e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
betonneren uitbetonneren: ūtbǝtonērǝ (Kelmis) Een schacht of een hulpschacht werd in plaats van gestut ook wel met een laag beton afgedekt. Het betonneren was van jongere datum dan het plaatsen van ondersteuningen. [monogr.] II-4
betonzand ballast: balas (Blerick, ... ), bergkiezel: bɛrǝxkejzǝl (Bree), bɛrǝxkizǝl (Gronsveld, ... ), bɛrǝxkrizǝl (Zepperen), bɛrǝxkīzǝl (Beverst, ... ), betongrind: bǝtǫngrent (Tungelroy), bǝtǫngrentj (Weert), bǝtǫngrēnt (Middelaar), betonkies: betǫŋk ̇īs (Kerkrade), betonkiezel: bǝtonkezǝl (Munstergeleen), bǝtonkizǝl (Meijel, ... ), bǝtonkēzǝl (Dieteren, ... ), bǝtuŋkīzǝl (Opglabbeek), bǝtǫnkizǝl (Klimmen), bǝtǫŋkizǝl (Eys), betonstof: bǝtoŋštǫf (Rothem), betonzand: betonzand (Stein), bǝtonza.nt (Weert), bǝtonzant (Meijel), bǝtonzaŋk (Tegelen), bǝtǫnzant (Kleine-Brogel), bǝtǫnzantj (Haler), bǝtǫnzaŋk (Belfeld), bǝtǫŋzant (Ulestraten), drijfzand: drīf˲zānt (Rekem), fijne kiezel: fē̜nǝ kizǝl (Tessenderlo), gewassen kiezel: gǝwasǝ kizǝl (Kleine-Brogel, ... ), gǝwasǝ kīzǝl (Beverst), gravier: gravi (Mal, ... ), gravjē (Hoeselt), gravī (Berverlo), gravīr (Sint-Truiden), grijze maaszand: grīzǝ mās˲zant (Klimmen), grind: grenjt (Herten), grent (Maaseik), grind (Geulle), grēnt (Kaulille), grove kiezel: gruf kizǝl (Kleine-Brogel), grǭvǝ kizǝl (Noorbeek, ... ), grove zand: grovǝ zant (Boorsem), grōvǝ ccc (Stokrooie), grōvǝ zant (Kaulille), grōvǝ zantj (Ell), grǭvǝ zanjt (Schinveld), grǭvǝ zānt (Maastricht), jrōvǝ zaŋk (Vaals), kies: k ̇īs (Bleijerheide, ... ), kīs (Montfort, ... ), kiezel: kizǝl (Houthalen, ... ), kiǝzǝl (Alken), krīzǝl (Sint-Truiden), kēzǝl (Tungelroy), kīzǝl (Diepenbeek, ... ), kiezelzand: kizǝlzaŋk (Heerlen), kēzǝlzantj (Heythuysen), maasgrind: mās˲grent (Gulpen), maaskiezel: māskejzǝl (Bree), māskesǝl (Sittard), mǭskizǝl (Eijsden), maaszand: mās˲zant (Kaulille), mās˲zānt (Mesch), māwǝs˲zant (Stokrooie), mǭs˲zant (Kuringen), mengsel: męŋsǝl (Rumpen, ... ), poussière: pušē (Hoeselt), rijnzand: rejnzant (Bree), ręjnzant (Kaulille, ... ), ręjnzānt (Tessenderlo), riviergrind: rǝvīrgrēnt (Ottersum), scherp zand: sxɛ̄.rǝp ˲zānt (Achel), scherpe zand: sxɛrpǝ zant (Zonhoven), sxɛrpǝ zānt (Lommel), šęrǝpǝ zanjt (Susteren), scherpe zavel: sxɛrǝpǝ zǭvǝl (Bevingen), stol: stǫl (Stein), štǫl (Gulpen, ... ), zavel: zāvǝl (Helden) Grove, kiezelachtige zandsoort die wordt gebruikt bij de bereiding van beton. 'Maaszand' was volgens de invuller uit L 316 een grove zandsoort. Zie ook het lemma 'Metselzand'. [N 30, 48] II-9
betrappen aanhouden: aangehâgen (Stokrooie), aonhage (Hasselt), aonhâəven (Kwaadmechelen), attraperen (<fr.): atraperə (Borgloon, ... ), atrapērən (Hamont, ... ), atrappeeren (Koersel), atrapperə (Maastricht), atrappéere (Wellen), atrəpiərə (Kortessem), attrapeere (Beverlo, ... ), attrapeeren (Achel, ... ), attrapeerə (Montfort, ... ), attrapeiren (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), attrapere (Haelen, ... ), attraperen (Bree, ... ), attrapēīre (Opglabbeek), attrapieren (Sint-Truiden), attrapieëren (Groot-Gelmen), attrappeerə (Oirsbeek), attrappere (Maastricht, ... ), attrapperen (Blerick), attrappiere (Heers), attrappèren (Eigenbilzen), attrapèere (Gruitrode), attrapèren (Opglabbeek), attrejeeren (Lommel), getrappjè:t (Mal), gəattrapert (Vroenhoven), àtràpeerə (Venlo), àttrappēērə (Maastricht), àttràppeerə (Maastricht), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  geààtrààp.peert (Maastricht), Opm. zo wordt het ook genoemd.  attrapiere (Tienray), ps. letterlijk overgenomen, zoals invuller het genoteerd heeft (dus met ´ op het eind; dit niet omgespeld!).  attraperĕ (Echt/Gebroek), ps. omgespeld volgens Frings!  atrapērə (Houthalen), beetpakken: beetpakken (Kwaadmechelen), betrappen: betappen (Neeroeteren), betrappe (Blerick, ... ), betrappen (Born, ... ), betrappĕ (Vroenhoven), betrapt (Oirlo), betràppe (As), betráppe (Swalmen, ... ), bètrappə (Guttecoven), bətrappə (Grathem, ... ), bətràppə (Susteren), in de kuif pikken: in de kuif pikke (Venlo), knoepen: knoepen (Hasselt), krijgen: krije (Lontzen), op de tij komen: cf. WNT sub tijd: te tijde, te tij, 1. bijtijds, tijdig; -2. te gelegener tijd.  drop te tij koûmen (Jeuk), op den tij kø͂ͅme (Spalbeek), op een nest vangen: op ⁄en nest vange (Opitter), op te tij komen: cf. WNT sub tijd: te tijde, te tij, 1. bijtijds, tijdig; -2. te gelegener tijd.  d⁄rop te tij komen (Borlo), opdoemen: opdūme (Borgloon), opdoen: opdoe[e}n (Wellen), opdoe[i}n (Zepperen), opdun (Ulbeek), opdôên (Ulbeek), oppakken: upache (Susteren), pakken: pakke (Beverlo, ... ), pakken (Achel, ... ), pakken vuurij hè wol voertloopen (Bilzen), pakkə (Meldert), pakə (Gutshoven), pākken (Sint-Truiden), pàkə (Loksbergen), snappen: gesnap (Maastricht), schnappe (Moresnet), sjnappe (Geleen, ... ), sjnàppə (Heerlen), snappe (Kaulille, ... ), snappen (Bocholt, ... ), snôpen (Kuringen), stekken: gestekt wèren (Achel), ter tij komen: cf. WNT sub tijd: te tijde, te tij, 1. bijtijds, tijdig; -2. te gelegener tijd.  ter teͅi kōmə (Hasselt), traperen (<fr.): getrappèrd (Vucht), trap[i}ērən (Diepenbeek), trapeere (Simpelveld, ... ), trapeeren (Diepenbeek, ... ), trapeerə (Schinnen), trapere (Blerick, ... ), traperen (Eksel, ... ), traperə (Doenrade), traperən (Beringen, ... ), trapērn (Zonhoven), trapērə (Opgrimbie, ... ), trapijeere (Waltwilder), trappeejeren (Lommel), trappeere (Beringen, ... ), trappeeren (Helchteren, ... ), trappeerə (Kapel-in-t-Zand, ... ), trappeerən (Urmond), trappeire (Nieuwstadt), trappeiren (Bree), trappere (Amby, ... ), trapperen (Blerick, ... ), trappiere (Riksingen), trappjierre (Grote-Spouwen), trappärə (Zichen-Zussen-Bolder), trappèren (Opoeteren), trappèrn (Brunssum), trappére (Klimmen, ... ), trapère (Rosmeer), trapèèrən (Diepenbeek), trapééren (Riemst), trap‧ēərə (Eys), trap⁄jɛr`ə (s-Herenelderen), tràpeerə (Gennep), tràpers (Sevenum), tràppeere (Sevenum), tràppeerə (Epen), tràppéére (As), trápeerə (Heel), trâpiere (Venray), trâppere (Schimmert), tttrapeerə (Beverlo), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  trappiere (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  tràpēērə (Nieuwenhagen), ps. omgespeld volgens RND!  trəpēͅrə (Meeuwen), uitkomen: bij hun oetkoe[u}mme (Geistingen), outkome (Sint-Lambrechts-Herk), oͅp ø͂ͅt kōmə (Herk-de-Stad), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  dó bən ig just bīē ūūtgəkūūmə (Opglabbeek), vangen: vangen (Hasselt), vatten: fḁleͅ (Leopoldsburg), verrassen: verrasse (Paal), verrassen (Achel, ... ), verrāsen (Diepenbeek), verràsse (As), veͅra[ə}sse (Leopoldsburg), verschalken: verschalken (Lommel) betrappen [ZND 32 (1939)] || een dief bij het stelen verrassen [betrappen, attraperen] [N 90 (1982)] III-3-1
betrekken (lucht) ... maar het duurt niet lang: mē et doeēt neet lang dan kumt ⁄n schoel (Ingber), ... maar nog niet vast: me nog neet vas (Geulle, ... ), aantrekken: de loch(t) trêk aon (Kerkrade, ... ), de loeët trêk aon (Kerkrade, ... ), aanzetten: de locht zet aan (Overpelt), de locht zet oa’n (Eksel), de lucht zet aan  də loͅxt set àn (Opglabbeek), afgaand weer: aafgaond wĕĕr (Merkelbeek), apparence van regen: aprènsje van reeëge (Ten-Esschen/Weustenrade), (Fr. apparence).  apprentsje va raenge (Klimmen), bedenkelijk: bödinkölök (Stevensweert), beginnen te betrekken: begint te betrekke (Roermond), beginnen te dreigen: ⁄t begint te dreige (Susteren), belommeren: belómmert (Blerick), benauwde lucht: benauwde locht (Hoensbroek), berouwen: berouwe (Tungelroy), berouwen (Haler), betrekken: betrect (Gulpen), betrek (Roermond), betrekke (Roermond), betrekken (Roermond), betrekkə (Pey), betrektj (Neer, ... ), betrĕkke (Schimmert), betrikt (Guttecoven), betrokke loch (Eys, ... ), betrokke locht (Weert), betrokken (Sint-Odiliënberg), betrèk (Gronsveld), betrèkke (Klimmen, ... ), betrékkə (Oirsbeek), betrêkke (Buchten), butrèkke (Rimburg), bətrekkə (Tegelen), bətrikə (Teuven), bətrèkkə (Simpelveld), bətrékkə (Maastricht, ... ), bətrük (Boorsem), de laog īs betrokke (Meijel), de loch betrek (Maastricht, ... ), de loch betrekt (Hoensbroek), de loch betruk (Heerlen, ... ), de loch betrukt (Nuth/Aalbeek, ... ), de loch betrèk (Beek, ... ), de loch betrék (Gronsveld), de loch betrök (Grevenbicht/Papenhoven), de loch betrùk (Obbicht), de locht betrekt (Obbicht, ... ), de locht betrêktj (Ell), de loech betrëkt (Schinnen), de loog betrekt (Velden), de loog betroekt (Welten), de loog betrékt (Tegelen), de loogt betrèkt (Sevenum), de loojt betrekt (Mheer), de lōch betruk (Heerlen), de lōōgt betrèkt (Sevenum), de lŏch betrukt (Hoensbroek), de lŏĕcht betrekt (Oirsbeek), de lucht betrekt (Roermond), de lucht bətreͅkt (Halen), de lòch betrukt (Hoensbroek), de lòch is betròkke (Waubach), de lòcht betrékt (Meijel), de lóch betrèkt (Echt/Gebroek, ... ), de lóch betrék (Herkenbosch), de lócht betrékt (Milsbeek, ... ), de lóg bətrék (Kapel-in-t-Zand), de lôch betrek (Venlo), de lôch betrekt (Baarlo), de lôch betrèk (Limbricht), de lôch betrék (Tegelen), de lôg betrêk (Sittard), de löch betrèkt (Jabeek), də lōch bətrèk (Venlo), də loͅx bətreͅk (Ketsingen), də loͅxt bətreͅkt (Lanklaar), də luch betrèk (Venlo), də lòch bətrek (Maastricht), də lòch bətrék (Nieuwstadt), də lócht bətrēktj (Haelen), də lócht bətréktj (Haelen), het betrekjt (Ophoven), het betrekt (Neeroeteren), het betrèk (Eigenbilzen), het betrèktj (betrokke) (Kinrooi), het is aa-n:t betrekke (Hoensbroek), hət betrèèktj (Thorn), loeêt betrukt (Kerkrade), ut betrek (Venlo), ut bətrek (Maastricht), ut bətréktj (Heel), ət bətrèk (Venlo), ət bətrék (Maastricht, ... ), ət bətréktj (Heythuysen, ... ), ət bətrökt (Heerlen), ət bətrɛk (Maastricht), ət wijər bətrik (Hasselt), ’t betrēkt (Egchel), ⁄t betrik (Maastricht), ⁄t betrikt (Margraten), ⁄t betruk (Kunrade, ... ), ⁄t betrukt (Holz), ⁄t betrèk (Geleen), ⁄t betrèkt (Noorbeek, ... ), ⁄t betrék (Caberg), ⁄t betrékt (Gennep), ⁄t betrêkt (Melick), ⁄t betrëkt (Heerlen), ⁄t bətrèk (Heer), ⁄t bətrék (Sittard), ⁄t waer betrèk (Sittard), ⁄t wéér betrekt (Oirsbeek), de lucht betrekt  də loͅx bətrük (Mechelen-aan-de-Maas), də loͅxt bətrek (Niel-bij-St.-Truiden), de lucht betrekt.  (də løx) bətrekt (Maaseik), də lox bətreͅk (Ingber), də løxt bətreͅkt (Beringen), Nb. 1: de "o"is nog geslotener dan "ó". Nb. 2: de "e"van "der".  de lŏg betrekt (Tegelen), Nb. e meer palataal.  ⁄t waer betrekt (Tienray), t betrekt  ⁄t bətreͅkt (Peer), bewolken: bewolke (Pey), bewolkt (worden): bəwoͅlkt (Sint-Truiden), bewolkt worden: de lóch weurd bewólkt (Echt/Gebroek), bijeentrekken: de lucht trekt bijeen.  də løxt treͅkt biən (Beverlo), dat belooft regen: dat beloft raegen (Oirlo), dat wordt regen: dat wördt raegen (Oirlo), de hemel betrekt: de heemel betréktj (Eind), de hemel trekt toe: de heemel trektj tów (Eind), de wolken komen: de wauwke komme opzètte (Klimmen), dicht worden: də loͅxt wērt dek (Waterloos), də loͅxt wərdek (Beringen), dichtgaan: de locht gat dik  də loͅxt gàt dik (Herk-de-Stad), dichttrekken: de leucht trekt deecht (Meijel), de loxt treͅkt dext (Hamont), de luch trek dich (g) (Blerick), de lòcht trekt deecht (Middelaar), dik worden: de loch weurd dik (Geulle), dik zijn: de lŭch is dik (Susteren), dikke lucht: dikke lōē.t (Mechelen), en dikke lŭch (Susteren), ’n dikke lôch (Velden), donker worden: ⁄t weurd doonker (Caberg), draaien: draaien (Meeuwen), dreigen: dreigt (Posterholt), dringen: dringe (Tungelroy), duister worden: dūūster (Echt/Gebroek), ut wèrt dūūstər (Kapel-in-t-Zand), ’t werd dusjter (Meijel), ⁄t wurd duuster (Sittard), ⁄t wördt duuster (Oirlo), eens worden: de loch wûûrd eins (Klimmen), er is get op komst: t⁄er is get op kôms (Maastricht), er komen wolken op: dao homme wōōke op (Jabeek), er komt een schuil op: dao kumpt ein sjoel op (Stein), er komt get op: daò kump get op (Sittard), er komt get van: die loch, dao kump get van (Montfort), er komt weer een schuil: dôô kump weer ’n sjŏĕl (Echt/Gebroek), er zit verandering in de lucht: d⁄r zit verànnering in de lòcht (As), d⁄r zit verànnering in ne lòcht (Opglabbeek), d⁄r zit verànnering inne lòcht (Gruitrode), gaan betrekken: betréke gaon (Roermond), de loch geit betrekke (Klimmen), de lòòg geit betreikke (Posterholt), de lóch geit betrèkke (Susteren), ut geet betrékke (Doenrade), ət geet bətrikkə (Brunssum), ət geet bətrékkə (Heerlen), ət geit bətrèkkə (Schinnen, ... ), ət gèjt betrèkkə (Hunsel), ’t geit betrèkke (Boukoul, ... ), ⁄t geet betrekke (Eygelshoven, ... ), ⁄t geit betrekken (Blerick), ⁄t gēīt betrèkke (Puth), ⁄t göt betrekke (Venray), gaan bewolken: t⁄ gut bewolken (Venray), gaan regenen: ət xeͅt reͅnə (Teuven), ⁄t gôt raegene (Oirlo), gaan toetrekken: ⁄t gēīt toetrèkke (Puth), gaan zitten: de locht get zitte (Bergen), gans betrekken: ’t is gans betrokken (Neer), gek weer: gek weer (Maastricht), grijs worden: də loͅxt waət xreͅis (Kermt), groeien: de loög gruyt (Velden), də løxt grø:jt (Venray), het blijft niet droog: ⁄t blief neet drŭŭg (Gulpen), het bronkt: het is aan het brònke (Eys), ⁄t broonkt (Mheer), het bronkt get: et bronkt get (Heerlen), het goed weer is op: ⁄t good wéér is òp (Gruitrode), het is donker weer: t es donker weer  teͅz dōŋkərwēͅr (Smeermaas), het kan gaan regenen: het kan gaon règene (Montfort), het schoon weer is uit: ⁄t sjōēn wéér is uut (Opglabbeek), ⁄t sjōēn wéér is ówt (As), het weer gaat veranderen: ⁄t waer geit verandere (Boekend), ⁄t wéér gèjt verànnere (Gruitrode), het weer houdt hem niet: het wair hiltj um neet (Ospel), het weer is klaar, maar we krijgen regen: ⁄t wèr is kloar, mar we kriege règer (Meerlo), het ziet uit naar regen: ət ziet ŏĕs naoə rèèn (Simpelveld), inladen: is aan ’t inlaje (Herten (bij Roermond)), zəzènàn(ə)denlâjə (Maaseik), kans op regen: kans op raege (Klimmen), kans op rege (Ubachsberg), klaar weer: kloar waer (Geulle, ... ), lommeren: het lommert  ət lumərt (Romershoven), t loemert  (⁄)t lumərt (Hoeselt), monketig: moonketig (Mheer), omslaand weer: oemsjloand wĕĕr (Merkelbeek), omtrekken: de lucht omtrekt (Venray), onbestendig: ónbestendig (Maastricht), op regen dringen: ⁄t drient op rège (Wijlre), opsteken: opsjtéékə (Swalmen), overlommeren: de lócht euverloo.mert (Zonhoven), overlopen: de locht uvverlupt (Eksel), de loocht euverlaupt (Nunhem), de lóch euverluipe (Montfort), də lòcht is îêvərluipə (Meeuwen), uivərloewəpə (Loksbergen), (euverleep-euverlaupe). Vb. de locht euverluiptj (het betrekt...).  euverlaúpe (Tungelroy), (van werkw. ov\\rlu?\\p\\).  də luxt ovərløpt (Kwaadmechelen), de louch euverleupt  də loͅux ø̄vərlø͂pt (Diepenbeek), overlopen  øvərlupə (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), overtrekken: de loch övertrek (Roosteren), de locht euvertrekt (Roermond), de locht euvertrèktj zich (Thorn), de locht euvertréktj (Tungelroy), de locht ievertrekt (Bree), de log uèvertrèk (Stevensweert), de lóch euvertrek (Roermond), də lox iø̄vərtrek (Riksingen), də loxt ōvərtreͅkt (Lommel), də loͅg ēvərtrek (Hasselt), də loͅux es øͅvərtroͅkə (Wellen), də loͅux øyvərtrek (Borgloon), də loͅux øͅyvərtrek (Wellen), də loͅx ēvərtrik (Hasselt), də loͅxt ē’əvərtreͅkt (Spalbeek), də loͅxt ivərtreͅkt (Bree, ... ), də loͅxt ovərtreͅkt (Lommel), də loͅxt yvərtrəkt (Bocholt), gəvərtrɛkə (Mal), loͅxt iəvərtreͅkt (Opglabbeek), overtrokken (Zonhoven), tøvərtreͅkt (Paal), yjøvərtrukə (Tongeren), îêvərtrékkə (Meeuwen), øvər trokə (Boorsem), ’t euvertrèkjt (Maasbracht), ⁄t es on⁄t øvərtrekə (Hoepertingen), ⁄t oevertrik (Jeuk), de loch euvertruk  də loͅx øvərtrøk (Neerharen, ... ), də loͅx ø͂ͅvərtryk (Rekem), də loͅx øͅvərtrøk (Mechelen-aan-de-Maas), de loucht euvertrikt  də loͅux øͅyvərtrekt (oͅyvərtrok, øͅyvərtroͅkə) (Borgloon), de lucht overtrekt.  loxt ø̄vərtraekt (Kinrooi), geivertrek  gøvərtrēͅk (Hoeselt), het overtrekt.  ət óvərtrɛkt (Achel), Nb. het dakje moet boven de ks komen!!  övertro^k^ken (Roermond), overtrekken  øəvərtreͅkə (Borlo), overtrekt  øvərtri̞k (Vliermaal), overtrekt.  ovərtreͅkt (Leopoldsburg), øvərtreͅkt (Zolder), t overtrekt  ət ovər⁄trekt (Neerpelt), regelachtig: raengel-echtig (Herten (bij Roermond)), regen geven: ⁄t geef raenge (Sittard), ⁄t geuf réégen (Lutterade), regen in de lucht: reͅŋəl en də loͅx (Rosmeer), regen krijgen: weer kriegen regen (Holtum), regen op komst: reinger op koms (Vlodrop), toe gaan zitten: de loch geat tow zitten (Nieuwenhagen), de loch geet touw zitten zodat kans is op reèn (Schaesberg), de lóch geit toè zitte (Venlo), het geit toe zitte (Buchten), toe lucht: tàw loͅuj (Wintershoven), toe zijn: də luxt eͅs tu (Zelem), de locht is touw  də loͅxt es toͅuw (Lummen), toegaan: de loͅxt gi tōͅ (Linkhout), gaat toe  geͅətau (Vliermaal), toetrekken: de loch trekt toe (Velden), de loch trèk taw (Hoeselt), de loche trekj toe (Heythuysen), de locht trekt toew (Bergen), de locht trèckt toe (Grathem), de looch(t) trĕĕkt tow (Panningen), de lòcht trèktj tōe (Haelen), de lóch trekt toe (Blerick), de lóch trèk toe (Boukoul, ... ), de lóch trékt toe (Lutterade), de lóg trèk toe (Maasniel), də loxt treͅkt tuw (Lommel), də loͅx trik tø (Hasselt), də loͅxt treͅkt tuw (Bree), ləocht trekt toe (Meijel), toe trèkken (Lutterade), trek toe (Dieteren, ... ), trekt toe (Roermond), trektj tow (Weert), trék toe (Spaubeek), tutreͅ⁄ə (Kwaadmechelen), ⁄t trukt tsouw (Kerkrade), .... trikt touw  trekt oͅyw (Diepenbeek), de lucht trekt toe  də loͅx treͅk toͅw (Val-Meer), də loͅxt trək tū (Velm), de lucht trekt toe.  də loͅxt treͅkt tū (Bocholt), toezetten: tow zètte (Wolder/Oud-Vroenhoven), de locht zet aan  də lŏxt zeͅtàn (Peer), toezitten: toezitten (Venlo), twijfelachtig: twīēfəleehtieh (Reuver), udderen: uddərə (Sweikhuizen), veranderen: veranderen (Meeuwen), veranderlijk weer: verangerlik waer (Thorn), werken: de loog werkt (Sevenum), zich aanzetten: de loch zet zich aan (Ulestraten), zich berouwen: zich beröjə (Heerlerbaan/Kaumer), zich betrekken: betrèk zich (Born), betrêkke (zich) (Gronsveld), de loch betrek zich (Schimmert), de loch betrek ziech (Maastricht), de loch betrikt ziech (Eijsden), de loch betrèk zich (Heugem, ... ), de loch is zich aon het betrekken (Wijk), de locht betrökt zich (Stein), de loeët betrukt zich (Bleijerheide), het betrek zich (Buchten), het betrukt zich (Hoensbroek), het betrèkt zich (Bree), hət bətréék zich (Hulsberg), ut weer betrek ziech (Maastricht), zich betrekke (Doenrade, ... ), zich betrekken (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), zich betrèkke (Doenrade, ... ), zich betrèkken (Stein), zich betrəkkə (Oirsbeek), ziech betrekke (Heer), ziech betrèkke (Simpelveld), ziech bətrèkkə (Maastricht), zieh betrèèkke (Guttecoven), ət bətrék zich (Schimmert), ət bətrêk zich (Beesel), ət weer bətrèk zĭĕch (Maastricht), ⁄t betrek zich (Venlo), ⁄t betrēk ziech (Maastricht), ⁄t betrukt zich (Vrusschemig), ⁄t betrèk zich (Maastricht), ⁄t betrèkt zich (Beesel), ⁄t betrék zich (Spaubeek), ⁄t betrükt zisch (Vaals), zich dichttrekken: də loͅxt treͅktseg dext (Kaulille), zich gaan betrekken: de loch geit zich betrèkke (Klimmen), de loe-et geet zich betrekke (Mechelen), de lôch geit zich betrekke (Schimmert), də loch gijt zich bətrekkə (Grevenbicht/Papenhoven), də lu(w)ət xeͅt səx bətreͅkə (Teuven), də luət˃ gēt˃ zex bətreͅkə (Eys), geet zich betrèkke (Vijlen), ət geet zich betrikke (Epen), ət geit zich betrèkkə (Schimmert), ⁄t (wèr) geit zich betrekke (Schimmert), (niet exact).  ⁄t geit zich betrééke (Geleen), zich gaan overtrekken: de locht geit zich toetrékke (Tungelroy), zich klaren: klaort zích déck (Hout-Blerick), zich niet houden: het hèltj sich neet (Echt/Gebroek), zich opsteken: de lóch stik zich op (Venlo), zich overtrekken: de lócht euvertrekt zich (Roermond), zich potdicht zetten: de loch zèt zich pottoe (Sittard), zich toe gaan pakken: de lòch geet zich toow pakke (Waubach), zich toetrekken: de loch trek zich toe (Reuver), de loch trêkt zich toe (Vlodrop), de locht trekt (zich) toe (Maasniel), de locht trèkt zich tûw (Bree), de locht trèktj zich toe (Thorn, ... ), de lo͂ch traek zich toe (Melick), de lòch trek zich toe (Baarlo), de lòcht trekt zich toe (Neer), de lóch trék zich toe (Born), de lôg is zig aan ’t toe-trèkke (Tegelen), dəloͅxtreͅksixtòuw (Maaseik), locht trêktj zich toe (Ell), trektj zich tow (Weert), Nb. "oe"met sleeptoon.  de lócht trèktj zich toe (Horn), zich toezetten: de loch zét zich toe (Grevenbicht/Papenhoven), de locht zit zich toewe (Beegden), de lowt zetj zich tów (Ospel), de lôch zet zich toe (Blerick), zät zex tuw (Rotem), de loch zet zich toe  də loͅx seͅt sex ’touw (Lanklaar), de locht trekt zich toewe  də loͅxt treͅk⁄t zex tuw (Ophoven), de lucht zet zich toe  də loͅx zɛt zex to̝ͅw (Mechelen-aan-de-Maas), zich verduisteren: zich verduustere (Doenrade), zich volzetten: de lucht zet zich vol (Holtum), zwaar worden: de locht weurtj zwaor (Leuken), zwaarden: Nb. Eerste gedeelte van de "éé"zweemt iets naar u.  de locht zwéértj (Leuken), zware lucht: een zjwaor lŏĕcht (Oirsbeek), ein zjwaor locht (Herten (bij Roermond)), ’n zwoar log (Stevensweert), zwart worden: ⁄t weurt zwart (Oost-Maarland) betrekken (lucht) || betrekken van de lucht || de lucht betrekt || dicht gaan zitten zodat er regen dreigt, gezegd van de lucht [de lucht overtrekt, groeit, belommert] [N 22 (1963)] || eerst helder zijn, maar daarna dreigen te gaan regenen, gezegd van het weer [zich berouwen] [N 81 (1980)] || er dreigt regen III-4-4
betrouwbaar persoon betrouwbaar: betroewbaar (Lutterade, ... ), een ganse?: ənəgáánsə (Epen), goed (bn.): goot (Maastricht), op verlaten: op verloaze (Vaals) een persoon waar je op aan kunt, die altijd juist handelt [ervezand] [N 85 (1981)] || iemand of iets betrouwbaar achten [vertrouwen, trouwen] [N 85 (1981)] III-1-4
betten van een wonde afwassen: afwassĕ (Heppen), baden: baaen (Hasselt), baaien (Bocholt, ... ), baaijen (Hechtel), baaijə (Geistingen), baaje (Maasbree), baan (Rijkhoven), baden (Rijkel), baeje (Lutterade), baejə (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), baien (Stokrooie), baije (Thorn), bain (Sint-Truiden), baië (Rosmeer), baiën (Kwaadmechelen), bajen (Peer), baoiën (Achel), baojen (Houthalen), baon (Sint-Truiden), baân (Hasselt), bājə (Hasselt), bān (Hasselt), be én (Peer), be-ïn (Koersel), be.ijə (Meeuwen), bea (Lutterade), beeje (Mielen-boven-Aalst), bei-ën (Jeuk), beie (Lanaken, ... ), beien (Jeuk, ... ), beije (Gruitrode, ... ), beijen (Neeroeteren, ... ), beijene (Moresnet), beië (Sint-Truiden), beiën (Dilsen, ... ), beiə (Sint-Truiden), beje (Helchteren, ... ), bejen (Bree, ... ), bejje (Reuver, ... ), bejjen (Maaseik, ... ), bejjə (Maastricht, ... ), bejə (Veulen), beè (Geleen), beën (Neeroeteren), beən (Eigenbilzen), bē (Genoelselderen), bēje (Veldwezelt), bēn (Paal), bēën (Diepenbeek), bēͅjən (Hamont, ... ), bēͅn (Zonhoven), bĕ-ë (Wellen), bĕijen (Hamont), bĕiën (Opglabbeek), bĕjen (Achel), beͅjə (Lozen), beͅə (Kortessem), bie-jne (Kunrade), bieje (Gronsveld), biejen (Sint-Martens-Voeren), bieë (Gulpen, ... ), bieëne (Gulpen), bieə (Wijnandsrade), bieənə (Simpelveld), bii̯ə (Ingber), bije (Groot-Gelmen), bijen (Borlo, ... ), bijene (Lontzen), bijë (Zepperen, ... ), bijən (Ulbeek), bië (Eupen), biənə (Eys), bjééjən (Urmond), boajen (Neerpelt), boanən (Zolder), boawe (Loksbergen), bojen (Mal), bojə (Beverlo), bōan (Diepenbeek), bōien (Riemst), bōjjen (Val-Meer), boͅijə (Vroenhoven), bàje (Hasselt), bâije (Schimmert), bâôjen (Grote-Spouwen), bä:ə (Lanaken), bäijə (Hasselt), bè (Spalbeek), bèen (Diepenbeek), bèĕ (Waltwilder), bèien (Bilzen), bèje (As, ... ), bèjje (Maastricht, ... ), bèjə (Gutshoven, ... ), bèè:je (Mheer), bèèë (Schinnen), bèë (Eigenbilzen), bèën (Sint-Huibrechts-Lille), bèə (Stevoort), béj-je (Nunhem), béje (Borgloon, ... ), béjje (Sevenum), béé (Zichen-Zussen-Bolder), bê (Zichen-Zussen-Bolder), bêe (Voort, ... ), bêie (Jeuk), bêijen (Neeroeteren), bêjje (Opoeteren), bêjə (Heers), bêë (Kortessem, ... ), bëien (Bree), bìjen (Ophoven), bîêjə (Grevenbicht/Papenhoven), bîênə (Epen), bɛjə (Kinrooi), bɛə (Engelmanshoven), bɛ̄ (Zichen-Zussen-Bolder), bɛ̄ə (Borgloon, ... ), en wonj bè-jjen (Mechelen-aan-de-Maas), won bajə (Bree), wŏn beͅjən (Neerpelt), ən won baejə (Heers), ən won bēͅn (Paal), ən won beͅn (Beringen), ən woͅn bēͅə (Kortessem), ən wón bɛjə (Rekem), əŋ won` beͅə (Lanklaar), [Paragraaf: leven/gezondheid/ziekte/vermoeidheid].  bejje (Boorsem), [Paragraaf: regelmatige werkwoorden].  bejje (Boorsem), B.v. de ouge bejje.  bejje (Herten (bij Roermond)), betten: batte (Neer), battə (Lozen, ... ), batə (Opglabbeek), beetə (Oirsbeek), bette (Amby, ... ), betten (Achel, ... ), bettu (Brunssum), bettə (Kelpen, ... ), beͅttən (Lozen), bètte (Bree), bètten (Lanaken), bèttə (Heel, ... ), béttə (Venlo), bɛtə (s-Herenelderen), de wônd bette (Boekend), wŏn bēͅttən (Neerpelt), bevochtigen: bevoechtige (Merkelbeek), deppen: deppe (Geleen), deppə (Kapel-in-t-Zand), dèppə (Amstenrade), dompelen: dompələ (Neerpelt), doppen: dòpə (Loksbergen), koelen: keule (Kerkrade), keulə (Doenrade), laven: laven (Kwaadmechelen), lessen: lesje (Vlodrop), lesschen (Hechtel, ... ), lesse (Meijel, ... ), lessen (Eksel, ... ), lēͅse (Leopoldsburg), leͅsən (Oostham), lisse (Herten (bij Roermond)), lissen (Montfort), lèsse (Echt/Gebroek), lésje (Susteren), lésse (Tungelroy), léésö (Stevensweert), lêsse (Schimmert), lêssen (Lommel), lèswater is aqua destilluta!  lesse (Ell), nat houden: naat hawte (Geleen), pappen: pappə (Maastricht), #NAME?  pappe (Neer), schoonmaken: schónmake (Venray), sjoonmoake (Hoeselt), skoenmoken (Jeuk), soppen: soppe (Amby), soppen (Heers), sòpə (Loksbergen), stoppen: (s)chtupə (Vaals), toppen: tooppe (Maastricht), toppe (Weert), uitbaden: ōētbèìje (Vroenhoven), uitbajen (Heppen), uitwassen: oatwasschen (Gingelom), oetwassche (Rekem), oetwasschen (Rekem), oetwasse (Kaulille), uetwasschen (Paal), uitwasschen (Tessenderlo), ø:twasschen (Beringen), wassen: ein wonj wesje (Stein), wasschen (Rotem), wasschən (Beringen), wieken: wièken (Kuringen), wykə (Meldert) betten [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || betten (van wonde) || een wonde betten [ZND B1 (1940sq)] || een wonde met warm water baden [ZND 32 (1939)] || lessen: Een wonde betten (lessen, betten). [N 84 (1981)] III-1-2
beugelbaan baan: Vader is op de baan = beugelbaan (alleen in deze betekenis ook baa:nj).  baa:n(j) (Roermond), beugelbaan: beugelbaan (Meijel, ... ), bugelbaon (Gronsveld), buug`lbaan (Bocholt), Ge hat en vleugbaon én en beu.gelbaon (kegelen). Vero.  beu.gelbaon (Zolder), Ss. sub baan.  beugelbaan (Meeswijk), Ss. sub beugel.  beugelbaan (Meeswijk), Sub beugel: ring in allerlei toepassingen.  beugelbaon (Maastricht), Sub beugelen.  beugelbaan (Geistingen), Sub bäögele: Ss. bäögelbaan, bäögelstek, -rènk, -bòl. Eine bäögeliaer.  bäögelbaan (Echt/Gebroek), z. ook baan.  beugelbaa:n(j) (Roermond), Zie foto no. 1 [tussen pag. 116-117].  beugelbaan (Herten (bij Roermond)) [Beugelbaan]. || Baan: 2. aangelegd terrein voor sport. || Beugelbaan, baan waarop het beugelspel beoefend wordt. || Beugelbaan, met lemen vloer van ca. 10 x 5 m, omgeven door ca. 80 cm hoge houten schutting. || Beugelbaan. || Beugelbaan: beugelbaan. || Beugelbaan: een door planken aan drie zijden omheinde vloer met een ring en een goot. III-3-2
beugelbaan add. binnenbaan: Spec.: binnen in een ruimte aangelegde beugelbaan.  binnebaan (Swalmen), geul: gäöl (Sittard), kuitbaan: kuitbaan (Swalmen), schermen (mv.): sjerreme (Tungelroy) Gleuf aan het begin van de beugelbaan, vanwaar men de bal begint te spelen. || Kleine beugelbaan (spec. voor kinderen). || Overdekte baan, binnenbaan. || Pinaken schutting om de beugelbaan. III-3-2
beugelbal beugelbol: Ss. sub beugel.  beugelbol (Meeswijk), Sub bol.  beugelböl (Meerlo, ... ), beugelsbal: (fig.): [Met afbeelding].  beugelsbâl (Tungelroy), beugelsbol: beugelsbol (Sittard), bol: Mit beugele worre hö.ltere böl gebruukt.  bol (Gennep) [Beugelbol]. || Beugelbal (van hout, met doorsnede van ca. 18 cm). || Beugelbal, 16 tot 18 cm dikke, houten bal. || Bol. || Bollen op de beugelbaan (z. ald.) gebruikt. III-3-2
beugelbal add. keit: B.v. Waat keite van böl zeen hie? Geh. Maeseyck.  keit (Maaseik) Een afgesleten en bijna vierkantige beugelbol. III-3-2