkǝ (Hoensbroek), korenroos: koorenroees (Niel-bij-As), koən-ruəs (Hombourg), kōͅənrūəs (Welkenraedt), kōrǝnrūǝs (Niel-bij-As), kōǝnruǝs (Hombourg), kǭǝnrūǝs (Welkenraedt), -  korenroos (Welkenraedt), kotbloem: koͅtblum (Sint-Truiden, ... ), kottebloem: kŏtəblōu̯m (Alken), kratsch-roos: kratšrūs (Herbesthal), -  kratsru:s (Herbesthal), krellekol: krellekol (Sint-Truiden), kroonbloem: krōnbloem (Beverst), kruisbloem: kruisbloem (Kwaadmechelen, ... ), kruusbloeme (Ophoven), krȳsblum (Ophoven), -  kruisbloem (Ophoven), kruisjesbloem: kreskesbloem (Leopoldsburg), kruiskesbloem (Beringen, ... ), kruuskesbloom (Mechelen-aan-de-Maas), krȳskǝsblōm (Maasmechelen), krøskəsblumə (Paal), krø̜i̯skǝsblum (Beringen, ... ), krø̜skǝsblum (Paal), krɛskǝsblum (Leopoldsburg), -  kruiskesbloem (Heppen, ... ), mellekol: mellekol (Sint-Truiden, ... ), mellekol ?: 2x  mellekol (Sint-Truiden), mohn: mūn (Raeren), mūn (Raeren), 2x  mu:n (Raeren), mohn-bloem: mōͅənblūm (Welkenraedt), mǭǝnblūm (Welkenraedt), -  mo:ənblu:m (Welkenraedt), oliebus: ōlibø̜s (Helden, ... ), -  oliebös (Helden/Everlo), oude naam, nu: klaproee¨ s  oliebeus (Panningen), olieknop: ōliknǫp (Melderslo), ǫliknǫp (Venray), -  olieknop (Swolgen), òllieknop (Venray), oliezaaier: olizø̜i̯ǝr (Neeritter), oliezuiker: -  oliezuier (Neeritter), olifantsbloem: olifantsblōm (Maasbree), -  olifants-bloem (Maasbree), of klaproes*  olifantsbloem (Maasbree), papaver: pampaver (Leopoldsburg), pampavǝr (Leopoldsburg), papaver (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), papavǝr (Eupen, ... ), -  papaver (Eupen, ... ), beschaafd  pampaver (Heppen), mv.  papavers (Helden/Everlo), papaveris: papaaverisj (Sittard), paperten: paperten (Opoeteren), paperwten: paperten (Opoeteren), parapluutje: -  paraplukes (Bree), parapluutjes: pɛrǝplikǝs (Bree), pesseplietjes: pessepliekes (Bree), rode klaproos: -  roode klaproos (Hasselt), rode kol: rooie : koͅl (Mielen-boven-Aalst), rooie kol (Vliermaal), rui̯ǝ kǫl (Borlo, ... ), rōi̯ǝ kǫl (Berlingen, ... ), rūi̯ǝ kǫl (Jeuk, ... ), -  rode kol (Tongeren), roode kol (Veulen, ... ), rode kolbloem: roi̯ kǫlblūm (Koninksem, ... ), roi̯kolblūm (Mettekoven), rooi kolbloem (Heks), rooikolbloem (Piringen), rooikolbloëm (Wellen), rǝkǫlblǫm (Wijlre), rode kollebloem: rui̯ kǫlǝblǫu̯m (Borlo), ruəi̯-kollə-bloəu̯m (Hombourg), rūǝ kǫlǝblǫu̯ǝm (Hombourg), [mogelijk --- kolbloem]  roode kol(le)bloem (Borlo, ... ), rode korenbloem: rode korenbloem (Overpelt), roeikeurebloem (Hasselt), roode korenbloem (Overpelt), rōēi korebloom (Bocholt), rui̯ kōrǝblum (Bocholt, ... ), rui̯ kōǝrǝblum (Hasselt), ruj korəblum (Hamont), ruə koənblūm (Raeren), rōi̯ kōrǝblum (Wellen), rōi̯ kǭrǝblōm (Stein), rūi̯ kōrǝblōm (Neerharen), rūǝ kōǝnjblūm (Hergenrath, ... ), rūǝi̯ kūǝrǝblōm (Weert), rūǝi̯ kǭrǝblōm (Stevensweert), -  roeëj koeerenbloom (Weert), roode korenbloem (Alken, ... ), 2x  roode korenbloem (Hamont, ... ), 3x  roode korenbloem (Hasselt), kindernaam, rood in koren ...  roeə korəblom (Vaals), rode mohn: ruǝ mom (Eupen), -  ruə mo:m (Eupen), slaapbol: slaapbol (Overpelt), slaopbol (Opglabbeek), slāpbǫl (Overpelt), slǭpbǫl (Opglabbeek), #NAME?  slaapbol (Opglabbeek, ... ), slaapkop: slaapkep (Helchteren), slaapkop (Bocholt, ... ), slaopkop (Alken, ... ), slaopköp (Eksel), sloapkop (Gruitrode, ... ), sloapkèp (Hasselt), sloāpkop (Wijchmaal), sloopkup (Kuringen), slopkøp (Genk), sloèpkop (Lummen), slōpkoͅp (Genk), slōͅpkop (Hasselt), slōͅpkoͅp (Peer), sloͅpkoͅp (Donk (bij Herk-de-Stad)), sluipkap (Overpelt), slø̜i̯pkøp (Overpelt), slø̜pkøp (Peer), slāpkǫp (Wijer), slāpkɛp (Helchteren), slōpkøp (Kuringen), slōǝpkǫp (Lummen), slǭpkǫp (Alken, ... ), #NAME?  slaapkop (Alken, ... ), -  slaapkop (Hasselt, ... ), slaopkop (Stramproy, ... ), 2x = eigenlijk: P. somniferum L.  slaapkop (Lummen, ... ), 3x = eigenlijk: P. somniferum L.  slaapkop (Zonhoven), mv. = slaopko¨p  slaopkop (Stramproy), rood ...  slopkop (Genk), WBD/WLD = klaproos  slaopkòp (As), Z.N. slaapkop slaapbol, vrucht van de Papaver somniferum, Rijnl. Schalfkopf 2, a Gartenmohn: plant is slaapverwekkend: z. L.J. p. 45  slòòëpköp (Zonhoven), slaapkopbloem: slōͅpkoͅpəblum (Sint-Truiden), slaapkopje: slaopköpke (Altweert, ... ), slǭpkø̜pkǝ (Weert), -  sloapköpke (Weert), slaapkoppenbloem: slǭpkǫpǝblum (Sint-Truiden), #NAME?  slaapkoppenbloem (Sint-Truiden), slaapmuts: slaapmuts (Wijchmaal), sloapmuts (Overpelt), sloopmets (Gruitrode), slōpmɛts (Gruitrode), slǭpmøts (Overpelt, ... ), slǭpmɛts (Bree), #NAME?  slaapmuts (Gruitrode, ... ), -  slaapmuts (Bree), 2x = eigenlijk: P. somniferum L.  slaapmuts (Bree), stinkroos: stinkruus (As, ... ), stokroos: stoͅkroͅws (Hoepertingen), stǫkrǫu̯s (Hoepertingen), -  stokroos (Hoepertingen, ... ), uierenzuikel: veroud.  uieresuiel (Uikhoven), wieken: wieken (Wijchmaal, ... ) klaproos [DC 13 (1945)], [DC 48 (1973)], [DC 48 (1973)], [DC 60a (1985)], [N 92 (1982)], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] || klaproos, papaver || klaprozen || Papaver rhoeas L. Een tot 60 cm hoge, behaarde plant. De uit vier losse kroonbladeren bestaande bloem is vuurrood en aan de voet vaak zwart gevlekt. De zaaddoos is kaal, bijna eivormig, met donkere stempels in een radvormig figuur. De klaproos komt voor in en bij korenvelden op zwaardere grondsoorten, langs wegen, dijken en op ruigten en bloeit van mei tot juli. Bij de benamingen treedt wel verwarring op met de veel grotere en hogere (60 tot 120 cm) slaapbol (Papaver somniferum L.), die tot hetzelfde geslacht behoort. Dit geldt vooral voor de typen met maan-, slaap-, heul- en olie-. Zie Pauwels 1933 en Brok 1991. [A 13, 13; L 1, a-m; L 1u, 125; L 15, 9; S 18; monogr.] || papaver, klaproos I-5, III-4-3
klapstoel bok: bok (Maasbracht, ... ), bokje: bøkskǝ (Venray), draaitafel: drɛjtǭfǝl (Panningen), klapstoel: klapstūl (Bilzen), klapštōl (Echt, ... ), klapstoeltje: klapstø̄̄lkǝ (Nunhem), klapštø̄̄lkǝ (Sittard), omklapper: ømklapǝr (Maastricht), stoeltje: stylkǝ (Maaseik) Toestel dat door middel van voetkracht de met klei gevulde vormbak omkeert op een steenplankje. [N 98, 85; monogr.] II-8
klapstuk platte dun: platte dun (Maastricht) stuk vlees uit lendenen III-2-3
klaren filteren: feltǝrǝ (Alken), filtreren: feltrērǝ (Schinnen), filtreren (Maastricht), klaren: klǭrǝ (Stramproy), louteren: lø̜jtǝrǝ (Horn) De vloeistof van het beslag zuiveren van de erin zwevende vaste deeltjes waardoor deze helder wordt. Zie ook het lemma ''klaringskuip''. [N 35, 39; monogr.] II-2
klaringskuip filterkuip: feltarkūp (Valkenburg), klaarkuip: klø̜̄rkūp (Maastricht), klaringskuip: kloreŋskȳp (Stramproy), klāreŋskūp (Valkenburg) Kuip waarin het aftreksel van mout en water wordt geklaard, d.w.z. waar de wort gescheiden wordt van de bostel. [N 35, 29] II-2
klaroen clairon (fr.): klaerao (Bilzen) het koperen blaasinstrument met een schetterende, doordringende toon [trompet, toet] [N 112 (2006)] III-3-2
klatserd klatserd: klatsǝrt (Ospel) Van de baggerbrij met de hand gemaakte turf-ballen met een doorsnee van ongeveer 20 cm. [I, add] II-4
klatserd maken klatserd maken: klatsǝrt mākǝ (Ospel) In L 288a kent men een aparte bereiding van bagger tot turf. Nat moer wordt uit de veenkuil gehaald met een ring, de baggerbeugel. Van dit veen worden met de hand ballen gemaakt van ongeveer 20 cm doorsnede. Dit doet men vooral, wanneer men geen schuit voor het baggerslijk ter beschikking heeft. Volgens de zegsman in L 288a werd dit maken van "klatserd" rond 1900 aldaar nog gedaan. Soms schudde men kolengruis over het drassige spul waardoor het geheel wat steviger werd en meer brandvermogen kreeg. [I, add.] II-4