e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
vanille vanille: fenielje (Venlo), veniel (Tungelroy) vanille III-2-3
vanzelfsprekend allicht: aleecht (Meijel), allich (Hoensbroek, ... ), allicht (Venray, ... ), alliech (Maastricht), allig (Montfort), àlliech (Maastricht), beslist: beslis (Maastricht), dat spreekt: da sprikt (Kuringen), dat sprikt (Genk), det sprikt (Sevenum), dèt sprikt (Sevenum), duidelijk: dūūdələk (Venlo), gewoon: da is gewoun (Jesseren), da is hieel gewoeen (Kaulille), gewōēn (Tungelroy), glad: glad (Echt/Gebroek), glat (Kapel-in-t-Zand), juste (fr.): da is just (Borlo), das djus (Sint-Lambrechts-Herk), das dyst (Herk-de-Stad), das just (Melveren), das sjus (Horpmaal), da’s zjust (Beringen), klaar: da’s klieër (Hasselt), dè is klaar (Sint-Huibrechts-Lille), klaor (Lanaken), kl‧ār (Eys), logisch: logis (Vlodrop), logisch (Maastricht), loogies (Beesel), natuurlijk: da es naturlek (Broekom, ... ), da es natuurlek (Jeuk, ... ), da es natuurlijk (Houthalen, ... ), da is naturlek (Schulen), da is natuurlich (Voort), da ès natuurlijk (Koersel), daas natuurlək (Ulbeek), dai is natuurlek (Lommel), das es natuurlek (Tongeren), das nattierlek (Eigenbilzen), das natuerlijk (Oostham), das naturlek (Beverst, ... ), das naturlijk (Zepperen), das naturlək (Engelmanshoven), das natuurlek (Bilzen, ... ), das natuurlijk (Grote-Spouwen, ... ), das natuurlèk (Zolder), das natuurlək (Eisden), das natuuërlik (Paal), das natūrlek (Zussen), das naty(3)̄rlək (Herk-de-Stad, ... ), das naty:rlək (Lanaken, ... ), das natyrlək (Beverlo, ... ), das natörlək (Gutshoven), das natürlɛk (Heers), das nauurlək (Alken), das neteerlik (Zutendaal), das nətērlək (Zutendaal), das nəty(3)̄rlək (Borgloon, ... ), dat es natuurlijk (Moelingen, ... ), dat es natuurlèk (Vucht), dat es natørlək (Mechelen-aan-de-Maas), dat is natūrelek (Maastricht), dat is natürlech (Lontzen), dat is neteurlek (Lanklaar), dat əs naty(3)̄rlək (Lanaken), dat ɛs naty(3)̄rlək (Stokkem), dḁs nḁtūrlək (Sint-Truiden), dḁs nḁty(3)̄rlək (Leut), da’s natierlek (Peer), da’s natierlik (Eigenbilzen), da’s naturlek (Montenaken), da’s natuurlek (Heusden, ... ), da’s natuurlijk (Diepenbeek, ... ), da’s natyrlèk (Diepenbeek), da’s nəty(3)̄rlək (Diepenbeek), de is natuurlijk (Hamont), de ’s nateurlik (Kaulille), des nateurlek (Maaseik), des nateurlik (Kaulille), des nateèrlek (Meeuwen), des naturlek (Lommel, ... ), des naturlijk (Hamont), des naturlik (Achel), des natuurlijk (Hechtel), des natuurlik (Hechtel, ... ), des natörlijk (Bocholt), des neturlek (Hamont), des és natuurlek (Vlijtingen), det is nateerlek (Reppel), det is nateerlik (Neeroeteren, ... ), det is nateerlək (Neeroeteren), det is nateurlek (Maaseik), det is nateurlijk (Maaseik, ... ), det is nateurlik (Maaseik, ... ), det is naturlek (Bree), det is natéerlik (Gruitrode), det is neteurlek (Bocholt), de’s nateerlik (Ellikom), dqs natuurlijk (Neerharen), dè is natierlik (Peer), dè is naturlək (Hamont), dè is natuurlijk (Neerpelt), dès nateurlik (Bocholt), dèt ès natuurlik (Lanaken), dè’s nateerlik (Neeroeteren), dè’s natuurlek (Hechtel), dəs natyrlək (Hamont), dɛt is natērlək (Neerglabbeek), d’as naturlèk (Wellen), d’as natuurlek (Beverlo, ... ), d’es nateerlik (Opoeteren), d’es neteerlik (Meeuwen), nateerlik (As, ... ), nateerlək (Meeuwen), nateurlik (Ittervoort, ... ), natierlek (Hasselt), natierlək (Vlijtingen), naturelik (Maastricht), natuurlek (Jeuk, ... ), natuurlich (Eys), natuurlijk (Born, ... ), natuurlik (Geulle, ... ), natuurluk (Brunssum), natuurlək (Urmond), natūūrlik (Oirsbeek), natūūrlək (Epen), naty(3)̄.rlək (Eys), natûûrlik (Schinnen), neteurlik (Ell, ... ), neturelijk (Maastricht), netuurelik (Maastricht), netuurlek (Maastricht), netuurlijk (Amby), netuurlik (Geleen), netvjerlek (Hasselt), nàtûurlək (Zonhoven), nəteurlək (Kelpen), nətēͅrlək (Meeuwen), nətuurlək (Maastricht), nətūūrlək (Venlo), nətø̄rlək (Opgrimbie), cf. VD s.v. "natuurlijk"7. (bijwoord) zoals men vanzelf begrijpt, vanzelfsprekend  natuurlijk (Leopoldsburg), nogal glad: nagal glad (Melick), nogal glad (Venlo), nogal wiedes: nog al wiedes (Venlo), nogal wiedəs (Gennep), selbstverstndlich (du.): selbverstendlich (Waubach), zelbs verstendlich (Vaals), zelbsversjtändliech (Kerkrade), tuurlijk: tuurlijk (Haelen), tuurlək (Meijel), vaneigen: das van eigen (Kortessem), van eegen (Genk), van ēgə (Zonhoven), van êge (Beverlo), cf. VD s.v. "vaneigen(s.), vaneiges  vaneege (Hoeselt), vaneigens: cf. VD s.v. "vaneigen(s.), vaneiges  van ēgəns (Zonhoven), vaneiges: van aeges (Oirlo), van eiges (Neer), cf. VD s.v. "vaneigen(s.), vaneiges  van eiges (Weert), vanzelf: da sprikt vanzelf (Genk), da sprikt vazelf (Wilderen), dat sprik vaanzelləf (Maastricht), dat sprik vaanzelləv (Maastricht), dat sprik van zelf (Schimmert), det sjprik fánself (Reuver), dát sjprik vázélf (Nieuwenhagen), dèt sprikjt vanzelf (Thorn), sjprik vanzelf (Merkelbeek), sprikt van zelf (Gulpen), sprikt vanzelf (Meijel), va zelləf (Simpelveld), va-zelf (Schaesberg), vaanzellef (Maastricht), van zeef (Neer), van zelf (Maasniel), vanzelf (Amby, ... ), vanzelf(spraekend) (Oirlo), vanzèlf (Swalmen), vazelf (Voerendaal), vàzelf (Schinnen), vàzèlf (Doenrade), vanzelfs: dat sprik vánzellefs (Maastricht), vanzelfsprekend: van zelf spraekendj (Echt/Gebroek), vanzelfschprèèkend (Schimmert), vanzelfsjpraekend (Reuver), vanzelfsjprékənt (Kapel-in-t-Zand), vanzelfspraekend (Beek), vanzelfspraekendj (Tungelroy), vanzelfsprekend (Bree, ... ), vanzelfsprèkend (Tienray), vanzelfsprèèkentj (Thorn), vanzellefspraekend (Maasbree), vànzèlfspréékend (As), vàzelfsjpreëkend (Gulpen), wiedes: wiedes (Caberg, ... ), wiedəs (Beesel), wĭĕddəs (Amstenrade), wĭĕdəs (Maastricht), zeker: das seker (Paal), das sekər (Heers), das zeker (Sint-Lambrechts-Herk), das zjeker (Rijkhoven), dat es toch zeker (Zonhoven), dat is toch zekker (Kaulille), dat is zièker (Tongeren), da’s zeker (Hasselt, ... ), des zeker (Achel), dàs zijkər (Loksbergen), dès zikker (Kaulille), zeekər (Susteren), zeker (Geulle, ... ), zikker (Eksel), zièker (Noorbeek, ... ), ziëker (Gronsveld), zīēëkər (Nieuwenhagen), zéker (Wijlre), zîêkər (Heerlen) Dat is natuurlijk. [ZND 37 (1941)] || natuurlijk || natuurlijk, van zelf || vanzelfsprekend, natuurlijk [ralik] [N 85 (1981)] III-1-4
vapeurmes klein snijmes: klã snē̜męs (Tessenderlo), manuurmes: mǝnȳrmɛs (Loksbergen), rits: rets (Loksbergen) Soort paalmes dat in het midden van het blad een korte boogvormige snede heeft waarmee men de buitenzijde van de klomphak kan rondsnijden. Zie ook afb. 249. Werken met het vapeurmes werd in Tessenderlo (K 353) bijwerken (bē̜wɛrǝʔǝ) genoemd.' [N 97, 100] II-12
varen rijden: [allicht geantwoord o.i.v. "varen met de auto"?, RK]  rējə (Waasmont, ... ), varen: op see varen (Kerkrade, ... ), op seͅ vaorə (Heers, ... ), op še varən (Kerkrade, ... ), op ze vārə (Tongeren, ... ), op zei vôrə (Bilzen, ... ), op zē voͅərə (Tongeren, ... ), op zeͅj voͅərə (Veulen, ... ), op zi varə (Opglabbeek, ... ), op zij vōərə (Herk-de-Stad, ... ), op zī varə (Bree, ... ), opəzīvarə (Lanklaar, ... ), oͅbsēvōͅrə (Beverst, ... ), oͅbzējvoͅərə (Hoepertingen, ... ), oͅbə zi vaərən (Houthalen, ... ), oͅp sē vōͅra (Tongeren, ... ), oͅp sē vōͅrə (Berg, ... ), oͅp siə vārə (Opoeteren, ... ), oͅp zeə varə (Lozen, ... ), oͅp zi vōͅrən (Helchteren, ... ), oͅp zī vaorə (Eksel, ... ), oͅpzī vārə (Maaseik, ... ), ubə zijə vo͂ͅrə (Beverlo, ... ), up ziə vārə (Meldert, ... ), up ziɛ v(tm)ərn (Kwaadmechelen, ... ), vaarë (Lanklaar, ... ), vaore (Beverst, ... ), vaoren (Eksel, ... ), vare (Amby, ... ), varen (As, ... ), vaëre (Wellen, ... ), vāoëren (Diepenbeek, ... ), vāōrə (Landen, ... ), vāre (Beringen, ... ), vāren (Montzen, ... ), vārə (As, ... ), vārən (As, ... ), veëre (Neerhespen, ... ), vērə (Gerdingen, ... ), vērən (Oostham, ... ), vēərə (Meldert, ... ), vīərə (Halen, ... ), voare (Heers, ... ), voaren (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), voāren (Genk, ... ), voārə (Herk-de-Stad, ... ), vore (Hoeselt, ... ), vorə (Tervant, ... ), voure (Zichen-Zussen-Bolder, ... ), vouren (Landen, ... ), voərə (Herk-de-Stad, ... ), vōāre (Moelingen, ... ), vōāren (Hamont, ... ), vōrən (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), vōͅrə (Gelinden, ... ), vōͅrən (Bilzen, ... ), voͅrə (Hoepertingen, ... ), voͅərə (Loksbergen, ... ), vyrə (Lanklaar, ... ), vørə (Dilsen, ... ), waren (Kaulille, ... ), əp zi vōͅrə (Koersel, ... ), #NAME?  vārə (Maastricht, ... ), met de veerpont varen  vērə (Bocholt, ... ), y tussen y en ø  vyrə (Stokkem, ... ), zwak  vōͅrə (Borgloon, ... ) op zee varen [ZND A1 (1940sq)] || varen [ZND 08 (1925)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] III-3-1
varen (alg.) bitterzoet: ook: elfrank [Solanium dulcamara]  bèttërzüut (Tongeren), fougre (fr.): foezjaer (Maastricht), hanenkam: -  hanekam (Rijkhoven), idiosyncr.  hanekamp (Sittard), kammetjes: kèmmekes (Jeuk), kant: kânt (Altweert, ... ), eig. als betekenis "varens"!!!  kânt (Weert), ± Veldeke  kânt (Weert), paddevaan: Spelling: "fonetiek-dialect"= Frings  paddevoa’n (Eksel), reinvaar: reinvaar (Tungelroy), ook: boerenwormkruid  reinvaar (Tungelroy), reinvaart: reinvaart (Tungelroy), -  reinvaart (Tungelroy), reinvaren: WBD/WLD  reinvaren (Roermond), WLD  reinvaren (Heythuysen), struifsel: idiosyncr.  sjtreufsel (Kerkrade), vaam: vaam (Zonhoven), vaom (Eigenbilzen), -  vaom (Eigenbilzen, ... ), vaujem (Neerrepen), of voan; sporendragende plant  voam (Genk), WLD  vaam (Ophoven), z. L.J. p. 96: Dts. Farn, os. farn. De grondvorm farna beantwoordt aan het Oudindische parna = veer. De varen heeft geveerde bladeren  vao.m (Zonhoven), vaan: vaan (Noorbeek, ... ), vaa’ne (Tegelen), vaon (Diepenbeek), vân (Montzen), väon (Gronsveld), -  oͅvanen (Maasbree), vaan (Berg-en-Terblijt, ... ), vaaɛne (Tegelen), vaon (Heusden, ... ), vo.n (Diepenbeek), mv.  vaane (Altweert, ... ), of voam; sporendragende plant  voan (Genk), Opgegeven voor de gewone eikvaren.  vaan (Berg-en-Terblijt), WLD  vaan (Mheer), váán (Epen), ± Veldeke  vaane (Weert), ± Veldeke vane (meervoud)  vaan (Tienray), vaar: -  vaor (Achel), vars (Geistingen), Veldeke  vaar (Waubach), vaneven: -  vaoneven (Peer), varen: vaare (Geulle, ... ), vare (Castenray, ... ), varen (Eys, ... ), varens (Meijel, ... ), véérn (Maastricht), -  vare (Echt/Gebroek, ... ), varen (Stevensweert, ... ), varens (Mechelen-aan-de-Maas), vares (Montfort), Bree Wb.  varen (Bree), eigen spelling  vaarre (Vlodrop), vaarən (Montfort), eigen spellingsysteem  varen (Maasbree), varens (Meijel), filicinae  vārə (Meeswijk), idiosyncr.  vare (Sittard), varen (Blerick), varens (Thorn), ook  vare (Maastricht), Opgegeven voor de gewone eikvaren.  varen (Montfort, ... ), Spelling: "fonetisch", alles omgespeld  vārə (Maastricht), Veldeke  vare (Klimmen), varen (Echt/Gebroek), WBD  vare (Sevenum), WBD/WLD  vaarən (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), varen (Urmond), vārə (As), WLD  vaare (Posterholt, ... ), vaaren (Thorn), vaarun (Brunssum), vaarə (Kapel-in-t-Zand, ... ), vare (Guttecoven, ... ), varen (Doenrade, ... ), vāārn (Schimmert), vāārə (Reuver), vārən (Meijel), vááre (Maastricht), vâaren (Swalmen), vâren (Beesel), WLD (voor oorspronkelijke gegevens, zie vragenlijst L 292)  varen (Meerssen), varing: vāriŋ~ (Borgloon), WBD/WLD  váárīnk (Heerlen), vaverte: -  vaverte (Bree, ... ), wauwelkruid: wauwelkraut (As, ... ) varen [DC 60a (1985)], [DC 60a (1985)], [ZND m], [ZND m] || varen (plant) || varen (soort) || Varen, een exemplaar van de klasse van overblijvende sporendragende planten (varen, varink, portemonnaie, paddevaal, vaar, foezjéér, vlaander, hanekam) [N 92 (1982)] || varen, plant || varenplant || varens || Welke dialectbenamingen hebt u voor de verschillende potplanten en snijbloemen voor de koude kas: varens [N 73 (1975)] III-4-3
variant van boompje wisselen bedek: Zie ook: haoltpédaek, ie:zerpédaek.  pédaek (Venray), houtbedek: < haolt + bedaek.  haoltpédaek (Venray), ijzerbedek: Zie beschrijving bij pedaek/haoltpédaek.  iēzerpedaek (Venray) Kinderspel uit vroegere tijd. || Kinderspel. III-3-2
variant van krijgertje spelen bloedspel spelen: Sub keingerspeile.  bloedspèl (Sint-Truiden), hands spelen: /  hens spéle (Mechelen-aan-de-Maas), hannes spelen: hannes (Gronsveld), hogeskat spelen: Sub keingerspeile.  oeëgeskàt (Sint-Truiden), hooghuis spelen: hoog huis : vangertje met als huis alles wat hoger is dan de grond (Genk), hoogkat spelen: Sub keingerspeile.  oegkàt (Sint-Truiden), houkat spelen: Vgl. L.S., pag. 11: Men moet de hand houden waar men geraakt is, en zo n ander kind trachten te "prie:zë".  hòukat (Tongeren), hukje nalopen: Sub TIKKERTJE.  huukske naoloupe (Posterholt), hukje tuisen: Vgl. pag. II.218: I. tuisen, bep. spel: achter iem. lopen om hem eraan te maken - men raakt hem aan en vervolgens moet hij vangen.  h"kskətyəsn (Zonhoven), hukkeskat spelen: Sub keingerspeile.  aakeskat (Sint-Truiden), ijzerik spelen: Door een aftelversje wordt bepaald wie moet beginnen. Dan lopen alle kinderen weg. Wie dan ijzer vasthoudt, mag niet getikt worden, wordt iemand getikt dan is die aan de beurt. In plaats van ijzer werden ook andere materialen gebruikt.  iêzerik (Weert), korter komen: Sub keingerspeile.  kotter koume (Sint-Truiden), krielen: krieële (Kaulille), poes spelen: Nadat de vanger bepaald is, doet deze de vingers ineen en loopt dus met ineengestrengelde handen achter een slachtoffer aan. Het raakvlak is het gehele lichaam, uitgezonderd de armen en de handen. Ziet men echter kans om de handen uiteen te trekken, dan moet de vanger terug naar de stok, of als het spel al meerdere vangers kent, naar een andere vanger om contact te maken. Wie op het geldige raakvalkt geraakt zijn, moeten op hun beurt mee gaan vangen en eveneens met gevouwen handen, zodat de allerlaatste, éen tegen allen is. Het spel wordt gespeeld in een van te voren afgebakend gebied en wie hier buiten komt, is vanzelf eveneens vanger geworden. Wie als eerst, na de aanvang van het spel, aangetikt wordt, moet bij het volgende spel beginnen.  poes speule (Venray), twee is genoeg, drie is te veel spelen: Er worden twee kringen gevormd en daar rond loopt een muis gevolgd door de kat die de muis probeert te vangen. De muis mag in de kring wippen waarbij de volgende speler in de buitenring de muis aflost en verder loopt.Als de kat de muis kan aantikken dan wordt de muis kat en een speler in de buitenring ter hoogte van het aantikken vervolgt de rit als muis.  twieje is ge[n}oeg, drei is te veul (Eksel), vlaggetje spelen: /  vlagske (Sint-Truiden), wolfje spelen: Sub keingerspeile.  wòllefke (Sint-Truiden) (Kinderspelen): Vangspel waarbij de kinderen een lange sliert vormen. || *Huikske tuisen: Tuisen, maar als iemand op zijn huiken zit, mag de andere hem niet sjatten. || / [SND (2006)] || 3. Bep. kinderspel waarbij de gevangen deelnemers elkaar bij de hand namen en als vangers aan het spel moesten deelnemen. || Aantikken en dan neerhurken. || Kat en muis spel. || Kinderspel waarbij de kat probeert n andere te "prie:zë"die dan zelf kat wordt. || Lievelingsspel 5. [SND (2006)] || Men kan aangetikt worden als men niet hoger staat dan de grond. || Soort tikspel. || Soort van krijgertje spelen. || Tikkertje; men kan getikt worden als men niet hurkt. || Variant van tikkertje. III-3-2
variant van krijgertje spelen add. moet je uit, moet je ook aan: Sub keingerspeile.  moet dzje out móet dzje óech ààn (Sint-Truiden) Men moet de plaats waar men aangetikt is vasthouden. III-3-2
variant van krijgertje spelen: doorlopertje doorlopertje spelen: doêrlöjperke (Maaseik), doorsnijden: dōərsnejə (Meeswijk), /  doôrsnijen (Eksel), doorsnijden ketsen: doorsni-je kĕtsje (Uikhoven), doorsnijdertje spelen: dooërsnèèërke (Diepenbeek), doorstekertje spelen: doorstaekerke (Venlo), katje doorsnijden: achtereen loopen tot iemand tussen vanger en lopen is doorgelopen  ketje doeërsniejen (Neeroeteren), snijkat spelen: Syn. nuólòupëskat, bòumkat.  snaikat (Tongeren) Doorsnijden: 2. Kinderspel waarbij men zolang achter een bepaalde medespeler loopt om hem te vangen, tot een andere speler tussen vanger en vluchter doorloopt; vanaf dat ogenblik moet de vanger degene die "doorgesneden"heeft trachten te vangen. || doorsnijden: tussen de vanger en achtervolgde lopen [SND (2006)] || Kinderspel, waarbij men een achtervolging kruist. || Kinderspel: de kat loopt achter n kind om het te prie:zë. Als een ander kind tussen beiden doorloopt (: snijdt) dan moet de kat achter dat snijdertje aanrennen en is het eerst achtervolgde buiten gevaar. || Loopspel. || Spel voor/van jongens. || Variant [van achtervolgingsspel ketsje doon], waarbij een derde tussen achtervolgde en achtervolger tracht door te lopen. || Ze spelen krijgertje, ... katje enz.: het kinderspel waarbij een kind de andere naloopt en ze tracht te raken. [ZND 36 (1941)] III-3-2
variant van krijgertje spelen: verlossertje sinte-baar lopen: Er stond een gelijk aantal kinderen aan weerszijden van een krijtstreep met een apart hokje voor een aangetikt kind, dat moest dan weer worden verlost.  Sinte Bar laupe (Tungelroy), verlos-uit-kot spelen: verlos oit kot is een soort tikkertje waarbij op de grond met een stok een rechthoek getekend werd(het kot) en waar de aangetikte in moest blijven tot hij verlost werd.Dit gebeurde door een handdruk van de nog vrij rondlopende personen.  verlos oit kot (Sint-Lambrechts-Herk), verlossepot spelen: verlossepot (Venlo), verlossertje spelen: vərloͅsərkə (Opglabbeek), verlossingkat spelen: Sub keingerspeile.  verlossiengskàt (Sint-Truiden) Een soort "verlossertje"spelen (met bal en vlaggetjes). || Het spel waarbij één kind anderen tracht in te halen en dan te tikken, waarna de getikte weer de vangman is (ook op dit spel bestaan talloze varianten; misschien kunt u die ook vermelden: de naam en hoe het gespeeld werd) [letsen, hets geven, hetske jagen [N 88 (1982)] || Kinderspel. || Variant van tikkertje. || Wetenswaardigheden. [SND (2006)] III-3-2