19088 |
plicht |
devoiren (< fr.):
devoere (K318p Beverlo),
e du zĕn devoure (P176p Sint-Truiden),
ej du zən dəvuərə (K317p Leopoldsburg),
hij doet z’n devore (P192p Voort),
hè dujt z’n devoeren goewt (K359p Koersel),
Fr. devoir z¯n devoore doehn
devoore (Q003p Genk),
flicht:
flich (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
juist wat hij moet doen:
he wet just wat he mot doen (K357p Paal),
plicht:
e duit z’n plicht (L372p Maaseik),
e dut zen pliech (P197p Heers),
ei deut zien plicht (L372p Maaseik),
ei duut zien plich (L372p Maaseik),
eͅi plĭxt (L416p Opglabbeek),
haoi döt zin plicht (L316p Kaulille),
he dee zijn plicht (L355p Peer),
he deit zien plich (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
he dijt z’n plicht (L358p Reppel),
he dét z’n plicht (Q175p Riemst),
he zen plicht (P175p Gingelom),
hee die zenne plich (P057p Kuringen),
hee du zijn plicht (P176p Sint-Truiden),
hee du zən plicht (P176p Sint-Truiden),
heeje dut zēn plieəcht (P058p Stevoort),
hei deit z’n plicht (L366p Gruitrode),
hei dijt z’n plicht (Q088p Lanaken),
hejə dy(3)̄t zən plecht (Q001p Zonhoven),
hey du zən plich (P219p Jeuk),
heär det sing pflicht (Q259p Lontzen),
heə döt z’n plîch (P195p Gutshoven),
hēj dyt zən pləcht (L286p Hamont),
hi di z’n plich (Q002p Hasselt),
hi dut zén plich (Q078p Wellen),
hie die zèn pliech (Q002p Hasselt),
hie dyjət sən plecht (Q001p Zonhoven),
hiee die zèn pliech (Q002p Hasselt),
hiej dī z’n plig (Q002p Hasselt),
hieje die z’n plieg (Q002p Hasselt),
hieje dut z’n pliech (P197p Heers),
hieë dut zen pliech (P184p Groot-Gelmen),
hij deit zien plich (Q010p Opgrimbie),
hij doet zijn plicht (K353p Tessenderlo),
hij duur zèn pliegt (K278p Lommel),
hij duut zen plich (K357p Paal),
hij duut zien plicht (L286p Hamont),
hije dut zen plich (P197p Heers),
hije dut zèn pliêg (P121p Ulbeek),
hiɛ̄ dy(3)̄t sən plecht (L414p Houthalen),
hè deet z’n plicht (Q089p Martenslinde),
hè deit zien plicht (L416p Opglabbeek),
hè deut z’n plicht (L289p Weert),
hè deèd z’n plich (Q170p Grote-Spouwen),
hè dieet z’n plicht (L355p Peer),
hè doe zen plicht (K318p Beverlo),
hè doet z’n plicht (K318p Beverlo),
hè duit zien plicht (L369p Kinrooi),
hè duit zən plich (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
hè dut zij plicht (L316p Kaulille),
hè déèd z’n plicht (Q086p Eigenbilzen),
hè dêêt z’n plich (Q090p Mopertingen),
hè düt zèn plieəch (Q078p Wellen),
hé duit z’n plich (Q199p Moelingen),
hê deit zen plicht (L368p Neeroeteren),
hɛ̄ dejt ziən plecht (L360p Bree),
hɛ̄ doait zīn plecht (L359p Beek (bij Bree)),
hɛ̄ dut zən plecht (K315p Oostham),
in plixt (L353p Eksel),
nə plĭxt (P050p Herk-de-Stad),
plext (L414p Houthalen, ...
L316a Lozen),
plēxt (L360a Gerdingen),
pli-jcht (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket/Heisterstraat,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L289p Weert),
plich (L424p Meeswijk, ...
L329p Roermond,
Q020p Sittard),
plicht (P120p Alken, ...
L286p Hamont,
L413p Helchteren,
P219p Jeuk,
K314p Kwaadmechelen,
K278p Lommel,
P051p Lummen,
L364p Meeuwen,
L371p Ophoven,
L415p Opoeteren),
pliech (Q002p Hasselt, ...
Q095p Maastricht),
pliecht (Q003p Genk),
pliX (Q072p Beverst, ...
Q083p Bilzen),
plix (Q162p Tongeren),
pliX (Q162p Tongeren),
plix (Q162p Tongeren),
pliX (P196p Veulen),
pliXt (Q121p Kerkrade),
plīX (P197p Heers, ...
P188p Hoepertingen),
plîech (Q074p Kortessem),
plïch (Q162p Tongeren),
r deit z’n plich (Q093p Rosmeer),
zən plech dun (Q010p Opgrimbie),
øn plixt (P045p Meldert),
ə dut z’n plieg (P185p Engelmanshoven),
ə dɛjt sən plech (Q012p Rekem),
ən plext (K318p Beverlo, ...
K314p Kwaadmechelen),
ən plĕxt (K359p Koersel, ...
L415p Opoeteren),
ən plix (L422p Lanklaar),
ən plixt (L413p Helchteren),
ən pli̯x (L372p Maaseik),
zn
plich (Q113p Heerlen),
wat hij moet:
hij doet wat hij moet (P116p Gorsem),
hè deit wat er moot (L368p Neeroeteren),
hè dud wo tēr moet (Q083p Bilzen),
wat hij moet doen:
e dut waot er moet dun (P188p Hoepertingen),
hai deet wat hai moet doeën (Q003p Genk),
he doet wat hi moat doan (L421p Dilsen),
hij doe wa hij moət doen (K353p Tessenderlo),
hij duut wat ter mot doen (L414p Houthalen),
hij duut wet ie moet doen (L312p Neerpelt),
həi du:t wat ər mo:t doən (K358p Beringen),
iə døt watər dun møt (Q002p Hasselt),
wat moet zijn:
hè deut wijt moet zien (Q168a Rijkhoven),
wat ze hem gezegd hebben:
doen waat ze hum gezag hubben (Q012p Rekem),
zijn werk:
hi du zi weirk (L313p Sint-Huibrechts-Lille),
hij doet ze werk (K314p Kwaadmechelen),
hè deit zie wèrk (Q012p Rekem),
zijn zaak:
z’n zōͅk dūn (Q172p Vroenhoven)
|
een plicht [ZND A1 (1940sq)] || Hij doet zijn plicht. [ZND 33 (1940)] || plicht || plichten
III-1-4
|
23953 |
plichten van staat |
het voorbeeld geven:
t vurbeeld gaeve (L216p Oirlo),
plicht van staat:
plicht va staot (K278p Lommel),
plichten:
de plichte (Q039p Hoensbroek),
dien pligten kennen (L295p Baarlo),
plich (Q021p Geleen),
plichte (L387p Posterholt),
plichten van de staat:
de plichte van de stoat (Q086p Eigenbilzen),
plichte van de sjtaot (L329p Roermond),
plichten van der staat (Q202p Eys),
plichten van dijn staat:
pliechte vaan dene staot (Q095p Maastricht),
plichten van staat:
de plichte van stoot (P176p Sint-Truiden),
de plichten van staat (P219p Jeuk),
de plichten van stouwt (P219p Jeuk),
plichte van staot (L371a Geistingen, ...
L371p Ophoven),
plichte van stôat (L312p Neerpelt),
pliechten va stoat (Q039p Hoensbroek),
plichten van zijn staat:
de plichte van zienge sjtaot (Q203p Gulpen),
plichte van sienne sjtaat (Q117a Waubach),
plichte van zenne staot (L423p Stokkem),
plichte van ziene staat (L192a Siebengewald),
plichte van ziene staot (L317p Bocholt),
plichten van ziene staot (L282p Achel),
pliechte vaan zene staot (Q095p Maastricht),
plichten van zijn staat vervullen:
plichten van ziene schtaot vervülle (Q098p Schimmert),
staatsplicht:
staanspligd (L265p Meijel),
staatsplich (Q111p Klimmen),
staatsplichten:
sjtaotspliechte (Q101p Valkenburg),
staatsplichte (L295p Baarlo),
stand heeft zijn verplichting:
sjtand haet zien verplichting (Q111p Klimmen),
standesplicht:
sjtandesplich (Q207p Epen),
standsplichten:
də sjtantsfleXtə (Q253p Montzen),
sjtàndspligte (Q117p Nieuwenhagen),
zich gedragen:
zich gedrage (L216p Oirlo),
zijn plichten van staat doen:
z`n plichte van staot doen (Q086p Eigenbilzen),
zijn verplichting gestand doen:
zien verplichting gestandj doon (L383p Melick),
zijn verplichting nakomen:
zien verplichting naokôme (L383p Melick)
|
De plichten van staat, plichten van zijn staat (D. Standes-pflichten). [N 96D (1989)]
III-3-3
|
30148 |
plint |
bassement:
basǝment (Q090p Mopertingen),
boord:
būrt (Q003p Genk),
brusting-hoogte:
brøsteŋhȳǝx˱dǝ (Q202p Eys),
onderkant:
ōŋǝrkantj (L321p Neeritter),
onderslag:
oŋǝršlāx (L329p Roermond),
onderstuk:
ondǝrstø̜k (Q095a Oud-Caberg),
plint:
ple.nt (L424p Meeswijk, ...
L364p Meeuwen,
L289p Weert),
ple.ntj (L318b Tungelroy),
plejntš (L360p Bree, ...
L363p Ellikom,
L366p Gruitrode,
L364p Meeuwen,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
L416p Opglabbeek,
L415p Opoeteren,
L358p Reppel),
plent (L360p Bree, ...
Q018p Geulle,
P175p Gingelom,
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
L414p Houthalen,
L289b Leuken,
L211p Leunen,
K278p Lommel,
L364p Meeuwen,
L265p Meijel,
Q098p Schimmert,
L266p Sevenum,
L385p Sint Odilienberg,
Q020p Sittard,
Q015p Stein,
K353p Tessenderlo,
Q097p Ulestraten,
L271p Venlo,
L289p Weert),
plentj (L320a Ell, ...
L318b Tungelroy),
plēnt (L286p Hamont, ...
L163p Ottersum),
plęnt (Q083p Bilzen),
pǝlēnt (L316a Lozen),
sokkel:
sǫkǝl (Q121c Bleijerheide, ...
L270p Tegelen),
zǫkǝl (Q121p Kerkrade),
soubassement:
subasǝmɛnt (Q083p Bilzen, ...
P176p Sint-Truiden),
tras:
tras (L320c Haler),
tǝras (L330p Herten),
tɛras (L318b Tungelroy),
trasraam:
drasrām (L292p Heythuysen),
rasrām (Q100p Houthem, ...
Q101p Valkenburg),
trasrām (Q019p Beek, ...
Q113p Heerlen,
L291p Helden,
Q111p Klimmen,
L382p Montfort,
L290p Panningen,
L432p Susteren,
L210p Venray),
trasrǭm (Q095p Maastricht),
vochtmuur:
vǫxmūr (Q028p Jabeek),
voetlijst:
voslīs (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chevremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
vorstwering:
vǫrstwēreŋ (L289p Weert),
waterslag:
wātǝršlāx (Q099q Rothem)
|
Het ongeveer één meter hoge onderstuk van de buitenmuren van een bouwwerk. Het wordt doorgaans van een harde metselsteensoort vervaardigd. Zie ook het lemma 'Klinker' in wld ii.8, pag. 72. In Q 121 was de plint tien √† twaalf lagen hoog. Hij werd afgesloten met behulp van een laag op hun kant staande stenen: de 'rollaag' ('rǫllǭǝx') of 'rechtoppe' ('ręǝt˱opǝ'). Ook in L 210 werd de ongeveer één meter hoge plint afgedekt met een rol- of traslaag. In Q 193 en Q 194 werd de plint met behulp van 'trasbrikken' ('tras˱brekǝ') opgemetseld. [N 31, 34f; monogr.] || Houten lat met een formaat van ongeveer 1.5 x 12 cm (0.75 x 5 duim) die vooral als afwerkingslat aan de voet van muren wordt aangebracht. [N 50, 73h; monogr.]
II-12, II-9
|
29013 |
plisseren |
hoppeltjes naaien:
hǫpǝltjǝs nɛ̄ǝjǝn (L282p Achel),
plisseren:
plesi-jǝrǝ (Q078p Wellen),
plisiǝrǝ (Q083p Bilzen),
plisiɛrǝ (Q162p Tongeren),
plisseren (L282p Achel, ...
Q011p Boorsem,
Q002p Hasselt,
P219p Jeuk,
Q082p Munsterbilzen,
L312p Neerpelt),
plisērǝ (Q121c Bleijerheide, ...
Q027p Doenrade,
Q086p Eigenbilzen,
Q113p Heerlen,
Q174p Herderen,
P188p Hoepertingen,
Q016p Lutterade,
Q009p Maasmechelen,
Q095p Maastricht,
Q197p Noorbeek,
L299p Reuver,
Q099q Rothem,
Q098p Schimmert,
Q101p Valkenburg),
plisērǝn (Q071p Diepenbeek),
plisē̜rǝ (Q007p Eisden),
plisęjrǝ (L317p Bocholt, ...
P047p Loksbergen),
plisęjǝrǝ (K353p Tessenderlo),
plišērǝ (L433p Nieuwstadt),
pløsīrǝ (L289p Weert),
plǝsērǝ (L425p Grevenbicht / Papenhoven, ...
Q009p Maasmechelen),
plooitjes maken:
plø̜jkǝs mākǝ (Q099q Rothem),
plǫjkǝs mǭkǝ (Q083p Bilzen),
schoon rimpelen:
sjōn rømpǝlǝ (Q174p Herderen),
uithakkelen:
ūttakǝlǝ (L271p Venlo)
|
Zeer fijn plooien. [N 62, 12d; N 62, 12a; N 62, 12b; Gi 1.IV, 34MW]
II-7
|
29014 |
plissé |
fijne plieken:
fīn plīkǝ (L416p Opglabbeek),
fijne plooitjes:
fejn plǫjkǝs (L265p Meijel),
plissé:
plisē (L298a Kesseleik),
plysē (L163p Ottersum),
plooitjes:
plø̄jkǝs (L298a Kesseleik)
|
Smalle plooitjes van gelijke breedte, als de vouwen van een waaier. De voorkant van de vouwen staat iets van het lichaam af, waardoor een uitwaaierend effect ontstaat (Het Beste Naaiboek, pag. 166). [N 62, 12d]
II-7
|
26898 |
ploeg |
middagpost:
medaxpǫst (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Beringen, Zolder]),
middagschicht:
medaxšixt (Q000 Zie mijnen
[(Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
morgenpost:
mǫrgǝpǫst (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Eisden]),
morgenschicht:
mǫrgǝšext (Q000 Zie mijnen
[(Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
nachtpost:
naxtpǫst (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Eisden]),
nachtschicht:
naxtšext (Q000 Zie mijnen
[(Eisden)]
[Emma]),
ploeg:
plex (Q072p Beverst, ...
Q003p Genk),
plix (Q002a Godschei, ...
Q002p Hasselt),
plo ̝x (Q156p Borgloon, ...
Q159p Broekom,
P186p Gelinden,
Q094p Hees,
Q152p Kerniel,
P046p Linkhout),
plogǝ (Q072p Beverst, ...
Q003p Genk),
plogǝn (K358p Beringen, ...
L413p Helchteren,
L355p Peer,
Q001p Zonhoven),
plox (P120p Alken, ...
P053p Berbroek,
K358p Beringen,
Q072p Beverst,
P051a Bolderberg,
Q071p Diepenbeek,
Q207p Epen,
Q202p Eys,
Q003p Genk,
Q203p Gulpen,
P173p Halmaal,
Q081a Heesveld-Eik,
L413p Helchteren,
P050p Herk-de-Stad,
K360p Heusden,
L414p Houthalen,
L316p Kaulille,
P055p Kermt,
K359p Koersel,
P118p Kozen,
P057p Kuringen,
K314p Kwaadmechelen,
L355a Linde,
P051p Lummen,
Q204a Mechelen,
Q082p Munsterbilzen,
Q001a Oud-Winterslag,
L355p Peer,
Q203a Reijmerstok,
Q117b Rimburg,
P223p Rukkelingen-Loon,
P052p Schulen,
P058p Stevoort,
P056p Stokrooie,
Q208p Vijlen,
P192p Voort,
P118a Wijer,
K361p Zolder,
Q001p Zonhoven),
plu ̞gǝ (Q083p Bilzen),
plu ̞u̯x (Q074p Kortessem),
plu ̞x (Q083p Bilzen, ...
P178p Brustem,
P185p Engelmanshoven,
P175p Gingelom,
P184p Groot-Gelmen,
Q077p Hoeselt,
P219p Jeuk,
K314p Kwaadmechelen,
P045p Meldert,
P176p Sint-Truiden,
Q005p Zutendaal),
plugǝ (P050p Herk-de-Stad, ...
P176p Sint-Truiden),
plugǝn (L286p Hamont, ...
K278p Lommel,
L312p Neerpelt,
K315p Oostham,
L314p Overpelt,
K353p Tessenderlo),
plux (P179p Aalst, ...
L282p Achel,
L191p Afferden,
L192b Aijen,
Q163p Berg,
L192p Bergen,
P187p Berlingen,
K318p Berverlo,
P113p Binderveld,
L215p Blitterswijck,
P224p Boekhout,
Q002c Bokrijk,
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon,
P218p Borlo,
P182p Buvingen,
Q071p Diepenbeek,
Q242p Diets-Heur,
P049p Donk,
P115p Duras,
L353p Eksel,
L164p Gennep,
L214a Geysteren,
P175p Gingelom,
Q002a Godschei,
Q153p Gors-Opleeuw,
P108p Grazen,
L244b Griendtsveen,
Q170p Grote-Spouwen,
Q079p Guigoven,
P195p Gutschoven,
P048p Halen,
L286p Hamont,
Q002p Hasselt,
L352p Hechtel,
P197p Heers,
L165p Heijen,
Q164p Heks,
Q158a Henis,
K316p Heppen,
Q174p Herderen,
P050p Herk-de-Stad,
P188p Hoepertingen,
Q165p Hopmaal,
Q157p Jesseren,
K317a Kerkhoven,
P180p Kerkom,
Q152p Kerniel,
Q002b Kiewit,
L315p Kleine-Brogel,
Q092p Kleine-Spouwen,
Q167p Koninksem,
P118b Kortenbos,
Q240p Lauw,
K317p Leopoldsburg,
L211p Leunen,
P046p Linkhout,
P047p Loksbergen,
K278p Lommel,
Q089p Martenslinde,
P220p Mechelen-Bovelingen,
L217p Meerlo,
L265p Meijel,
P176a Melveren,
Q169p Membruggen,
L209p Merselo,
L159a Middelaar,
Q177p Millen,
L163a Milsbeek,
P214p Montenaken,
L115p Mook,
L312p Neerpelt,
Q182p Nerem,
P213p Niel-Bij-Sint-Truiden,
P117p Nieuwerkerken,
L216p Oirlo,
K315p Oostham,
P222p Opheers,
P177a Ordingen,
L163p Ottersum,
L314p Overpelt,
Q157a Overrepen,
K357p Paal,
Q161p Piringen,
Q175p Riemst,
P189p Rijkel,
Q168a Rijkhoven,
Q158p Riksingen,
Q076p Romershoven,
Q093p Rosmeer,
P107a Rummen,
Q241p Rutten,
Q168p s-Herenelderen,
Q081p Schalkhoven,
L192a Siebengewald,
L313p Sint Huibrechts Lille,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P176p Sint-Truiden,
Q181p Sluizen,
L246a Swolgen,
K353p Tessenderlo,
L245b Tienray,
Q162p Tongeren,
Q178p Val-Meer,
Q166p Vechmaal,
P174p Velm,
L210p Venray,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalroot,
P227p Vorsen,
Q084p Waltwilder,
L214p Wanssum,
L213p Well,
L215a Wellerlooi,
Q155p Werm,
L354p Wijchmaal,
P172p Wilderen,
Q073p Wimmertingen,
Q079a Wintershoven,
Q153a Zammelen,
P044p Zelem,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
ply ̞i̯x (P121p Ulbeek),
ply ̞x (P187p Berlingen, ...
P182p Buvingen,
P219p Jeuk),
plyi̯x (P172p Wilderen),
plyx (Q163p Berg, ...
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon,
Q159p Broekom,
Q071p Diepenbeek,
Q242p Diets-Heur,
P186p Gelinden,
Q079p Guigoven,
P195p Gutschoven,
P197p Heers,
Q164p Heks,
Q158a Henis,
P050p Herk-de-Stad,
P188p Hoepertingen,
Q165p Hopmaal,
Q157p Jesseren,
Q167p Koninksem,
Q240p Lauw,
P220p Mechelen-Bovelingen,
Q177p Millen,
Q182p Nerem,
P177a Ordingen,
Q161p Piringen,
Q168a Rijkhoven,
Q241p Rutten,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
Q162p Tongeren,
Q166p Vechmaal,
Q075p Vliermaalroot,
P192p Voort,
P227p Vorsen,
Q078p Wellen,
Q073p Wimmertingen,
Q079a Wintershoven,
P177p Zepperen),
plø ̝x (Q156p Borgloon, ...
P218p Borlo,
P178p Brustem,
P175p Gingelom,
P174p Velm),
pløx (P179p Aalst, ...
P120p Alken,
P113p Binderveld,
P115p Duras,
P173p Halmaal,
P180p Kerkom,
P176a Melveren,
P117p Nieuwerkerken,
P223p Rukkelingen-Loon,
P176p Sint-Truiden,
Q208p Vijlen,
P118a Wijer),
plø̄ ̝x (Q191p Cadier),
plø̄x (Q249p Aubel, ...
Q196a Banholt,
Q103p Berg / Terblijt,
Q011p Boorsem,
Q027p Doenrade,
L371a Geistingen,
Q021p Geleen,
Q105p Heer,
Q113p Heerlen,
L246p Horst,
Q111p Klimmen,
L422p Lanklaar,
Q104a Limmel,
Q192p Margraten,
Q099p Meerssen,
L424p Meeswijk,
Q196p Mheer,
Q199p Moelingen,
Q022p Munstergeleen,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
Q012p Rekem,
Q099q Rothem,
Q116p Simpelveld,
L423p Stokkem,
L270p Tegelen,
Q101p Valkenburg),
plīx (Q002a Godschei, ...
Q002p Hasselt),
plō ̞x (L376p Linne, ...
L420p Rotem),
plōgǝ (L417p As, ...
Q249p Aubel,
L360p Bree,
L320a Ell,
L330p Herten,
L372p Maaseik,
Q095p Maastricht,
Q192p Margraten,
L368p Neeroeteren,
Q033p Oirsbeek,
Q012p Rekem,
L423p Stokkem),
plōu̯gǝ (Q187p Sint Pieter),
plōu̯x (Q095p Maastricht, ...
Q187p Sint Pieter,
L270p Tegelen),
plōx (L372a Aldeneik, ...
Q102p Amby,
L244c America,
L250p Arcen,
L417p As,
L333p Asenray / Maalbroek,
Q249p Aubel,
L295p Baarlo,
Q196a Banholt,
L327p Beegden,
L359p Beek,
Q019p Beek,
L300p Beesel,
L297p Belfeld,
Q106p Bemelen,
L429a Berg,
Q103p Berg / Terblijt,
L269p Blerick,
L317p Bocholt,
L269b Boekend,
L287p Boeket,
Q011p Boorsem,
Q096a Borgharen,
L428p Born,
L289h Boshoven,
L331b Boukoul,
L360p Bree,
L247p Broekhuizen,
Q035p Brunssum,
L426p Buchten,
L323p Buggenum,
Q191p Cadier,
L431p Dieteren,
L421p Dilsen,
Q027p Doenrade,
L381p Echt,
L290a Egchel,
Q198p Eijsden,
L288c Eind,
Q007p Eisden,
L419p Elen,
L320a Ell,
L363p Ellikom,
L371a Geistingen,
Q021p Geleen,
Q087p Gellik,
L360a Gerdingen,
Q018p Geulle,
L326p Grathem,
L425p Grevenbicht / Papenhoven,
Q193p Gronsveld,
L356p Grote-Brogel,
L249p Grubbenvorst,
L366p Gruitrode,
L429p Guttecoven,
L322p Haelen,
Q110p Heek,
L328p Heel,
Q105p Heer,
Q113p Heerlen,
Q112a Heerlerheide,
L246c Hegelsom,
L291p Helden,
L330p Herten,
Q187a Heugem,
Q039p Hoensbroek,
L426z Holtum,
L325p Horn,
L246p Horst,
L269a Hout-Blerick,
Q100p Houthem,
L320p Hunsel,
L289a Hushoven,
Q028p Jabeek,
Q188p Kanne,
L298p Kessel,
L370p Kessenich,
L369p Kinrooi,
Q111p Klimmen,
L379p Laak,
Q088p Lanaken,
L422p Lanklaar,
L289b Leuken,
Q006p Leut,
Q104a Limmel,
Q016p Lutterade,
L377p Maasbracht,
L267p Maasbree,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
L332p Maasniel,
Q095p Maastricht,
Q192p Margraten,
L292a Maxet,
Q204a Mechelen,
Q015a Meers,
Q099p Meerssen,
L424p Meeswijk,
L364p Meeuwen,
L246b Melderslo,
L383p Melick,
L245p Meterik,
Q196p Mheer,
Q199p Moelingen,
L319p Molenbeersel,
Q022p Munstergeleen,
L288p Nederweert,
L294p Neer,
Q019a Neerbeek,
L367p Neerglabbeek,
Q096c Neerharen,
L321p Neeritter,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
Q117p Nieuwenhagen,
Q197p Noorbeek,
L322a Nunhem,
Q036p Nuth,
L427p Obbicht,
L380p Ohé,
Q033p Oirsbeek,
Q198b Oost-Maarland,
L416p Opglabbeek,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
L288a Ospel,
L387p Posterholt,
Q032a Puth,
Q111q Ransdaal,
Q012p Rekem,
L358p Reppel,
L299p Reuver,
L373p Roosteren,
L420p Rotem,
Q099q Rothem,
Q118p Schaesberg,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
Q030p Schinveld,
Q101a Sibbe / IJzeren,
Q116p Simpelveld,
L385p Sint Odilienberg,
Q187p Sint Pieter,
Q096d Smeermaas,
Q015p Stein,
L378p Stevensweert,
L296p Steyl,
L423p Stokkem,
L318p Stramproy,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
Q112z Ten Esschen,
Q197a Terlinden,
L374p Thorn,
L361p Tongerlo,
L318b Tungelroy,
Q112b Ubachsberg,
Q013p Uikhoven,
Q097p Ulestraten,
Q014p Urmond,
Q101p Valkenburg,
L268p Velden,
Q091p Veldwezelt,
L271p Venlo,
L386p Vlodrop,
Q112p Voerendaal,
Q172p Vroenhoven,
Q008p Vucht,
Q117a Waubach,
L289p Weert,
Q201p Wijlre,
L365p Wijshagen,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
Q005p Zutendaal),
plōx(t) (Q247p Sint-Martens-Voeren, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
plōǝx (L369p Kinrooi, ...
L372p Maaseik,
L368p Neeroeteren,
L329p Roermond),
plőx (P053p Berbroek, ...
Q086p Eigenbilzen,
P054p Spalbeek),
plūgǝ (P048p Halen),
plūx (P048p Halen, ...
K314p Kwaadmechelen,
P047p Loksbergen,
L265p Meijel,
K315p Oostham,
K357p Paal,
K353p Tessenderlo,
Q162p Tongeren),
plű ̞u̯x (P121p Ulbeek),
plűx (Q090p Mopertingen, ...
P177a Ordingen,
P121p Ulbeek,
Q171p Vlijtingen,
Q078p Wellen,
Q073p Wimmertingen,
P177p Zepperen),
plǫu̯x (Q029p Bingelrade, ...
L434a Broeksittard,
Q027p Doenrade,
L430p Einighausen,
L429p Guttecoven,
L384p Herkenbosch,
L434p Limbricht,
Q034p Merkelbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q032p Schinnen),
plǭx (P107a Rummen),
pl˙o ̝u̯x (Q284p Eupen),
pl˙o ̞x (Q252p Moresnet, ...
Q263p Raeren),
pl˙ox (Q121c Bleijerheide, ...
Q211p Bocholtz,
Q119p Eygelshoven,
Q121p Kerkrade,
Q116p Simpelveld,
Q222p Vaals),
pl˙oǝx (Q279p Baelen),
pl˙ø ̝i̯x (Q284p Eupen),
pl˙øi̯x (Q020p Sittard),
pl˙øǝx (Q279p Baelen, ...
P118p Kozen),
pl˙ø̄i̯x (Q194p Rijckholt),
pl˙ø̄x (L292p Heythuysen, ...
L265b Kronenberg,
L248p Lottum,
Q200p s-Gravenvoeren,
L266p Sevenum),
pl˙ø̜xt (Q247p Sint-Martens-Voeren, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
pl˙ōgǝ (L248p Lottum, ...
L382p Montfort,
L329p Roermond,
L266p Sevenum),
pl˙ōx (L324p Baexem, ...
L292p Heythuysen,
L265b Kronenberg,
L248p Lottum,
L382p Montfort,
L290p Panningen,
Q194p Rijckholt,
L329p Roermond,
Q200p s-Gravenvoeren,
L266p Sevenum),
pl˙ō̝x (Q253p Montzen),
pl˙ǫu̯gǝ (Q020p Sittard),
pl˙ǫu̯x (Q020p Sittard),
pl˙ǫx (Q211p Bocholtz, ...
Q119p Eygelshoven,
Q121p Kerkrade,
Q248p Remersdaal,
Q116p Simpelveld,
Q247a Sint-Pieters-Voeren,
Q222p Vaals),
pl˙ǫxt (Q247p Sint-Martens-Voeren, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
de volgende opgaven zijn meervoud
plȳx (L192b Aijen, ...
L164p Gennep,
L286p Hamont,
L209p Merselo,
L163a Milsbeek,
L115p Mook,
L216p Oirlo,
L163p Ottersum,
Q012p Rekem,
L192a Siebengewald),
post:
pǫst (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Eisden]),
schicht:
šext (Q000 Zie mijnen
[(Eisden)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
twee-urenpost:
twē-ȳrǝpǫst (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder)]
[Eisden])
|
De ploeg is het landbouwwerktuig dat de grond voorsgewijs lossnijdt en deze - afhankelijk van de stand van het strijkbord - geheel of ten dele omkeert. De term ploeg is te beschouwen als benaming voor het hier bedoelde werktuig in het algemeen, alsmede voor het ploegtype dat ter plaatse vanouds of in een bepaalde periode het meest gebruikt werd. Oudere zegslieden die de modernere (wentel)ploegen hebben zien opkomen en daarvoor benamingen als dubbele ploeg, wentelploeg e.a. opgaven, verstonden onder "de ploeg" de oude houten voet-, rad- of karploeg, zoals een latere generatie met "de ploeg" vaak de voorloper van de moderne, met een tractor verbonden ploeg blijkt te bedoelen. In het tweede deel van het lemma zijn de beschikbare meervoudsvormen van ploeg vermeld. [N 11, 29; N 11A, 66a + 66b; N 27, 14 + 15 + 16 add.; JG 1a + 1b; Wi 9; S 8; Gwn 7, 2; monogr.] || Ploeg mijnwerkers die op hetzelfde tijdstipdienst doet. Het simplex morgen-, middag-, respektievelijk nacht- duidt de periode aan waarin de betreffende ploeg werkt; het simplex twee-uren- verwijst naar het moment waarop de middagploeg begint. Zie ook de semantische toelichting bij de lemmata Dagdienst, Middagdienst, Late Dienst en Nachtdienst. [Vwo 509; Vwo 510; Vwo 531; Vwo 532; Vwo 539; Vwo 540; Vwo 617; Vwo 684; Vwo 807] || Ploeg veenarbeiders. Bij veenarbeid is het normaal dat men bij het graven werkt met ploegen. Het aantal mensen in zo''n ploeg is nogal eens verschillend, van 2 á 3 man tot 11 arbeiders.' [II, add.]
I-1, II-4, II-5
|
27233 |
ploeg arbeiders |
schicht:
šix (Q255p Kelmis)
|
Groep arbeiders die tegelijkertijd werkte. [monogr.]
II-4
|
29598 |
ploeg steenarbeiders |
klatsploeg:
klatsplōx (L270p Tegelen),
ploeg:
plox (Q121b Spekholzerheide),
plux (Q083p Bilzen, ...
P047p Loksbergen),
plōx (Q111p Klimmen, ...
Q095p Maastricht,
L322a Nunhem,
L290p Panningen),
steenbakkers:
štęjnbę ̞kǝrs (L322a Nunhem),
tichelploeg:
texǝlplōx (L270p Tegelen)
|
Algemene benaming voor al de werklieden samen die op een steenbakkerij stenen vervaardigen. Zie voor de meer specifieke benamingen van de arbeiders uit een dergelijke ploeg de lemmata ɛkleibereiderɛ, ɛvormerɛ, ɛinzetterɛ, etc. Het woordtype klatsploeg was van toepassing op een groep van 4 tot 6 arbeiders die bepaalde werkzaamheden bij de ouderwetse steenovens in accoordwerk verrichtte (Tegels Dialek, pag. 94).' [N 98, 5; monogr.]
II-8
|
32654 |
ploegboom |
anker:
a.ŋkǝr (Q096c Neerharen
[(wentelploeg)]
, ...
Q005p Zutendaal),
balk:
ba.lk (Q094p Hees),
balk (P118b Kortenbos, ...
L355a Linde),
balǝk (L282p Achel, ...
L324p Baexem,
P113p Binderveld,
Q002c Bokrijk,
P115p Duras,
P175p Gingelom,
P048p Halen,
P173p Halmaal,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
L289a Hushoven,
P219p Jeuk,
P180p Kerkom
[(voetploeg)]
,
P047p Loksbergen,
K278p Lommel,
P045p Meldert,
P176a Melveren,
Q117p Nieuwenhagen,
P117p Nieuwerkerken,
L355p Peer,
L387p Posterholt,
L373p Roosteren,
Q099q Rothem,
P107a Rummen,
P176p Sint-Truiden
[(voetploeg)]
,
K353p Tessenderlo,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q112p Voerendaal,
P227p Vorsen,
P172p Wilderen,
Q001p Zonhoven),
bá.lǝk (Q160p Bommershoven, ...
Q156p Borgloon,
Q087p Gellik,
Q153p Gors-Opleeuw,
K360p Heusden,
Q074p Kortessem,
P057p Kuringen,
P051p Lummen,
K357p Paal,
P056p Stokrooie),
bálǝk (P182p Buvingen
[(voetploeg)]
, ...
K317a Kerkhoven,
K314p Kwaadmechelen),
bā.lǝk (Q188p Kanne, ...
Q152p Kerniel),
bǝ.lǝk (P120p Alken, ...
K358p Beringen,
K318p Berverlo,
L360p Bree,
L353p Eksel,
L419p Elen,
P184p Groot-Gelmen,
L356p Grote-Brogel,
L352p Hechtel,
L413p Helchteren,
L414p Houthalen,
L369p Kinrooi,
L315p Kleine-Brogel,
K359p Koersel,
P118p Kozen,
L422p Lanklaar,
L424p Meeswijk,
L364p Meeuwen,
L314p Overpelt,
P052p Schulen,
P058p Stevoort,
L354p Wijchmaal,
K361p Zolder),
bǝu̯.k (L359p Beek, ...
L360p Bree,
L366p Gruitrode,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
L365p Wijshagen),
beulhout:
bø̄lhō ̞t (Q188p Kanne),
boom:
bō ̞m (Q112p Voerendaal),
būǝm (K315p Oostham, ...
K353p Tessenderlo),
bǫu̯m (L432p Susteren),
brug:
brø̜k (L295p Baarlo),
gewerf:
gǝwɛ̄.rǝf (Q200p s-Gravenvoeren),
gǝw˙ɛrǝf (Q247p Sint-Martens-Voeren, ...
Q247a Sint-Pieters-Voeren),
grendel:
grɛ ̝ndǝl (L244c America, ...
L215p Blitterswijck,
L214a Geysteren,
L217p Meerlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
grɛndǝl (Q194p Rijckholt),
grendelboom:
grɛ ̝ndǝlbūǝm (L246p Horst
[(aan ijzeren ploeg)]
),
grindel:
(g)re.ŋǝl (L370p Kessenich),
(g)reŋǝr (L270p Tegelen),
gre.ndǝl (Q094p Hees, ...
Q174p Herderen,
Q188p Kanne,
Q088p Lanaken,
L248p Lottum,
Q090p Mopertingen,
Q187p Sint Pieter,
Q096d Smeermaas,
Q091p Veldwezelt,
Q171p Vlijtingen,
Q172p Vroenhoven,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
gre.njǝl (L361p Tongerlo),
gre.nžǝl (Q081a Heesveld-Eik),
gre.nǝl (Q163p Berg, ...
Q072p Beverst,
Q011p Boorsem,
Q242p Diets-Heur,
L421p Dilsen,
Q164p Heks,
Q167p Koninksem,
Q240p Lauw,
Q006p Leut,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
Q089p Martenslinde,
Q204a Mechelen,
L424p Meeswijk,
L383p Melick,
Q177p Millen,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
Q182p Nerem,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L415p Opoeteren,
Q157a Overrepen,
Q161p Piringen,
Q012p Rekem,
Q076p Romershoven,
Q241p Rutten,
Q168p s-Herenelderen,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q181p Sluizen,
L423p Stokkem,
Q162p Tongeren,
Q013p Uikhoven,
Q080p Vliermaal,
Q155p Werm),
gre.ŋdǝl (L266p Sevenum),
grendǝl (Q196a Banholt, ...
L215p Blitterswijck,
Q196p Mheer,
L192a Siebengewald,
L268p Velden),
grenjǝl (L324p Baexem, ...
L291p Helden,
L424p Meeswijk,
L319p Molenbeersel,
L294p Neer,
L290p Panningen,
L318b Tungelroy),
grenjǝr (L320a Ell),
grenzǝl (L159a Middelaar),
grenǝl (L416p Opglabbeek),
greŋǝl (L295p Baarlo, ...
L324p Baexem,
L429a Berg,
L331b Boukoul,
L426p Buchten,
Q018p Geulle,
L322p Haelen,
P050p Herk-de-Stad,
L330p Herten,
L426z Holtum,
L316p Kaulille,
L369p Kinrooi,
Q111p Klimmen,
L332p Maasniel,
Q192p Margraten,
L322a Nunhem,
Q033p Oirsbeek,
Q111q Ransdaal,
Q203a Reijmerstok,
Q118p Schaesberg,
Q015p Stein,
L331p Swalmen,
Q112z Ten Esschen,
L268p Velden,
Q117a Waubach,
Q078p Wellen),
gri.ŋǝl (Q089p Martenslinde),
grindel (P086p Kessel-Lo),
grindǝl (L211p Leunen, ...
L209p Merselo,
L216p Oirlo),
grø.ndǝl (Q175p Riemst),
grø.nǝl (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
grø̜.n(d)ǝl (Q090p Mopertingen),
grø̜.nǝl (Q094p Hees),
grø̜njǝl (L424p Meeswijk),
grēndǝl (L192b Aijen, ...
Q191p Cadier,
Q193p Gronsveld,
Q198b Oost-Maarland),
grēnzǝl (L165p Heijen),
grę ̝ŋǝl (P195p Gutschoven),
grę.ŋǝl (Q083p Bilzen, ...
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon,
Q170p Grote-Spouwen,
Q079p Guigoven,
P197p Heers,
Q158a Henis,
Q077p Hoeselt,
Q157p Jesseren,
Q152p Kerniel,
Q169p Membruggen,
Q168a Rijkhoven,
L420p Rotem,
Q162p Tongeren,
Q178p Val-Meer,
Q166p Vechmaal,
Q075p Vliermaalroot,
Q079a Wintershoven),
gręi̯njǝl (Q007p Eisden),
gręnjǝl (L368p Neeroeteren, ...
Q008p Vucht),
gręnǝl (L418p Niel-bij-As),
gręŋǝl (P179p Aalst, ...
P120p Alken,
P187p Berlingen,
Q072p Beverst,
P224p Boekhout,
P218p Borlo,
Q159p Broekom,
P178p Brustem,
P182p Buvingen
[(wentelploeg)]
,
Q071p Diepenbeek,
P186p Gelinden,
Q003p Genk,
P175p Gingelom,
Q153p Gors-Opleeuw,
Q002p Hasselt,
P188p Hoepertingen,
Q165p Hopmaal,
P180p Kerkom
[(wentelploeg)]
,
P055p Kermt,
Q074p Kortessem,
P118p Kozen,
P220p Mechelen-Bovelingen,
P214p Montenaken,
Q082p Munsterbilzen,
P222p Opheers,
P177a Ordingen
[(voetploeg)]
,
P189p Rijkel,
Q076p Romershoven,
P223p Rukkelingen-Loon
[(wentelploeg)]
,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P176p Sint-Truiden
[(wentelploeg)]
,
P121p Ulbeek,
P174p Velm,
P192p Voort,
Q078p Wellen,
P118a Wijer,
Q073p Wimmertingen,
Q153a Zammelen,
P177p Zepperen),
jreŋǝl (Q121c Bleijerheide, ...
Q211p Bocholtz),
Het is niet duidelijk of deze variant het type grindel dan wel het type geringel vertegenwoordigt.
gǝreŋǝl (Q117p Nieuwenhagen),
grindelbalk:
grenjǝlbalǝk (L265p Meijel),
hout:
hōt (P050p Herk-de-Stad),
kanon:
kǝnǫn (P177a Ordingen
[(wentelploeg)]
),
lijf:
lī.f (L424p Meeswijk),
nuk:
nøk (Q035p Brunssum),
ploeganker:
plōx˱a.ŋkǝr (Q096c Neerharen),
ploegbalk:
[ploeg]˱ba.lǝk (L282p Achel, ...
L359p Beek,
P053p Berbroek,
K358p Beringen,
K318p Berverlo,
L317p Bocholt,
Q002c Bokrijk,
Q071p Diepenbeek,
L353p Eksel,
L363p Ellikom,
Q003p Genk,
Q002a Godschei,
L286p Hamont,
L352p Hechtel,
L413p Helchteren,
L414p Houthalen,
L316p Kaulille,
Q006p Leut
[(minder gebruikelijk dan grindel)]
,
L372p Maaseik,
L364p Meeuwen,
Q096c Neerharen,
L312p Neerpelt,
L314p Overpelt,
Q157a Overrepen
[(minder gebruikelijk dan grindel)]
,
L355p Peer,
P052p Schulen,
L313p Sint Huibrechts Lille,
Q172p Vroenhoven,
Q084p Waltwilder,
K361p Zolder),
[ploeg]˱balǝk (Q019p Beek, ...
P051a Bolderberg,
Q027p Doenrade,
P049p Donk,
L164p Gennep,
P048p Halen,
L286p Hamont,
L291p Helden,
K316p Heppen,
P050p Herk-de-Stad,
L292p Heythuysen,
L265b Kronenberg,
K317p Leopoldsburg,
L289b Leuken,
P047p Loksbergen,
K278p Lommel,
L332p Maasniel,
L217p Meerlo,
P045p Meldert,
L163a Milsbeek,
L115p Mook,
L288p Nederweert,
Q019a Neerbeek,
L321p Neeritter,
L288a Ospel,
L163p Ottersum,
L290p Panningen,
Q111q Ransdaal,
Q020p Sittard,
P054p Spalbeek,
K353p Tessenderlo,
L245b Tienray,
Q014p Urmond,
L268p Velden,
L214p Wanssum,
P044p Zelem),
[ploeg]˱bau̯.k (L417p As, ...
L317p Bocholt,
L416p Opglabbeek,
L362p Opitter,
L358p Reppel),
[ploeg]˱bá.lǝk (Q160p Bommershoven, ...
P055p Kermt,
P051p Lummen,
Q182p Nerem,
Q168p s-Herenelderen),
[ploeg]˱bálǝk (K314p Kwaadmechelen, ...
P046p Linkhout,
K315p Oostham),
ploegbalk (Q086p Eigenbilzen, ...
P118b Kortenbos,
L355a Linde),
ploegboom:
[ploeg]˱bō.m (Q196p Mheer, ...
Q116p Simpelveld),
[ploeg]˱bǫu̯m (L429p Guttecoven, ...
Q009p Maasmechelen,
L424p Meeswijk),
ploeggrindel:
[ploeg]˲gre.ŋǝl (L422p Lanklaar),
[ploeg]˲grę.ndǝl (Q083p Bilzen),
richel:
rexǝl (L434p Limbricht),
romp:
ro.mp (Q097p Ulestraten),
trekbalk:
tręk˱bālǝk (Q194p Rijckholt)
|
De ploegboom is de horizontale houten, later ijzeren balk die ploeglichaam en staart met het vooreinde van de ploeg verbindt. Deze balk, die van voren door een voet of wieltje gesteund wordt ofwel in losse of vaste verbinding staat met een tweewielig voorstel, is in het midden voorzien van voorschaar en kouter; het achterstuk ervan is via schei en onderstaart met het ploeghoofd verbonden. Bij een wentelploeg met voorkar kan deze balk samen met het daaraan bevestigde dubbele ploeglichaam 180° gedraaid worden. Bij een wentelploeg die van voren een voet- of wielsteun heeft, draait het dubbele ploeglichaam om het achtereinde van de balk. Indien voor een plaats voor de balk van de voetploeg en die van de wentelbare karploeg uitdrukkelijk twee verschillende benamingen werden opgegeven, is bij de betreffende woordtypen achter het nummer van die plaats voetploeg resp. wentelploeg vermeld. In plaats van grendel is voor de meeste opgaven van die vorm op grond van het vokalisme het type grindel gepostuleerd. Het is echter niet uitgesloten dat sommige daarvan toch aan het type grendel beantwoorden of dat grindel en grendel in bepaalde dialecten niet te onderscheiden zijn. Het type grendel is wel aangehouden voor een aantal opgaven uit een gebied waarvoor ook op grindel wijzende varianten werden verstrekt. Deze zijn wel te beschouwen als oorspronkelijke grindel-vormen die men later - wellicht mede door het feit dat de balk van een ijzeren karploeg met de voorploeg vergrendeld is - geïdentificeerd heeft met het woord grendel, bekend uit het A.N. Daarop lijkt ook het type grendelboom te wijzen. Vaak wordt met de term grindel meer bedoeld dan alleen de ploegbalk: hij omvat tevens de stang en/of de ketting(en) eronder en evt. de kam aan de voorkant. Zelfs op deze aanhangsels alleen is het woord grindel van toepassing. Daarvoor zie men de lemmata grindelketting, grindelstam en ploegkam. [N 11, 31.I.d ; N 11A, 84a; JG 1a + 1b; JG 2a, 1; JG 2b-4, 2a; monogr.]
I-1
|
32655 |
ploegboombeslag |
balkbanden:
balǝk˱bɛn (L312p Neerpelt),
banden:
ban (L424p Meeswijk),
ban(ǝ)n (K314p Kwaadmechelen),
bantj (L322p Haelen, ...
L369p Kinrooi,
L374p Thorn),
baŋk (Q211p Bocholtz, ...
Q113p Heerlen),
bã.nt (Q191p Cadier),
bãn (P175p Gingelom, ...
K357p Paal),
bān (K359p Koersel, ...
P222p Opheers,
Q001p Zonhoven),
bānt (P107a Rummen),
bɛnj (L321p Neeritter, ...
L290p Panningen,
L374p Thorn),
bɛntj (L289p Weert),
bɛŋ (Q113p Heerlen),
bɛ̄n (L364p Meeuwen, ...
Q162p Tongeren),
bɛ̄nj (L317p Bocholt),
de volgende opgaven zijn enkelvoud
bant (L424p Meeswijk, ...
L416p Opglabbeek,
Q001a Oud-Winterslag,
K353p Tessenderlo,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
Q001p Zonhoven),
bandje:
bɛntjǝ (Q117a Waubach),
beslag:
bǝslā.x (L422p Lanklaar),
bǝslāx (L288a Ospel),
bǝšlāx (Q204a Mechelen, ...
Q197p Noorbeek,
Q197a Terlinden),
bǝšlǭǝx (Q194p Rijckholt),
beugel:
bø̄gǝl (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
bindelen:
benjǝlǝ (Q009p Maasmechelen),
bindplaten:
benjplātǝ (L332p Maasniel),
gebindsel:
gǝbęnsǝl (Q072p Beverst),
grindelbanden:
greŋǝlbɛnj (L321p Neeritter),
greŋǝlbɛŋ (Q204a Mechelen),
grindelplaat:
greŋǝlplāt (Q192p Margraten),
grindelslekken:
grenjǝlšlɛkǝ (L294p Neer),
ijzeren banden:
īzǝrǝ bant (Q111p Klimmen),
īzǝrǝ bɛn (Q188p Kanne),
īzǝrǝ bɛŋ (Q111p Klimmen),
de volgende opgaven zijn enkelvoud
īzǝrǝn˱ bãnt (L163a Milsbeek, ...
L163p Ottersum),
ijzeren beslagen:
īzǝrǝ bǝšlē̜x (Q208p Vijlen),
klammen:
klamǝ (L324p Baexem),
kouterbanden:
kǫu̯tǝrbɛnj (Q033p Oirsbeek),
lussen:
ø̜šǝ (Q019p Beek, ...
Q098p Schimmert),
platen:
plātǝ (L424p Meeswijk),
ploegbanden:
plux˲bɛn (L312p Neerpelt),
plux˲bɛ̄nt (L192a Siebengewald),
slekken:
slɛ ̝k (L192b Aijen, ...
L209p Merselo),
slɛ ̝kǝ (L246p Horst),
slɛkǝ (L215p Blitterswijck, ...
L164p Gennep,
K317p Leopoldsburg,
L372p Maaseik,
L265p Meijel,
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum,
L318b Tungelroy),
šlɛk (Q019p Beek, ...
L387p Posterholt,
Q097p Ulestraten),
šlɛkǝ (L324p Baexem, ...
L322p Haelen,
L291p Helden,
L330p Herten,
L292p Heythuysen,
L270p Tegelen),
de volgende opgaven zijn enkelvoud
slɛk (L282p Achel, ...
L289a Hushoven,
L115p Mook,
L416p Opglabbeek),
steunen:
štø̄nǝ (Q193p Gronsveld),
stropbalk:
štrǫp˱balǝk (L295p Baarlo),
stroppen:
strø̜pǝ (L288p Nederweert, ...
L268p Velden),
strǫpǝ (Q002c Bokrijk, ...
L288c Eind,
P176p Sint-Truiden),
š(t)rø̜p (Q118p Schaesberg),
štrø̜p (L322p Haelen, ...
L294p Neer,
L331p Swalmen),
štrø̜pǝ (L270p Tegelen),
štrǫpǝ (L434p Limbricht),
de volgende opgave is enkelvoud
strǫp (P175p Gingelom),
of de volgende opgaven enkelvoud dan wel meervoud zijn is niet duidelijk
strø̜p (L369p Kinrooi, ...
L318b Tungelroy),
trekbanden:
tręk˱baŋk (Q121c Bleijerheide),
tręk˱bãnt (K278p Lommel, ...
Q187p Sint Pieter,
Q096d Smeermaas),
tręk˱bān (Q002p Hasselt),
de volgende opgaven zijn enkelvoud
tręk˱bant (K318p Berverlo, ...
K353p Tessenderlo),
trekijzer:
trękē̜zǝr (Q002p Hasselt),
tręk˱īzǝr (Q187p Sint Pieter),
verstevigingsplaatjes:
vǝrstēvǝgeŋsplɛtjǝs (L248p Lottum),
verstevigingsplaten:
vǝrstēvǝgeŋsplātǝ (L248p Lottum),
voorschaarbanden:
vø̄ ̝ǝršārbɛnj (Q033p Oirsbeek)
|
De vroegere houten ploegboom moest vaak met ijzeren beslag versterkt worden, vooral rond de punten waar de schei, het kouter en de voorschaar bevestigd waren. Daartoe legde men enkele banden om de balk of sloeg men er overlangs een of meer platen tegen aan. Uit de onderstaande termen blijkt meestal om welke mogelijkheid het gaat. Een slek is een versterkingsijzer in de lengterichting van de balk. [N 11, 32a; N 11A, 138c; monogr.]
I-1
|