e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
beul beul: beul (Buchten, ... ), de beul (Geleen, ... ), der beul (Eys), De beul kreeg den iaeste pries van Bordeaux.  beul (Echt/Gebroek) 2. Sterke vlugge duif. || Bij gepaarde duiven spelen op de jaloersheid door bij de duivin een andere doffer te plaatsen dan de partner (de beul)? [N 93 (1983)] III-3-2
beurs aan de wijwatersgrul: an dr wiewatesjgrül (Waubach), achter de banken: achter de benk (Weert), awchter de benk (Ospel), achter de kuip: agter de kōēp (Boorsem), achter in de kerk: achter ien de kerk (Oirlo), achter in de kerk (Reuver, ... ), achter in de kirk (Doenrade, ... ), achter inne kirk (Heel), achterin de kerrek (Weert), āxtər en də kēͅrək (Meijel), hae sjtong achter i-gen kirrek (Klimmen), achter in het portaal (<oudfr.): achter in et pertaol (Tegelen), achter in t pertaol (Roermond), achteraan: aachteruin (Neerpelt), achterin: achterin (Noorbeek), beurs: de beusj (Geleen), de buues (Eys), duivenlokaal: daavelokkoal (Sint-Truiden, ... ), duivenslof?: den doveslaof (Eigenbilzen), gerskamer: wel gerskamer (bij de kerk)  gerskamer (Brunssum), hennenhok: hennehort (Blitterswijck), hinten in de kerk: hinge in de kirk (Vijlen), hintenaan: hingenaa (Kerkrade), kerkportaal: kerkpertaol (Venlo), kerkportaol (Baarlo), kirkportaol (Thorn), kirkportoal (Kesseleik), klokhuis: klokkes (Beek), kweps: ¯t fruit weurt mörrig en daan kwepsj of rot  kwepsj (Maastricht), murg: murg (Valkenburg), onder de oksaal: onger de exoal (Horn, ... ), onger den ekzoal (Holtum), onger den oksaal (Holtum), onger den oksaol (Obbicht, ... ), unger dn oksāol (Schimmert), òngeren egkzaol (Montfort), onder de orgel: ondger den urgel (Sevenum), onder de toren: onger de toeere (Heel), onger de tore (Kessel), onger den taore (Baarlo, ... ), onger den tore (Maasbree), onger dr toeëre (Waubach), oonger de toore (Tungelroy), onder het klokhuis: ònger het klokkes (Hoensbroek), onder het oksaal: onder et oksoal (Peer), onder et oksool (Sint-Truiden, ... ), onder t oksauwl (Jeuk), onger et oksaol (Tegelen), onger t oxaol (Vlodrop), ōndər t oͅksōͅl (Tessenderlo), ónder t òksaol (Tongeren), onder in de kerk: oonder ien de kerk (Merselo), portaal (<oudfr.): portaal (Linne), showroom (eng.): sjouwroem (Meijel), staanplaats: staonplaots (Maastricht), staanplaatsen: staanplaatsen (Tegelen), staonplatse (Venray), staanplek: stooenplek (Eksel), stoep: stōp (Bocholtz), tram: tram (Diepenbeek), vanachter in de kerk: vanaater én de kerk (Tongeren), voorportaal: t veurportoal (Lutterade), vuilsig: vóel’sig (Tegelen) De ruimte achter in de kerk, tussen de laatste bank en de deur van het kerkportaal [de beurs?]. [N 96A (1989)] || gerfkamer [SGV (1914)] || in het beginstadium van rot worden || murw || tot rotting dreigend over te gaan III-2-3, III-3-3
beurs, overrijp aangestoken: aagestoake (Horst), blet: blèt (Lontzen), blɛt (Welkenraedt), buikziek: boeksig (Velden), boekzeek (Lottum, ... ), boekzēēk (Arcen), boekziek (Blitterswijck, ... ), boekzīēk (Swolgen, ... ), bŏĕkzeejk (Nederweert), brŭŭziek (Gennep), buikziek (Herten (bij Roermond)), buk˃zīk (Castenray, ... ), byk˃zīk (Gennep, ... ), bükziek (Afferden), (veiling)  buikziek (Lanaken), doorrijp: deurrijp (Tessenderlo), doər rijp (Kleine-Brogel), dø̄rreͅi̯p (Lommel), faux: foak (Oirsbeek), foeak (Ophoven), foik (Puth), fooek (Schinnen), [zie ook fookaa in Wdb van het Sittards Dialect, blz. 103]  fook (Bingelrade), n foekke pèèr: een rotte peer  foek (Valkenburg), oe v. boer  foeək (Brunssum), fauxcas: fo-ka (Zepperen), foeka (Mheer, ... ), foekak (Valkenburg), foka (Eigenbilzen, ... ), fooaka (Wellen), fooka (Wellen), fookak (Sint-Huibrechts-Hern), fookat (Heers), fouka (Wellen), fōka (Martenslinde, ... ), fōkak (Martenslinde), voakak (Ophoven), voeakakə (Ophoven), voekak (Maaseik), voeëkak (Ophoven, ... ), voeəgkag (Opitter), voëkak (As), vōkak (Genoelselderen), vōōkak (Gruitrode), vuka (Herk-de-Stad), zachte k  vōhak (Schinveld), floetsetig: flu.tšətəx (Eupen), gelp: gelp (Venlo), gemutst: gəmø͂ͅtš (Hasselt), goed rijp: goed rijp (Lommel), halfrot: haaf rot (Veldwezelt), half rōt (Tessenderlo), hauf rot (As), haəfroͅt (Neeroeteren), heel rijp: hiel rèip (Hasselt), kwak: kwak (Guigoven, ... ), kwets: kwetsj (Stokkem), mals: mals (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), mats: matš (Montfort), meelachtig: meejlechtig (Kermt), meelechtig (Sint-Huibrechts-Lille), meeëlechtig (Mielen-boven-Aalst), meileteg (Zichen-Zussen-Bolder), melletig (Grote-Spouwen), mēͅlextix (Maaseik), miëlechtig (Alken), m‧eələtəx (Eupen), meer als rijp: mee es reep (Martenslinde), mier as rijp (Aalst-bij-St.-Truiden), meer as rijp: mēər as rēͅp (Diepenbeek), melig: maelig (Baarlo), mēͅlix (Hamont), moesrijp: moͅu̯srē.əp (Borgloon), murg: merg (Genk, ... ), merreg (Weert), merrig (Genk, ... ), meurg (Lanklaar, ... ), mērg (Gruitrode), meͅrg (Opglabbeek), murg (Boorsem, ... ), mŭrg (Maaseik), märĕg (Beek (bij Bree)), mèrg (Gruitrode), mörg (Echt/Gebroek, ... ), mörrig (Mheer), mørx (Lommel), mørəx (Mechelen-aan-de-Maas), mø͂ͅlex (Hamont), mø͂ͅrx (Lanaken), mø͂ͅrəx (Lanaken), møͅrx (Eisden, ... ), møͅrəx (Lanaken, ... ), mərg (Kaulille, ... ), mərəx (Zonhoven), zeer rijp gelijk t behoort  mörg (Opitter), ¯n mörreg peer mörrige kies: zachte weke kaas  mörreg (Maastricht), murw: merew (Lommel), merf (Grote-Spouwen, ... ), meurf (Lommel, ... ), mĕŭrf (Heppen), me͂ͅrf (Zichen-Zussen-Bolder), mierf (Houthalen), murf (Bree, ... ), murref (Neerpelt), murw (Bocholt, ... ), murx (Sint-Lambrechts-Herk), muərf (Kwaadmechelen), mūərəf (Leopoldsburg), mèrch (Peer), mèrf (Hasselt, ... ), mörv (Wijchmaal), mørf (Lommel), mø̄ərf (Sint-Huibrechts-Lille), mø͂ͅrf (Jeuk), møͅrf (Mechelen-aan-de-Maas), møͅərəf (Ulbeek), mürf (Houthalen), mürv (Lontzen), mərf (Sint-Truiden, ... ), mərəf (Mielen-boven-Aalst), overrijp: euverreeëp (Zepperen), euverrièp (Herten (bij Roermond)), euverriëep (Tungelroy), everrijp (Kuringen), ieverriep (Gruitrode), overriep (Houthalen), ø̄vərrīp (Venlo), ø̄vərrɛi̯p (Zonhoven), ø͂ͅvərrī.p (Eupen), pappetig: pappetig (s-Herenelderen), pappetig rijp: pappeteg reep (Zichen-Zussen-Bolder), pappetig reep (Riemst), pappətig rajp (Rijkhoven), pappətig reep (Eigenbilzen), paprijp: paprajp (Rijkhoven), papreep (Zichen-Zussen-Bolder), papreijp (Sint-Huibrechts-Hern), papreip (Koninksem), paprēp (Rijkhoven), paprēͅp (Diepenbeek, ... ), papriep (Dilsen, ... ), paprijp (Beverst, ... ), paprèp (Heers), papréjəp (Gutshoven), plat: plat (Beringen), platrijp: platreip (Hasselt), pratsmurg: De biere zint pratsjmur¯rieg  pratsjmur’rieg (Bleijerheide, ... ), rijp: raaip (s-Herenelderen), reep (Zichen-Zussen-Bolder), reeəp (Rijkel), reijp (Vliermaalroot), rēp (Hasselt), rēͅp (Neerrepen), riejəp (Sint-Truiden), riep (Opoeteren), rieëp (Kaulille), rijep (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), rijp (Diepenbeek, ... ), rijəp (Herk-de-Stad, ... ), rīp (Boorsem, ... ), roip (Vliermaalroot), rɛiep (Zepperen), rot: de pèar is rŭs (Griendtsveen), rot (Bilzen, ... ), roͅt (Beringen, ... ), rotrijp: rotreip (Hasselt), rottig: rottig (Opoeteren), snotrijp: snoͅtreͅi̯p (Hoeselt), snotsrijp: snoets rīēp (Noorbeek), snotsriep (Neeroeteren, ... ), strontrijp: stroͅntreip (Hasselt), te mals: te malsch (Sint-Truiden), te mem: te mem (Val-Meer), te murg: te merg (Gelieren/Bret), te mĕrig (Peer), te murg (Bocholt), te mêrig (Opoeteren), te murw: te murref (Paal), te plat: te plat (Beverlo, ... ), te rijp: te raaip (Mal), te raip (Genoelselderen), te reep (Kleine-Spouwen, ... ), te reiep (Paal), te reip (Bilzen), te reiëp (Kuringen), te reèp (Paal), te reəp (Schulen), te rēp (Mettekoven), te riep (Grote-Brogel, ... ), te rieëp (Neerpelt), te rijp (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), te rijëp (Beverlo), te rijəp (Piringen), te riëp (Maaseik), te rīēp (Overpelt, ... ), te rījp (Jeuk), te rīp (Elen, ... ), te rīəp (Neerglabbeek), te rèp (Hechtel, ... ), te rèpe (Beverlo), te rɛjəp (Halen), theeə reiəp (Hoepertingen), tə rēi̯əp (Lummen), tə rēəp (Zonhoven), tə rēͅp (Lummen, ... ), tə reͅi̯p (Hasselt, ... ), tə rī.p (Eupen), tə rīp (Lanaken), tə räjəp (Zepperen), te zacht: te zeucht (Peer), veel te plat: veul te plat (Paal), veel te rijp: vø̄l tə reͅi̯p (Lommel), voos: voewəs (Kermt), vooës (Borlo), vōͅs (Hoepertingen), vuəs (Rekem), vūs (Sint-Truiden), weps: weps (Heers), wrak: wrak (Kerkom) beurs [ZND 01 (1922)], [ZND 21 (1936)] || beurs, overrijp || beursch (de peer is ~) [SGV (1914)] || binnenrot, beurs, overrijp || Hoe noemt u: vruchten die overrijp zijn van binnen (beurs, buikziek?) [N 72 (1975)] || overrijp [ZND m] || overrijp, murw [ZND 31 (1939)] || zacht, overrijp fruit III-2-3
beurse plek beurse plekken: ideosyncr.  beurse plekke (Hoensbroek), bluts: bluoetsch (Amby), bluts (Ittervoort, ... ), blutsch (Eys, ... ), blutsj (Schimmert), bluuts (Herten (bij Roermond)), blöts (Pey), eigen fon. aanduidingen geblutsdje .....  bluts (Ell), ideosyncr.  bluts (Eijsden, ... ), blutsch (Vlodrop), WBD/WLD  blutsch (Lutterade), blùs (Stein), WLD  bleutsch (Vijlen), bluts (Venlo), blutsj (Posterholt, ... ), blöts (Maastricht), blötsj (Guttecoven, ... ), blùtsch (Geverik / Kelmond), blútsj (Born), bəlöts (Maastricht) blutsen, kneuzen (van appelen): de appelen niet blutsen [ZND 21 (1936)] || Een appel of peer oppervlakkig beschadigen zoda er een zachte plek ontstaat (blutsen, kneuzen, keuzen). [N 82 (1981)] III-2-3
bevallen aan het kramen: znd 1 a-m; znd 1u, 135  aan ’t krome (Montzen, ... ), baren: baare (Echt/Gebroek, ... ), bevallen: beva:lle (Roermond), bevalle (Afferden, ... ), bevallen (Born, ... ), bevallə (Oirsbeek, ... ), bevàlle (As), buvallu (Brunssum), bövàllö (Stevensweert), bəvallə (Epen, ... ), bəvàllə (Heerlen, ... ), (deftig).  bevalle (Heel), (Ik bin de 25 Màrt jøønk gew.)  bevalle (Lottum), Dit wordt slechts zelden gezegd.  bevalle (Geulle), modern  bëvallë (Tongeren), een jonk krijgen: cf. VD s.v. III. "jonk  n jónk kri-jge (As), een kind het leven schenken: e kind het leve sjinke (Meerssen), ⁄n kind ⁄t leve schinke (Heer), een kind het levenslicht schenken: e kind ⁄t levensleeg schinken (Amby), ee kindj ⁄t lêvesleecht schinke (Oirsbeek), ei kindj het lèvesleecht schjenke (Dieteren), ei kinjt ⁄t lêvesleech sjinke (Obbicht), en kiend het lèveslicht schenken (Leunen), ē kink ⁄t [lēͅvesleeg} schinken (Schaesberg), ĕ kink ⁄t leèvèslich schinke (Gulpen), een kind komen: dwô ès kènd kómë (Hoeselt), een kind kopen: e kè.nd koepe (Kuringen), een kind krijgen: e keend kriege (Amby, ... ), e keent kriege (Mheer), e keind krijge (Hoepertingen), e keindj kriege (Neeroeteren), e keint krīēge (Rekem), e kind kregen (Eigenbilzen), e kind kriege (Caberg, ... ), e kink kriege (Vaals), e kint krīēge (Valkenburg), e ként krijge (Hoeselt), e kê.jnt krèè.ge (Gors-Opleeuw), ee kingk kriejə (Waubach), een kind krijgen (Kerkhoven, ... ), ei kind kriege (Puth), ei kind kriegee (Berg-en-Terblijt), ei kintj kriege (Thorn), ein keindj kriege (Sittard), ein kēndj kriege (Susteren), ein kintj kriegen (Sint-Odiliënberg), ĕĕ kinjdj kriege(n) (Schinveld), n kind kriege (Schimmert), èe kink kriege (Gulpen), èn kient kriege (Gennep), ë kè.nd kriege (Zutendaal), ə ke.ŋk krigə (Ingber), ə ke.ŋk krī.gə (Eys), ə kind krīēgə (Schimmert), ə kéntj krīēgə (Amstenrade), (lomp).  ein kintj kriege (Heel), krijgen  ’n kind krege (Eigenbilzen), Ook: e kênneke kriege.  e keend kriége (Gronsveld), een kind op de wereld brengen: ei kind op de wêreld bringe (Mheer), ei kindj op de wĕrreld bringe (Stevensweert), een kind op de wereld zetten: e ki.t ópe wie.relt zètte (Zolder), een kind rapen: è kè.nt rao.pe (Zonhoven), een kindje kopen: a kinneke kaope (Sint-Pieter), a kinneke koepen (Tessenderlo), e kiendsje koupe (Maaseik), e kinneke koepe (Zolder), een kindje kopen (Houthalen), ei kiendje kuupə (Beesel), ei kintje kaupe (Tungelroy), ë kindsje kòupë (Tongeren), een kindje krijgen: e kensj kri-jge (Maaseik), e kiendje kriege (Geleen), e kindje krieege (Weert), e kindje kriege (Klimmen), e kindje kriegen (Geistingen), e kinneke kròè.ge (Zolder), e kinsje krijge (Hoeselt), e kènneke kriêge (Kanne), ee kenkə kriegə (Simpelveld), een kindje krijgen (Heythuysen, ... ), ei kiendje krīēge (Beesel), ei kientjə kriechə (Grevenbicht/Papenhoven), ei kindje kriege (Grevenbicht/Papenhoven), ei kindtje kriege (Kinrooi), ei kinje kriege (Tungelroy), ein kiendje kriege (Reuver, ... ), ein kiendje kriegen (Stein), ein kiendje krīēge (Maasbree), ein kiendjə krīēgə (Heel), ein kiensje kriege (Posterholt), ein kientje krie:ge (Herten (bij Roermond)), ein kientjə krie.ge (Kelpen), ein kindje kriege (Thorn), en kiendje kriege (Oirlo), en kiendje krîêge (Tienray), n keindje kriege (Kesseleik), n kiendje kriege (Venray), n kiendje kriëge (Sevenum), n kindje kreegə (Vlijtingen), n kindje kri-jge (As), n kindsje kriege (Geulle), u kinneke kriege (Gulpen), ue kindsjë krajgë (Tongeren), un kientjə kriechə (Kapel-in-t-Zand), un kiëndje kriege (Blerick), é kinneke krege (Eigenbilzen), ö kinn’ke kriege (Kaulille), ə kientjə kriegə (Hulsberg), ə kientjə kriegən (Urmond), ə kīendje krīēgə (Oirsbeek), ən kientjə krīēgə (Meijel), een kleine kopen: eine kleine koupe (Bocholt), een kleine krijgen: een kleine krijgen (Gruitrode), eine kleine krie:ge (Bocholt), enne kleine kriege (Sevenum), enne klène kriege (Oirlo), ne kleine kriëge (Sevenum), ne klènne kriêggen (Eksel), nə klɛinə krigə (Meeuwen), unne kleine krieege (Weert), een kosterkindje krijgen: u kòsterkindje krieege (Weert), een nieuw kindje kopen: ein nie kiendje kaope (Boekend), ein niej kiendje koupe (Venlo), en kindje krijgen: e kinneke kriêggen (Eksel), n kindje krijgen (Eksel), erven: èrreve (Sint-Truiden), ich (h)öp ne zoon geërfd = ik heb een zoon gekregen  ne zoo.ën örreve (Zonhoven), iëch (h)èb ne zeun gèrref  èrreve (Hasselt), get geboren: get gebore (Thorn), is gêt gebōre (Schimmert), get jongs krijgen: get jonks kriege (Heerlen), geͅ.t joͅŋs krī.gə (Eys), get kleins krijgen: gɛt klɛnts krēgə (Eupen), graven: jrave (Bleijerheide, ... ), cf. Kerkrade Wb. 2 s.v. "jrave, jravet/jroof, jejrave"2. bevallen : Tant Mariesje hat jejrave  jrave (Chèvremont), halen: haole (Neer), het leven geven: het lĕive gĕĕve (Eijsden), het levenslicht geven: ⁄t laeveslicht gaive (Horn), het levenslicht schenken: het lèvesleech schinke (Maasbracht), hut lêvesleecht schinke (Hunsel), ut lêvesleecht schinke (Buggenum), ⁄t lèvesleech sjinke (Herten (bij Roermond)), in de kraam komen: ien de krāōm kómme (Blitterswijck, ... ), in der kroam kaomme (Mechelen), inne kraom kome (Nederweert), gewoner was: in het kinderbed  in de kraom kómme (Maastricht), in de kraam vallen: oorspronkelijke betekenis: tent waarin vrouwen, die met het leger meetrokken, konden bevallen  ien de kraom valle (Castenray, ... ), in het kinderbed komen: èn ’t kèngerbèd keu.me (Hasselt), èn ’t kèn’nerbèt koo.me (Zonhoven), én ’t keingerbét koume (Sint-Truiden), op het punt staan te bevallen  int kinnerbèt koo.me (Zolder), inkopen: inkoupe (Tungelroy, ... ), jongen: mar.: ww.  jungen (Heerlerbaan/Kaumer), kind krijgen: keind kreege (Wellen), keind kriegen (Rekem), kind krijgen (Alken), kīnk krīēgə (Heerlen), kènd krege (Hoeselt), kinder kopen: kenjer koepe (Jeuk), kinder krijgen: kinger kriege (Kunrade), kīngər krīējə (Nieuwenhagen), kindje kopen: ki-jndsje(s) kuipe (Bree), kindje koupe (Maaseik), kinneke koppe (Eksel), kindje krijgen: keendje kriege (Roermond), kiendje kriege (Maasbree, ... ), kiendje kriegen (Meijel), kiendje kriêge (Blerick), kiendjə krīēgə (Reuver), kientje kriege (Geleen), kientje krīēge (Venlo), kindje kriege (Neer), kindje kriegen (Achel, ... ), kinjtjə kriegə (Doenrade), kinneke kriege (Maastricht), kinnəkə kriegə (Maastricht), kīēndje krīēge (Venray), kīēndjə krīēgə (Gennep), kopen: koape (Neer), koapen (Ophoven), koejpen (Meijel), koepe (Jeuk), koewəpə (Loksbergen), koeəpə (Leopoldsburg), kopen (Gruitrode, ... ), kuipə (Opglabbeek), kopper krijgen: kòpper kriêggen (Eksel), kramen: kraome (Altweert, ... ), kraomə (Kapel-in-t-Zand, ... ), kroa-me (Vijlen), kroame (Grubbenvorst, ... ), kroumen (Stein), krōāmə (Meerlo), alleen gebruikt in de zin: "zij is aan het kraome  kraome (Castenray, ... ), krijgen: kriege (Eys), krìege (Tungelroy), op de welt brengen: op de welt bringe (Heek), op de wereld brengen: op de wereld bringe (Sint-Pieter), op de werelt brenge (Vorsen), op de werreld bringe (Arcen), op het omvallen staan: op het punt staan te bevallen  óp t umvalle stoeë.n (Zolder), overkomen: euverkóóme (Tungelroy), uitgeteld zijn: die is uutgeteld (Oirlo), uitkramen: ôetkraome (Swalmen), verlossen: mar.: doet de vroedvrouw!  verlossen (Melick), wat jongs krijgen: wét jòngs krijgen (Sevenum), wat kleins kopen: ze het wat kleens gekocht (Genk) Barenswee: periodieke pijnen die voorafgaan aan het baren (poos). [N 84 (1981)] || bevallen || bevallen, baren || Bevallen: een kind ter wereld brengen (bevallen, vallen, een kindje krijgen, kinderen winnen, omschudden, kopen). [N 115 (2003)], [N 84 (1981)] || bevalling || een buitenechtelijk kind krijgen || een kind krijgen || een kindje kopen (geboren) || een zoon (kind) krijgen || in de kraam gekomen || kind krijgen (soms) || kraambed (in het - (ge)komen) [ZND 01 (1922)], [ZND 01u (1924)] || levenslicht [een kind het ~ schenken] [SGV (1914)] || moeten bevallen III-2-2
bevel <omschr.> dat heb je maar te doen: dat hedde ma te doen (Oirlo), aanzegging: aanzegging (Sevenum, ... ), bestelling: besjtèlling (Geleen, ... ), bevel: bevael (Herten (bij Roermond), ... ), bevaele (Venlo), bevaelle (Eys), bevail (Horn, ... ), beve:l (Roermond), beveel (Berg-en-Terblijt, ... ), beveile (Vlodrop), bevel (Afferden, ... ), bevel(?) (Weert, ... ), beveël (Wijnandsrade, ... ), bevēēèl (Schinnen, ... ), bevēl (Vijlen, ... ), bevĕĕl (Geleen, ... ), bevĕl (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), bevil (Gulpen, ... ), bevâêl (Echt/Gebroek, ... ), bevääl (Oirsbeek, ... ), bevèēl (Mheer, ... ), bevèl (Born, ... ), bevèèl (Doenrade, ... ), bevél (Maastricht, ... ), bevêel (Eys, ... ), bevêl (Baarlo, ... ), bēͅval (Belfeld, ... ), bəvel (Beesel, ... ), bəvēēl (Schinnen, ... ), bəveͅl (Meeuwen, ... ), bəvè.l (Maastricht, ... ), bəvèl (Epen, ... ), bəvèèl (Maastricht, ... ), bəvêêl (Heerlen, ... ), è bevĕl (Schimmert, ... ), ⁄t beveeil (Schaesberg, ... ), (o.).  bevel (Mechelen, ... ), op bevel = op commando  bevel (Sint-Pieter), Opm. klinkt als Fr. woord père.  bevèl (Broeksittard, ... ), Opm. meervoud: bevêle.  bevel (Buggenum, ... ), ps. boven de è staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  bevèl (Lutterade, ... ), ps. boven de è staat nog een lengteteken; deze combinatieletter kan ik niet maken/omspellen!  bevèl (As, ... ), ps. omgespeld volgens Frings.  bevɛ̄l (Guttecoven, ... ), ‘ op bevel = op commando’  bevel (Sint-Pieter), bevolen (volt.deelw.): dat is bevoole (Venray), boodschap: boe‧dschap (Weert, ... ), commande: kommande (Eijsden), kommandie (Venlo), commande (fr.): kommande (Eijsden), kommandie (Venlo), commandement (<fr.): kommandement (Hoeselt), commandement (fr.): kommandement (Hoeselt), commanderen (<fr.): còmmendere (Sevenum), komanderen (Melick), kommandeere (Sevenum), kommandere (Maastricht), (werkw.).  komməndeerə (Meijel), commando: commando (Bingelrade, ... ), kemmando (Meerssen), kŏmmàndo (Maastricht), kómmàndo (As), commando (<port.): commando (Bingelrade, ... ), kemmando (Meerssen), kŏmmàndo (Maastricht), kómmàndo (As), gebod: gəbot (Beesel, ... ), last: last (Neer, ... ), loast (Helden/Everlo, ... ), làs (Heerlen, ... ), lás (Venlo, ... ), ⁄ne las (Klimmen, ... ), luisteren: lóéstərə (Reuver), moet: vgl. Kerkrade Wb. (pag. 179): mós, het moeten.  mós (Kerkrade, ... ), op last van: op las van... (Beek), opdracht: ein opdrach (Maasniel, ... ), opdrach (Amby, ... ), opdracht (Meerlo, ... ), opdrag (Posterholt, ... ), ŏpdràg (Nieuwenhagen, ... ), oͅpdrāx (Eupen), òpdràcht (As, ... ), order: da⁄s en order (Oirlo, ... ), orde (Blitterswijck, ... ), order (Caberg, ... ), orders (Stein, ... ), oͅdər (Eupen), oͅrdər (Eupen), órdər (Venlo, ... ), (ô).  aoder (Neer, ... ), misschien  order (Blitterswijck, ... ), plicht: plich (Amby, ... ), taak: taak (Maastricht, ... ), verplichting: vəplichting (Urmond, ... ), volbrengen: volbringe (Maastricht) aanwijzing, bevel || bevel [SGV (1914)] || een opdracht waaraan gehoorzaamd moet worden [bevel, beveel, last, orden] [N 85 (1981)] || opdracht III-1-4, III-3-1
bevelen aanzeggen: aanzegke (Weert, ... ), benadrukt: benàŏdrŭkt (Schimmert), bestellen: albestjëlle (Neer, ... ), besjtelle (Geulle, ... ), besjtellen (Schinnen, ... ), besjtĕlle (Geleen, ... ), besjtèlle (Geleen, ... ), besjtéllə (Doenrade, ... ), besjtêlle (Herten (bij Roermond), ... ), bestelle (Eys, ... ), bestellen (Born, ... ), bestellə (Venlo, ... ), bestéllə (Gennep, ... ), bestêlle (Stein, ... ), bustillu (Brunssum, ... ), bəsjtèllə (Heerlen, ... ), bəsjtéllə (Amstenrade, ... ), bəsjtélə (Hulsberg, ... ), bəsjtéələ (Schinnen, ... ), bəsteillə (Montfort, ... ), bəstèllə (Roermond, ... ), bəstéllə (Meijel, ... ), bəšt‧ɛlə (Eys, ... ), bevelen: bevaele (Beek, ... ), bevaelle (Eys), bevae’le (Tegelen), bevaile (Maasniel, ... ), beveele (Geulle, ... ), beveeïle (Schaesberg, ... ), beveile (Vlodrop), bevele (Maastricht, ... ), bevelen (Heythuysen, ... ), beveële (Bleijerheide, ... ), beveëlə (Wijnandsrade, ... ), bevēle (Meerlo, ... ), bevĕle (w) (Stevensweert, ... ), beville (Schimmert, ... ), bevèle (Blitterswijck, ... ), bevèèle (Thorn, ... ), bevèèlə (Doenrade, ... ), bevéle (Susteren, ... ), bevééle (As, ... ), bevéélə (Oirsbeek, ... ), bevêle (Hoensbroek, ... ), bəveelə (Maastricht, ... ), bəvijlə (Loksbergen, ... ), bəvéélə (Epen, ... ), bəvééëlə (Nieuwenhagen, ... ), bəvêêlə (Heerlen, ... ), dat is bevoole (Venray), (als zelfstandig naamwoord onbekend).  zie toelichting (Steyl, ... ), (b\\vool - b\\vool\\).  bəveelə (Maastricht, ... ), (in dienst).  bevaele (Oirlo, ... ), (mwvn).  bevèle (Maasbracht, ... ), enkelvoud bestaat niet, meerv. bevêlen, w.w. bevêle  bevêle (Lottum), zie toelichting (Lottum, ... ), Opm. men omschrijft het met: commandeeren, ordeneeren.  zie toelichting (Heek, ... ), ps. invuller kent geen woord voor bevel, wel voor: bevelen = bevêle.  bevêle (Beegden), zie toelichting (Beegden, ... ), bevelen geven: bevaele gaeve (Roermond), commanderen: commandeerə (Oirsbeek), commandere (Roermond, ... ), commanderen (Leopoldsburg), commandère (Ell), commendere (Maastricht, ... ), còmmendere (Sevenum, ... ), komanderen (Haler, ... ), kommandeere (Mheer, ... ), kommandeerə (Beesel), kommandere (Gulpen, ... ), kommandére (Maasbree), kommedeere (Beverlo), kommedere (Kortessem, ... ), kommedjèrre (Hoeselt), kommendeere (Maastricht), kommendere (Gronsveld, ... ), kommenderen (Eksel), kommàndeire (Sint-Truiden), komməndeerə (Maastricht), kommənderən (Urmond), kŏmmàndeerə (Maastricht), koͅmand‧ēərə (Eys), kòmmendeeëre (Zonhoven), kòmməndeerə (Maastricht), kòmməndeiərən (Lommel), kòmàndééjrə/kòmmədééjrə (Niel-bij-St.-Truiden), kòòmendeere (Posterholt), kómmendere (Maastricht), kómmàndéére (As), kómməndéərn (Zonhoven), (huidige benaming).  commandeere (Caberg), (werkw.).  komməndeerə (Meijel), commanderen (<fr.): commandeerə (Oirsbeek), commandere (Roermond, ... ), commanderen (Leopoldsburg), commandère (Ell), commendere (Maastricht, ... ), còmmendere (Sevenum), komanderen (Haler), kommandeere (Mheer, ... ), kommandeerə (Beesel), kommandere (Gulpen, ... ), kommandére (Maasbree), kommedere (Tungelroy), kommedjèrre (Hoeselt), kommendeere (Maastricht), kommendere (Gronsveld), kommenderen (Eksel), komməndeerə (Maastricht), kommənderən (Urmond), kŏmmàndeerə (Maastricht), koͅmand‧ēərə (Eys), kòmməndeerə (Maastricht), kòòmendeere (Posterholt), kómmendere (Maastricht), kómmàndéére (As), (huidige benaming).  commandeere (Caberg), dwingen: dwinchə (Kapel-in-t-Zand, ... ), dwingə tot... (Maastricht, ... ), dw‧eͅŋə (Eys, ... ), gebieden: gebeje (Maastricht), get doen doen: get doon doon (Bree, ... ), get dōēn dóén (Amby, ... ), heien (du.): hēēsjə (Nieuwenhagen), heten: heite (Weert), hēēsjə (Nieuwenhagen), heͅi̯tə dūn (Meeuwen), ieëmes get hèesje (Gulpen), (oude benaming).  heite (Caberg, ... ), cf. WNT VI, kol. 407 s.v. "heeten (II)"bevelen, gebieden  heite (Weert), heten doen: heͅi̯tə dūn (Meeuwen), iemand get heien (du.): ieëmes get hèesje (Gulpen), op het hart drukken: op het hart drukke (Vlodrop, ... ), opdracht geven: opdrach geve (Maastricht, ... ), opdragen: opdraagə (Maastricht, ... ), opdrage (Horst, ... ), opdrager (Merkelbeek, ... ), opdrààge (Swalmen, ... ), ŏpdrāāgə (Nieuwenhagen, ... ), ôpdrage (Oirlo, ... ), opleggen: opleggen (Meeuwen, ... ), ordenen: ordenen (Stein, ... ), ordonneren: ordenere (Tungelroy), ordonnere (Maastricht, ... ), ordonniere (Weert), órdənēērə (Venlo), Opm. men omschrijft het met: commandeeren, ordeneeren.  ordeneeren (Heek), ordonneren (<fr.): ordenere (Tungelroy), ordonnere (Maastricht, ... ), ordonniere (Weert), órdənēērə (Venlo), uitvoeren: óétfeurə (Reuver, ... ), verantwoording geven: verantjwording gaive (Melick, ... ), verordonneren: verordeneere (Herten (bij Roermond)), verordeniere (Venray), verordĕnēre (Echt/Gebroek), vərordeneerə (Heel), (huidige benaming).  verordeneere (Caberg), verordonneren (<fr.): verordeneere (Herten (bij Roermond)), verordeniere (Venray), verordĕnēre (Echt/Gebroek), vərordeneerə (Heel), (huidige benaming).  verordeneere (Caberg) bevel [SGV (1914)], [SGV (1914)] || bevelen || bevelen geven || bevelen, gebieden || commanderen || een opdracht waaraan gehoorzaamd moet worden [bevel, beveel, last, orden] [N 85 (1981)] || gebieden, bevelen || iemand nadrukkelijk of met gezag opdragen iets te doen [heten, hieten, ordenen, bestellen, bevelen] [N 85 (1981)] III-1-4, III-3-1
bevend schudden met de huid (zich) schooieren: šui̯ǝrǝ (Hees), šøi̯ǝre (Val-Meer), šūi̯ǝrǝ (Kanne), (zich) schuddelen: sxødǝlǝ (Blerick, ... ), šødǝlǝ (Kerkrade), šø̜dǝlǝ (Gronsveld, ... ), šø̜dǝlǝn (Urmond), (zich) schudden: sxødǝ (Bergen, ... ), sxødǝn (Achel), sxø̜dǝ (Bocholt, ... ), sxędǝ (Bokrijk), šydǝ (Kinrooi), šødǝ (Gemmenich, ... ), šø̜dǝ (Bree, ... ), šędǝ (Bilzen, ... ), (zich) schudderen: sxø̜dǝrǝ (Nederweert), šø̜dǝrǝ (Valkenburg), (zich) schudsen: šøtsǝ (Waubach), (zich) schuiveren: šuvǝrǝ (Klimmen, ... ), beven: bē̜i̯vǝ (Niel-Bij-Sint-Truiden), bɛǝvǝ (Gingelom), bibbelen: bebǝlǝ (Tongeren), bibberen: bebǝrǝ (Hasselt, ... ), daveren: dāvǝrǝ (Roggel), huiveren: hø̜vǝrǝ (Herk-de-Stad), razelen: roǝzǝlǝ (Hoepertingen), rāzǝlǝ (Afferden, ... ), rǭzǝlǝ (Sint-Truiden), rij(e)ren: rei̯ǝrǝ (Nederweert), rii̯ǝrǝ (Baexem, ... ), rø̜rǝ (Diepenbeek), ręi̯ǝrǝ (Zolder), ręi̯ǝrǝn (Achel), rīi̯ǝrǝ (Neeroeteren), rīrǝ (Meijel), rīǝrǝ (Baarlo, ... ), rɛ̄i̯ǝrǝn (Hamont), rillen: relǝ (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), trekken: trɛkǝn (Overpelt  [(van de spieren)]  ), vliegen schudden: vlēgǝ sxødǝ (Heel) Rillen, beven, huiveren, vooral na zware arbeid, bij koude en uit angst. [N 8, 66 en 68] I-9
bevertien bevertien: bevertien (Schimmert) Katoenen, eenzijdig geruwd weefsel met een inslag in satijnbinding, voor werkkleding, in hoofdzaak blauw, ook wel in drabkleur of zwart geverfd; als gestreepte broekstof ook moleskin genoemd (Van Dale, pag. 327). [N 62, 95] II-7
bevertjes bevernel: briza media GrTh 216  bëvernel (Gronsveld), bevertjes: beverkes (Maastricht), bibbelemientje: bibbelemiénekes (Hasselt), bibbelhandje: bibbëlhĕendsjës (Hoeselt), ook: siddergras; cf Paque: gras dat trilt als men het in de hand heeft.  bïbbëlhêendsjë (Tongeren), bibbermientje: etym. (e.d.), zie boek  bubberminnekes (Zonhoven), broodjesgras: Veldeke trilgras  bruedjesgraas (Klimmen), daverdelletje: WBD/WLD = trilgras  daavərdelləkəs (As), daverel: daaverel (Stokkem), nimmerstil: (Briza media)  nummerstil (Echt), rammeltje: briza  remmelke (Sittard), razelaar: ra’zelaers (Tegelen), rijerhandje: riejerhéndjes (Echt), of kruidjeroermeniet*  riejerhendjes (Susteren), rijertje: mv.  ri-jjerkes (Altweert, ... ), trommelgras: Veldeke trilgras  troemmelgraas (Waubach) bevertjesgras || trilgras [N 92 (1982)] III-4-3