e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
bestellen bestellen: besjellə (Oirsbeek), besjteile (Posterholt), besjtelle (Gronsveld, ... ), besjtellə (Beesel, ... ), besjtille (Vlodrop), besjtèlle (Geulle, ... ), besjtèèlə (Guttecoven), besjtéllə (Doenrade), besjtéélle (Swalmen), besjtêlle (Herten (bij Roermond), ... ), bestelle (Blerick, ... ), bestellen (Born, ... ), bestjelle (Neer), bestjille (Schimmert), bestèlle (Echt/Gebroek, ... ), bestèllen (Kesseleik), bestélle (Thorn, ... ), bestéllən (Urmond), bestêlle (Ell, ... ), bestölle (Bree), buschtillu (Brunssum), bustellen (Hoensbroek), bəsjtillə (Epen), bəsjtèllə (Heerlen), bəsjtéllə (Heel, ... ), bəsjéllə (Hulsberg), bəstillə (Maastricht), bəstèllə (Maastricht, ... ), bəstéllə (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), bəstéəllə (Kelpen), bəšt‧ɛlə (Eys), besteller (zn.): bəsjtèllər (Reuver), commanderen (<fr.): comanderen (Montfort), commanderen (Eksel, ... ), commandèren (Jeuk), cômmendere (Schimmert), kòmàndijrə (Loksbergen), kómmandéére (As), een bestelling opgeven: un bestelling opgeve (Maastricht), laten bezorgen: bezörge laote (Horst), leveren: lievərə (Maastricht), opslaan: opslaon (Ittervoort), reserveren (<fr.): rizzərveerə (Maastricht) opdracht geven om waren af te leveren of te bewaren [bestellen, commanderen] [N 89 (1982)] III-3-1
bestelwagen bestelwagen: p. 6: Een tegenstelling tussen Nederlands-Limburg en Belgisch-Limburg.  bestelwagen (Beek, ... ), camionnette (fr.): camionette (Jeuk), kamj`net (Bocholt), kamjənɛt (Wellen), kammêjonnèt (Hoeselt), kaməjoͅnet (Niel-bij-St.-Truiden), kaməjunɛt (Kanne), Fr. camionette.  kammejónnet (Zolder), kammiónnèt (Tongeren), Fra. camionnette.  kamiejo`nnèt (Hasselt), p. 6: Een tegenstelling tussen Nederlands-Limburg en Belgisch-Limburg.  camionnette (Boorsem, ... ) bestelwagen || camionnette || een grote auto voor goederenvervoer [vrachtwagen, camion] [N 90 (1982)] || kleine, gesloten vrachtwagen || lichte vrachtauto III-3-1
bestemmen aanstellen: aanstelle (Sevenum, ... ), oa⁄nstellen (Eksel), aanwijzen: a-wieze (Kerkrade), aanwīēze (Amby), anwejze (Meijel), anwieze (Meerlo), aonwieze (Maastricht, ... ), ā.wī.zə (Eys), oan wijze (Hoeselt), ááwīēzə (Epen, ... ), âanwieze (Swalmen), benoemen: beneume (Sevenum), bestemmen: bejstómme (Merkelbeek), beschtŭmme (Schimmert), besjtĕmme (Geleen), besjtu:mme (Roermond), besjtumme (Beek, ... ), besjtummə (Heel, ... ), besjtömme (Geleen, ... ), besjtömmə (Doenrade), besjtùmme (Schimmert), besjtümme (Wijlre), bestemme (As, ... ), bestemmen (Heythuysen, ... ), bestimme (Horst), bestjumme (Neer, ... ), bestumme (Echt/Gebroek, ... ), bestummen (Born, ... ), bestummə (Maastricht), bestömme (Bree, ... ), bestûmme (Stein), busstŭmmu (Brunssum), bəsjtummə (Kapel-in-t-Zand, ... ), bəsjtömmə (Amstenrade, ... ), bəstemə (Meeuwen), bəstum.mə (Maastricht), bəstummə (Kelpen, ... ), bəstummən (Urmond), bestimmen (du.): besjtimme (Gulpen, ... ), betijen: betije (Eys), betijen (Gulpen), betijën (Stein), (= laten begaan).  betijen (Meeuwen), cf. WNT II, 11 kol. 22226 s.v. "betien"(waarvan de tegenw. tijd in de latere taal gewoonlijk voorkomt in de minder juiste vorm "betijen", en met een geheel afzonderlijke betekenis (zie betijen) ; zie "begien"2. iemand tot iets brengen, bewegen, overhalen enz.; cf. lemma "begaan  beti-je (Venray), kiezen: keeze (Noorbeek, ... ), uitzoeken: oetzeukə (Maastricht), uutzuuke (Venray), wijzen: wieze (Heerlerbaan/Kaumer), wijzen (Jeuk) aanwijzen, bepalen || bestemmen || iets of iemand aanwijzen voor een bepaald doel [betijen, bestemmen] [N 85 (1981)] III-1-4
bestendig weer aaneen: ps. boven de é moet nog een dakje (^) staan!  ané (Montzen), bestendig (weer): beschtèndig (Schimmert), besjtendig (Oirsbeek), besjtendig waer (Tegelen), besjtèndig (Echt/Gebroek), bestendig (Blerick), bestendig waer (Blerick, ... ), beṣtèndex (Montzen), bestendige lucht: bestendige loch (Boekend), de lucht is klaar: də lóg is klaor (Kapel-in-t-Zand), de lucht staat vast: ⁄t stè vaast de laog (Meijel), droge lucht: druuge loog (Velden), drûuch lòòcht (Meijel), droog weer: druug wair (Ospel), drûûeh (Reuver), dunstige lucht: doenstige loog (Ubachsberg), frank weer: vrànk weər (Wellen), vràŋk wēər (Wintershoven), goed weer: goed weer (Holtum), good weir (Heugem), goet weir  gut wēͅr (Gelieren/Bret), harde lucht: haarde loogt (Sevenum), hel weer: hard weer  heͅl wēͅr (Val-Meer), hel weer  heͅl wēͅr (Hoeselt), heldere lucht: helder loch (Maastricht), hēldər loch (Maastricht), het blijft droog: Nb. Nederlands!  ’t blijft droog (Reuver), het blijft goed: ’t wéér blīēf goot (Tegelen), het blijft schoon: əd blɛif sjun (Maastricht), het houdt aan: ’t weer hölt oán (Eksel), het houdt zich: ’t helt zich (Reuver), ’t wèèr hèlt zich (Boukoul, ... ), het houdt zich goed: Nb. Nederlands!  ’t houdt zich goed (Reuver), het weer houdt hem: twiər hoͅt həm (Halen), het weer is in de klink: hət wēͅr eͅz eͅnə kleͅŋk (Ketsingen), ət wē’ər es enə kleuk (Spalbeek), ’t weer is in de klink (Overpelt), ⁄t wēͅr es en də kleͅŋk (Borgloon), ⁄t wiər es en də kleiŋk (Hoepertingen), het weer is in de klink.  t wēər eͅs en də kleyk (Zelem), t weer is in de klink  t weͅär ez endə kleŋk (Romershoven), het weer sluit vast: ’t weer sluit vas (Stevensweert), het weer staat vast: et waeͅr sjteit vas (Maasniel), et wèèr steit vast (Haelen), het waer steit vas (Baarlo), het waer steitj vas (Montfort), het wəer stè váást (Meijel), steit vàst (Opglabbeek), twēͅīr steͅit vàst (Bocholt), ut waer sjteit vas (Vlodrop), ’t waer sjteit vas (Tegelen, ... ), ’t waer sjteit vast (Herten (bij Roermond)), ’t waer steit vas (Blerick, ... ), ’t wair sjteit vas(t) (Maasniel), ’t wèer stuit vas (Kinrooi), ’t wèèr sjteit vas (Boukoul, ... ), ’t wéér sjteit vas (Melick), ’t wéér steit vast (Tungelroy), ⁄t waer sjteitj vas (Herten (bij Roermond)), het weer zit vast: ’t wèèr zit vas (Posterholt), hoge lucht: huəgəluxt (Kwaadmechelen), ’n hōēag loche (Heythuysen), hooilucht: heu locht (Maastricht), huiij lòg (Schimmert), hooiweer: huij wèjər (Wijnandsrade), hūūj-waer (Sevenum), (s zomers)  hèùj-wéér (Gennep), hooiweerlucht: huijweer-loch (Maastricht), klaar weer: klaer wéér (Sint-Odiliënberg), klaor waer (Gulpen), klaor weer (Meijel, ... ), klamme lucht: klam loch (Roermond), klare hemel: klaore hiemel (Maastricht), klare lucht: klaar lucht (Meeuwen), klaor loch (Gronsveld, ... ), klaor loojt (Mheer), klaor lóch (Klimmen, ... ), klaor lôch (Beesel), klaore lòcht (Venray), ⁄n kloar lòg (Lutterade), lucht voor de oogst: (= lucht voor de oogst).  lòcht vīēr den uigst (Opglabbeek), open lucht: aope lòg (Roermond), áopə lóg (Sittard), open weer: ōāpe weer (Hoensbroek), y(3)̄ipə (Opglabbeek), ⁄t es ōpə wijər (Linkhout), winter  uəpə weͅär (Romershoven), schone lucht: schön loëf (Waubach), staand weer: sjtande wéér (Panningen), staond wèèr (Velden), staonde wéér (Opglabbeek), staondj waer (Nunhem), stjaondj waer (Nunhem), stont wəer (Meijel), stōͅndə (Opglabbeek), stànde waer (Sevenum, ... ), stânde waer (Maasbree), stənt wēͅr (Paal), (van het weer).  staonde wéér (As, ... ), staande weer.  sta͂nde wer (Kwaadmechelen), steint weer  stönt wēͅr (Peer), stabiel weer: sjtabiel weër (Vrusschemig), stendig weer: stendig (Meijel), strakke lucht: strakke loch (Maastricht), strakkə lucht (Gennep), ⁄n strakke loch (Maastricht), toe: tâŋke tu (Montzen), vast (weer): e vas wèèr (Ingber), vaast weer (Meijel, ... ), vaast wèèr (Mheer), vaast wéér (Milsbeek, ... ), vaast wêêr (Bergen), vas (Dieteren, ... ), vas waer (Baarlo, ... ), vas wair (Obbicht), vas wear (Doenrade, ... ), vas weer (Eygelshoven, ... ), vas weir (Heer, ... ), vas weèr (Buchten, ... ), vas wēēr (Maastricht, ... ), vas wēͅr (Ketsingen, ... ), vas weͅər (Riksingen), vas wäer (Schinnen), vas wèer (Gronsveld, ... ), vas wèr (Beesel, ... ), vas wèèr (Born, ... ), vas wéér (Buchten, ... ), vas wêêr (Hoensbroek, ... ), vas wɛ.r (Mal), vas wɛ̄r (Tongeren), vas(t) waer (Puth), vas(t) wèer (Urmond), vas(t?) weer (Kerkrade), vasj waer (Eijsden), vass wäer (Bleijerheide), vast (Tungelroy), vast waer (Eys, ... ), vast wair (Ell, ... ), vast waîr (Weert), vast wear (Grathem, ... ), vast weer (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), vast weir (Itteren), vast wer (Holtum), vast wēēr (Brunssum), vast wĕĕr (Merkelbeek), vast wĕr (Hoensbroek), vast wiər (Halen), vast wèr (Bree, ... ), vast wèèr (Bree, ... ), vast wéér (Eind, ... ), vast"wair (Ospel), vaz (Teuven), vā.s wēͅ‧r (Sint-Martens-Voeren), vāst weer (Overpelt), vāst weͅr (Hamont), vāst wèr (Meerlo), vḁs wīr (Hasselt), vàs (Oirsbeek), vàs wear (Simpelveld), vàs wēͅr (Maaseik), vàs weͅjr (Wellen), vàs wèr (Schimmert), vàs wèèr (Nieuwstadt), vàs wéér (Echt/Gebroek, ... ), vàst (Meeuwen), vàst weiər (Lommel), vàst wēr (Beringen, ... ), vàst wēͅr (Bree, ... ), vàəst wèiər (Kermt), vás weer (Doenrade), vást wēͅr (Sint-Truiden), vást wéér (Horn), váást wèèr (Middelaar), vâst waer (Oirlo), və:st wɛ:r (Venray), é vas wèr (Stevensweert), ə vās wēͅr (Teuven), ’t is vast wèèr (Neer), ’t waer is vas (Reuver, ... ), ’t wèèr is vast (Bree), ⁄t es vràst wijər (Linkhout), ⁄t is a waer zou vas wie ⁄n eikel (Obbicht), ⁄t is vas weer (Heerlen), ⁄t is vas wèr (Doenrade), ⁄t is vâst waer (Oirlo), ⁄t waer is vas (Sittard), ⁄t wēr is zò vas as eine pot (Schimmert), ⁄t wiər es vas (Hoepertingen), ⁄t wéér is fas (Susteren), (mv.)  vàs wīərə (Hasselt), (o.)  vàs vēͅjər (Hasselt), vàs wīər (Hasselt), (van het weer).  vast wéér (Gruitrode), het weer is vast  ət wēr əs vàst (Velm), Nb. "e"van wer = franse père.  vast wer (Leuken), Nb. : = lang; rekken v.d. klinker - tweeklank.  vast wè:r (Beegden), o.  vas weͅər (Ingber), vaas weejer  vās wēər (Diepenbeek), vaas wier  vās wī(j)ər (Diepenbeek), vas weer  vàs wē(j)r (Borgloon), vàs wēͅr (Hoeselt, ... ), vas weir  vàs wēͅr (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), vas wèr  vàs weͅr (Neerharen), vas wèèr  vàs wēͅr (Hoeselt, ... ), vast (weer)  vàst (wēͅr) (Peer), vast weer  vas wi̞ər (Vliermaal), vas wɛ̄r (Mechelen-aan-de-Maas), vāst wēr (Neerpelt), vàs wēͅr (Val-Meer), vàst wer (Herk-de-Stad), vàst wēer (Lummen), vàst wēͅr (Niel-bij-St.-Truiden, ... ), vast weer.  vast wɛ:r (Achel), vàs(t) wer (Maaseik), vàst wēr (Beverlo), vàst wēͅr (Bocholt), vast weir  vàst wēͅr (Ophoven), vast wer  vàst wēͅr (Gelieren/Bret), vaste lucht: lòch is vas (Montfort), vaaste loocht (Bergen), vaste loch (Heer, ... ), vaste locht (Tungelroy, ... ), vaste log (Pey), vaste loogt (Maasbree), vaste lucht (Stein), vaste lócht (Weert), vaste lóf (Nieuwenhagen), vaste lóg (Nieuwenhagen), vastə loch (Echt/Gebroek), vastə locht (Hunsel), vàstə loͅxt (Lanklaar), vàstə lóch (Venlo), vâste lôcht (Venray), ən vastə lo̞ͅx (Boorsem), vaste lucht  vàstə loͅx (Borlo), weer van ijzer en staal: weər vàn eəzər eͅn stoͅəl (Wellen), weer wie een bijs: correct overgenomen  ⁄t is waer wie e beise (Obbicht), zekere lucht: lòch is zeker (Montfort), zo kunnen we met het werk onder de voeten uit: omschrijving  zo kunne we mit ’t werk onder de vūūt uut (Bergen), zomerweer: zoomərwéér (Swalmen) bestendig [ZND m] || bestendig weer || bestendig weer [vaste lucht] [N 22 (1963)] || lucht die vast, bestendig weer betekent [hooilucht, vaste lucht] [N 81 (1980)] III-4-4
bestialiteit beestachtigheid: beasechtigheid (Lutterade), beesten: bieëste (Venlo), beesterij: biesterij (Hoensbroek), bieësteri-j (Tienray), bieësteriej (Ell), biësteriej (Klimmen), beestig: beëstig (Geleen), bééstig (Siebengewald), beestigheid: beistigheid (Ophoven), biestigheid (Maastricht, ... ), bieëstighèèd (Gulpen), biuestigheid (Thorn), de beest uithangen: de bêês oethange (Posterholt), den biëst uuthange (Oirlo), geslachtsomgang tegen natuur: gəslaXtsømgāŋk tɛəgə natūr (Montzen), hennenpoeper: hinnepôpper (Eisden), hennentredens: hinnentreejes (Eisden), hoeren (ww.): hoore (Epen), klootzak: kloetzak (Meijel), mensdier: minschdeer (Klimmen), omgaan met een ander geslacht: umgaon mit ein anger geslag (Baarlo), onnut: onnut (Eys), schaapsdekker: sjaopsdèkker (Eisden), schaapsrammelaar: sjaops of geite remmelèèr (Eisden), smeerlap: sjméérlap (Reuver), smeerlapperij: sjmaerlapperie (Baarlo), varkenserij: verrekeseriej (Klimmen), vérkesserij (Nieuwenhagen), verkeerde, een ~: inne verkieèrden (Schimmert), ?  verkjodde (Eigenbilzen), zwijnerij: sjweinerij (Nieuwenhagen) Bestialiteit, geslachtsomgang met wezens van een andere natuur. [N 96D (1989)] III-3-3
bestrijken met een verdunde lijm instrijken: enstrejkǝ (As), strijken: strīkǝ (Maastricht), waterlijm zetten: wǫtǝrlęjm zętǝ (Bilzen) Het grondhout bestrijken met een door water verdunde lijmoplossing. [N 56, 31] II-12
besvrucht, algemeen aalber: elbere (Gulpen), komt alleen niet voor, wel elber, wolber, miemeling  elber (Mechelen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones aardbeien  elbere (Gulpen), aardebes: b.v. eerebeeze = aardbeien  eerebeeze (Amby), beer: baer (Castenray, ... ), baîr (Horn), bear (Hunsel), beare (Hunsel), bee.r (Hasselt), beer (Beverlo, ... ), beere (Herten (bij Roermond), ... ), beerre (Ospel), beir (Hasselt), ber (Sint-Truiden), beêr (Thorn), beêre (Thorn), bē.r (Hasselt), bēēr (Nederweert), bēēre (Nederweert), bēēr̄ (Nederweert), bēər* (Hamont), bĕre (Jeuk), biehre (Genk), biere (Helden/Everlo), bieër (Altweert, ... ), bijr (Loksbergen), biêr (As, ... ), bīe.r (Bree), bīēēre (Heel), bīər (Bocholt), bīər* (Meeuwen), bâîre (Horn), bäär (Arcen, ... ), bääre (Arcen, ... ), bäärre (Meerlo), bèèr (Blitterswijck, ... ), bêr (Beegden, ... ), bêre (Beegden, ... ), bêren (Heijen), bîêr (Neeritter), bîêre (Neeritter), bör (Broeksittard), böre (Broeksittard), [ ê = lang]  bêr (Afferden), bêre (Afferden), [puntje onder de 1e e  bīēēr (Heel), [toevoeging onleesbaar]  bêr (Buggenum), bêre (Buggenum), alleen in samenstelling, b.v. ilber, oalber  ber (in samenstellingen) (Valkenburg), Bree Wb.  biêr (Bree), eigen fon. aanduidingen  bieër (Ell), etym. (e.d.), zie boek  bee.ër (Zonhoven), ideosyncr.  béére (Thorn), mv. cf. lijsterbere  bêrë (Tongeren), ook in L 286, Hamont; WNT II.2, kol 1939 s.v. bes.  beer (Achel), ook wel  bêr (Well), bêre (Well), Veldeke 1979, nr. 1  de baer (Venray), Veldeke aangepast  bèèr (Tienray), WBD/WLD  beer (Heerlen), beir (Ophoven), bīēr (As), bīērə (Opglabbeek), bér (Kapel-in-t-Zand), WLD  baer (Venlo), baère (Sevenum), beer (Tungelroy, ... ), biejər (Heel), bàère (Sevenum), bèr (Venray), béér (Gennep), béérə (Venlo), bîêr (Grathem, ... ), b‧ĭĕjer (Thorn), ± WLD  bīêr (Weert), bel: bĕl (Buchten), bĕlle (Buchten), bes: bees (Amby), beese (Buggenum), bes (Baarlo, ... ), besge (Reuver), besse (Blerick, ... ), bessen (Mheer), bēēs (Mheer), bĕs (Limmel), bĕsse (Limmel), bés (Doenrade), béés (Schinnen), bês (Horst), ’ bes (Boekend), ?: geen naam voor bes  bes (Noorbeek, ... ), eigen spellingsysteem  bes (Meijel, ... ), Endepols  bes (Maastricht, ... ), ideosyncr.  bees (Eijsden, ... ), bes (Hoensbroek), besse (Vlodrop), bessen (Sittard), IPA, omgesp.  bes* (Kwaadmechelen), Nijmeegs (WBD)  bes (Meijel), oude spellingsysteem  bes (Meijel), Veldeke  bes (Haelen, ... ), Veldens dialekt  bes (Velden), Venlo e.o.  bes (Maasbree), vrucht bestaat niet / = oude vrouw  besch (Heerlen), WBD/WLD  bes (Maastricht), bēs (Maastricht), bès (Susteren, ... ), bèsj (Stein), WBD\\WLD  bès (Amstenrade), WLD  bes (Born, ... ), bès (Hulsberg), ’n bĕs (Schimmert), WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)  bès (Haelen), besje: NCDN  bèsjö (Stevensweert), bezie: bezie (Montfort), ideosyncr.  bezie (Eijsden, ... ), bezing: bezəŋ* (Lommel), bolletje: bölkes (Berg-en-Terblijt), (niet gebruikt) ein bölke  ein bölke (Berg-en-Terblijt), bramel: brommele (Gulpen), brŏmmel (Gulpen), brŏmmelle (Gulpen), ideosyncr.  broamel (Sittard), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones bramen  brommele (Gulpen), WBD/WLD  brāōməl (Nieuwenhagen), duivelskers: duvelskeesj (Guttecoven), erbel: èrbel (Guttecoven), esbeer: wordt alleen in samenstllingen gebruikt en heet verschillend / [bovenstaande] = aardbei  esbêr (Velden), framboos: framboeës (Oirlo), kers: kie-esj (Vijlen), kersje: kie-esje (Vijlen), kieesjke (Schinveld), kieesjkes (Schinveld), kraal: kral (Blitterswijck, ... ), kralle (Horst, ... ), ideosyncr.  kral (Hoensbroek), kraaltjesbeer: kréllekesbèèr (Gennep, ... ), kroezel: kroezel (Kortessem), kruəzəl (Niel-bij-St.-Truiden), krôsjele (Rimburg), kronsel: kronsel (Amby), kronsele (Amby), Endepols  krónsel (Maastricht), WBD/WLD (n kroousel ? - onduidelijk)  ’n kroonsel (Caberg), WLD als de kruisbes is bedoeld  kroonsel (Itteren), lijsterkraal: wordt alleen in samenstllingen gebruikt en heet verschillend / [bovenstaande] = lijsterbes  liesterskral (Velden), miemel: mîêmele (Rimburg), ideosyncr. additie bij vraag 98  miemele (Noorbeek), WBD/WLD  mīēməl (Nieuwenhagen), miemeling: komt alleen niet voor, wel elber, wolber, miemeling  miemeling (Mechelen), miemer: meummĕre (Hoeselt), miemer (Oirlo, ... ), miemere (Posterholt), miemere (mv.) (Venlo), mīēmer (Steyl), mīēmere (Steyl), alleen mv.  miemere (Castenray, ... ), eigen spellingsysteem  miemer (Meerlo), ideosyncr. rode bes  miemere (Eijsden), LDB  mimere (Roermond), ook wel  miemere (Well), rode bessen  miemere (Venlo), Veldeke 1979, nr. 1  de miemer (Venray), wordt alleen in samenstllingen gebruikt en heet verschillend / [bovenstaande] = aalbes  miemer (Velden), miemert: mie-mert (Herten (bij Roermond)), miemert (Herten (bij Roermond), ... ), miemerte (Herten (bij Roermond), ... ), mimert (Dieteren), mimerte (Dieteren), mimmert (Genooi/Ohé, ... ), mimmerte (Genooi/Ohé, ... ), mv  miemerte (Nederweert), moesbeer: moe.sbèèr (Gennep, ... ), molber: wordt alleen in samenstllingen gebruikt en heet verschillend / [bovenstaande] = bosbes  molbêr (Velden), pitsbol: pitsbòl (Hasselt), sleen: sliëne (mv.) (Venlo), stekbeer: sjtaekbaere (Herten (bij Roermond)), stekbaer (Oirlo), kruisbes  staekbaer (Venlo), WLD  stekbéér (Maasbree), wordt alleen in samenstllingen gebruikt en heet verschillend / [bovenstaande] = kruisbes  stêkbêr (Velden), steksbeer: steks-bêre (Panningen), steksbêre (Baarlo), vrucht: algemeen  vruch (Hoensbroek), warbel: warbel (Guttecoven), wiember: WLD  wimbĕr (Brunssum), wiemel: ideosyncr.  wiémel (Gronsveld), WBD/WLD  ’n wiemel (Caberg), wiemer: wiemer (Maastricht, ... ), wiemere (Schimmert, ... ), wīēmer (Ulestraten), Endepols  wiemer (Maastricht), WLD  wīēmər (Maastricht), wiemert: wiemert (Grevenbicht/Papenhoven), wiemerte (Grevenbicht/Papenhoven), wolber: wolbere (Gulpen), komt alleen niet voor, wel elber, wolber, miemeling  wolber (Mechelen, ... ), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones bosbessen (waldberen)  wolbere (Gulpen) [DC 60a (1985)]bes [SGV (1914)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || bes, bei || bes, bezie || bessen [SGV (1914)] || Een vlezige sapige vrucht die aan een struik groeit (bes, bizzem, bezie, beer, bees, bezing, baaie). [N 82 (1981)], [N 82 (1981)] || Hoe noemt u: een bes in het algemeen (uitspraak!) (bes, bees, bezie, bezing, bissem) [N 72 (1975)] I-7
betaaldag gelddag: jeltdāx (Kelmis) De dag waarop de lonen werden uitbetaald. [monogr.] II-4
betalen (zich) effen maken: èffə maakə (Kapel-in-t-Zand), ps. omgespeld volgens IPA.  zexeͅfə māəkə (Rotem), <uitdr.> boter bij de vis!: Algemene opmerking: invuller twijfelt over het spellingssysteem (Veldeke). Aangezien de lijst normaal (dus in gewoon Nederlands) is ingevuld, heb ik de lijst letterlijk overgenomen, dus niet(s) omgespeld!  boeëter bie de vis! (Eijsden), Opm. is een uitdrukking als er kontant wordt betaald!  bôter bej de vis! (Oirlo), <uitdr.> vis op de dis!: vösj op d’r dösj (Sittard), afbetalen: ps. omgespeld volgens Frings.  ōͅvbətōͅlə (Tongeren), afdokken: aafdokke (Bree), aafdokken (Eksel), ps. omgespeld volgens Frings.  āfdoͅkə (Hasselt, ... ), āvdoͅgə (Lanklaar, ... ), ōͅfdoͅkə (Val-Meer), afdoppen: ps. omgespeld volgens Frings.  avdoͅpə (Halen), āfdoͅpə (Hasselt), a͂fdoͅpə (Zichen-Zussen-Bolder), ōͅfdoͅpə (Wellen), ps. omgespeld volgens IPA.  afdoͅppə (Rummen), afkomen: ps. omgespeld volgens Frings.  ōͅfkōu̯mə (Borgloon), aflappen: ps. omgespeld volgens Frings.  aflapə (Herk-de-Stad), afleggen: āāflegge (Jabeek), ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  aafléGGe (Klimmen), afrekenen: afraekene (Oirlo), aofréékene (Oost-Maarland), ááfrêêkənə (Epen), (gesubst. ww. o.  ‧āfreͅ.akənə (Eys), afscheuren: aafschöre (Sevenum), afscheure (Oirlo), afschieten: aafscheete (Blerick), aafscheeten (Grathem), aafscheten (Roosteren), aafsjeete (Ell, ... ), afscheete (Weert), afsjiete (Meijel), Algemene opmerking: invuller twijfelt over het spellingssysteem (Veldeke). Aangezien de lijst normaal (dus in gewoon Nederlands) is ingevuld, heb ik de lijst letterlijk overgenomen, dus niet(s) omgespeld!  aofsjeute (Eijsden), ps. omgespeld volgens Frings.  afsxitə (Lommel), ⁄āf⁄sxītə (Boekt/Heikant), afschuiven: aafsjoeve (Tegelen), afsnijden: aafsjnieje (Maasniel), afstoten: aafsjtawte (Susteren), aftellen: ps. omgespeld volgens Frings.  āftēͅlə (Hasselt), akkoord zijn: ps. omgespeld volgens Frings.  akuərt zeͅi̯n (Oud-Waterschei), berappen: berape [bəra.pə} (Gemmenich), berappe (Klimmen, ... ), betalen: betaale (Guttecoven, ... ), betaale [betā:lə} (Gemmenich), betale (Ell, ... ), betalen (Egchel, ... ), betaole (Maastricht, ... ), betsale (Kerkrade), betààle (Klimmen), betàòlə (Guttecoven), bətaalə (Kapel-in-t-Zand), che mot geld hebbe veur konne te betoalen (Riksingen), de moes geld hebben om te konnen betoalen (Val-Meer), de moes geld hemme eum te koonen betḁlen (Millen), de moes geld hemme vor te betoulen (Rijkhoven), de moos gelch hebbe om te konne betale (Bree), de moos geld hebben om konnen te betalen (Neeroeteren), de moos geld hemmen om te konnen betalen (Meeuwen), de moos geldj hebben om konneŋ te betaleŋ (Bocholt), de moos gelds hebbe om te konne betale (Reppel), de moos gelds huiben veur te koone te betalen (Vucht), de moos gelj hubbe om te koene betale (Maaseik), de moos geljd heben üm kunnen te betalen (Mechelen-aan-de-Maas), de moos geltj ebbə veur kooune te betalə (Eisden), de moos sentən ebbə veur kooune te betalə (Eisden), de moost geld hemmen om konnen te betalen (Meeuwen), de moost geldj hebbe oom te konnen betalen (Bocholt), de mos gelek ebbe vuur te betale (Maaseik), de mos gèld hebbe veur dat kenne te betale (Lanaken), de mos gèld hĕmmen ver konnen te betâôlen (Grote-Spouwen), de mus geld hebben viër te konnen betaolen (Mopertingen), de mus geld heubben om te konnen betoalen (Vlijtingen), de mus gɛld həbbə vər kónnə tə bətóələ (Bilzen), dich moes gèlt hebbə vjer tə betalə (Zichen-Zussen-Bolder), dich moos geld hèbbd om te betale (Opoeteren), dich moos geldj həbben om te koenen betalen (Rotem), dich moos geljt ebbe om te kenne betale (Lanklaar), dich moos gelt hèbe ôôm te kôône betaale (Neeroeteren), dich moos gĕljt ebbe om kenne te betale (Lanklaar), dich mus geld heubben om te konnen betoalen (Vlijtingen), dig moost geld hebbe vier te konne betalen (Gruitrode), dje moet geld hebbe veur te konne betḁlen (Sint-Truiden), dje moet geld hemme vr koene te betaole (Ulbeek), dje moet geld heube om koene te beteale (Jeuk), dje moet geld həbbe vor konne te betőwele (Montenaken), dje moet mer geld həme vər koene te betaole (Hoepertingen), dje moet mer gelt höbben oem te betaolen (Jeuk), dje moet mer gelt höbben om te köne betaolen (Jeuk), dje mot geld hebben vür te koennen betalen (Horpmaal), dje mut sentən həbə vər tə bətoalə (Sint-Truiden), djee mūt geld hebbe om te kùnne betale (Voort), djie moeit gëld hebbe vör kōēenne te betā(e)len (Sint-Lambrechts-Herk), djis moat geld hebbe vər te koene betoale (Nieuwerkerken), djè moetet ge-ld hëbbe vor koëne te betā-le (Wellen), djè mut geld hebbe om konne te betoale (Beverst), djə moət gelt həbbə om koənnə te betaəle (Alken), djə mut seͅntə eͅbə veur tə kunə bətōͅlə (Sint-Truiden), doch mōs geͅldsj həbbə om keͅnnə tə bətālə (Stokkem), doe moos geltj høbbe viëər tə konnə bətaalə (Opitter), du moos geldj hébben om konnen te betalen (Neeroeteren), dze mut gält hebbə vər kûnə tə bətoͅlə (Sint-Truiden), dzi mut gɛlt həbə vər kunə tə bətoͅələ (Heers), dzië moeit senten hemmen vər te betaelen (Sint-Lambrechts-Herk), dzje moet geld hubbe im te koenne betaəle (Hoepertingen), də mos geld habbən vēr tə konnən bətaōlən (Eigenbilzen), də mos gēͅlt həbbə vør konnə tə bətālə (Lanaken), də mōs geͅlt əbən oͅm koͅnən tə bətālən (Leut), də môs gēͅlt həbbə øm kinnə te bətalə (Lanaken), fīr tə betalə mōͅstə cheͅlt heͅbə (Neerglabbeek), ge met geld hemme oem te kunne betāole (Tessenderlo), ge moet geld genøg hemmen om mig te kunnen betalen (Kaulille), ge moet geld hebben om te kunnen betalen (Kerniel, ... ), ge moet geld hebben om te kunnen betaolen (Achel), ge moet geld hemmen om kunnen te betaolen (Achel), ge moet geld hemmen om te konne betalen (Peer, ... ), ge moet geld hemmen om te kunnen betaailen (Hechtel), ge moet geld hemmen om te kunnen betalen (Hamont), ge moet geld hemmen veur te kunnen betalen (Helchteren), ge moet geldj hebben om te konnen betalen (Maaseik), ge moet gelit hemmen om te kunnen betoalen (Hamont), ge moet ze jêst hêmmen om kunnen te betaolen (Lommel), ge moot geldj hebben om konnen te betalen (Opoeteren), ge moot gelt hemme om te konne betale (Ellikom), ge moot gelt hemme vèr te konne betale (Ellikom), ge mot geld hemmen om kunnen te betaolen (Paal), ge mut geld hemme oem te kunne betoale (Tessenderlo), ge mut geld hemme veur te kunne betale (Beringen), ge mut geld hemmen om kunnen te betaolen (Lommel), ge mut geld hemmen um te kunnen betoalen (Lommel), ge mut gèlt hemme veu te kunne betaole (Lommel), geei moet gèld hemmen om te kunne betaolen (Hamont), gelt øbə ym kunə tə bətalə (Mechelen-aan-de-Maas), ger moet geeld heube vjeur konne te betoule (Zichen-Zussen-Bolder), geͅ mut mer geld høbə om tə ky(3)̄ənə btḁlə (Rutten), geͅld moͅste heͅbbə vir tə koͅnne pətoͅlə (Zutendaal), gij moet geld hebben voor kunnen te betalen (Beringen), gè mot geld hebbe om te kunnen betoalen (Kaulille), gə mot geͅld heͅmə um kunə tə bətōͅlə (Beverlo), gə mut cɛntən hɛmmən om tə kùnnən bətōͅlən (Genk), gə mut g(tm)lt hɛmən øm tə kønən bətoͅlən (Overpelt), gə mut geͅlt heͅmmən oͅm tə kønnə bətōͅlən (Hamont), gə mət gɛlt həbən oͅm tə kønən bətalən (Zolder), gə mət gɛlt hɛmən um tə kùnən bətōlən (Tessenderlo), gɛ mut geld hêmmen om tɛ kunnɛn betowwɛlɛn (Lommel), he moos geldj hèllen ôm kônnen te betalen (Neeroeteren), hè moet geld hemmen om kunnen te betaailen (Hechtel), hèj moot geld hemmen veur te kunne betaele (Zolder), je moit geld həbbe om te kanne betoale (Wilderen), je mot geld heubba veur te konna betoala (Tongeren), je môt geld hebbe veur te koone betaôle (Tongeren), jest geld hemmen um te betalen (Kwaadmechelen), jië moet geld həbben vər te koenen betaolen (Sint-Lambrechts-Herk), oe moet geld hemmen um te kunnen betalen (Hechtel), om te koͅnne bet(a)ōͅle moet zje eente hebbe (Sint-Truiden), vir konən tə bətālə (Opglabbeek), zĕ moit geld heͅbben om te konnen betōͅlen (Diepenbeek), zə mot gɛlt hɛbbə vür tə kōnnə bətōͅlə (Sint-Truiden), zə mut chailt høbə før tə kunə bətōͅlə (Borgloon), žə moit gäilt hämən vør tə koinə bətōͅələn (Diepenbeek), (gesubst. ww. o.  bətā.lə (Eys), Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssyteem Veldeke, maar het is gewoon in het Nederlands genoteerd en heb het daarom letterlijk overgenomen (dus niets omgespeld!).  betale (Klimmen, ... ), alle twee  dje moet gelt hebbe om te betaole (Sint-Truiden), dich is onbeleefd, minderwaardige personen  ge moot (moos) geljd hēbben ūm te kūnnen betalen (Neeroeteren), geld e sleepend  ge moet geld um te kunnen betoalen (Hamont), je franse uitspraak  je mot geld heubba veur konna te betoala (Tongeren), je zoals de franse je  je moat geld hèbba om te koana betoala (Tongeren), maar weet niets van huidag gebruik  my dunkt: vor tə konə betḁ̄le (Opgrimbie), o = oo korter uitgesproken  doe most geljd hubbe veur konne te betale (Molenbeersel), oe van koene kort  djə mo(ə)t gelt həmə vuer te k(oe)nə bəta(o)ələ (Gutshoven), onduidelijk  ge moot geldj hebben om (vieer) te konnen betalen (Opoeteren), je mut geld hɛbbe veur koene te betoolen (Broekom), sje móit geld heubə veur kooinə tə bətaalə (Tongeren), Opm. dit is hier een algemeen gebruikelijke term!  betalen (Tegelen), ps. omgespeld volgens Frings.  bēͅha͂lə (Zelem), bətalə (Peer), bətau̯lə (Velm), bətālə (Hoeselt, ... ), bətolə (Herk-de-Stad), bətōlə (Niel-bij-St.-Truiden), bətōͅlə (Halen, ... ), bətōͅu̯ələ (Rummen), bətōͅələ (Opheers, ... ), bətōͅəl’n (Diepenbeek), bətoͅələ (Sint-Truiden), bətoͅələn (Hamont), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de "# met een punt erboven"en de "hoge u"(resp. omgespeld: ‹ en ?) staat nog een ~; deze combinatieletters zijn niet te maken/om te spellen en heb alleen de "# met een punt erboven"en de "hoge u"omgespeld.  bətōͅ~u̯lə (Kermt), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de ‹ staat nog een ´; dit tekentje heb ik niet meegenomen in de omspelling!  bətōͅlə (Ketsingen), ps. omgespeld volgens Frings. Tussen de "a met een rondje en een punt erboven"staat nog een ~; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen en heb alleen de "a met een rondje en een punt erboven"omgespeld: å.  bəta͂lə (Gelieren/Bret), ps. omgespeld volgens IPA.  bətoͅələn (Achel), sch van cheval  dich moost geldsch hèbben om te konnen betlen (Bocholt), ver is dof  dje mut knabben èbbe ver te kunne betale (Hasselt), doe moos gēld hebben vĕr te hainen betale (Moelingen), blechen (du.): Van Dale (DN): blechen, dokken, neertellen, betalen.  bleche (Herten (bij Roermond)), bloeden?: blooen (Hoensbroek), blooje (Herten (bij Roermond)), daalleggen: ps. omgespeld volgens Frings.  knoͅtsə doleͅgə (Herk-de-Stad), daaltellen: ps. omgespeld volgens Frings.  da͂ltēͅlə (Hasselt), dōͅlteͅlə (Halen), de buidel openmaken: ps. letterlijk overgenomen (dus niet(s) omgespeld!).  maak d’r bül oape (Heerlen), de knip trekken: Opm. knip = beurs.  de knip trèkken (Heythuysen), dokken: dokke (Maastricht, ... ), een einde eraan maken: ’n ènj draan make (Sittard), geld laten zien: loat ins geld zieë (Heerlen), gelijk tellen: geliek télle (Milsbeek, ... ), lappen: vgl. Bargoens lappen.  lappe (Weert), laten schieten: laote sjeete (Kinrooi), loskrijgen: ich kan niks van ’m loskriege (Sittard), lossen: losse (Kinrooi), neertellen: ps. omgespeld volgens Frings.  niərteͅlə (Ophoven), over de brug komen: euver de bruk komme (Maasniel), euver de bruk kommen (Velden), euver de bröek komme (Sittard), euver de brögk kòmme (Tegelen), euver de brök komme (Baarlo, ... ), euver de brök koome (Leuken), euver de brök koume (Maastricht, ... ), euver de brök kòmme (Echt/Gebroek, ... ), euver de brök kómme (Roermond), euver de brök kômme (Limbricht), euver de brök kôôme (Neeritter), euvər de brök kəmmə (Holtum), kom uns euver te brök met te sent (Wijk), kump euver de brök (Swalmen), over de brug kòmme (Middelaar), over de brök kaome (Weert), over de brök kòmme (Beegden), over de brùk kommen (Roosteren), ovver de brug kômme (Oirlo), ŏver al breug kŏmme (Meijel), uever de bruk koome (Heerlen), uver de broek kome (Kerkrade), uver de bruk kaome (Mechelen), uver de brök komme (Heugem), èùver de brök kome (Neer), òvver de brug koome (Milsbeek, ... ), över de bruk kome (Grevenbicht/Papenhoven), över de brök komme (Valkenburg), üaver de brük kumme (Hoensbroek), üver de bruk komme (Jabeek), Algemene opmerking: deze vragenlijst/dit antwoord zo letterlijk mogelijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  êuver de brök kòmme (Maastricht), Opm. dit is hier een algemeen gebruikelijke term!  over de brug komen (Tegelen), ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  euver de brōk kōmmen (Urmond), euver də brök komə (Heer), ps. letterlijk overgenomen (dus niet(s) omgespeld!).  euver de brŭk kômme (Schimmert), kŏm üver de bruk (Heerlen), ps. letterlijk overgenomen (dus niets omgespeld!).  euver de brōk komme (Maastricht), ps. letterlijk overgenomen!  euuver de brök kŏĕmme (Oirsbeek), ps. omgespeld volgens Frings.  ivərə brēͅi̯g komə (Bree), vər də brək kōmə (Neerharen), overeenkomen: ps. omgespeld volgens Frings. (de j achter de i staat wat lager geschreven en omgespeld als: ?).  ii̯vərēͅi̯n komə (Waterloos), overkomen: euverkómme (Obbicht), ps. omgespeld volgens Frings.  ēi̯əvərk"mə (Spalbeek), ēvərk"mə (Hasselt), ēvərkomə (Peer), ēvərkōmə (Hasselt), īvərky(3)̄mə (Opglabbeek), īəvərkomə (Opglabbeek), jeͅvərkwəmə (Rosmeer), kou̯m eͅns ōvər (Kinrooi), ovərkoͅmn (Lommel), ovərkoͅmən (Lommel), ōvərkōͅmə (Lommel), vørkōmə (Wintershoven), vərkomə meͅt bətālə (Mechelen-aan-de-Maas), vərkōͅmə (Lanklaar), y(3)̄vər kūme (Rotem), y(3)̄vərkūmə (Bocholt), yvərkumə (Bocholt), øi̯vərkoͅumə (Borgloon), øvər kōmə (Teuven), øͅi̯vərkōͅmə (Wellen), øͅvərkōͅmə (Wellen), ps. omgespeld volgens Frings. Het -tekentje heb ik letterlijk overgenomen.  koməs ⁄ovər (Neerpelt), ps. omgespeld volgens IPA.  eͅuvər’koumə (Gelinden, ... ), yi̯øvərkōmə (Tongeren), rappen: rape [ra.pə} (Gemmenich), schuld vereffenen: dije mot gēld hubben om oer schuld te vereffenen (Zonhoven), uit de schoot doen: ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  ōēt de sjouwt dôôn (Klimmen), uitbetalen: oetbetale (Baarlo), Opm. zo wordt het ook genoemd.  oetbetale (Schimmert), uitdokken: Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssysteem Veldeke, maar met een vraagteken erachter; de lijst is gewoon in het "Nederlands"ingevuld en heb het daarom maar letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  oetdokke (Ulestraten), uitstrijken: Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssyteem Veldeke, maar het is gewoon in het Nederlands genoteerd en heb het daarom letterlijk overgenomen (dus niets omgespeld!).  oetsjtrieke (Klimmen), van leer trekken: van lèer trèkken (Roosteren), vereffenen: vereffene (Echt/Gebroek), ps. omgespeld volgens Frings.  vareͅfənə (Maaseik), vəreͅfəvə (Maaseik), wat laten zien: wat laote zīēn! (Oirlo) 1. berappen, bezahlen; 2. zahlen, bezahlen || betaaldag, jaarlijkse ~ bij de notaris [bamis?] [N 21 (1963)] || betalen || betalen, geld uitgeven || betalen, meestal gezamenlijk bijdragen bij kaart- of ander spel || Betalen, over de brug komen [afschieten?] [N 21 (1963)] || de betaling voor bijv. geleverde goederen [paai] [N 89 (1982)] || Hoe zegt ge in uw dialect: "ge moet geld hebben om kunnen te betalen"of "ge moet geld hebben om te kunnen betalen"? De gehele uitdrukking weergeven. [ZND 36 (1941)] || veel kosten hebben, veel moeten betalen [brokken] [N 89 (1982)] || zahlen, bezahlen III-3-1
betaling <uitdr.> boter bij vis!: booter biej de vösj (Sittard), afrekening: aafrèkəning (Montfort), aafréékəning (Roermond), aefraekening (Weert), áfréékəning (Gennep), bedrag: bədraa.g (Kelpen), betaling: betaling (Doenrade, ... ), betāling (As), bətaling (Beesel, ... ), bətāōling (Maastricht), bətààling (Susteren), bətááling (Venlo), (oej = loon).  betaling (Herten (bij Roermond)), contant (<fr.): kontant (Neer), geld vangen: geldj vangen (Stein), handgeld: handgeld (Eksel), koop: de kŏŭp (Schimmert), paai: paai (Ittervoort, ... ), pej (Posterholt), pèj (Heel, ... ), pof: poef (Kerkrade), rekening: de rekening (Itteren), schuld hebben?: schoot han (Eys) de betaling voor bijv. geleverde goederen [paai] [N 89 (1982)] III-3-1