e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
beteuterd (een) mond vol tanden: ook materiaal znd 32, 67  mond vol tanden (Kwaadmechelen), mont vol tandeͅ (Leopoldsburg), nə mooēnd vol taaen (Beverlo), aardig: arig (Maasbree), oordəg (Loksbergen), ook materiaal znd 32, 67  aorig (Kwaadmechelen), bedoddeld: ook materiaal znd 32, 67  bedoddeld (Rosmeer), bedonderd: bedonderd (Heythuysen, ... ), bedonderdj (Montfort, ... ), bedonderjd (Thorn), bedondert (Beesel, ... ), bedònderd (Venray), bedónderd (Sittard), bedônderdj (Ell), bədŏndərt (Nieuwenhagen), bədóndərt (Venlo), bedotst: bedoetst (Heerlen), bedremd: hie stond er bedrumd (Achel), ook materiaal znd 32, 67  bedrumd (Achel), bedremmeld: bedremmeld (Meeuwen, ... ), bedrôməlt (Hasselt), ook materiaal znd 32, 67  bedröməlt (Hasselt), bedroefd: bedreufdj (Weert), hei waas bedreuft (Rekem), ook materiaal znd 32, 67  bedreuft (Rekem), bedropen: ook materiaal znd 32, 67  bədrøpən (Bree), beduiveld: beduivelt (Montfort), beduizeld: beduzeld (Gulpen), bedutst: bədutst (Loksbergen), beduusd: beduus (Maasniel, ... ), belazerd: belaazerd (Gennep), belazerd (Meerlo), belazerdj (Weert), beneuzeld: beneuzeld (Berg-en-Terblijt), beschaamd: beschämd (Schimmert), besjaamd (Opitter), besjaamtj (Beegden), he stong beschaamd (Neeroeteren), hieë stoeend beschomd (Groot-Gelmen), ook materiaal znd 32, 67  beschaamd (Neeroeteren), beschomd (Groot-Gelmen), besjaamd (Opitter), bəsxoͅmp (Aalst-bij-St.-Truiden), bescheten: bescheten (Wellerlooi), besjete veule (Geleen), besnipperd: besnupperdj (Heel), bet: he stong bet (Neeroeteren), ook materiaal znd 32, 67  bet (Neeroeteren), bet zijn mond vol tanden: ook materiaal znd 32, 67  beî zêîne mond vōl táan (Wellen), beteuterd: beteuterd (Achel, ... ), beteuterd kieke (Sittard), beteuterdj (Herten (bij Roermond), ... ), beteutert (Amby, ... ), beteutertj (Hunsel, ... ), beteùterd (Sevenum), betēūīterd (Eijsden), betietert (Reppel), betīēterd (As), betooterd (Beverlo, ... ), betueuterd (Klimmen), betuterd (Blitterswijck, ... ), betuttert (Maasbree), betuuterdj (Weert), betuutert (Meerlo), betuuötertj (Heel), betŭtterd (Griendtsveen, ... ), betŭŭtert (Gennep), betêûterd (Nunhem), betêûterdj (Echt/Gebroek), betöeterd (Panningen), betöterd (Heerlen), betötert (Hoeselt, ... ), betötertj (Horn), betöëterd (Gulpen), betøtert (Oostham), betø͂ͅterd (Swalmen), betûterj (Weert), bëteutërd (Tongeren), bəteu.tərtj (Kelpen), bəteutərd (Maastricht), bəteutərt (Roermond, ... ), bətītərt (Meeuwen), bətuëtərt (Wijnandsrade), bətéútərt (Hamont, ... ), bətêûtərt (Meeswijk), e sting beteuterd te kieke (Mechelen-aan-de-Maas), e wohr beteuterd (Moresnet), ei sting betuuterd (Maaseik), he ston betieederd (Neeroeteren), he stond beteuterd (Linkhout), he stong beteutert te kieke (Kinrooi), he stong betieterd (Neeroeteren, ... ), he stong betuuterd (Maaseik), he stoon beteuterd (Vroenhoven), he stoon hiel beteutert (Rekem), he stoont beteutert te kieke (Kaulille), hee stond beteuterd (Kuringen), hej stont do beteutert te kikn (Hamont), hēj stet do bətøtərt te kīken (Hamont), hēͅr stōnt bətøtərt (Lanaken), hi stond betötərd (Kaulille), hie stond bətøtərt (Zonhoven), hiee stond beteterd (Hasselt), hieje stond beteeterd (Hasselt), hij ston beteutert (Lommel), hij stond beteurd te kieken (Neerpelt), hij stond beteuterd (Heppen, ... ), hij stond betutterd (Lommel), hij stoond beteuterd (Neerpelt), hij was beteuterd (Tessenderlo), hoe steeng beteutert (Dilsen), ie stong beteuterd (Rotem), r woas beduedeld (Rosmeer), ə stoŋ bətuodert (Rekem), boven de ö staat een lengte-teken  betötert (Sevenum), hêêj kiekt as Piet snot = hij kijkt beteuterd hêêj kiekt as of hêêj èn vlooien ien t our hit  betūūterd (Merselo), ook materiaal znd 32, 67  beteeterd (Hasselt, ... ), beteuterd (Achel, ... ), beteutert (Dilsen, ... ), beteútert (Maaseik), betēēterd (As), betieēderd (Neeroeteren), betieterd (Neeroeteren, ... ), betietərt (Reppel), betuterd (Kaulille), betutterd (Lommel), betuuterd (Maaseik), betuèuterd (Elen), betéterd (Hasselt), bëteuëtërd (Lanklaar), bəteetərt (Kermt), bətiietərt (Martenslinde), bətøtəert (Oostham), bətøtərd (Kaulille), bətøtərt (Lanaken), bətø̄tert (Zonhoven), bətø̄tərt (Hamont, ... ), bətɛ̄dərt (Rekem), bətɛ̄tərt (Rekem), ps. omgespeld volgens Frings.  betø͂ͅterdj (Buggenum), betø͂ͅtert (Sevenum), bleu: bleu (Puth), hee waor bluve (Mheer), ook materiaal znd 32, 67  bluue (Mheer), confuus: konfuus (Kapel-in-t-Zand), de kluts kwijt: e wor də kluts kwiet (Mechelen-aan-de-Maas), he waas de kluts kwiet (Weert), heije weur de kluts kwet (Hasselt), hie was de klets kwijet (Zepperen), hij waar de kluts kwijt (Houthalen), ə woar de kluts kwit (Vucht), ook materiaal znd 32, 67  de kluts kwiet (Weert), de kluts kwèt (Hasselt), də kluts kwiet (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), hie was de klets kwijët (Zepperen), hie was de kləts kwijët (Zepperen), hij waar de kluts kwijt (Houthalen), der vanaf: der van aaf zeen (Tungelroy), ter vanaaf (Thorn), droog: (= droog).  dröög (Schinnen), durcheen: durgéé (Heerlerbaan/Kaumer), durj jee (Vaals), enttuscht (du.): enttuischt zie (Vaals), er vanaf: hei waas er van aaf (Gruitrode), hij was er hiel van aaf (Hamont, ... ), ook materiaal znd 32, 67  he waas er van aaf (Gruitrode), gedecipieerd: gedesipieerd (Maastricht), gederangeerd: gederanzjeerd (Maastricht), gedonderd: gedondert (Maastricht), gepakt: hij was gepakt (Leopoldsburg), hije was gepakt (Ulbeek), ook materiaal znd 32, 67  gepakt (Leopoldsburg, ... ), geslagen: he waor hee geslaogen (Riemst), ook materiaal znd 32, 67  heel geslâôgen (Riemst), heel vanaf: er woar er hie van aaf (Lanaken), ook materiaal znd 32, 67  er hiel van aaf (Hamont), er hîêl van aaf (Sint-Huibrechts-Lille), er waar er hiel van aaf (Lanaken), in de weer: in də wèèr zən (Loksbergen), in de zak gejaagd: in ne zak gejaagd (Opitter), ook materiaal znd 32, 67  in ne zak gejaagd (Opitter), in het gat gestaan: ook materiaal znd 32, 67  in ’t gat gəstēən (Tessenderlo), juste doen of hij tot drie kan tellen: hij deed juste of hij ofu drie kon tellen (Kaulille), juste of hij tot geen twee kan tellen: žyst ofi toͅt gön twīə kan tälən (Hamont), malcontent: malcontent (Merkelbeek), met de mond vol tanden: he stong met de mond vol tan (Bree), met zijn mond vol tanden: e stond er met z⁄ne mond vol taan (Gingelom), he stoeënd mi zenne moiuend vol taaën (Beverlo), he stouw met zine mond vol taan (Bilzen), he stuing met z⁄nen mont vol tande (Bree), hi stond bei zeine mond vol taan (Wellen), hij stoen met zne moond vol taan (Val-Meer), me zenne moond vol taaen (Beverlo), ook materiaal znd 32, 67  met zene mond vol taan (Bilzen), met z’ne moond vol taan (Val-Meer), met z’nen mont vol tan (Bree), met z’nne mond vol taan (Gingelom), mi zeune moeënd vol taaën (Beverlo), met zijn vinger in zijn mond: hij stond met zijn vinger in zijn mond (Sint-Truiden), ook materiaal znd 32, 67  met zijn vinger in zijn mond (Sint-Truiden), mies: miês kieke (Venlo), misnoegd: misnoogd (As), mistroostig: mistrīēstig (As), nozel: dae kiek neuzel (Venlo), nêuzel (Swalmen), omgehouwen: umgehauwə (Nieuwenhagen), onnozel: he stond do onnöwel te zien (Beringen), he stond onnjeuzel (Rijkhoven), hij stond onneuzel (Beringen), hij stond onøzəltə kikən (Zolder), oneusəl (Reuver), onneuezel (Dieteren), onneuzel (Born, ... ), onnezel (Stokrooie), onnuuzel (Maastricht), onnuuëzel (Mheer), onnuëzel (Gulpen), onuujəzəl (Loksbergen), ōēnneuzel (Nieuwstadt), unnuuzel (Tungelroy), ònnuzel (Maastricht), ook materiaal znd 32, 67  onneusel (Beringen), onnezel (Stokrooie), onnjeuzel (s-Herenelderen), onøzəl (Beringen), oͅnøsəl (Beringen), onnozele, een -: ook materiaal znd 32, 67  onøzəltə (Zolder), ontdaan: he stooend ontdaon (Beverlo), ook materiaal znd 32, 67  ontdaon (Beverlo), ontgoocheld: ontgoocheld (Leopoldsburg), onthutst: he waas onthutst (Bocholt), ook materiaal znd 32, 67  onthutst (Bocholt), ontsteld: hij stond ontsteld (Kwaadmechelen), ook materiaal znd 32, 67  ontsteld (Kwaadmechelen), onzeker: oonzeekər (Maastricht), op zijn vot gevallen: op zien vot gevallen (Melick), opgeregt (<du.): e wor opgeregd (Lontzen), ook materiaal znd 32, 67  opjeregd (Lontzen), over zijn toeren: euver zien toere (Ell), overdonderd: euverdonderd (Born, ... ), īēverdónnerd (As), paf: he stong paf (Opgrimbie), he stoon paf (Vroenhoven), heeje stohwnt paff (Borgloon), paf sjtôê (Epen), ook materiaal znd 32, 67  paf (Opgrimbie, ... ), stokwut paff (Borgloon), sip: sep (Meeuwen), sip (Echt/Gebroek, ... ), sip kieke (Merkelbeek, ... ), sup (Doenrade, ... ), staan te kijken: he stond te kieke (Helchteren), staan te ki-jke (Bree), ook materiaal znd 32, 67  he stond te kieke (Helchteren), suf: suf (Hoeselt, ... ), tegen zijn kop gelopen: hûji waor tige zene kop geloepe (Houthalen), ook materiaal znd 32, 67  hij waor tege zene kop gelōēpe (Houthalen), tegengevallen: teegəvallə (Maastricht), tege gevalle (Schaesberg), tège gevalle (Noorbeek, ... ), teleurgesteld: telleurgestêld (Stein), treurig: trērig (As), uit de lucht gevallen: he stond oət de looch gevallen (Ulbeek), ook materiaal znd 32, 67  hi stond oət de looch gevallen (Ulbeek), oet de log gevalle (Zichen-Zussen-Bolder), uit gen huisje: uut en hüske (Lontzen), ook materiaal znd 32, 67  uut en hüske (Lontzen), uit het huisje: ga.ns˃ ū.t ˂ət hy.skə (Eys), oet et hüske (Rimburg), ōēt hèt hūūskə (Nieuwenhagen), ōēt ut hūūskə (Nieuwenhagen), ôêt ət hŭŭskə (Amstenrade), uit het lood: oet ut loeëd geslage (Venlo), oet ət loed zien (Maastricht), ook materiaal znd 32, 67  oat loĕd geslaon (Sint-Truiden), ouet lood geslouege (Voort), uit ’t lood geslōāgen (Ulbeek), uit het veld: oet het veldj geslage (Echt/Gebroek), oet ⁄t veldj gesjlage (Sittard), uit mijn lood: uit me lood geslaoge (Jeuk), uit zijn doen: oet zie doëe (Schaesberg), oet z⁄nen doen (Caberg), uut zienen doēn zien (Venray), uit zijn huisje: oet sien huskə (Oirsbeek), oet zieg hooske ziè (Noorbeek, ... ), uit zijn lood: aat ze laud (Borlo), aat ze louet geslogen (Jeuk), he stoen hiel ût zie loeud geslagen (Opglabbeek), he stond aat ze loĕd gesloon (Sint-Truiden), he wes ouet ze lood beslouege (Voort), hije was uit zen load gesloagen (Ulbeek), oot ze loot geslaoge (Rosmeer), ut zi lūət gəslāgən (Hamont), ook materiaal znd 32, 67  aat ze louet (Borlo), aat ze louet gesloəgən (Jeuk), he stoen hiel ût zie loeud geslege (Opglabbeek), oot ze loot geslaoge (Rosmeer), uit zijn lood geslagen (Halen), ut zi lūət geslāgən (Hamont), uit zijn sus: hij stond uit zijnen sus (Jeuk), ook materiaal znd 32, 67  uit zijnen sus (Jeuk), uitereen zijn: oet ter ein zin (Beesel), oet trein zeen (Neer), van de apropos: van der a pro po aafbringe (Kerkrade), van der apropos gebrach (Wijlre), van de garde: van de gaert gaon (Venlo), van de kaart: ván-də-káát (Heerlen), van de kaart af: vanne kaart aaf (Herten (bij Roermond)), van de kar af: ook materiaal znd 32, 67  van də kar āf (Rekem), van de wijs: van de wies braat (Eys), vàn də wèès zən (Loksbergen), van het zijn: hiə wɛs van t zɛiən (Gutshoven), ook materiaal znd 32, 67  hiə wɛs van ’t zɛiən (Gutshoven), van slag: van slaag af (Stein), van streek: ga.ns˃v‧a štri.ək (Eys), ik bin van streek gebrach (Hoensbroek), va sjtreëk (Mheer), va sjtrieëk (Klimmen), va sjtriëk (Gronsveld), va striejk (Vijlen), va strieëk zin (Wijnandsrade), vaan streek (Maastricht), vaan streek zien (Maastricht), van schtrēēk zin (Schimmert), van sjtreek (Geleen, ... ), van sjtreek gebrach (Schinnen), van sjtreek zin (Schimmert), van stjreek (Melick), van stjreek zeen (Neer), van streek (Kelpen, ... ), van streek zien (Oirlo), van streek ziēn (Horst), và sjtreek (Doenrade), và sjtrîêk (Epen), và-sjtrîêk (Heerlen), vàn sjtreek (Susteren), van zijn apropos: heer is vaan ziene à propos aof (Maastricht), van ziene propo gebrag (Nieuwstadt), van zijn apropos af: váán zənə ááproopoo aof (Maastricht), van zijn juste: hij was van zijne zjusten (Lommel), ook materiaal znd 32, 67  van zijne zjûsten (Lommel), van zijn ponteneur af: van ziene pontenäör aaf (Herten (bij Roermond)), van zijn stuk: van zie sjtök (Schinnen), van zien sjtök gebrach (Haelen), van zien stuk (Tienray), van zin stuk gəbroocht (Meijel), van zijn tommel: van zienen toemel aaf zin (Geulle), van zijn wijs: van zien wies (Vlodrop), verambereerd: verambereert (Heek), verbaasd: hij stond verbaasd (Kwaadmechelen), ook materiaal znd 32, 67  verbaasd (Kwaadmechelen), verbatbelezooid: ook materiaal znd 32, 67  verbatbelezjoo-d (Wellen), verbluft: verblüff (Valkenburg), vərblüf (Borgloon), ook materiaal znd 32, 67  vərblüf (Borgloon), verbouwereerd: verbouwereerd (Merkelbeek), verbouwəreerd (Meldert), verbowereerd (Heerlen), ook materiaal znd 32, 67  verbauwereerd (Elen), vərbouwəreerd (Meldert), verdotseld: verdŏdzeld (Grevenbicht/Papenhoven), verdotst: verdoetst (Heerlen), verduizeld: (= "verduizeld").  verdézelt (Eigenbilzen), verlegen: he stond verlège (Peer), he stond verlègen (Peer), hei stond verleige (Riksingen), hēͅ stont veͅrlēͅgə (Opglabbeek), hij stond verlègen (Achel), hij was verlegen (Lommel), verlege (Beverlo), verlegen (Diepenbeek), verläge(n) (Schinveld), verlège (Brunssum, ... ), vərliəgə (Kortessem), ook materiaal znd 32, 67  verlegen (Achel, ... ), verleige (Riksingen), verlēgə (Beverlo), verlègen (Lommel, ... ), verlêêge (Rosmeer), veͅrlēͅgə (Opglabbeek), vərliəgə (Kortessem), vərlëəgə (Aalst-bij-St.-Truiden), verneukt: vernuük (Gronsveld), verpapzakt: (Eijsden!).  verpoepzakt (Noorbeek), meer in vergelijkingen aangeduid Rijnlands verbubbsachen: verbluffen  verbabzakt (Brunssum), Rijnlands verbubbsachen: verbluffen  verbabzakt (Doenrade), verbapzakt (Epen), verbobzakt (Schinnen), verpapzakt (Lutterade), verpoptzakt (Geleen), verpapzakt zijn: Rijnlands verbubbsachen: verbluffen  vərpópzak zien (Maastricht), verslagen: e stond verslage (Waltwilder), he stoen verslaogen (Eigenbilzen), he stoen versloage (Genoelselderen), he stoen verslouge (Zichen-Zussen-Bolder), he stond verslagen (Hechtel), he waas verslage (Niel-bij-As), hi stond versloagen (Sint-Truiden), hi stoon verslaoge (Veldwezelt), hije stond verslage (Loksbergen), hər ston vərslōͅgə (Vroenhoven), versjlage (Beek), verslagen (Opglabbeek), verslaogen (Mopertingen), ook materiaal znd 32, 67  hije stond verslage (Loksbergen), verslaage (Genoelselderen), verslage (Niel-bij-As), verslagen (Hechtel, ... ), verslaoge (Veldwezelt, ... ), verslaogen (Mopertingen), verslaogən (Eigenbilzen), versloagen (Sint-Truiden), verslouge (Zichen-Zussen-Bolder), vərslōͅgə (Vroenhoven), verstomd: he stoent verstomp (Mal), he stond verstomd (Grote-Spouwen), hie stont verstoemt (Hasselt), verstomp (Zichen-Zussen-Bolder), verstomt stoon (Maastricht), ook materiaal znd 32, 67  verstoemt (Hasselt), verstomd (Grote-Spouwen), verstomp (Mal, ... ), verstuiverd: he stont verstavert (Borgloon), ook materiaal znd 32, 67  versteiverd (Rosmeer), verstéuverd (Wellen), vərstāvərt (Borgloon), versuft: versuft (As, ... ), vĕrsŭf (Heer), versukkeld: vərsŏĕkəlt (Loksbergen), versutst: versutst (Lommel), ook materiaal znd 32, 67  versutst (Lommel), vertoverd: verteiverd (Rosmeer), verward: hij wor verwierd (Sint-Martens-Voeren), ook materiaal znd 32, 67  verwīērd (Sint-Martens-Voeren), verwezen: he stond verwezen (Diepenbeek), hieje stont heit verweejze (Heers), hije stond verweze te kieke (Sint-Lambrechts-Herk), ook materiaal znd 32, 67  heil verweejze (Heers), verweze (Sint-Lambrechts-Herk), verwēzen (Diepenbeek), vərwēzə (s-Herenelderen), verwonderd: heeje stond verwonnerd (Hasselt), hi stond verwonderd (Zepperen), hie stoend verwonderd (Wellen), hie stoênd verwonderd (Sint-Truiden), hije stond hijl verwonderd (Rijkel), verwonderd (Meldert), ook materiaal znd 32, 67  hijl verwonderd (Rijkel), verwonderd (Sint-Truiden, ... ), verwonnerd (Hasselt), vərwondərd (Meldert), vies: hij stond vies te zien (Kwaadmechelen), voor de kop gehouwen: vjeur de kop gehouwe (Zichen-Zussen-Bolder), ook materiaal znd 32, 67  vjeur de kop gehouwe (Zichen-Zussen-Bolder), voor de kop gelopen: he was he voor de kop geloupe (Wellen), he wos vor de kop geloope (Rijkhoven), heeje was veuze kop geloepe (Stevoort), hij was vaor den kop geloepen (Gorsem), veur de kop gelowpe (Borgloon), veur den kop geloepen (Koersel), ook materiaal znd 32, 67  hè.l vor de kop geloupe (Wellen), vaor den kop geloepen (Gorsem), veujr de kop gelowpe (Borgloon), veur de kop geloepen (Koersel), veure kop geloepe (Stevoort), vor de kop geloope (s-Herenelderen), voor de kop geslagen: hē wos vər də kop gəslāgə (Herk-de-Stad), ook materiaal znd 32, 67  hé was vər də kop gəslāgə (Herk-de-Stad), voor zijn hoofd gestoten: he was veur zen huut gestoeten (Jeuk), hieje stond vər zən huuət gestoeəte (Mielen-boven-Aalst), ver z⁄n huud gestoete (Jeuk), ook materiaal znd 32, 67  vər zən huuət gestoeəte (Mielen-boven-Aalst), was veur zen huut gestoeten (Jeuk), wat tegenvallen: iem. velt wat tege (Oirlo), wie een vot voor een lucht: wie ein vot vūĕr ein lūch (Stevensweert), zijn kop kwijt: he was zenne kop kwèèt (Paal), z⁄ne kòp kwi-jt (As), ook materiaal znd 32, 67  hij was zenne kop kwèèt (Paal) bekommerd (bezorgd) || beteuterd [SGV (1914)] || beteuterd, onthutst [ZND 01 (1922)] || bezorgd (zorgvol) || hij stond beteuterd, onthutst [ZND 32 (1939)] || misnoegd en wrevelig zijn, maar dat niet ronduit zeggen [tornen, mokken, grimmen, pratten, pruilen, grijzen] [N 85 (1981)] || op zijn neus kijkend, erg teleurgesteld zijnd [sip, arig, dreuig, vernepen, suf, onnozel, bedonderd] [N 85 (1981)] || sip, beteuterd || van zijn stuk gebracht, van streek [bedonderd, beteuterd] [N 85 (1981)] III-1-4
beteuterd kijken geen vijf kunnen tellen: ook materiaal znd 32, 67  hɛ kan gīən vɛ̄f tələ (Beringen), geen vijf niet meer kunnen tellen: ook materiaal znd 32, 67  hij kos gien vijf ne mee tellen (Paal), gelijk een klein kind staan: he stond doe gelik n klen kind (Kaulille), ook materiaal znd 32, 67  gelik ’n klein kind (Kaulille), gelijk een sebedeus staan: mar.: moet volgens mij met een Z worden geschreven!  he stont er gelek ene zebedeus (Paal), ook materiaal znd 32, 67; mar.: moet volgens mij met een Z worden geschreven!  gelék ne zebedeus (Paal), kijken alsof hij in zijn broek gescheten heeft: alsof hij in zijn broek gesch... heeft (Jeuk), ook materiaal znd 32, 67  alsof hej in zijn broek gesch.. heeft (Jeuk), kijken alsof hij niet meer kon tellen: hij hos gien off ne mie tellen (Paal), kijken gelijk een chinees: ook materiaal znd 32, 67  gelak nə snijnəs (Hoepertingen), kijken of hij geen drie kan tellen: kĭĕkə òv heer gein drijj kin téllə (Maastricht), kijken of hij geen drie kon tellen: ook materiaal znd 32, 67  of hij gee drie kon tellen (Kaulille), op de naas kijken: op de naas kiekke (Kerkrade), op gen naas kijken: o.pən n‧ās ki.kə (Eys), óp-gən-nààs-kĭĕkə (Heerlen), op zijn naas kijken: e keek op zien naas (Mechelen-aan-de-Maas), keek op sien naas (Reuver), op sien naas kie:ke (Herten (bij Roermond)), op zi-jn naas ki-jke (Bree), op zien naas kieke (Maasbree, ... ), op zien nāās kīēkə (Beesel), op ziën naas kiëke (Sevenum), op z⁄n naas kieke (Geulle), ook materiaal znd 32, 67  è keek op zien noas (Mechelen-aan-de-Maas), op zijn neus kijken: op zien neus kieke (Hoensbroek, ... ), op z⁄n neus kieke (Maastricht), op zijn neus zien: hij zag op zən neus (Tessenderlo), ook materiaal znd 32, 67  hij zag op zən neus (Tessenderlo), over de naas af kijken: euvere naas aafkie:ke (Herten (bij Roermond)), simpel kijken: waat kiek dae simpel (Venlo), spijt hebben: spiet höbbe (Maastricht), staan als had hij in zijn broek gescheten: hər stun doͅ hōrr in zn bruk gesetə (Zichen-Zussen-Bolder), ook materiaal znd 32, 67  hestun doͅ al hōre in z’n bruk gəšetə (Zichen-Zussen-Bolder), staan alsof hij geen drie kon tellen: hij stond du of eigen drijken tellen (Tessenderlo), ook materiaal znd 32, 67  hij stond der of em gen drij kon tellen (Tessenderlo), versteld: verstelt stoon (Maastricht), wie piet snot staan te kijken: sjeis-te doa te kieke wie Piet Sjmot (Beegden), zich bescheten voelen: zich besjeëte väöle (Gulpen), zich gekuld voelen: zich gekuld väöle (Gulpen), zich op de naas kijken: zich op de naas kieke (Klimmen), zich pitsen: zich pitsə (Kapel-in-t-Zand) beteuterd [SGV (1914)] || beteuterd, onthutst [ZND 01 (1922)] || hij stond beteuterd, onthutst [ZND 32 (1939)] || op zijn neus kijkend, erg teleurgesteld zijnd [sip, arig, dreuig, vernepen, suf, onnozel, bedonderd] [N 85 (1981)] III-1-4
beton beton: bǝton (Achel, ... ), bǝtoŋ (Altweert, ... ), bǝtuŋ (Opglabbeek), bǝtõ (Alken), bǝtø.n (Stein), bǝtō (Bevingen, ... ), bǝtōn (Tessenderlo), bǝtǫn (Belfeld, ... ), bǝtǫŋ (Beek, ... ), bǝtǫ̃ (Sint-Truiden), bǝtǫ̃n (Zepperen), bǝtǭ (Bilzen), pǝton (Ell), pǝtǫn (Jabeek), pǝtǫŋ (Bleijerheide), béton: bętǭ (Bilzen, ... ), bɛtõ̜ (Mal), bɛtǭ (Hoeselt) De beton die in recenter tijd ook bij het ondersteunen van de schacht werd gebruikt. [monogr.] || Een mengsel van cementspecie met een grove toeslag, bijv. grind, steenslag of bims, dat in bepaalde verhouding onder toevoeging van water wordt gemengd en tot een steenachtige massa verhardt. Een betonmengsel van één deel cement, twee delen zand en drie delen kiezel werd in L 321 een 'missing' ('meseŋ'), van 'missen' ø̄mengenø̄, genoemd. [N 30, 47a; N 30, 50; monogr.] II-4, II-9
beton storten aangieten: āgētǝ (Klimmen), beton gieten: [beton] gitǝ (Zepperen), [beton] gētǝ (Heythuysen, ... ), [beton] gē̜tǝ (Meeuwen), [beton] gītǝ (Genk, ... ), beton storten: [beton] stortǝ (Sint-Truiden), [beton] stǫrtǝ (Hoeselt, ... ), [beton] stǫrtǝň (Lommel), [beton] štǫrtǝ (Heugem, ... ), betonnen: bǝtonǝ (Meeuwen), bǝtoŋǝ (Boorsem), bǝtǫnǝ (Stein), bǝtǫŋǝ (Kerkrade, ... ), betonneren: bētonērǝ (Opglabbeek), bǝtonējǝrǝn (Achel), bǝtonērǝ (Paal), bǝtonīárǝ (Diepenbeek), bǝtǫnērǝ (Beverst), bǝtǫnē̜jǝrǝ (Tessenderlo), coffreren: kǫfrērǝ (Kleine-Brogel), de kas toegieten: dǝ kas tāgītǝ (Bevingen), gieten: gētǝ (Panningen), gītǝ (Bilzen, ... ), jesǝ (Kerkrade), in de bekisting storten: en dǝ bekesteŋ štǫrtǝ (Sittard), schudden: šø̜dǝ (Tegelen), stampen: stampǝ (Kuringen), storten: stortǝ (Bree, ... ), stǫrtǝ (Bilzen, ... ), štǫrtǝ (Belfeld, ... ), vullen: vølǝ (Koersel) De aangemaakte vloeibare beton in de bekisting gieten. Zie voor de fonetische documentatie van het woord '(beton)' het lemma 'Beton'. [N 30, 51c] II-9
betonblok betonblok: bǝtǫnblǫk (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Domaniale]), bǝtǫŋblǫk (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale]), blok: blǫk (Eisden  [(Eisden)]  , ... [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Houthalen]), claveau: claveau (Zie mijnen  [(Houthalen)]  [Beringen]), klavō (Zie mijnen  [(Beringen)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), kokerblok: kōkǝrblǫk (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Eisden]) Betonnen blok met speciale vorm; overlangs doorgesneden heeft hij de vorm van een trapezium. Dit type betonblok wordt vooral gebruikt in betonblokkenkokers van blijvende steengangen. [monogr.; N 95, 289; Vwo 121; Vwo 140; Vwo 245] II-5
betonblokkenkoker betonkoker: betonkoker (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Wilhelmina]  [Maurits]), bǝtonkoakǝr (Lutterade  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), bǝtonkǭkǝr (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Maurits]), bǝtoŋkǭkǝr (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), bǝtø̜nkǭkǝr (Stein  [(Maurits)]  ), bǝtǫŋkōkǝr (Kerkrade  [(Domaniale)]  , ... [Emma]  [Domaniale]), bǝtǫŋkǭǝkǝr (Heerlen  [(Emma)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), pǝt˙ǫnkǫ.akǝr (Hasselt [Laura, Julia]), betonlutte: bǝtǫŋlǫt (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Domaniale]), betonnen koker: bǝtøŋǝ koakǝr (Buchten  [(Maurits)]   [Winterslag, Waterschei]), betonroor: bǝtǫŋrø̄r (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Zwartberg, Waterschei]), blokkenkoker: blǫkǝkōkǝr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), blǫkǝkǭkǝr (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), blokkenring: blǫkǝrenk (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), boom: bǫwm (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), culée: kulē (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Zwartberg, Waterschei]), drukkoker: drukkoakǝr (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), koker: kōkǝr (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Laura, Julia]  [Julia]), kǭkǝr (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), kokerbouw: kokerbouw (Chevremont  [(Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), kǫ.akǝrbǫ.w (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale]) Gesloten ondersteuning die is opgebouwd uit betonblokken. Deze ondersteuning wordt gebruikt in steengangen die langere tijd bestaan en op plaatsen waar grote druk wordt verwacht of, volgens de invuller uit Q 33, waar weinig of geen onderhoud mogelijk is of was. Uit de opmerkingen van een respondent uit Q 113 blijkt dat men in de vier Oranje-Nassaumijnen de betonblokkenkoker bij een storing toepaste. [N 95, 341; monogr.; N 95, 342] II-5
betonfundament bekistingfundament: bǝkesteŋføndǝmɛnt (Meijel), betonfondament: bǝtǫnfǫndǝmɛnt (Helden, ... ), bǝtǫ̃fǫ̃damɛnt (Sint-Truiden), betonfondatie: bǝtonfondǭsi (Tessenderlo), betonfundament: bǝtǫnføndamɛnt (Meijel), betonnen voet: bǝtonǝ vōt (Heerlen), blokfondament: blǫkfundamɛnt (Bleijerheide), drukfundering: drø̜kføndēreŋ (Klimmen), fondament met lagen: fǫdǝment męt lǭgǝ (Mopertingen), pilaster: plastǝr (Meeuwen), schuin oplopend fondament: šø̜jn oplǫwpǝnt fondament (Maastricht), schuins: šȳns (Tungelroy), steunfundering: štø̄nføndēreŋ (Klimmen), tapfundament: tapføndamęnt (Montfort), taps bijlopend: taps˱ bilǫwpǝntj (Ell), taps fundament: taps føndamɛnt (Tegelen), tapse fundatie: tapsǝ føndāsi (Herten), tapse fundering: tapsǝ føndēreŋ (Eys), verlopen fundament: vǝrlǫwpǝ føndǝmɛnt (Weert), voetfundament: vōtføndamēnt (Mesch) Taps toelopend fundament, vervaardigd van stampbeton. Deze betonsoort wordt laagsgewijs in een bekisting aangebracht en met een stamper verdicht. Zie ook afb. 25b. [N 31, 2b] II-9
betonhouw betonhaak: bǝtonhāk (Lommel), bǝtonhōk (Kaulille), bǝtonhǭk (Heythuysen), bǝtoŋhǭk (Meeuwen), bǝtoŋōk (Boorsem), bǝtuŋhǭk (Opglabbeek), bǝtōhōk (Bevingen), bǝtǫnhǭk (Heugem, ... ), bǝtǫŋhǫak (Kerkrade, ... ), betonhak: bǝtoŋhak (Diepenbeek), bǝtǫnhak (Klimmen), betonhark: bǝtǫnhɛrǝk (Belfeld), betonmenger: bǝtǫnmɛŋǝr (Klimmen), betonriek: bɛtǭrek (Hoeselt), betonvork: bǝtǫnvørǝk (Maastricht), cementhaak: sǝmɛnthǭk (Neeritter), gaffel: gafǝl (Jabeek), gebogen riek: gǝbōwǝgǝ rīk (Genk), gritsel: grisǝl (Ottersum), grēsǝl (Boekend), haak: hoak (Zonhoven), huwǝk (Wellen), hōk (Kuringen), hōǝk (Alken), hǭk (Rekem, ... ), hǭǝk (Weert), ōk (Sint-Truiden), ǭk (Sint-Truiden), hark: harǝk (Koersel), hārk (Meijel), hęrǝk (Blerick), hɛrǝk (Maasbree, ... ), kalkhaak: kalǝkhǭk (Rothem), krabber: krabber (Maaseik), krębǝr (Tungelroy), krɛbǝl (Ell), krɛbǝr (Lummen, ... ), kromme haak: kromǝ hǭk (Gronsveld), kromme riek: kromǝ rēk (Dieteren), menghaak: meŋhǭk (Helden, ... ), mę ̞ŋhǫak (Ulestraten), męŋhǭk (Beek), mesthaak: męshuǝk (Bilzen), męshō(w)k (Beverst), mɛshǫak (Eys), mischgaffel: mišjafǝl (Vaals), mortelhaak: mǫrtǝlhǭk (Houthalen), mǫrtǝlhǭǝk (Achel), mortelmengelaar: møtǝlmɛŋǝlē̜r (Berverlo), mortelmenger: mortǝlmeŋǝr (Bree), mortelriek: motǝlrek (Stokrooie), mortiehaak: mǫrtihoǝk (Mal), mǫrtihǭk (Eijsden), riek: rē.k (Waubach), rējǝk (Rijckholt), rēk (Blerick, ... ), rē̜k (Herten, ... ), roerder: rȳrdǝr (Kleine-Brogel), roerhaak: rø̄rhǭk (Rothem), speciehaak: spēsihǭk (Weert), spijshaak: spīshǭk (Montfort), špīshǫak (Heerlen), spijshark: špī.shɛrǝk (Tegelen), vierhoek: viruk (Zepperen) Riek waarvan de twee tanden loodrecht op de steel staan. Het werktuig wordt gebruikt bij het maken van beton om de verschillende bestanddelen dooreen te mengen. Zie ook afb. 24. [N 30, 49; monogr.] II-9
betonijzer baguetten: bagɛtǝ (Sint-Truiden), baren: bárǝ (Alken), bārǝ (Kuringen), bekistingsijzer: bǝkesteŋs˱īzǝr (Noorbeek, ... ), betonbaren: bǝtǫn˱bārǝ (Tessenderlo), betonijzer: [beton]ežǝr (Meijel), [beton]ē̜sǝr (Zonhoven), [beton]ęjzǝr (Bevingen, ... ), [beton]ījzǝr (Achel), [beton]īsdǝr (Leuken), [beton]īsǝr (Vaals), [beton]īzdǝr (Weert), [beton]īzǝr (Dieteren, ... ), betonijzer (Montfort), bǝtǫ̃wē̜zǝr (Sint-Truiden), betonmat: bǝtǫŋmat (Kerkrade), betonsijzer: bǝtǫ̃s˱ē̜zǝr (Sint-Truiden), bewapening: bǝwapǝneŋ (Lommel), bǝwoapǝneŋ (Diepenbeek), bǝwuǝpeneŋ (Bilzen), bǝwǭpǝneŋ (Blerick, ... ), draadwerk: drǭtwɛrǝk (Neeritter), geraams: jǝrɛ̄ms (Kerkrade), ijzer: ē̜zǝr (Paal), īzǝr (Sittard), ijzer voor de dek: īzǝr vø ̞r dǝn dęk (Rekem), ijzeren balken: ęjzǝrǝ balkǝn (Hoeselt), ijzeren colonnes: ęjzǝrǝ kǫlǫns (Hoeselt), ijzeren staven: ajzǝrǝ stø̜̄f (Mal), ijzerwerk: ijzerwerk (Maaseik), ęjzǝrwɛrǝk (Hoeselt), korf: kør(ǝ)f (Beverst), net: nē̜t (Kaulille), nɛt (Koersel, ... ), nɛts (Kerkrade), netten: nɛtǝ (Houthalen), netwerk: nɛtwɛrǝk (Kaulille), strikwerk: strekwɛrǝk (Bevingen), torsstaal: torsstǭl (Bree), vlechtijzer: vlɛx˱īzǝr (Jabeek, ... ), vlechtwerk: vlechtwerk (Merselo), vløxwɛrǝk (Stokrooie), vlę ̞xwɛrǝk (Ulestraten), vlɛxtwęrǝk (Maastricht), vlɛxwęrǝk (Geulle, ... ), vlɛxwɛrǝk (Boorsem, ... ), wapening: wāpǝneŋ (Belfeld, ... ), wǭpǝneŋ (Maasbree), wapeningsijzer: wāpǝneŋs˱īzǝr (Rumpen) Metalen staven die in het beton worden aangebracht. Beton dat op deze wijze is versterkt, kan beter de erop uitgeoefende buig- en trekspanningen opnemen. De afzonderlijke staven van betonijzer noemde men in Q 83 'ijzers' ('ęjzǝrs'). Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel '(beton)-' het lemma 'Beton'. [N 30, 51b] II-9
betonmolen betonbak: bǝtõbak (Alken), betonmolen: [beton]miǝlǝ (Bilzen, ... ), [beton]mīǝ.lǝ (Genk), [beton]mjø̜̄lǝ (Hoeselt), [beton]myǝlǝ (Eijsden, ... ), [beton]mȳlǝ (Jabeek, ... ), [beton]mȳǝlǝ (Eys), [beton]mø̄lň (Lommel), [beton]mø̄lǝ (Beek, ... ), [beton]mø̄lǝ(n) (Berverlo), [beton]mø̄lǝn (Achel), [beton]mø̄ǝlǝ (Gulpen), [beton]mø̜̄lǝ (Bevingen, ... ), [beton]mø̜̄lǝn (Lommel), [beton]mø̜jlǝ (Sint-Truiden), [beton]mø̜lǝ (Bleijerheide, ... ), [beton]mēlǝ (Maaseik, ... ), [beton]mīlǝ (Bree, ... ), bǝtomȳǝlǝ (Brunssum), bǝtonmø̜̄lǝ (Epen), bǝtǫnmyjǝlǝ (Rijckholt), bǝtǫnmø̄lǝ (Herten), betonmolentje: bǝtǫnmyǝlǝkǝ (Gronsveld), brayeur: brajlø̄r (Mal), brijø̄r (Wellen), bétonneuse: bętonø̄s (Tongeren), mischer: mišǝr (Kerkrade), mixer: meksǝr (Rekem, ... ), molen: mø̄lǝ (Zepperen), mø̜jlǝ (Sint-Truiden), mēlǝ (Kuringen), mő̜wlǝ (Sint-Truiden), mortelmolen: mǫrtǝlmø̄lǝ (Houthalen, ... ) Toestel dat wordt gebruikt bij het aanmaken van met name grote hoeveelheden betonspecie. De betonmolen bestaat uit een peer- of cilindervormige mengtrommel met een nuttige inhoud van 50 tot 1000 liter die door een een elektromotor of een verbrandingsmotor wordt aangedreven. In de mengtrommel zijn schoepen aangebracht die tijdens het ronddraaien van de trommel de betonspecie mengen. Boven de molen is een waterreservoir geplaatst waaruit de vereiste hoeveelheid water automatisch aan het mengsel wordt toegevoegd. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel '(beton)-' het lemma 'Beton'. [N 30, 50; monogr.] II-9