e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
klaarkomen af zijn: aaf zien (Geleen), ⁄t is oaf (Vlijtingen), afgewerkt geraken: aafgewerkt gerake (As), afgewerkt zijn: aafgewirktj zeen (Ell), afhebben: aaf höbbe (Beek), aaf həbbə (Thorn), afhamme (Beverlo), ich höb ⁄t aaf (Geleen), àfhèmə (Loksbergen), afkomen: aafkōmə (Roermond), afmaken: aafmake (Tungelroy, ... ), afgemakt (Vijlen), afwerken: afgewerkt (Meijel), bolwerken: bolwĕrke (Venlo), gedaan hebben: gedōn hamme (Beverlo), gedaan zijn: ⁄t is gədweu (Vlijtingen), gereed geraken: gereedgerauken (Jeuk), gereed hebben: gerie"dhamme (Beverlo), gereedkomen: gereid kome (Maastricht, ... ), gereid komme (Maasbree), gereid kómme (Klimmen), gereitkòòme (Posterholt), geréjdkōēme (As), gërèidkómë (Tongeren), gəreet⁄ kommə (Brunssum), gəreit kómmə (Kapel-in-t-Zand), klaar krijgen: kloar kriege (Meerlo), klaar zijn: klaor zeen (Ittervoort), klaor zien (Hoensbroek, ... ), klaor zin (Schimmert), klaor zièn (Sevenum), klaor zīēn (Maastricht), klaòr ziën (Sevenum), kloar zien (Venray), kloarzeen (Born), klaarkomen: klaarkaomə (Maastricht), klaarkomen (Haler, ... ), klaor gekaome (Maastricht), klaor koeme (Merkelbeek), klaor kome (Maastricht), klaor komme (Beek, ... ), klaor kommə (Beesel, ... ), klaor koomen (Schinnen), klaor koommə (Heel), klaor kōmme (Roermond), klaor kōōmə (Nieuwenhagen), klaor kòmme (Echt/Gebroek, ... ), klaor kómme (Susteren, ... ), klaor kómmə (Gennep, ... ), klaor kômme (Schimmert, ... ), klaorkaomə (Maastricht), klaorkome (Tungelroy, ... ), klaorkomme (Geulle, ... ), klaorkommen (Meijel, ... ), klaorkōēme (As), klaorkōmme (Horst), klaorkōmmə (Maastricht), klaorkōmə (Roermond), klaorkómme (Heel, ... ), klaorkómmə (Meijel, ... ), klaorkôome (Swalmen), kloar koame (Weert), kloar komme (Kesseleik), kloargekoome (Vlodrop), kloarkòmme (Bree), klōͅrky(3)̄mə (Meeuwen), klééərkôômə (Niel-bij-St.-Truiden), op de hoek geraken: oppen hoek geraken (Eksel), vaardig haan: v‧ɛadex hā.n (Eys), vaardig hebben: ich höb ⁄t vaerdig (Geleen), vjèreghamme (Beverlo), vaardig krijgen: veerdig kriege (Caberg), (= vaardig?).  vjaddig krégen (Eigenbilzen), vaardig maken: vérdig maken (Stein), vaardig werden: vedisj weare (Vaals), vēēdig wïde (Gulpen), vééëdig wééëdə (Nieuwenhagen), vaardig zijn: ich ben véérdig (Oirsbeek), ich bin vjaddəg tə met (Vlijtingen), veerdig zien (Maastricht, ... ), verdig zin (Schimmert), vèèrdig zeen (Thorn), vèèrdig zieje (Noorbeek, ... ), véérdich zeen (Kelpen, ... ), v‧ɛadex zi.ə (Eys), vaardigkomen: vaedig kome (Schaesberg), vaerdig kome (Haelen), vaerdig kômme (Venlo), vaerdigkómme (Heel), veddig kome (Waubach), veerdig kaomə (Maastricht), veerdig kome (Maastricht), veerdig kommu (Brunssum), veerdig kóme (Maastricht), veerdigkommə (Doenrade), veirdig komme (Schinnen), verdig kômme (Schimmert), verrig komme (Oirlo), verrig kòme (Venray), veëdieg komme (Kerkrade), veëdig komme (Gulpen), vēīrdich kome (Amby), vjèrrech kôme (Hoeselt), vèrdig komen (Heythuysen), vèrdig komme (Valkenburg), vèèrdig koame (Noorbeek, ... ), vèèrdig komme (Geulle), vérdich kómmə (Kapel-in-t-Zand), véérdich kommə (Beesel), véérdich kómmə (Amstenrade), véérdig kommə (Oirsbeek), véérdig komə (Hulsberg), véérdig kōēme (As), vêrdig koëme (Gronsveld), vêêdich-kōmmə (Heerlen), vêêdəch kaomə (Epen), v‧ɛadex ko.mə (Eys), (ê).  vaerdig kome (Neer) een werk ten einde brengen, afmaken [bolwerken, opzeilen] [N 85 (1981)] || gereedkomen met wat men te verrichten heeft [geraken, klaarkomen] [N 85 (1981)] || klaar met een handeling die verricht moest worden, een handeling verricht hebbend [af, vaardig, klaar, teneinde, ree, verrig] [N 85 (1981)] || klaarhebben || klaarkomen || klaarkomen, gereed zijn III-1-4
klad afstrijkleem: afstrī̄kliǝm (Venray), afstrijkmodder: afstrī̄kmǫdǝr (Milsbeek), klad: klat (Milsbeek), klats: klats (Nunhem, ... ), klatš (Elsloo, ... ), lap: lap (Bilzen, ... ), overschot: iǝvǝršuǝt (Bilzen), vel: vē̜l (Maastricht), vlaai: flaj (Nunhem) Boven de vorm uitstekend, overtollig stuk klei, dat met behulp van de afstrijkboog of het afstrijkmes wordt afgesneden. [N 98, 80; monogr.] II-8
kladschilder amateur: amateur (Maasbree), kladschilder: kladschilder (Zonhoven), klatsxeldǝr (Ottersum, ... ), klatšeldǝr (Heel, ... ), klitser: klitšǝr (Kerkrade), klosser: klǫsǝr (Houthalen), knoddelaar: knødǝlē̜r (Schinnen), knǫdǝlē̜r (Gulpen, ... ), knoeier: knoǝjǝr (Meijel), knuajǝr (Schinnen), knōjǝr (Herten), knūǝjǝr (Noorbeek, ... ), knūǝjǝrt (Herten), knoeilap: knoǝlap (Klimmen), schoester: šustǝr (Kerkrade), smodderaar: smǫdǝrēr (Jeuk), smodderpiet: smǫdǝrpi (Diepenbeek), snelwichser: šnɛlwiksǝr (Kerkrade), sopper: tsø̜pǝr (Kerkrade), wichser: wiksǝr (Kerkrade) Schilder die slecht werk levert. De termen 'snelwichser', 'sopper' en 'klitser' werden in Q 121 vooral gebruikt voor iemand die vlug maar slordig werkte. [N 67, 98e; monogr.] II-9
klagen beuken: vgl. Venlo Wb. (pag. 95): bäöke, huilen.  beuken (Meijel), jammeren: jammere (Meijel), jeemerə (Oirsbeek), jiemere (Maastricht), j‧oͅamərə (Eys), jeremiren: jeerəmĭĕjeerə (Maastricht), jungsteren: jöngstərə (Loksbergen), klaagbalk (zn.): klāāgbalk (Schimmert), klagen: de nōēed klaage (Venray), klaachə (Kapel-in-t-Zand), klaage (Geulle, ... ), klaagə (Epen, ... ), klache (Vaals), klage (Amby, ... ), klagen (Gulpen, ... ), klagə (Doenrade, ... ), klagən (Urmond), klaoge (Caberg, ... ), klaogə (Maastricht), klare (Kerkrade), klāāgə (Nieuwenhagen), klāge (As), klāgə} (Meeuwen), kloagen (Eigenbilzen), klààge (Geleen), klààgə (Amstenrade, ... ), klááge (Oirsbeek), kláágə (Heerlen), kläöge (Maastricht), stein en bein klage (Venlo), klamenteren: [sic?, rk]  klamentere (Susteren), kreunen: krūūjənə (Loksbergen), kruisen: Van Dale: kruisen, (gew.) kwellen, verdriet doen.  krōēwəzə (Loksbergen), kuimen: kerme (Sevenum), keume (Maastricht), kēūjmə (Maastricht), ki-jme (Bree), kuime (Maastricht, ... ), kuimen (Born), kume (Echt/Gebroek, ... ), kumen (Nieuwstadt), kumə (Wijnandsrade), kuu.mə (Kelpen), kuume (Eys, ... ), kuumen (Schinnen), kuumə (Montfort, ... ), kuëme (Waubach), kūūme (Swalmen), kūūmu (Brunssum), kūūmə (Heel, ... ), kūū⁄mə (Brunssum), kŭŭme (Meerlo), kŭŭmmə (Meijel), köime (Caberg), kömmə (Maastricht), kûûmə (Schinnen), Zo wordt het ook genoemd.  kümme (Tienray), lamenteren (<fr.): lamentere (Gronsveld), lamenteren (Heythuysen), lamentére (Maasbree), lametere (Maasbree), lammentere (Amby, ... ), lammetjèrre (Hoeselt), lammətéérə (Vlijtingen), lemeteeren (Montfort), lèmməteerə (Reuver), lèrməteerə (Heerlen), lémmetêêre (Swalmen), murmureren (<fr.): murmureren (Meeuwen), permitteren: permentere (Horst, ... ), permeteren (Eksel, ... ), permetieere (Weert), zich bedauern (du.): ze.x ˂bədu.ərə (Eys), zich beklagen: zich beklage (Lutterade), zig bəklaogə (Maastricht), zich uitspreken: zieg oetspreke (Maastricht) droefheid en pijn door woorden te kennen geven, zich uitlaten over iets verdrietelijks [klagen, murmereken, kuimen, parmenteren, bulken, balken] [N 85 (1981)] || langdurig of telkens op dezelfde toon of lastige manier over iets spreken, bijv. om zich te beklagen [zeuren, zaniken, zemelen, nijnaaien, merelen, nosteren, memmen, melken, naaien, moesjanken] [N 87 (1981)] III-3-1
klam trekken aantrekken: antrøkǝ (Bocholt), antrēkǝ (Opglabbeek), aǝntrɛkǝ (Zepperen), ãntrekǝ (Lummen), oǝwǝntrękǝ (Borlo), āntrekǝ (Panningen), āntrē̜kǝ (Welten), āntrɛkǝ (Baarlo, ... ), ātrɛkǝ (Bocholtz, ... ), āǝntrękǝ (Kermt), ōntrɛkǝ (Overpelt), ũntrękǝ (Rapertingen), ǫntrɛkǝ (Herk-de-Stad), ǫǝntrękǝn (Hamont), ǫǝntrɛkǝ (Hoepertingen), ǫǝntrɛkǝn (Achel), ǭntrɛkǝ (Gronsveld, ... ), ǭǝntrɛ̄kǝ (Neerpelt), aftrekken: āftrɛkǝ (Klimmen), de uier visiteren: dǝn øǝr visǝntēǝrǝ (Borgloon), duwen: dȳjǝ (Urmond), kijken of ze natuur in de uier heeft: kikǝn ǫf˲ sǝ nǝtȳr en dǝn øjǝr hē̜t (Smeermaas), klam trekken: klam trɛkǝ (Geistingen, ... ), natuur geven: nǫtȳr gēvǝ (Zolder), natuur trekken: nátyr trē̜kǝ (Hasselt), nǝtyr trē̜kǝ (Beverst), nǝtȳr trē̜kǝ (Hasselt), nǝtȳr trękǝ (Diepenbeek, ... ), plakken: (de koe) plɛk˲dǝ (Noorbeek), proberen: probērǝn (Meldert), trekken: trekǝ (Mal), trēkǝ (Tongeren), trē̜kǝ (Lanklaar), trękǝ (Boorsem, ... ), tręǝkǝ (Lummen), trɛkǝ (Beringen, ... ), trɛkǝn (Roosteren), voelen of het plakt: vø̄lǝ ǫf ǝt plɛkt (Mechelen), voortrekken: vø̄rtrękǝ (Boekt Heikant), zien of het plakt: zii̯ǝ ǫf ǝt plɛkt (Epen) Klam trekken is een teken van drachtigheid. Ongeveer vier of zes weken na de bevruchting is voor het eerst waar te nemen of een koe drachtig is. Wanneer men dan op de uier drukt, komt er een taai, kleverig vocht uit. [N 3A, 38a] I-11
klam, klef derf: van brood.  derref (Maastricht), klam: klaam (Amby, ... ), klaam aonveulə (Maastricht), klam (Beesel, ... ), klamme (Geleen, ... ), klamp (Hoeselt, ... ), klā.m (Eys), klāām (Nieuwenhagen), klām (Heerlen, ... ), klum (Eigenbilzen), klàm (Doenrade, ... ), klàmp (Loksbergen), klám (Guttecoven, ... ), kláám (Epen, ... ), klef, wat ongaar brood = dérref broed.  klaam (Maastricht), klammig: klammig (Bree, ... ), klampig (Houthalen), klàmig (Heel), klàmpig (As, ... ), klampachtig: klàmpéchtəg (Loksbergen), klams: klams (Maasniel), klamsig: klam(sig) (Ell), klampsich (Kapel-in-t-Zand), klampsig (Tungelroy), klamsich (Grathem, ... ), klamsig (Weert), klamsəx (Houthalen), klef: klef (Horst, ... ), klèf (Heerlen, ... ), (is min of meer plakkerig).  klef (Tienray), kleverig: klēverig (As), knets: #NAME?  knetsj (Klimmen), natsig: naatsig (Weert), plakkerig: plakketig (Maastricht), plakkərig (Diepenbeek), vettig: vettig (Velden), vles: vlĕs (Sevenum), vochtig: vŭchtig (Nieuwenhagen), vochtsig: vochtsig (Weert), week: week (Gulpen, ... ), weik (Lutterade, ... ), weĭk (Sittard), wēēk (Nieuwenhagen), wèjk (As), wèèk (Maastricht), wìeëk (Oirlo) vochtig aanvoelend en enigszins plakkend, gezegd van zaken die van nature droog zijn maar waartegen zich vocht heeft vastgezet [klam, klammig, nes, klef, nesk, wak, week] [N 91 (1982)] III-4-4
klamp haak: haak (Diepenbeek, ... ), haken (Rekem, ... ), hø̄jǝk (Wellen), hōk (Nieuwerkerken), hǭk (Gulpen, ... ), ø̜̄k (Sint-Truiden), ǫǝk (Velm), %%meervoud%%  højk (Hoensbroek), klamp: klamp (Bilzen, ... ), klāmp (Ottersum), klampje: klɛmkǝ (Meijel), klampstuk: klampštøk (Bleijerheide), klos: klos (Rotem), ring in de muur: ręjŋ ęn dǝ mōr (Opitter), spekhaak: spɛkǭuk (Maasmechelen), spil: spęl (Opitter), špel (Buchten), t-ijzer: t-īzǝr (Neerpelt), tap: tap (Wellen), top: tup (Wellen), varkenshaak: vɛrǝkǝshǫk (Teuven), vleeshaak: vlęšhǫk (Teuven) Haak, ring of iets dergelijks, in een muur of paal in de slachtplaats bevestigd, waaraan de touwen waarmee het rund wordt opgehesen, worden vastgemaakt. Het kan ook een haak zijn die aan de sport van de ladder of aan het slachthout is bevestigd. [N 28, 65; N 28, 66; N 5aII, 62b] || Regel, schoot of deel die ter versteviging dwars, schuin of te lood over een opgeklampte deur wordt geslagen. [N 55, 23f] || Stapel turf opgebouwd op de basis van twee kopturven en één scheerturf, ongeveer 9 tot 12 turven dik hoog. [II, 82a] II-1, II-4, II-9
klampdeur met schrankschoren deur met schrankschoor: dø̄ǝr met šraŋkšōr (Posterholt), deur met twee klampen en schoor: dø̄r męt twē klampǝ ęn šōr (Stein), klampdeur: klamp˱diǝr (Bilzen), klampendeur mee schuine strever: klãmpǝdø̜jǝr mē sxø̜̄nǝ strēvǝr (Tessenderlo), klampendeur met schoor: klampdȳr met šǫar (Bleijerheide), opgeklampte deur: op˲gǝklāmptǝ dø̄r (Ottersum) Klampdeur waarbij de klampen tegen de schrankrichting in door één of meer schoren worden ondersteund. Daartoe lopen de schoren van het onderste scharnierpunt naar de bovenste vrije hoek. Zie ook afb. 54. [N 55, 22] II-9
klampdeur, plankendeur deur met regels: dø̄r męt rīgǝls (Sint Odilienberg), klampdeur: klamp˱dø̄ǝr (Posterholt), klampendeur: klampǝdȳr (Bleijerheide), klãmpǝdø̜jǝr (Tessenderlo), opgeklampte deur: op˲gǝklāmptǝ dø̄r (Ottersum), ǫp˲gǝklamptǝ dø̄r (Geulle, ... ), ǫp˲gǝklamptǝ dø̄ǝr (Posterholt), plankendeur: plaŋkǝdiǝr (Bilzen) Deur die is samengesteld uit planken die met tand en groef ineengewerkt zijn en op horizontale stukken hout, de 'klampen', zijn gespijkerd. Zie ook afb. 53. [N 55, 21] II-9
klampen bokken: bøk (Ottersum), klammers: klamǝrs (Beringe), klammetjes: klɛmkǝs (Paal), klampen: klampen (Oirlo), klampǝ (Thorn), klemmen: klemmen (Lummen), kleppen: klępǝ (Eksel, ... ), klossen: klossen (Linkhout, ... ), klǫsǝ (Hamont, ... ), sleutels: sleutels (Maxet), slȳǝtǝls (Weert) De klampen waarmee de windborden aan de voorzoom vastliggen. [N O, 4c; A 42A, 68; N O, 4d] || De twee houten latjes onder de bodemplank van het werkstuk om het wegschuiven van het geheel te voorkomen. [N 49, 26e] II-3, II-8