e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
patroon, dessin dessin: døsaj (Hoepertingen), dęseŋ (Noorbeek), dęsęŋ (Diepenbeek), dęsɛ̃ (Tessenderlo), dęsẽ (Tessenderlo), dǝseŋ (Bilzen, ... ), dɛseŋ (Heerlen, ... ), dɛsęjn (Wellen), dɛsǝn (Neerpelt), dɛsɛ̄ (Tongeren), motief: motief (Neerpelt), muster: mustǝr (Bleijerheide), patroon: patroon (Neerpelt, ... ), patruwǝn (Achel), patruǝn (Kesseleik, ... ), patrūn (Doenrade), pǝtroan (Valkenburg), pǝtroān (Grevenbicht / Papenhoven), pǝtroǝn (Lutterade), pǝtruǝn (Venlo), pǝtrōn (Eigenbilzen), pǝtrǫwn (Schimmert), patroontje: patruntjǝ (Maastricht), pǝtrynkǝ (Weert), pǝtrȳnkǝ (Opglabbeek), tekening: tekening (Neerpelt), tikǝneŋ (Jeuk, ... ), tēkǝneŋ (Bilzen, ... ), tęjkǝneŋ (Bocholt, ... ), tīkǝneŋ (Houthalen) Het voorbeeld op de patroontekening waarnaar geweven wordt, maar ook het resultaat daarvan in de stof, de tekening die daarin te voorschijn treedt. [N 62, 74a; N 62, 71c; MW] II-7
patroonheilige, kerkpatroon patrones: patrones (Kessel), petroanes (Geleen), patroon (<fr.): `ne patröen (Lommel), de patroan (Heers), eene patroân (Hoepertingen), eene patrôon (Hoepertingen), ne patroon (Sint-Truiden), nə patrōen (Koersel), patroean (Echt/Gebroek), patroeen (Melick), patroejn (Meijel), patroen (Houthalen, ... ), patroeèn (Schinnen), patroeën (Eksel, ... ), patroën (Maasbree), patrōēën (Nieuwenhagen), patruun (Bree, ... ), petroan (Geleen), petroeen (Weert, ... ), petroen (Diepenbeek, ... ), petroewen (Neerpelt), petroeën (Baarlo, ... ), petrōēwen (Loksbergen), petrūūn (Opglabbeek), pátroon (Tongeren), ənə pətrijn (Genk), 1) -(heilige)  ənə pətruən (Neerpelt), 1) 3 beteekenissen  ejnə pətry(3)̄n (Opglabbeek), 1) baas  `n patroên (Kaulille), 1) de patroonheilige v. persoon of kerk  enne patroe-en (Koersel), 1) die-e patroon: heilige (m)  ne patroon (Sint-Lambrechts-Herk), 1) een heilige  ɛine pətroen (Reppel), 1) een heilige (m)  eine patruun (Bree), inne patroeən (Nieuwerkerken), 1) eine petrijn  einə petrijn (Neerglabbeek), 1) heilige  eine petroêne (Bocholt), pātrōən (Mettekoven), pətrūn (Velm), 1) heilige (m)  `n patraun (Guigoven), `n patroen (Rekem), eine patroēn (Bree), enə pətrūn (Diepenbeek), i(ə)ne(ə) patroeen (Kerniel), nen patroeən (Nieuwerkerken), nə pətrun (Dilsen), patroen (Genk), petroenen (Vucht), pətrōn (Alken), ənə patrūn (Herk-de-Stad), 1) m  eine patroeën (Eisden), petroen (Maaseik), ənə pa(ə)trun (Sint-Truiden), 1) m v. HH.  petroowən (Achel), 1) menne petroeën (m)  ne petroeën (Kerkhoven), 1) model (m)  ene patroewen (Montenaken), 1) ne patroenheilige  ne patroen (Kuringen), 1) ne patroon  patron (Sint-Truiden), 1) patroen  patroon (Genk), 1) patroon (m/v)  `n patroen (Hasselt), 1) petroeënhèllige (m)  ne petroeën (Neerpelt), 1) petrouwnhellige (m)  `n petrouwn (Bilzen), 3 beteekenissen, altijd m  nə pətrun (Zonhoven), 3) baas  patrøn, ba͂s (Mettekoven), 3) de bâs  de petrôn (Hasselt), alle 3 en steeds man.  ɛnɛ patrūən (Sint-Lambrechts-Herk), alle drie (heilige, baas, model)  `n patroen (Kaulille), alle drie (m)  ənə patroon (Eigenbilzen), alle drie de beteekenis.  `n patroen (Lanklaar), alle drie de beteekenissen bestaan hier  ijne patroeën (Neeroeteren), alle drie m  ein petroŏn (Bree), alle drie mannel.  eine petroe (Opitter), alle drie petroon, alle 3 mannelijk  pətroon (Waltwilder), alleen betekenis heilige lijkt me gebruikelijk, misschien ook wel de 2de, niet de 3de  ənə pətruən (Opgrimbie), allemaal m  ənə patroewen (Hamont), baas  ne baais (Hechtel), patron (Wimmertingen), baas (m)  ine petroen (Herk-de-Stad), inne patron (Hoepertingen, ... ), ne patron (Heusden, ... ), baas = de patron (m)  de patron (Zolder), baas = mannelijk  z. toel. (Hoepertingen), de 3 beteekenissen  nə pətr(ou)ən (Gutshoven), pətruən (Overpelt), de 3 beteekenissen, allen mannelijk  en patrauwn (Groot-Gelmen), de beteekenis blijft zooals in t Nederlandsch altijd mannelijk`  ne patrauwn (Sint-Lambrechts-Herk), de drie beteekenissen:  patroon (Millen), de patroen: baas  ne patroen (Kwaadmechelen), dezelfde beteekenis als hiernaast  `n patroen (Maaseik), een heilige (m)  eine petroen (Neeroeteren), een heilige (m), een model (m), een baas (m)  ne patroown (Lommel), een heilige patroonhebber  patroon (Zichen-Zussen-Bolder), een model - o  nə patrun (Tessenderlo), einen: heilige (m)  eine petroeən (Opoeteren), Fr.: erreur  `ne petroeën (Hasselt), heeft de 3 beteekenissen  patroeën (Wilderen), heilige  eine petroen (Neerharen), ne petroên (Hechtel), heilige (m)  `n patroen (Overpelt, ... ), `ne patroan (Dilsen), eine patroon (Hoeselt), eine petroen (Maaseik), einə pətry(3)̄n (Opglabbeek), ene patroon (Kortessem), enne patro(e)n (Wellen), enne patroeën (Neeroeteren), inne patroon (Hoepertingen, ... ), ne patroen (Heusden), ne patroewn (Achel), ne patroeën (Koersel), ne patron (Koersel), ne petroen (Houthalen), nə pətroun (Borgloon), nə pətrun (Genk, ... ), patroen (Genk), patroun (Wimmertingen), patroën (Hechtel), petroên (Sint-Huibrechts-Lille), ənə patròen (Eisden), ənə pətrūn (Lanaken), heilige (m/v)  enne petroon (Kerniel), heilige (v)  ne patroewen (Hasselt), heilige = m  `n patroeën (Peer), heilige = mannelijk  z. toel. (Hoepertingen), heilige = ne patroen (m)  ne patroen (Zolder), heilige of model  ne patroën (vr) (Lommel), heilige, de andere twee zijn onbekend  petroen (Hechtel), heilige: m  ne patroewen (Tessenderlo), patroeën (Paal), pətroeən (Opitter), heiligen (m)  patroen (Kaulille), het heeft de drie beteekenissen  eine patroôn (As), het heeft deze 3 betekenissen en is steeds mannelijk  nə patrun (Zolder), ieder der drie betekenissen in het mannelijk  ənə patroēn (Hamont), in alle betekenissen m  ənə pətryn (Bree), in alle drie de betekenissen mannelijk  ənə pətruən (Neerpelt), in de 3 beteekenissen mannelijk  petroen (Maaseik), petruŭn (Zutendaal), in de drie gevallen mannelijk.  ne patroewen (Tessenderlo), kogel voor jachtgeweer  patroen (Genk), m  ne patroeen (Koersel), ənə pətruən (Neerpelt), m: heilige en baas  ne patroewen (Neerpelt), men zegt altijd patroen.  eine patroen (Neeroeteren), model  de patroen (Beringen), ein petroen (Neerharen), model = onzijdig  z. toel. (Hoepertingen), model (bij naaister) (m)  patroen (Jeuk), model (o)  e patroeën (Koersel), model (v)  `n patroon (Hoeselt), ei petroen (Maaseik), ən pətrun (Vroenhoven), moeilijk leesbaar.  de patron (Beringen), eine petrueen (Opoeteren), pətrūn (Lanaken), n baas  petroon (Beverst), n heilige (m)  patroen (Achel), ne petroen (heilige)  ne boas (Kuringen), nen patroeën: bâos  patroeën (Kwaadmechelen), niet in betekenis van baas; beiden m  patroên (Neerpelt), niet in de beteekenis v. baas  patroên (Overpelt), ook drie betekenissen en in alle drie mannelijk  z. toel. (Genk), ook: kogel.  ne patroên (Bree), patroe:n :  ene patroein (Sint-Truiden), patroen in de drie gevallen mannelijk  patroen (Lanaken), patroendaag - heiligendag  unne patroen (Kermt), patroin heeft ook die drie beteekenissen (mann)  ene patroin (Mechelen-aan-de-Maas), patron: m  patron (Beringen), patroon (naaister) - m  nə patroewən (Tessenderlo), v. een hoofd (vr.)  patroeēn (Genk), voor alle drie de beteekenissen dezelfde uitspraak en zelfde geslacht nam. mannelijk  pətrūn (Stokkem), voor de drie gevallen behalve voor baas: patron  patroen (Sint-Truiden), wordt in deze drie beteekenissen ook hier gebezigd  enne patrun (Diepenbeek), wordt voor alle drie gebruikt en steeds man  eine petroon (Reppel), patroonder: ?  d`r petruender (Klimmen), patroonheilige: de patroanheilige (Schinnen), de petroeënheilige (Meerssen), ne petroen-heilige (Maastricht), padroenhillige (Eys), patroanheilige (Thorn), patroeanheilige (Schinnen), patroenheilige (Maastricht, ... ), Patroeën-hillige (Epen), patroeën-hillige (Voerendaal), patroeënheilige (Achel, ... ), patroeënhellige (Gulpen, ... ), patroeënhillige (Nieuwenhagen, ... ), patroeënhèllige (Sint-Martens-Voeren), patroonheilige (Eigenbilzen, ... ), patroonhillige (Bocholtz), patroonhèllĕge (Hoeselt), patroonhèllige (Siebengewald), patroonhèlləgə (Hoeselt), petraoĕnheilige (Schimmert), petroaanheilige (Grevenbicht/Papenhoven), petroan heilige (Lutterade), petroanheilige (Linne, ... ), Petroanhèllege (Valkenburg), petroeanhèlge (Montfort, ... ), petroeenheilige (Baarlo), petroenheilige (Bocholt, ... ), petroeënheilige (Ospel, ... ), petroeënhellige (Oirlo), petrounhelige (Ophoven), petroëwenheilige (Peer), pətroenhèjligə (Maastricht), pətroewnhellige (Jeuk), pətruənheͅjlegə (Meijel), patroonsheilige: patroënsheilige (Beesel), patrōēënshillige (Nieuwenhagen), schutspatroon: sjoetspatroeën (Kerkrade), sjøtspatruən (Montzen) Een patroon: uitspraak. [ZND 40 (1942)] || Een patroonheilige [patroeën]. [N 96C (1989)] || In het Nederlands heeft patroon drie betekenissen: een heilige, een model (bij naaisters) en een baas; welke heeft het in uw dialect en welk geslacht heeft het in elk van die betekenissen? [ZND 40 (1942)] III-3-3
patroonomslag capote: kǝpot (Zie mijnen  [(Zolder)]  [Houthalen]), enveloppe: enveloppe (Zie mijnen  [(Zwartberg)]  [Beringen]), housse: housse (Zie mijnen  [(Houthalen)]  [Winterslag]), kaarsvetpapier: kaarsvetpapier (Zie mijnen  [(Beringen)]  [Waterschei, Eisden]), omhulsel: omhulsel (Zie mijnen  [(Winterslag)]  [Zwartberg]), papier: papier (Zie mijnen  [(Waterschei / Eisden)]  [Winterslag]) De omslag waarin de patroon verpakt is. [monogr.] II-5
patroontas patroontas: patrōntas (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Zwartberg, Waterschei]), poederzak: pojǝrzak (Zolder  [(Zolder)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), pujǝrzak (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Eisden]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Zolder]), pujǝrzák (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Maurits]) Leren tas die men zorgvuldig kan sluiten en waarin men veilig springstof van het ondergronds magazijn naar het werkfront kan brengen. [monogr.; N 95, 421; Vwo 589; Vwo 611] II-5
patroontekenen de patroon opmaken: dǝ pǝtrǫwn opmǭkǝ (Bilzen), maken: mǭkǝ (Lanaken), opleggen: oplɛgǝ (Meerssen), opspelden: opspɛldǝ (Hopmaal), opstelling maken: opštęleŋ mākǝ (Voerendaal), opzetten: opzętǝ (Eisden), patroon maken: patruǝn mākǝ (s-Gravenvoeren, ... ), patruǝn māxǝ (Bleijerheide), pǝtrǫwn mǭkǝ (Bilzen), patroon op stof leggen: pǝtrun ǫp stǫf lęgǝ (Zolder), patroon opleggen: pǝtrwan oplɛgǝ (Stein), patroon opspangen: patruǝn opšpaŋǝ (Montzen), patroon opstellen: patruǝn opštęlǝ (Reuver), patroon opzetten: patrǭn opzɛtǝ (Schinnen), pǝtrwan opzętǝn (Stein), pǝtrǫwn opzętǝ (Bilzen), patroon uittekenen: patroon uittekenen (Opglabbeek), patruǝn uttęjkǝnǝ (Ransdaal), pǝtrun ø̜jttikǝnǝn (Zolder), pǝtrǭn uttęjkǝnǝ (Lutterade), patroontekenen: pǝtruntɛ̄kǝnǝ (Eijsden), pǝtruǝntiǝkǝnǝ (Meijel), pǝtrōntęjkǝnǝ (Nieuwstadt), pǝtrōǝntēkǝnǝ (Doenrade), sjabloon tekenen: sjabloon tekenen (Genk), tekenen: tęjkǝnǝ (As, ... ), tīkǝnǝ (Schulen), uittekenen: ūttęjkǝnǝ (Echt, ... ), uitzetten: utzɛtǝ (Born) Het zelf tekenen op papier van een knippatroon met de juiste maten en verhoudingen. [N 59, 48b] II-7
paumelle paumelle: pawmɛl (Bleijerheide), pomęl (Herten), pumęl (Posterholt, ... ), pymɛl (Mechelen), pōmɛl (Bilzen), pǝmęl (Herten), pǝmɛl (Venlo), pǫwmɛl (Sint Odilienberg, ... ), pǭmɛl (Ottersum) Scharnier waarvan de knoop van het ene lid een pen heeft die in een gat van de andere knoop draait, zodat de deur gemakkelijk uitgelicht kan worden. [N 54, 87] II-9
paus papst (du.): der pòòps (Epen), dər paopst (Montzen), paaps (Epen, ... ), poabs (Mechelen), Hgd.  pāps (Rimburg), Hgd. Papst  paaps (Heerlen), ps. omgespeld volgens Frings.  pø͂ͅps (Vijlen), paus: `n paus (Bilzen), de paes (Genk), de pai(ə)s (Nieuwerkerken), de paos (Beverst, ... ), de paus (Achel, ... ), de paus van roame (Valkenburg), de paus van Roeme (Zonhoven), de paus van Rome (Eigenbilzen, ... ), de pauws (Kaulille, ... ), de paws (Bree, ... ), de paûs (Bocholt), de pāāus van Roame (Schinnen), de pāus (Bree, ... ), de peuës (Hasselt), de poas (Kuringen), de poes (Kuringen, ... ), de poo(e)s (Wellen), de poos (Genk, ... ), de pooəs (Genk, ... ), de pous (Meerssen, ... ), de pous van Roeëme (Sint-Truiden), de pouws (Tongeren), de pows (Achel, ... ), de poâs (Hoepertingen), de pōs (Diepenbeek), de pues (Genk), de puis (Kwaadmechelen, ... ), de pàus (Eisden), de pòus (Tongeren), der paaws van roëme (Klimmen), der paus va rome (Klimmen), der pous (Bocholtz), dr paos (Waubach), dr paus (Nieuwenhagen), dr paus van rome (Gulpen), dr paws va roeëme (Klimmen), də pa(u)s (Opglabbeek), də pau:s (Overpelt), də paus (Eigenbilzen, ... ), də pauəs (Zonhoven), də paws (Opgrimbie), də paəws (Neerglabbeek), də pā(u)s (Sint-Lambrechts-Herk), də po.`s (Vroenhoven), də pous (Borgloon, ... ), də poūs (Eigenbilzen), də pows (Neerpelt), də poys (Alken), də pō(u)s (Diepenbeek), də pōs (Lanaken), dər pous (Nieuwenhagen), nə pās (Leopoldsburg), pa[u}s (Opoeteren), pa[u}ws (Lozen), paaus (Heek, ... ), paauws (Schimmert), paius (Paal), pau.s (Maaseik), paus (Afferden, ... ), paus vaan roeme (Maastricht), paus vaan rome (Maastricht), paus van roeëmen (Neerpelt), paus van Rome (Baarlo), paus, pâws (Mechelen-aan-de-Maas), pauws (Achel, ... ), paws (As, ... ), pā(u)s (Mettekoven), pāoes (Maaseik), pās (Leopoldsburg), pāus (Schinveld), pāūs (Bree, ... ), pius (Genk), po[u}s (Hoepertingen), po[ū}s (Tongeren), poaus (Schinnen), poejs (Opglabbeek), Poos van Rômë (Hoeselt), pous (Baarlo, ... ), pouws (Achel, ... ), pouəs (Heers), poós (Terlinden), poûs (Baarlo, ... ), pōs (Bilzen), pōͅs (Koersel), pōͅws (Lanklaar), pōͅəs (Helchteren), poͅus (Lommel, ... ), poͅws (Meijel), poͅwəs (Heers), puis (Opglabbeek), póós (Loksbergen), pöas (Hechtel), pø͂ͅs (Kwaadmechelen), pøͅ[ə}s (Herk-de-Stad), pə.wəs (Veulen), ənə poͅus (Tongeren), au = zeer kort - niet zoo als in `t A.B.N.  de(ə) paus (Kerniel), de au-klank is de oude uitspraak  de paus (Genk), de tweeklank wordt uitgesproken naar de a in plaats van de o  də paus (Opglabbeek), Fr: preuve  de pueës (Hasselt), Opm. uitspraak niet ou, maar au.  paus (Dieteren), ou zoals in mouw  de pous (Tongeren), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  paŭs (Stevensweert), ps. omgespeld volgens Frings.  paus (Amby) De paus van Rome [poûs]. [N 96D (1989)] || De paus. [ZND 40 (1942)] || Een paus. [ZND A2 (1940sq)] || paus [SGV (1914)] III-3-3
pausdot dot: dǫt (Klimmen), pausdotje: pǫws˱dǫtjǝ (Meijel), pausstek: pǫwsštɛk (Heel), pausstekje: pǫwsštɛkškǝ (Heerlen), poederzakje: pujǝrzɛkskǝ (Herten), talkbuiltje: talǝk˱bylkǝ (Gulpen) Een tot een propje gebonden lapje van poreuze stof, gevuld met fijn houtskool of krijtwit, dat gebruikt wordt bij het doorstuiven van paustekeningen. [N 67, 86e] II-9
pauselijke zegen apostolische zegen: apostaulise zijge (Loksbergen), apostolische zaege (Roermond), apostolische zege (Maastricht), apostolise zeige (Meijel), apostolische zengel: apostolisse zaengel (Thorn), laatste zegen: de lèste zeegen (Tongeren), dər létstə zééën (Nieuwenhagen), letste zèège (Nuth/Aalbeek), lèste zaege (Grevenbicht/Papenhoven), papstliche zegen: de poapslige zégen (Eigenbilzen), paapsliche zeage (Waubach), papstzegen: dr paaps zeën (Nieuwenhagen), papstzegening: dər paopstzɛɛnəŋ (Montzen), pauselijke zegen: de pauseleke zege (Stokkem), de pauselekke zegen (Heers), de pauselijke zēēge (Schimmert), de pauselijke zièège (Schinnen), de pauselike zeëge (Meerssen), de pouseleke zèègen (Sint-Truiden), der paawselikke zaege (Klimmen), der pauselijke zege kriege (Klimmen), dr pauselijke zeëge (Gulpen), paoslike zège (Terlinden), pauseleke zaege (Valkenburg), pauseleke zege (Maastricht), pauselijke zaegen (Oirlo), pauselijke zeege (Houthalen), pauselijke zegen (Hoensbroek), pauselijke zieège (Schinnen), pauselijke zège (Eigenbilzen, ... ), pauselijke zègen (Achel, ... ), pauselike zeage (Lutterade), pauselike zege (Maastricht), pauselike zeëgen (Mechelen-aan-de-Maas), pauselikke zaege (Posterholt), pauselikke zaegen (Baarlo, ... ), pauselikke zaige (Melick), pauselikke ziëge (Schinnen), pauselikke zège (Baarlo), pauselikke zèige (Bocholt), pauseluke zége (Maastricht), pauselèke zegen (Eksel), pausĕlĕke zeige (Opoeteren), pausselikke zeagge (Eys), pauzelijke zeëge (Voerendaal), poͅwsələkə zēͅgə (Meijel), pauselijke zegening: pauseleke zèèning (Epen), pauselijke zengel: pauselike zaengel (Heel), pauselike zèngel (Tungelroy), pauselike zééngel (Geistingen), pauselikke zaengel (Heel), pauselikke zengel (Ell), pauselijke zengen: de pauselijke zènge (Neerbeek), dr pauselige zèènge (Klimmen), pauszegen: pauszêigen (Siebengewald), pauszengen: paus-zaenge (Geleen), pauszaenge (Montfort), zegen: zaege (Baarlo), zegen van de paus: zège van de paus (Tegelen) De pauselijke zegen, de apostolische zegen, door de priester aan de stervende gegeven [paepslieje zeëje]. [N 96D (1989)] III-3-3
pausen doordrukken: dōrdrø̜kǝ (Herten  [(met behulp van zakje met poeder)]  ), doorpausen: dørpǫwzǝ (Meijel), dørǝxpǫwzǝ (Kerkrade, ... ), dōrpǫwzǝ (Herten, ... ), doorponsen: dōrponsǝ (Herten), doortrekken: dørǝxtrękǝ (Kerkrade), pausen: pǫwzǝ (Gulpen, ... ), prikken: prekǝ (Schinnen), priktekenen: prektē̜kǝnǝ (Gulpen), prikwerk: prekwęrǝk (Klimmen), prekwɛrǝk (Waubach) Het door middel van doorstuiven reproduceren van een tekening. De tekening wordt daartoe eerst met behulp van een naald of een prikradje langs de lijnen van gaatjes voorzien. Vervolgens wordt de afbeelding met behulp van de pausdot en fijne houtskool of krijtwit op het vlak overgebracht. [N 67, 86a] II-9