| 28328 |
mijnblind |
kuilblind:
kulblent (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
kulblentj (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
[Maurits]),
kulbleŋk (Q121a Chevremont
[(Julia)]
, ... [Willem-Sophia]
Q113p Heerlen
[(Emma / Oranje-Nassau I-IV)]
, [Laura, Julia]
Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
, [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Julia]),
kulblęjntj (L426p Buchten
[(Maurits)]
[Eisden]),
kuilscheel:
kulšēǝl (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Maurits]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
[Domaniale]),
kulšęl (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
kulšęǝl (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Domaniale, Wilhelmina]),
kulšę̄l (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
k˙ulšę.al (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
putblind:
putblind (L422p Lanklaar
[(Eisden)]
[Domaniale]),
scheel:
šēǝl (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Eisden])
|
Oogaandoening die zich uit in korte, rukkende bewegingen van het hoofd en de ogen (Nystagmus). Deze ziekte kwam vroeger als beroepsziekte, mogelijk veroorzaakt door intoxicatie van de hersenstam, bij mijnwerkers voor. Ook paarden die lang ondergronds waren, zouden deze ziekte kunnen krijgen. Een paard dat meer dan tien jaren ondergronds gewerkt had, zou volgens overlevering (z. Dieteren 1984 pag. 17) blind zijn. De informant uit Q 15 noemt het een sprookje dat de paarden ondergronds blind werden. Men moet wel onderscheid maken tussen blindheid en de ziekte Nystagmus. [N 95, 938; monogr.]
II-5
|
| 27221 |
mijnbouwmaatschappij |
gesellschaft:
jǝzelšaft (Q255p Kelmis)
|
De mijn als organisatie in haar geheel met nadruk op de directie. [monogr.]
II-4
|
| 27220 |
mijnbouwschool |
bergschool:
bęrǝxšuǝl (Q255p Kelmis)
|
Vakschool voor de opleiding van mijningenieurs en ander hoger personeel. Velen gingen voor hun opleiding naar Aken. [monogr.]
II-4
|
| 28200 |
mijnbrand |
brand:
brand (L422p Lanklaar
[(Eisden)]
[Zwartberg, Eisden]),
brand in de put:
brant en ǝ pø̜t (Q007p Eisden
[(Eisden)]
[Eisden]),
grauwvuur:
grawvȳr (Q012p Rekem
[(Zwartberg / Eisden)]
[Domaniale]),
kuilbrand:
kulbrant (Q113p Heerlen
[(Emma / Oranje-Nassau I-IV)]
[Laura, Julia]),
kulbraŋk (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Zwartberg, Waterschei]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
, [Domaniale]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale]),
k˙ulbra.nt (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
mijnbrand:
mijnbrand (Q121a Chevremont
[(Julia)]
, ... [Maurits]
Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Julia]),
mīnbranjtj (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
L426p Buchten
[(Maurits)]
, [Maurits]
Q021p Geleen
[(Maurits)]
, [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
Q016p Lutterade
[(Maurits)]
, [Maurits]
L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
, [Maurits]
L374p Thorn
[(Maurits)]
[Maurits]),
putbrand:
pętbrant (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
[Eisden])
|
Brand in het ondergrondse gedeelte van een mijn. [N 95, 232]
II-5
|
| 27521 |
mijndirekteur |
directeur:
dirɛktø̄r (L286p Hamont
[(Eisden)]
[Domaniale]),
direktor:
dirɛktǝr (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Waterschei]),
gerant:
že''rā (Q000 Zie mijnen
[(Waterschei)]
[Eisden])
|
[monogr.; N 95, 164; div.]
II-5
|
| 27676 |
mijnemplacement |
de grond van de charbonnage:
dǝ gront van ǝ šarbonāš (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
[Eisden, Zwartberg]),
kuilterrein:
kultǝręjn (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, ... [Maurits]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q015p Stein
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I]),
kultɛręjn (Q021p Geleen
[(Maurits)]
[Zwartberg, Waterschei]),
mijnterrein:
mijnterrein (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
mīntǝręjn (Q016p Lutterade
[(Maurits)]
[Maurits]),
put:
pøt (Q012p Rekem
[(Eisden / Zwartberg)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
terrein:
terrein (L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Maurits]),
trajn (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
[Winterslag, Waterschei]),
tǝręjn (Q015p Stein
[(Maurits)]
[Maurits]),
tɛręjn (Q021p Geleen
[(Maurits)]
[Zwartberg, Waterschei]),
terrein van de mijn:
terrein van de mijn (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina])
|
Het gehele mijnterrein bovengronds. [N 95,3]
II-5
|
| 28241 |
mijnfiets |
fiets:
fets (Q021p Geleen
[(Maurits)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
kuilfiets:
kulfits (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Maurits]),
mijnfiets:
męjnfits (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Domaniale]),
vélo:
vēlo (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden])
|
Fiets op vier wielen die op rails past en geschikt is voor het transport van meerdere personen. De invuller uit Q 121 merkt daarover op dat er op de Domaniale mijn met zo''n fiets drie personen vervoerd konden worden: één man moest trappen en twee man konden achterop mee. Daarnaast bestond er ook een tandemuitvoering waarbij twee man moesten trappen en vier passagiers konden meerijden. [monogr.; Vwo 512; Vwo 818]
II-5
|
| 27480 |
mijngang van de voorbereiding |
voorrichtungsstrek:
vø̜̄rextoŋštrek (Q255p Kelmis)
|
Mijngang die men van een oude laag uit naar de meest nabijgelegen dreef. [monogr.]
II-4
|
| 27310 |
mijngas |
gas:
gas (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Maurits]),
gā.s (K361p Zolder
[(Zolder)]
[Domaniale]),
gās (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
, ... [Eisden]
Q007p Eisden
[(Eisden)]
, [Zwartberg, Eisden]
Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
L422p Lanklaar
[(Eisden)]
, [Eisden]
Q012p Rekem
[(Zwartberg / Eisden)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Eisden]),
gāz (Q001p Zonhoven
[(Zwartberg)]
[Zolder]),
gāǝs (L286p Hamont
[(Eisden)]
[Zwartberg]),
g˙ās (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
, ... [Zwartberg, Waterschei]
Q021p Geleen
[(Maurits)]
, [Laura, Julia]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Willem-Sophia]),
jās (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Domaniale]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
, [Willem-Sophia]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
[Domaniale]),
grisou:
grizu (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Winterslag, Waterschei]),
kolengas:
koǝlǝjās (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
kuilgas:
kulgās (Q113p Heerlen
[(Emma)]
, ... [Domaniale]
Q016p Lutterade
[(Maurits)]
[Emma]),
kuljās (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
mijngas:
menjgas (L265p Meijel
[(Emma / Maurits)]
[Maurits]),
mijngas (Q121a Chevremont
[(Julia)]
, ... [Emma, Maurits]
Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
, [Julia]
Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
[Wilhelmina]),
męjngās (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits]),
mīngās (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
, ... [Winterslag, Waterschei]
L426p Buchten
[(Maurits)]
, [Maurits]
Q021p Geleen
[(Maurits)]
, [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
, [Maurits]
L374p Thorn
[(Maurits)]
[Maurits]),
slagend weer:
šlājǝnt wē̜r (Q255p Kelmis),
slagenwetter:
šlę̄xwętǝr (Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
[Domaniale]),
slagwetter:
šlaxwętǝr (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]),
šlāxwɛtǝr (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
slechte locht:
šlɛxtǝ lox (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Domaniale]),
slechte loft:
šlɛxtǝ loft (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
vuur:
vȳǝr (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
Een kleurloos, reukloos en smaakloos gas dat lichter is dan lucht, in bepaalde concentratie met lucht brandbaar of ontplofbaar en bij grote hoeveelheden verstikkend. Mijngas bevindt zich in de kool, het dak- en vloergesteente van de laag en in spleten en scheuren van het gesteente (MBK IV pag. 25). De term "gas" wordt in de Belgische mijnen slechts sporadisch gebruikt (Vanwonterghem pag. 114). [N 95, 229; monogr.; Vwo 336; Vwo 348] || Explosie, werd veroorzaakt doordat ontsnappend mijngas met vuur in aanraking kwam. Mijngas kwam in het gebied rond Q 255 slechts sporadisch voor. Er hoefte dan ook niet met veiligheidslampen gewerkt te worden. [monogr.]
II-4, II-5
|
| 28199 |
mijngasontploffing |
gasexplosie:
gāsɛksplōsi (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
gāsɛksplōzi (Q021p Geleen
[(Maurits)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
gasexplosion:
jāsɛksplōziuǝn (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Maurits]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
gasontploffing:
gāsontplofeŋ (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
, ... [Eisden]
Q007p Eisden
[(Eisden)]
, [Maurits]
L422p Lanklaar
[(Eisden)]
, [Eisden]
Q016p Lutterade
[(Maurits)]
[Maurits]),
gāsǫntplǫfeŋ (Q021p Geleen
[(Maurits)]
, ... [Emma]
Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
g˙as˱o.ntplǫ.feŋ (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Maurits]),
gasslag:
gāsšlāx (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
, ... [Laura, Julia]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale]),
grauwvuur:
grawvȳr (Q012p Rekem
[(Zwartberg / Eisden)]
[Winterslag, Waterschei]),
kuilgasontploffing:
kulgāsǫntplǫfeŋ (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Wilhelmina]),
mijngasexplosie:
mingāsɛksplōzi (Q021p Geleen
[(Maurits)]
[Domaniale]),
mijngasontploffing:
mijngasontploffing (Q121a Chevremont
[(Julia)]
, ... [Maurits]
Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Julia]),
męjngāsontplofeŋ (Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Maurits]),
mīngāsontplofeŋ (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Maurits]),
mīngāsǫntplǫfeŋ (Q021p Geleen
[(Maurits)]
, ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
[Maurits]),
ontploffing:
ontploffing (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
, ... [Willem-Sophia]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
[Zwartberg, Waterschei]),
ontploffing mijngas:
ontplofeŋ mīngās (L426p Buchten
[(Maurits)]
[Emma]),
slagwetterslag:
šlaxwɛtǝršlāx (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]),
vuurslag:
vyǝršlāx (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
vȳršlāx (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Zwartberg, Eisden]),
wetterslag:
wętǝršlāx (Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
[Domaniale]),
wɛtǝršlāx (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale])
|
Een ontploffing van mijngas. [N 95, 235; monogr.]
II-5
|