e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
uitwerpselen van koeien flak: flak (Baarlo), flat: fla.t (Eupen, ... ), flat (Brunssum, ... ), vlat (Ubachsberg), (mv)  flatǝr (Gronsveld, ... ), flatǝrǝ (Geleen), flater: flātǝr (Aijen, ... ), flats: flats (Gennep, ... ), fledder: flɛdǝr (Venlo), knospelen (mv): knospǝlǝ (Montzen), koedrek: kudrɛk (Heer, ... ), kōi̯drɛk (Maastricht), koeflak: kou̯vlaq (Panningen), koeflat: kau̯wflat (Rimburg), koflat (Heugem), kou̯flat (Amstenrade, ... ), kuflat (Echt, ... ), kuflāt (Haelen), kuu̯flat (Heerlerheide), kuvlat (Wijlre), køflat (Eupen), kø̄flat (Puth), kōfla.t (s-Gravenvoeren, ... ), kōflat (Amby, ... ), kōi̯flat (Borgharen, ... ), kōu̯flat (Brunssum, ... ), kōvlat (Oost-Maarland, ... ), kǫu̯flat (Doenrade, ... ), koeflater: kou̯flātǝr (Egchel, ... ), kuflātǝr (Baexem, ... ), kuflǭtǝr (Gennep, ... ), kuu̯flǭtǝr (Gennep, ... ), kōflatǝr (Guttecoven), kōflātǝr (Berg, ... ), kōwflātǝr (Helden, ... ), koeflats: kou̯flats (Kerkrade), kuflats (Baarlo, ... ), kōi̯flats (Maastricht), koefledder: kuflɛdǝr (Tegelen), koeienflat: kōǝflat (Banholt, ... ), koeienflater: kuu̯ǝflātǝr (America, ... ), kuǝflātǝr (Weert), kūǝflātǝr (Tegelen), koeienflats: kui̯ǝflats (Venlo), koeienfledder: kui̯ǝflɛdǝr (Blerick), koeienstront: kou̯ǝstront (Aldeneik), koeienvlaai: kuwǝflāj (Castenray, ... ), koemast: kumats (Tegelen), koemest: kōi̯męs (Maastricht), koerozen (mv): kōi̯rūzǝ (Maastricht), koeschitten (mv): kusxetǝn (Sint Huibrechts Lille), koestront: kau̯strǫnt (Borgloon), koi̯stront (Donk), kostrǫ.nt (Godschei, ... ), kou̯stro.nt (Bommershoven), kou̯stronjtj (Ospel), kou̯stront (Helchteren, ... ), kou̯stroŋs (Waubach), kou̯stroǝnt (Zepperen), kou̯štronjtj (Einighausen, ... ), kou̯štrunjtj (Koningsbosch), kui̯stro.nt (Meeuwen), kui̯stront (Beringen, ... ), kui̯strunt (Berverlo), kustro.nt (Berg, ... ), kustro.ŋt (Sevenum), kustroi̯ntj (Molenbeersel), kustronjtj (Grathem, ... ), kustront (Blerick, ... ), kustroŋk (Sevenum), kustrunjtj (Peij), kustrō.nt (Aijen, ... ), kustrōnjtj (Heel, ... ), kustrōnt (Bergen, ... ), kustrǫnt (Beverst, ... ), kuštronjtj (Herten, ... ), kuštront (Linne), kuštrōnjtj (Beegden), kystrunt (Opglabbeek), kø̄štront (Puth), kāstront (Sint-Truiden), kāstrǫnt (Herk-de-Stad), kē̜i̯strǫnt (Rummen), kōstront (Geulle, ... ), kōštronjtj (Buchten, ... ), kōštront (Berg / Terblijt, ... ), kōštrōnt (Amby, ... ), kūstronjtj (Wessem), kǫu̯strǫnt (Genk), kǭstront (Boorsem), kǭstrǫnt (Maasmechelen), koevlaai: kuflāi̯ (Ittervoort), kuvlāi̯ (Blerick, ... ), kǭvlai̯ (Boorsem), koezegel: kuzēgǝl (Roggel), mestflat: męstflat (Heythuysen), mestflater: mēstflātǝr (Sevenum), męstflātǝr (Heythuysen), mestvlaai: męst˲vlāi̯ (Heythuysen), pratel: prātǝl (Thorn), schitten (mv): sxętǝ (Neerpelt), schuiten (mv): šø̄tǝ (Vliermaal), stront: stront (Hushoven, ... ), strōnt (Wanssum), strōŋkt (Maasbree), stronthoop: stro.nthuǝp (Lottum), strontplak: strontplak (Riksingen), struif: struf (Halen), vlaai: flāi̯ (Ysselsteyn), (mv)  vlāi̯ǝn (Hushoven), vlaaster: vlǭstǝr (Thorn) [N M, 8a; A 9, 24a; JG 1a, 1b; N 11A, 40a; monogr.; add. uit N 5A (I] I-11
uitwijken aan de kant gaan: an de kant gaon (Venray), aan de zij voeren: an ǝ zē̜ vyi̯rǝ (Borlo), afsteken: ā.fstē.kǝn (Hamont), afvaren: ā.f˲vǭ.rǝ (Hasselt), ǭf˲vǭ.rǝ (Waltwilder), afwijken: āāf-wiēke (Schimmert), afzetten: aaf zètte (Merkelbeek), aafzette (Lutterade), aafzetten (Born), aafzitte (Roermond), aafzètten (Eksel), aafzétte (Ittervoort), afzetten (Leopoldsburg, ... ), afzètte (Jeuk), af˲zętǝ (Aalst, ... ), af˲zętǝn (Heppen, ... ), aofzett⁄n (Diepenbeek), āfseͅtə (Meeuwen), oâfzette (Hoeselt), ā.f˲zętǝ (Boekhout, ... ), ā.f˲zętǝn (Achel, ... ), āf˲zętǝ (Ellikom, ... ), āf˲zętǝn (Neerpelt, ... ), ǭ.f˲zętǝ (Beverst, ... ), ǭf˲zętǝ (Alken, ... ), ˙āf˲zętǝ (Hechtel), bezijdens (bn.): beziejes (Neer), haar (zn.): Note v.d. invuller:  háár (Opglabbeek), haar-hou varen: hā.rǭ. vǭ.rǝ (Zepperen), hot (zn.): hot (Doenrade, ... ), hot gaan: Note v.d. invuller:  hŭŭt gōēn (As), hot varen: Note v.d. invuller:  hot vaarə (Montfort), hot-naar: Note v.d. invuller:  hot-naar (Meijel), hut varen: hui̯t ˲vǭ.rǝ (Kerniel), hyt ˲vā.rǝn (Kaulille), in de hand zetten: ɛn ǝ hā.nt ˲zętǝ (Sint-Huibrechts-Hern), mijden: mē̜i̯ǝ (Heers), mē̜ǝ (Gelinden, ... ), naar rechts gaan: noa rechs goa (Waubach), naar rechts uitwijken: nao rechts oetwieke (Maastricht, ... ), n‧oͅ reͅ.əts ˂ū.twī.kə (Eys), Note v.d. invuller:  nao rechs ōētwieke (Klimmen), omgaan: omgūǝ.n (As, ... ), omvaren: omvā.rǝ (Neerglabbeek, ... ), opzij gaan: op˲zęi̯ gonj (Koninksem), opzij uitgaan: op˲zai au̯.t˲guǝn (Millen), ǫp˲zai̯ au̯.t˲gøn (s-Herenelderen), ǫp˲zē̜. ǭ.t˲gø̜n (Beverst), opzij uitvaren: op˲zai̯ ǫu̯t˲vǭ.rǝ (Membruggen), ǫp˲zai̯ au̯.t˲vǭ.rǝ (Nerem), ǫp˲zai̯ ǫu̯t˲vǭ.rǝ (Bilzen), ǫp˲zai̯ ǭǝ.t˲vǭǝ.rǝ (Vliermaalroot), ǫp˲zē̜ ǫu̯ǝ.t˲vǭ.rǝ (Werm), ǫp˲zē̜ ǭǝ.t˲vǭǝ.rǝ (Schulen), ǫp˲zę ō.t˲vǭ.rǝ (Rijkhoven), ǫp˲zɛi̯ ō.t˲vǭ.rǝ (Waltwilder), opzij varen: op˲zęi̯ vǭ.rǝ (Kanne), ǫp˲zai̯ vǭ.rǝ (Grote-Spouwen), ǫp˲zē̜ vǭ.rǝ (Godschei), ǫp˲zęi̯ vǭ.rǝ (Gors-Opleeuw), ǫp˲zī vā.rǝn (Elen), opzij zetten: ǫp˲zęi̯ zętǝ (Voort), overhouden: yø̜.vǝrhā.tǝ (Riemst), overzetten: euverzêtte (Ell), ȳǝ.vǝrzętǝ (Meeswijk), ø̜.vǝrzętǝ (Sluizen), plak maken: plak mā.kǝ (Wijchmaal), rechts aanhouden: rechs aonhawwe (Maastricht), rechts afzetten: rɛxs˱ ā.f˲zętǝn (Kaulille), rechts houden: rechs hawte (Posterholt), schuiven: sjuivə (Maastricht), sporen: špyrǝ (Vroenhoven), ter zijde uitgaan: ter zie-je oetgao (Schaesberg), terzijde uitgaan: tǝrzīǝn ū.t˲gūǝ.n (Dilsen), terzijde uitvaren: tǝrzęi̯.ǝ ū.t˲vā.rǝ (Neerharen), uit de baan gaan: ø̜t ˲dǝ bǭǝn gǫnj (Alken, ... ), āt ˲dǝ bǭǝn gǫnj (Montenaken), uit de baan rijden: ø̜t ˲dǝ bǭn rē̜ǝ (Linkhout), uit de baan varen: ot ˲dǝ bǭǝn vǭǝ.rǝ (Heks), ǫu̯.t ˲dǝ bǭǝn vǭǝ.rǝ (Rutten), uit de baan voeren: āt ˲dǝ bǭǝn vyi̯rǝ (Halmaal), uit de weg gaan: oet de weg gaoĕ (Gulpen, ... ), oettə wééch gaon (Kapel-in-t-Zand), ut ˲dǝ wē.x ˲gōǝ.n (Uikhoven), ut ˲dǝ wē̜x ˲gō.n (Kinrooi), ō.t ˲dǝ wē̜.x ˲guǫn (Herderen), ū.t ˲dǝ wē̜.x ˲gūǝ.n (Beek), uit de weg varen: ut ˲dǝ wē.x ˲vā.rǝ (Eisden), ut ˲dǝ wē̜x ˲vā.rǝ (Neerglabbeek, ... ), ut ˲dǝ w˙ē̜x ˲vā.rǝ (Kessenich), ǭ.t ˲dǝ wē̜.x ˲vǭ.rǝ (Vlijtingen), uit de zij varen: ut˱ dǝ zei̯ vǭǝ.rǝ (Rotem), ut˱ dǝ zī va.rǝ (Rekem), uitslaan: oetsloon (Maastricht), uitvaren: ū.t˲vā.rǝn (Elen, ... ), uitwijken: oe.twie.kə (Grathem, ... ), oehtwiehke (Herten (bij Roermond)), oeswieche (Kerkrade), oetwieke (Doenrade, ... ), oetwieke(n) (Velden), oetwieken (Schimmert), oetwiekə (Maastricht, ... ), oetwiekən (Urmond), oetwīēke (Hoensbroek), oetwîeke (Swalmen), oētwiēke (Ten-Esschen/Weustenrade), oétwieke (Blerick), oêtwiêke (Venlo), oëtwiëke (Blerick), ōēt-wiëke (Sevenum), ōētwieke (Amby), ōētwiēke (Gulpen), ōētwīēke (Blerick, ... ), ōētwīēkə (Epen, ... ), ŏĕt wiéke (Sevenum), ŏĕtwīēkə (Venlo), uitwijken (Zonhoven), utwikǝ (Maastricht, ... ), ŭŭtwieke (Meerlo), ŭŭtwĭĕkə (Gennep), ûtwi-jke (Bree), ū.twi.kǝ (Lanklaar, ... ), ū.twi.kǝn (Elen, ... ), ū.twī.kǝ (Stokkem, ... ), van u varen: van ox ˲vǭǝ.rǝ (Heks, ... ), wijken: wi.kǝ (Uikhoven), wieke (Haelen, ... ), wikǝ (Herten), wiëken (Kesseleik), wē.kǝ (Zichen-Zussen-Bolder), wī.kǝ (Boorsem, ... ), wisselen: wesǝlǝ (Bocholt) Als de weg smal is en er komt van de tegenovergestelde zijde een kar af, dan zullen beide voertuigen moeten uitwijken. [JG 1a, 1b; monogr.] || met paard en kar van het midden van de weg naar rechts wijken (afzetten) [N 90 (1982)] I-10, III-3-1
uitzagen decouperen: dēkupērǝ (Geulle, ... ), figureren: figȳrērǝ (Heel), modelleren: modɛlērǝ (Heel), toeren: tūrǝ (Tessenderlo), uitsnijden: ūsšniǝ (Bleijerheide), uitzagen: yt˲zāgǝ (Ottersum), ø̜̄t˲zǭgǝ (Leopoldsburg), ūt˲zāgǝ (Reuver, ... ), uitzegen: ū.t˲zē̜gǝ (Mechelen), ūt˲zē̜gǝ (Dilsen, ... ), ǫwt˲zēgǝ (Diepenbeek), ǫwt˲zē̜gǝ (Bilzen) Gedeelten uit het hout wegzagen om er zo versieringen in aan te brengen. Het aanzagen wordt meestal met behulp van een decoupeerzaag gedaan. Zie ook dat lemma. [N 53, 23a] II-12
uitzetplanken afpaalplanken: āfpǭlplɛŋk (Meeuwen), beschot: bǝšǫt (Sittard), bouwbreder: bǫwbrēr (Kerkrade), bouwplanken: bouwplanken (Gronsveld), bu.wplɛŋk (Stein), buplaŋkǝ (Geulle, ... ), buwplaŋkǝ (Klimmen, ... ), buwplɛŋk (Herten, ... ), bōwplaŋkǝ (Heerlen), būplɛŋk (Dieteren), bǫwplāŋkǝ (Eijsden, ... ), bǫwplē̜ǝŋk (Venray), bǫwplɛ.ŋk (Weert), bǫwplɛŋk (Ell, ... ), bovenlatten: bōvǝlatǝ (Kleine-Brogel), breder: brēr (Kerkrade), brē̜r (Klimmen), daklatten: dǭklatǝ (Bevingen), hoeklatten: huklatǝ (Hoeselt), korte plankjes: kortǝ plɛŋkskǝs (Meeuwen), latten: latǝ (Diepenbeek, ... ), laʔǝn (Tessenderlo), lɛt (Opglabbeek), limietplanken: lǝmītplɛŋkǝ (Mal), maatplanken: (enk)  mǭtplaŋk (Bree), palen: pǭlǝ (Tessenderlo), peilplanken: pęjlplɛŋk (Maasbree), planken: plaŋkǝ (Bilzen, ... ), plāŋkǝ (Middelaar), plɛ ̝ŋk (Rekem), plɛŋk (Belfeld, ... ), planken voor het uitzetten: plaŋkǝ vø̄r ǝt utj˲zētǝ (Boorsem), plankjes: plaŋkskǝs (Koersel), plɛŋkskǝs (Genk, ... ), reien: ręjň (Lommel), richtplanken: rexplaŋkǝ (Tegelen), schaalbreder: (enk)  šālbrɛt (Gulpen), schalen: sxōlǝ (Beverst), schoorplanken: šǭrplaŋkǝ (Noorbeek, ... ), uitzetbreder: ū.t˲zęt˱brēr (Waubach), ūs˲zɛts˱brēr (Vaals), uitzetplanken: ū.t˲zętplaŋkǝ (Waubach), ūtzętplɛŋk (Haler), ūt˲zɛtplaŋkǝ (Rothem), valiesplanken: valisplaŋkǝ (Sint-Truiden), zijplanken: zi.plɛŋk (Munstergeleen) De planken die men gebruikt bij het uitzetten van een te bouwen huis. De uitzetplanken worden horizontaal tegen de piketten gespijkerd. In Q 111 werkte men bij het uitzetten niet met planken, maar met een koord. [N 30, 24c] II-9
uitzetten doorbuigen: dø̄rxbø̄jǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Emma]  [Domaniale]), duwen: dø̄jǝ (Heerlen  [(Emma)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), kwellen: kwɛlǝ (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Laura, Julia]  [Winterslag, Waterschei]), uitlopen: ūtlōpǝ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), uitzetten: uitzetten (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Zolder]  [Maurits]  [Winterslag, Waterschei]), ū.t˲zę.tǝ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), ūszɛtsǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Wilhelmina]  [Domaniale]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Julia]), ūszɛtǝ (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Willem-Sophia]), ūs˲zɛtsǝ (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Domaniale, Wilhelmina]), ūtzętǝ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Julia]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]), ūtzɛtǝ (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Emma]  [Laura, Julia]  [Willem-Sophia]), ǭ.t˲zętǝ (Zolder  [(Zolder)]   [Maurits]), zich zetten: zix zętsǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Maurits]) Gezegd van het dak, wanneer het doorbuigt door de druk van bovenaf. [N 95, 491; monogr.] || In het ondergrondse gedeelte van de mijn de plaats aangeven waar een nieuwe verdieping, steengang, galerij, enz. moet worden aangelegd. [N 95,382; N 95,174; monogr.] II-5
uitzetter been: bi-jn (Sint-Truiden), knook: knōk (Maastricht), leerspanner: lę̄ršpanǝr (Susteren), treklat: trɛklat (Weert), uitrekker: ūtrękǝr (Neeritter), uitzetijzer: ūtzetīzǝr (Montfort), ūtzętīzǝr (Schimmert, ... ), uitzetter: ūtzętǝr (Helden) Stuk ijzer, glas of vuursteen in een handgreep, gebruikt om de rek uit het leer te halen of om dun leer glad te strijken. [N 36, 40] II-10
uitzeven van de zemelen builen: byjǝlǝ (Melick), bylǝ (Heerlen), bȳ.jǝlǝ (Herten), bȳgǝlǝ (Gronsveld), bȳjǝlǝ (Susteren), bȳlǝ (Amstenrade, ... ), bȳǝlǝ (Sittard), bøjlǝ (Rekem), bøjǝlǝ (Jabeek), bø̄lǝ (Meijel, ... ), bø̜̄jlǝ (Bilzen), bø̜̄jǝlǝn (Cadier), eruitziften: ǝrøtzeftn (Lommel), teemsen: temsǝ (Hasselt), tɛmzǝ (Kwaadmechelen), teemsten: tømpstǝ (Melveren), tɛmstǝ (Sint-Truiden), uitwanden: ūtwandǝn (Neerpelt), uitzeven: ūtzēvǝ (Herten), wannen: wanǝ (Kerkrade), zeven: zeven (Kerkrade, ... ), zēvǝ (Brunssum, ... ), zēǝvǝ (Koningsbosch), zē̜vǝ (Bocholt, ... ), zęjvǝ (Heugem), zęjvǝn (Maastricht), zījęvǝn (Munsterbilzen), zījǝvǝ (Mal), zīǝvǝ (Bilzen), zɛ̄vǝ (Beek), ziften: zeftǝ (Arcen, ... ), zeftǝn (Maastricht), zɛftǝ (Sint-Truiden, ... ), zɛftǝn (Bevingen) Het verwijderen van de fijngemaakte hulzen uit het meel. Een eventueel object "meel" is niet gedocumenteerd [N 29, 13b; monogr.; N 29, 15c add.] II-1
unster apothekerswaag: n apteikərs woeoag (Heers), balans: balans (Eygelshoven, ... ), ballans (Zolder), blāns (Weert), bəlans (Opglabbeek), met en balans woage (Gulpen), əm balḁns (Leopoldsburg), om o.a zakken welke gevuld zijn te wegen (kleine gewichten)  balans (Beringen), om te wegen o.a en vooral boter  balāns (Zichen-Zussen-Bolder), voor kleine gewichten  bəlans (Hoeselt), zakken te wegen  bellans (Herkenbosch), bascule: bascul (Maaseik, ... ), bascul(e) (Jeuk), bascule (Mielen-boven-Aalst, ... ), baskule (Gingelom), beitebascul (Heers), n bascule (Heers), stautie baskuul (Rijkhoven), graanwaag: gebruikt in de molens om graan etc. te wegen  grēnwōͅəx (Borgloon), grote ponder: om zakken te wegen  grutə pøndər (Achel), haakponder: hangt men in een hoek op een standaard  hoakpunjer (Munstergeleen), hangwaag: mv. {ha]w‹g\\  haŋwōͅx (Halen), hevel: hevel (Weert), pegel: ne pegel (Reppel), pondel: met ’ene pungel waoge (Borgharen), met ⁄ne pungel woage (Eijsden), met ⁄ne pŭngel woage (Eys), mit der pungel woage (Simpelveld), mit eine pungel woage (Klimmen), mit inne pungel woage (Mechelen, ... ), mit ⁄ne pungel wäge (Belfeld), mèt eine pungel woage (Berg-en-Terblijt), mèt ene pŭndel woage (Heer), mèt ene pŭngel woage (Limmel), prøͅŋəl (Borgloon), pundel (Smeermaas), pungel (Baarlo, ... ), pŭngel (Eys, ... ), pyŋəl (Zepperen), pöngel (Reijmerstok), pøndəl (Smeermaas), ənə poŋəl (Rekem), (m.).  pŭndel (Heer), ps. boven de ¨ staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  pŭngel (Heek), tot 50 kg  pöŋgəl (Sint-Truiden), tot zo verbasterd  pungel (Tegelen), verouderd  pinəl (Diepenbeek), weegtoestel met een veer  pøŋəl (Opgrimbie), wegen  pungel (Klimmen), ww. peugelen  peungel (Sint-Truiden), ponder: ee punjĕre (Oirsbeek), een punder (Moelingen), ene pigner (Neeroeteren), met eine punjer woage (Neeritter), met eine pŭnjer woage (Beegden), mĕt ene punger wêge (Maasbree), mit ei punjere woage (Doenrade), mit eine punder wêge (Oirlo), mit eine punjer waoge (Montfort), mit eine punjer woage (Dieteren), mit eine punjer wêgen (Sint-Odiliënberg), mit enne peunder wége (Horst), mit enne punder wêge (Wellerlooi), mit unne punder wêge (Afferden), mit ènne punder wêge (Merselo), mit ⁄ne punjer wêge (Asenray/Maalbroek), mèt eine punger wège (Kessel), mèt eine punger wêge (Mheer), mèt eine punjer woage (Herten (bij Roermond), ... ), mèt eine punjer woage(n) (Obbicht), n punjer (Dilsen), nə peͅnər (Houthalen), nə pønər (Zonhoven), nə pəinər (Zonhoven), peun-der (Blitterswijck), peunder (Heijen, ... ), piner (Bree), pinjer (Gruitrode), pinner (Peer), punder (Afferden, ... ), punger (Kessel, ... ), pungere (Schimmert, ... ), punjer (Baexem, ... ), punjere (Bingelrade, ... ), punjər (Swalmen), punj⁄r (Asenray/Maalbroek), punner (Beringen, ... ), punter (Meerlo), pūnder (Lottum, ... ), pŭnder (Gennep, ... ), pŭnjer (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), pŭnjere (Susteren), pönder (Heijen), pönner (Beringen, ... ), pøndər (Beringen), pøͅnjər (Lanklaar, ... ), ’t punjere (Puth), (m.).  punjer (Obbicht), afgeleid van póntj: pond  punjer (Horn), afwegen van graan enz.  punjere (Klimmen), dialect  punjer (Maasniel), die gebruikte ze vroeger on brood en stroo te wegen  ene punjer (Mechelen-aan-de-Maas), heden daags kieke ze doe heir niet veel meer  punjer (Holtum), het wegen van zware zakken (50-100 kg)  pøngər (Bocholt), iets opheffen en de zwaarte schatten  pŭnder (Gennep), laatste woord niet te lezen  mit enne punter wège (Meerlo), met een lengteteken op de a  mit enne punder wäge (Leunen), neen: buiten de gewone balans heeft men nog n pinjer: weeghaak zonder gewicht dat verschoven wordt  pinjer (Opoeteren), niet meer in gebruik  n punder (Kaulille), o.a het wegen van hooi en stro, of veldvruchten enz.  punjer (Panningen), om hooi en stro te wegen  pønnər (Lummen), om kleine lasten te wegen  pøndər (Hamont), om kleinigheden te wegen  pen‧ər (Waterloos), om last te wegen. Ze zeggen daor hangt de punjer achter de deur: als een boerezoon verkering zoekt  punjer (Grathem), om te wegen  pēͅnər (Oud-Waterschei), pønər (Bocholt), om zakken te wegen tot 50 kg  peͅnər (Gelieren/Bret), Opm. (iemand) pungere = optillend wegen (ook fig.).  mit ei pungere woage (Schimmert), Opm. eemes punjere (= uittellen hoe rijk hij is).  pŭnjer (Beegden), plaats kan ook Leveroy zijn (Heythuyzen)  punjer (Makset), punjer  pynər (Kinrooi), punjer, zoals 142 maar is ouder  pøngər (Stokkem), vroeger voor diverse voorwerpen  punjer (Melick), weegtoestel kleine lasten  punjer (Buchten), wegen  punjer (Tungelroy), wegen van bv. gra an  punjer (Boukoul), wegen van bv. graan  punjer (Swalmen), wegen van kleine hoeveelheden  punjer (Helden/Everlo), wegen zware gewichten  punjer (Ell), puller: ne puller (Koersel), romeinse waag: romeinse waog (Rekem), spanjaard: oude weegschalen niet aangepast aan ons metriel stelsel; van de Spanjaarden afkomstig  spônərt (Maaseik), van spaanse afkomst  spānjərt (Maaseik), uisel: ysəl (Paal), øͅsəl (Lommel), om te wegen tot 100 kg  øsəl (Kwaadmechelen), WNT: unsel - (h)uis(s)el, (h)uusel, ussel, on(g)sel, oossel, eunsel, eussel, ensel (einsel), insel (eisel) -, Van ons (mnl. unce) met -el (< ouder -il), zooals pondel van pond is afgeleid. Vgl. unster en ponder (punder) die met -er zijn gevormd. [...] Weegwerktuig met ongelijke armen, waardoor men met een klein gewicht dat aan den langen arm wordt heen en weer geschoven, een grooten last, die aan den korten arm wordt opgehangen, kan wegen.  eŭsel (Heppen), eͅsəl (Oostham), uisəl (Beverlo), ö uitgesproken zoals in het Franse oeuf  össel (Beverlo), ulster: met ⁄n en ulster wege (Griendtsveen), under: [vgl. Roermond Wb. (pag. 298): unjer = middagslaapje, rk]  unjer (Roermond), om pakje te wegen, bv. vodden, later meer de veerbalans van vr. 142 in gebruik  unjer (Maasbracht), unster: unster (Gorsem, ... ), uuster (Helchteren), ünster (Kaulille), ən unster (Wellen), balans  öster (Obbicht), graanmeter  euster (Mechelen-aan-de-Maas), hollands woord  unster (Maasniel), mag niet meer gebruikt worden  oster (Herten (bij Roermond)), weegschaal met veer  unster (Bree), wegen  ulster (Holtum), WNT: unster - ons(t)er, eunster, anster, uister, huiser, oister, uuser, ulster -, Van ons (mnl. unce) met -er, al dan niet met epenthetische l). 1. Weegwerktuig [...]  hoͅlstər (Bree), istər (Bree), oster (Ophoven), ōnster (Hoensbroek), unster (Tegelen), öster (Swalmen), øͅstər (Ophoven), ənster (Urmond), verstelponder: verstélpunder (Milsbeek, ... ), waag: ein woug (Opgrimbie), met en woag woage (Gulpen), mit ein waog woage (Puth), woag (Gulpen, ... ), woog (Sint-Truiden), wuog (Gelinden, ... ), (waag) voor het wegen van zakken graan  wa̝:x (Rotem), bijna onvindbaar  aa woog (Landen), o zoals in Franse on  n wog (Hasselt), ps. invuller twijfelt over het antwoord.  waog ? (Echt/Gebroek), voor alle balansen  n wooïg (Bilzen), waagje: (waag) voor het wegen van zakken graan  wø̞ͅxskə (Rotem), weegschaal: wēəgschḁl (Leopoldsburg), zolderwaag: om zeer juist te wegen  zaldərwōͅx (Rosmeer) De Romeinse balans, bestaande uit een stok waarover een gewicht heen en weer geschoven wordt. [ZND 33 (1940)] || unster (balans) [SGV (1914)] || unster {met een - wegen} [SGV (1914)] || unster (balans) [SGV (1914)] || unster [met een ~wegen] [SGV (1914)] || Weeginstrument met hefboomwerking. [N 18 (1962)] III-3-1
urine hoog water: höeg water (Sevenum), pipi: pipi (Loksbergen), Kindertaal.  pipi (Bilzen), pis: pees (Helden/Everlo, ... ), pes (Baarlo, ... ), peͅs (Borlo), piejes (Wellen), pies (Asenray/Maalbroek, ... ), piĕs (Heers), pis (Achel, ... ), pī.s (Panningen, ... ), pęs (Borlo), [Paragraaf: lichaam]  pis (Boorsem), B.v. pis hobbe wie e Belsj kenjermaedje.  pis (Echt/Gebroek), Bij dieren spreekt men van zeik.  pis (Maasniel), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  pis (Maastricht), Mensen.  pis (Lutterade), Note v.d. invuller:  d⁄r pis (Klimmen), plas: de plas (Maastricht), plaa`s (Kortessem), plas (Maastricht, ... ), (t water).  plas (Oirlo), plasje: nu noemt men het zo!  plasje (Brunssum), urine: urine (Baarlo, ... ), water: waa.ter (Panningen), waater (Klimmen, ... ), wao.ter (Zolder), waoter (Gronsveld), wasser (Bocholtz, ... ), water (Belfeld, ... ), wāāter (Klimmen), wòòter (Eijsden), zien water (Heythuysen), ⁄t water (Klimmen, ... ), (euf.).  wotter (Bilzen), [Paragraaf: lichaam]  water (Boorsem), Medic.  wotter (Bilzen), Soms noemt men het zo.  wɛtər (Borlo), zeik: (zeik) (Wellen), seik (Blerick, ... ), sęi̯k (Blerick, ... ), zai̯k (Asenray / Maalbroek, ... ), zeek (Bocholtz, ... ), zeijk (Sevenum), zeik (Afferden, ... ), zeike (Kerkhoven), zei̯k (Eupen), zejk (As), zēj.k (Panningen), zii̯k (Mesch), zijk (Blerick, ... ), zy:k (Roermond), zèik (Sint-Truiden, ... ), zèjk (Panningen), zèèk (s-Gravenvoeren), zéjk (Baarlo), zéék (Vorsen), zêk (Beverlo), zāi̯k (Kwaadmechelen), zē.i̯k (Eksel), zē.k (Beverst, ... ), zēi̯k (Hoensbroek, ... ), zēk (Amstenrade, ... ), zē̜i̯k (Lanklaar, ... ), zē̜k (Helchteren, ... ), zę.i̯k (As, ... ), zęi̯.k (Montfort), zęi̯k (Baarlo, ... ), zɛ.i̯k (Zutendaal), zɛ̄k (Lommel), (= plat).  zeik (Tegelen), zijk (Meerlo), (bij "minder benhoofd"volk (fijn, maar langer).  zijk (Lanaken), (vulgair).  zeek (Bilzen), Altijd van dieren.  zeek (Oirsbeek), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  zeik (Maastricht), Dieren.  zeik (Lutterade), Gemeen.  zei.k (Boukoul), zeik (Neerharen, ... ), Grof.  zeik (Achel, ... ), Niet zo netjes.  zeek (Spekholzerheide), Onbeleefd.  zeik (Ell), Ordinair.  zeik (Baexem, ... ), Ordinaire taal.  zeik (Maasbracht), Plat.  zae:k (Lommel), zeik (Maaseik, ... ), zijk (Reuver), Ruw.  zee.k (Zolder), Vooral m.b.t. dieren.  zeik (Mechelen-aan-de-Maas), Vulgair (of voor dieren).  zeek (Eksel), Vulgair.  zeek (Bilzen), zeiksel: zĕĕksel (Panningen), Zo wordt het ook wel genoemd.  zeksel (Meerlo) pis || plas || urine [N 10c (1961)], [N 10c (1995)] || urine van een mens [N 38 (1971)] || Vloeibare ontlasting van vee. [N 38, 18d; JG 1a, 1b; monogr.] || water, urine || zeik, pis I-11, III-1-1
urineren afgieten: aafgeete (Weert), aftappen: aaftappe (Klimmen, ... ), de aardappels afgieten: Humoristisch  z`n jètappëlë ôofgiete (Tongeren), de aardappels aflaten: de iërappəl aoflotte (Bilzen), de èrpel aafloaten (Klimmen), de aardappels afschudden: de aerpel aafschödde (Weert), de eëpel aafsjudde (Kerkrade), de irpel aafsjödde (Klimmen), de iërappəl aofsjèdde (Bilzen), ähpel aafsjudde (Bocholtz), i.e. de aardappelen afgieten voor urineren bij mannen.  de earpel aafsjudde (Lutterade), de buiten in gaan: de boeten in goân (Tungelroy), de kleine jong een handje geven: d`r kleine jong n hendje gève (Klimmen), een maas doen: Volgens de informant zeer typisch in Midden-Limburg.  ein maas doon (Maasbracht), een stang zeik hebben: Heel erg moeten.  ein stang zeik höbbe (Echt/Gebroek), gaan kijken of ik nog een jong ben: goan kieke of ich nog unne jong bin (Weert), gaan kijken of ik nog een mannetje ben: Als men zich uit een gezelschap verwijderd.  ich gon kieken of ich nog e mênneke bèn (Bilzen), gaan staan: goon stoon (Uikhoven), Als men zich uit een gezelschap verwijderd.  ich moet ens gon ston (Bilzen), gaan waar de keizer te voet gaat: Als men zich uit een gezelschap verwijderd.  ich gon boe de keizer te voet geet (Bilzen), gaan waar de koning te voet gaat: Als men zich uit een gezelschap verwijderd.  ich gon boe de koning te voet geet (Bilzen), gorzen: goerzen (Diepenbeek), gorzǝ (Bree), górze (Bree), joesje (Kerkrade), klateren: klaatere (Herten (bij Roermond)), klatere (Echt/Gebroek), klein commissie doen: de klein kemisse doon (Uikhoven), klein kemissie doen (Mechelen-aan-de-Maas), kleine wc doen: kleine WC doen (Mechelen-aan-de-Maas), koinzjelen: kaoinzjele (Kortessem), Humoristisch; de kanjel = regenpijp.  koinzjëlë (Tongeren), krauwen: krawwe (Klimmen), krouwe (Klimmen), krouwwe (Klimmen), leuteren: leutere (Ell, ... ), līētərə (As), luetere (Echt/Gebroek), mijn zwager een hand geven: miene zwoager un hand gaeve (Weert), zie zjwager n hand gève (Klimmen), naar de koer gaan: noa de koer goan (Weert), naar waterschei gaan: nao Waatərsjei gōēn (As), pipi doen: pipi doen (Loksbergen, ... ), Kindertaal.  pipi dōēn (Bilzen), Van kinderen.  piĕpiĕ doon (As), pisje doen: piske doen (Kerkhoven, ... ), pissen: peesse (Helden/Everlo, ... ), pesǝ (Eijsden, ... ), pesə (Helchteren, ... ), peͅsə (Borlo), piese (Asenray/Maalbroek, ... ), piesen (Diepenbeek, ... ), piesse (Eijsden, ... ), pisse (Asenray/Maalbroek, ... ), pisse(n) (Susteren), pissen (Achel, ... ), pissë (Hoeselt, ... ), pissə (As, ... ), pisǝ (Venlo), pī.sse (Panningen), pīse (Panningen), pîesse (Kortessem), pęsǝ (Borlo), [Paragraaf: lichaam]  pisse (Boorsem), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  pisse (Maastricht), Minder net.  pissen (Maasbracht), Soms wordt het zo genoemd.  pissə (Baarlo), plassen: plasse (Beesel, ... ), plassen (Tegelen, ... ), (= moderner).  plassen (Oirlo), Dit woord gebruikt/kent men sedert enkele tientallen.  plassen (Bleijerheide), Net.  plassen (Maasbracht), Netter.  plasse (Horn), nieuw woord!  plasse (Vlodrop), nu noemt men het zo!  plassen (Brunssum), ruizelen: roezëlë (Hoeselt), Kindertaal.  rōēzëlë (Tongeren), sassen: sasse (Klimmen, ... ), slijpen: schliepe (Nieuwenhagen), smiegelen: smīgele (Weert), stripsen: stripsə (Loksbergen), stritsen: B.v. v.e. hond.  stritse (Kortessem), Van kat en hond of plat.  stritsə (As), stropen: strooppen (Diepenbeek), klasseverschil/lagen klasse.  strūpə (Borlo), urineren: urinere (Baarlo), urineren (Baarlo), vloeien: floi̯ǝ (Nieuwenhagen), flojje (Waubach), (= Bargoens).  flòjje (Waubach), water maken: (zie water make) (Ell), het water make (Thorn, ... ), wao.ter maa.ke (Zolder), wasser maache (Bocholtz), ze water make (Mechelen-aan-de-Maas), zie water make (Herten (bij Roermond)), zè waitter maaken (Eksel), wateren: waa.tere (Panningen), watere (Belfeld, ... ), wateren (Lutterade, ... ), wâtere (Heerlen), wòòtere (Eijsden), zeiken: (zeike) (Wellen), seiken (Blerick, ... ), sęi̯kǝ (Blerick, ... ), zai̯kǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), zāēkə (Leopoldsburg), zāēkən (Koersel), zāj`ən (Kwaadmechelen), zee.ke (Zolder), zeeke (Bocholtz, ... ), zeeken (Diepenbeek, ... ), zei.ke (Boukoul), zeike (Belfeld, ... ), zeiken (Baarlo, ... ), zeikə (Berg, ... ), zeikən (Overpelt), zei̯kǝ (Meeuwen), zejkə (As, ... ), zeke (Diepenbeek, ... ), zeken (Eksel, ... ), zekə (Heers), zēikə (Herk-de-Stad), zējkə (Hees), zēken (Eksel, ... ), zēkə (Beverlo, ... ), zēkən (Houthalen), zēͅi̯kə (Mechelen-aan-de-Maas), zēͅkə (Meldert, ... ), zēͅkən (Helchteren), zeͅikə (Bree, ... ), zeͅkə (Lozen), zii̯kǝ (Mesch), zijke (Beesel, ... ), zijken (Meijel), zijkə (Holtum, ... ), zy:ke (Roermond), zèike (Sint-Truiden), zèikë (Tongeren), zèjke (Panningen), zèke (Kerkrade), zèken (Nieuwenhagen), zèèke (s-Gravenvoeren), zéjken (Ottersum), zéjkə (Baarlo), zékë (Hoeselt), zêke (Beverlo), zāi̯ʔǝ (Kwaadmechelen), zē.kǝ (Beverst, ... ), zēi̯kǝ (Hoensbroek, ... ), zēi̯kǝn (Eksel, ... ), zēkǝ (Amstenrade, ... ), zē̜i̯kǝ (Klimmen, ... ), zē̜kǝ (Helchteren, ... ), zē̜kǝn (Nieuwenhagen), zę.i̯kǝ (As, ... ), zęi̯kǝ (Baarlo, ... ), zęi̯kǝn (Ophoven), zɛ.i̯kǝ (Zutendaal), zɛ̄ʔǝn (Lommel), (= plat).  zeike (Klimmen, ... ), zijke (Meerlo), (= vulgair).  zeike (Weert), (bij "minder benhoofd"volk (fijn, maar langer).  zijke (Lanaken), (eventueel).  zeeke (Hoensbroek), (plat).  zeike (Tungelroy), zēj.ke (Panningen), zijken (Maastricht), (vulgair).  zeeke (Bilzen), [Paragraaf: lichaam]  zeike (Boorsem), Altijd van dieren. Bij mensen triviaal.  zeeke (Oirsbeek), B.v. ich mot zeike wie n Bels karreselpaerd.  zeike (Maasbree), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  zeike (Maastricht), Dit is echt een grote hoeveelheid.  zeiken (Opglabbeek), Gemeen.  zeike (Neerharen), zeiken (Neerharen), Grof.  zeike (Tegelen), zeiken (Achel), Let wel: de andere informant voor Tongeren, evenals de informanten uit Bilzen (Q 083) en Kerkrade (Q 121) hebben niets ingevuld bij zeiken.  zēͅi:ka (Tongeren), Lomper.  zeiken (Meijel), Minst net.  zeike (Maasbracht), Onbeleefd.  zeike (Ell), Ordinair.  zeike (Baexem, ... ), zeiken (Heugem), Ordinaire taal.  zeike (Maasbracht), Plat.  zeike (Schinnen), zeiken (Maaseik), zijke (Reuver), V.e. dier.  zeiken (Oirlo), Vulgair.  zeeke (Bilzen), zijn patatten afgieten: Humoristisch  z`n pëtattë ôofgiete (Tongeren) banaal woord voor wateren || gaan plassen || pissen, plassen || pissen, zeiken || urine [N 10c (1961)], [N 10c (1995)] || urineren [N 10c (1961)], [N 10c (1995)] || urineren van een mens [N 38 (1971)] || Vloeibare ontlasting hebben, gezegd van vee. [N 38, 18b; JG 1a, 1b; monogr.] || wateren || wateren (plassen) || wateren, plassen || zeiken [ZND A2 (1940sq)] I-11, III-1-1