31285 |
uitgloeien |
ontlaten:
ontlaten (Q088p Lanaken),
uitgloeien:
yt˲glujǝ (L210p Venray),
ūt˲glujǝ (L291p Helden),
ūt˲glø̜̄jǝ (L246p Horst, ...
L266p Sevenum),
ūt˲glø̜jǝ (Q098p Schimmert, ...
L423p Stokkem),
̇ūt˲glø̜jǝ (L329p Roermond)
|
Een bewerking die door de koperslager wordt uitgevoerd tussen de koude bewerkingen van het metaal met behulp van de diverse hamers en ander gereedschap. Bij het uitgloeien wordt het koper verhit om het weer zijn oorspronkelijke zachtheid en smeedbaarheid terug te geven. [N 66, 29]
II-11
|
26578 |
uithalen |
afkappen:
ā.fkapǝ (L321a Ittervoort, ...
L371p Ophoven,
L362p Opitter),
āfkapǝ (P057p Kuringen, ...
P056p Stokrooie),
ǭfkapǝ (Q074p Kortessem),
afsnijden:
ǭfsnęjǝ (Q074p Kortessem),
bijkappen:
bī.kapǝ (L372p Maaseik),
bodemen:
bȳjǝmǝ (L360p Bree, ...
L368p Neeroeteren,
L362p Opitter),
bø̜jmǝ (L415p Opoeteren),
dieper maken:
dīpǝr mǭkǝ (Q077p Hoeselt),
houwen:
hø̜jwǝ (L372a Aldeneik),
kappen:
kapǝ (L417p As, ...
Q188p Kanne),
openmaken:
ōpǝmǭ.kǝ (Q240p Lauw, ...
Q241p Rutten),
ǭpǝmǭkǝ (P195p Gutschoven),
scherpen:
šē.rǝpǝ (Q188p Kanne, ...
Q095p Maastricht),
uitbillen:
ū.t˱belǝ (L321a Ittervoort),
uitbodemen:
ȳt˱bȳjǝmǝ (L417p As, ...
L361p Tongerlo),
ūt˱būjǝmǝ (L372a Aldeneik, ...
L372p Maaseik),
ǫǝtbǫjǝmǝ (Q071p Diepenbeek, ...
P057p Kuringen),
uitgroeven:
ǫǝt˲gruvǝ (P057p Kuringen),
uithalen:
ȳthālǝ (L415p Opoeteren),
uitholen:
awthǭlǝ (Q077p Hoeselt),
ø̜thǭlǝ (P177a Ordingen),
ø̜ǝthǭǝlǝ (P187p Berlingen, ...
P184p Groot-Gelmen,
P195p Gutschoven,
Q164p Heks,
P188p Hoepertingen),
āthǭlǝ (Q074p Kortessem),
ǫwthǭ.lǝ (Q180p Mal, ...
Q181p Sluizen,
Q162p Tongeren),
ǭǝthǭǝlǝ (P055p Kermt, ...
Q074p Kortessem,
P058p Stevoort),
uithouwen:
ű.thǫwǝ (L370p Kessenich),
uitkappen:
awtkapǝ (Q077a Alt-Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt),
u.tkapǝ (Q088p Lanaken, ...
Q095p Maastricht),
ȳtkapǝ (L372a Aldeneik, ...
L415p Opoeteren),
ø̜ǝtkapǝ (P120p Alken, ...
P187p Berlingen,
Q160p Bommershoven,
Q159p Broekom,
Q078p Wellen),
ātkapǝ (P176p Sint-Truiden),
ūtkapǝ (L321a Ittervoort, ...
L372p Maaseik),
űtkapǝ (L370p Kessenich, ...
L368p Neeroeteren),
ǫwtkapǝ (Q083p Bilzen),
ǫǝtkapǝ (P050p Herk-de-Stad, ...
Q074p Kortessem,
P051p Lummen,
P058p Stevoort,
P056p Stokrooie),
ǭǝtkapǝ (Q240p Lauw),
uitkerven:
ǭ.tkɛrǝvǝ (Q162p Tongeren),
uitscherpen:
ø̜ǝtsxɛrǝpǝ (P119p Sint-Lambrechts-Herk),
ǫǝtsxɛrǝpǝ (P057p Kuringen),
voorscherpen:
vīǝ.ršęrpǝ (L416p Opglabbeek),
weghouwen:
wɛxhǫjwǝ (L368p Neeroeteren)
|
Algemene benaming voor het uitkappen van de groeven van een molensteen. Zie voor meer specifieke handelingen bij het uitkappen van de groeven de lemmata ɛbreed scherpenɛ, ɛhol scherpenɛ, ɛdiep scherpenɛ enzovoorts.' [Vds 222; Jan 201; Coe 175; Grof 205]
II-3
|
28972 |
uithalen van de doorslagsteken |
doortippelen:
dø̄rtepǝlǝ (P052p Schulen),
losknippen:
losknepǝ (P052p Schulen),
lostrochelen:
lostrǭxǝlǝ (Q016p Lutterade),
pluisjes uithalen:
plyskǝs ūthǭlǝ (Q111q Ransdaal),
rijgdraad uittrekken:
ręjxdrǭǝt ūttrɛkǝ (Q032p Schinnen),
rijggaren uithalen:
rīx˱garǝ øtjhālǝ (L265p Meijel),
rijvaam uitdoen:
rivem ūtdūǝn (Q112p Voerendaal),
steek uitdoen:
stik ǭtdøn (Q071p Diepenbeek),
steek uithalen:
stēk uthǭlǝ (L381p Echt, ...
L271p Venlo),
steek uittrekken:
štex ǫwstrękǝ (Q121c Bleijerheide),
steken uittrekken:
stēkǝ uttrɛkǝ (L428p Born),
trochelsgaren uithalen:
trǭxǝlsgārǝn ūthǭlǝn (Q015p Stein),
uittrekken:
owttrękǝ (L417p As, ...
Q083p Bilzen),
uittrekken (Q003p Genk, ...
Q165p Hopmaal,
L416p Opglabbeek,
K361p Zolder),
uttrękǝ (L270p Tegelen),
uttrɛkǝ (Q099p Meerssen),
ȳttrɛkǝ (L364p Meeuwen),
ūttrękǝ (Q007p Eisden, ...
Q088p Lanaken,
L433p Nieuwstadt,
L299p Reuver,
Q020p Sittard),
ūttręǝkǝ (L246p Horst),
uitvamen:
ūtvē̜mǝ (L368p Neeroeteren),
vaam uitnemen:
vē̜m ūtnējmǝ (Q197p Noorbeek),
vortdoen:
vurttūn (Q083p Bilzen),
vurtūn (Q083p Bilzen)
|
Het verwijderen van de doorslagsteken. [N 59, 51b]
II-7
|
21386 |
uithoren |
de pierik uit de neus halen:
de peerik oet de naas hoale (L323p Buggenum),
de piering uit de neus halen:
de piering oet zen neus hoole (Q095p Maastricht),
de pieringen uit de neus halen:
iemand də pierings oet zən neus haolə (Q095p Maastricht),
pieringe oet de neus hoole (Q095p Maastricht),
de worm uit de neus halen:
də wórm ōēt də nēūs haolə (L271p Venlo),
getoetfezelen:
getoetfiezele (Q095p Maastricht),
het hemd van het lijf vragen:
ət hummə vaan ət lief vraogə (Q095p Maastricht),
met de leugens achter de waarheid komen:
mit de leuges achter de waarheid komme (Q020p Sittard),
met een koude hand aan een warme bodem voelen:
met ⁄n kòw hànd aan ne werme bōējem vele (L417p As),
nieuwsgierig (bn.):
neeijschierig (Q203p Gulpen),
nieuwsgierigen:
nieuwsgierigen (L364p Meeuwen),
nujsjèrigen (L433p Nieuwstadt),
ontfutselen:
ontfutsələ (L382p Montfort),
postelen:
postele (Q112p Voerendaal),
treifelen:
WNT: trijfelen (II), Dit brab. woord, met uitzondering van door de la porte, met ei gespeld, is blijkbaar verschillende van het hiervoor behandelde [trijfelen (I)], en had dus onder treifelen besproken moeten worden.
trèèfələ (P047p Loksbergen),
uithengelen:
oethungele (L291p Helden/Everlo, ...
L267p Maasbree,
L294p Neer),
ōēthungele (L290p Panningen),
utjhungələ (L265p Meijel),
uitheulen:
oedheule (L288p Nederweert),
oetheule (L321a Ittervoort, ...
L318b Tungelroy),
ŭŭtheule (L210p Venray),
uithoren:
aathure (P219p Jeuk),
awtjeurre (Q077p Hoeselt),
oe.thûûrə (L320b Kelpen),
oehthuëre (Q117a Waubach),
oeshure (Q121p Kerkrade),
oet hûûre (L298a Kesseleik),
oetheuaze (Q016p Lutterade),
oetheure (L298p Kessel, ...
L332p Maasniel,
L383p Melick,
L433p Nieuwstadt,
L387p Posterholt,
L329p Roermond,
L329p Roermond,
L331p Swalmen,
L374p Thorn),
oetheuren (L382p Montfort, ...
L371p Ophoven),
oetheurn (Q035p Brunssum),
oetheurə (L382p Montfort, ...
Q033p Oirsbeek,
L329p Roermond),
oetheuère (Q021p Geleen),
oetheu‧ren (L428p Born),
oethĕŭre (Q098p Schimmert),
oethĕŭren (L292p Heythuysen),
oethōēre (L432p Susteren),
oethu.ərə (Q109p Hulsberg),
oethuere (Q111p Klimmen, ...
L386p Vlodrop),
oethueurə (Q032p Schinnen),
oethure (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q034p Merkelbeek),
oethurə (Q095p Maastricht),
oethuure (L269p Blerick, ...
Q095a Caberg,
Q202p Eys,
Q039p Hoensbroek,
Q095p Maastricht,
Q118p Schaesberg,
L318b Tungelroy,
L318b Tungelroy,
Q094b Wolder/Oud-Vroenhoven),
oethuuren (Q203p Gulpen),
oethuurə (Q027p Doenrade),
oethuuärə (L300p Beesel),
oethuèrĕ (L381p Echt/Gebroek),
oethuëre (Q203p Gulpen, ...
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade),
oethuërə (Q108p Wijnandsrade),
oethwerre (Q018p Geulle),
oethêûəre (L374p Thorn),
oethòren (Q015p Stein),
oethöaren (Q032p Schinnen),
oethûêre (Q203p Gulpen),
oethüurə (Q112b Ubachsberg),
oēthŭŭre (L246p Horst),
oêthure (L271p Venlo),
oêthuure (L271p Venlo),
ōēthuuere (L248p Lottum),
ōēthuure (Q102p Amby, ...
L267p Maasbree,
Q196p Mheer),
ōēthuurə (Q095p Maastricht),
ōēthuuərə (L328p Heel),
ōēthūūrə (Q095p Maastricht, ...
L271p Venlo),
ōēthūūërə (Q117p Nieuwenhagen),
ōēthŭŭrə (Q095p Maastricht),
ōēthŭŭwərə (L432p Susteren),
ōēthêûrə (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
ōēthûurə (Q113p Heerlen),
uit heure (Q098p Schimmert),
uithoren (K317p Leopoldsburg, ...
L364p Meeuwen,
Q001p Zonhoven),
uthore (L265p Meijel),
uthuure (L217p Meerlo),
utjhure (L265p Meijel),
utjhûurə (L265p Meijel),
uut huure (L210p Venray),
uuthuure (L210p Venray),
uûthure (L216p Oirlo),
ŭŭtheurə (L164p Gennep),
ówthīēre (L417p As),
ôêthūūrə (Q038p Amstenrade),
ûtliêre (L360p Bree),
üthuuëre (L245b Tienray),
(= uithoren).
ootheren (Q086p Eigenbilzen),
Note v.d. invuller:
oeēthuuëre (L330p Herten (bij Roermond)),
uithuichelen:
oethuggele (Q019p Beek),
uitluisteren:
oetloeestere (L289p Weert),
(vandaar: leesterveenk).
ootleestere (Q171p Vlijtingen),
uitmelken:
oet melleke (Q096b Itteren),
uitvissen:
oetvessche (Q198p Eijsden),
oetvesse (L381p Echt/Gebroek),
oetvinde (L250p Arcen),
oetvisje (Q203p Gulpen, ...
L432p Susteren),
oetvissche (Q207p Epen),
oetvisse (L382p Montfort, ...
L266p Sevenum,
L271p Venlo),
oetvissje (Q208p Vijlen),
oetvossen (L431p Dieteren, ...
L427p Obbicht),
oetvuschsche (Q033p Oirsbeek),
oetvussche (Q029p Bingelrade, ...
Q118p Schaesberg),
oetvusschen (L385p Sint-Odiliënberg),
oetvušje (Q035p Brunssum),
oetvèrsche (L377p Maasbracht),
oetvèsje (L296p Steyl),
oetvèsse (L300p Beesel, ...
L323p Buggenum,
L321p Neeritter,
Q187p Sint-Pieter),
oetvösche (Q016p Lutterade, ...
Q196p Mheer),
oetvöschje (Q032p Schinnen),
oetvösje (L426p Buchten, ...
Q027p Doenrade,
Q021p Geleen,
Q104a Limmel,
Q099p Meerssen,
Q034p Merkelbeek,
Q020p Sittard,
Q101p Valkenburg),
oetvösje(n) (Q030p Schinveld),
oetvösjsje (L429p Guttecoven),
oetvössje (Q096a Borgharen, ...
Q110p Heek,
Q111p Klimmen,
Q022p Munstergeleen,
Q032a Puth),
oētvisse (L246p Horst),
oétvêsje (Q193p Gronsveld),
ōētvisje (Q202p Eys),
ōētvösjə (Q113p Heerlen),
uutvisse (L246a Swolgen),
Gezegde: eemes de perik oet de naas haole!
oetvêsse (L322a Nunhem),
Opm. kort.
oetvösje (Q103p Berg-en-Terblijt),
ps. deels omgespeld volgens Frings.
oet[vøͅsje (Q098p Schimmert),
uitvorsen:
oetvorsche (L295p Baarlo, ...
Q117b Rimburg),
oetvorsche(n) (L269p Blerick),
oetvorschen (L299p Reuver),
oetvŭrse (L330p Herten (bij Roermond)),
ōētvorse (ongerzeuke) (L267p Maasbree),
uutvorse (L209p Merselo),
ütvoarsen (L216p Oirlo),
ütvorsche (L191p Afferden),
uitvragen:
oasvroage (Q222p Vaals),
oesvroage (Q116p Simpelveld),
oet vroage (Q096b Itteren),
oetvraochə (L329a Kapel-in-t-Zand),
oetvraoge (Q096a Borgharen, ...
L320a Ell,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q197p Noorbeek,
L299p Reuver,
Q098p Schimmert,
Q197a Terlinden,
Q112p Voerendaal,
Q201p Wijlre,
Q094b Wolder/Oud-Vroenhoven),
oetvraogə (L429p Guttecoven, ...
Q032b Sweikhuizen),
oetvraogən (Q014p Urmond),
oetvroage (L295p Baarlo, ...
L297p Belfeld,
Q027p Doenrade,
Q198p Eijsden,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
L325p Horn,
L320p Hunsel,
L387p Posterholt,
L378p Stevensweert,
L289p Weert),
oetvroage(n) (Q030p Schinveld),
oetvroagen (Q102p Amby, ...
Q014p Urmond),
oetvroagə (L331p Swalmen),
oetvroâge (Q120p Heerlerbaan/Kaumer),
oetvrâoge (L380p Genooi/Ohé, ...
L379p Laak),
ōēt vraogə (Q207p Epen),
ōētfrāōgə (L299p Reuver),
ōētvraoge (Q105p Heer),
ōētvraogə (L425p Grevenbicht/Papenhoven, ...
Q033p Oirsbeek),
ōētvrāōgə (Q117p Nieuwenhagen),
ōētvroage (Q204a Mechelen),
ū.t˃vr‧oͅagə (Q202p Eys),
ŭŭtvroage (L217p Meerlo),
ówtvraoge (L417p As),
ütvroage (L191p Afferden),
Opm. als men iemand wil uithoren kan hij zeggen: doe zost mich de peerik oet de naas hoale.
oetvroage (L327p Beegden),
uitvundelen:
ōētfungele (L249p Grubbenvorst),
uitvunderen:
oetvungere (L268p Velden),
vgl. Gennep Wb. (pag. 64-65): fundere, napluizen, uitzoeken.
ŭŭtfŭndere (L164p Gennep),
ütvönderen (L165p Heijen),
vgl. Meerlo-Wanssum Wb. (pag. 300): ütvundere, nauwkeurig uitzoeken, uitvissen, uitpluizen.
ōētvundere (L246p Horst),
uut-vun-de-re (L215p Blitterswijck),
uutvundere (L211p Leunen),
uutvŭndere (L213p Well),
ŭŭtvundere (L215a Wellerlooi),
uitwarren:
oetwêrre (Q015p Stein),
vissen:
vgl. Sittard Wb. (pag. 471): vösje, vissen.
vösjə (Q113p Heerlen),
vunderen:
fundere (L387p Posterholt),
vgl. Gennep Wb. (pag. 64-65): fundere, napluizen, uitzoeken.
funderen (L164p Gennep),
vgl. Meerlo-Wanssum Wb. (pag. 320): vundere, vorsen, spieden. Utvundere: uitzoeken, uitkienen.
vundere (L210p Venray),
vgl. WBD III, 3.1 (pag. 264): vunderen.
vungdere (L266p Sevenum, ...
L266p Sevenum)
|
alle naspeuringen in een zaak [onderzoek, visitatie] [N 90 (1982)] || door vragen van iemand proberen te weten te komen wat hij voelt, uithoren [horken, funteren, tintelen, uithoren, uithorken] [N 87 (1981)] || uitvorschen [SGV (1914)]
III-3-1
|
32967 |
uitkomen |
kijnen:
kēǝnǝ (Q192p Margraten),
opkomen:
ǫpkǫmǝ (Q095p Maastricht),
opschieten:
ǫpšētǝ (Q095p Maastricht),
piepen:
pīpǝn (K316p Heppen),
p˙īpǝ (P227p Vorsen),
schieten:
sxīǝtǝ (Q001p Zonhoven),
šitǝ (L374p Thorn),
šītǝ (Q168p s-Herenelderen),
uitkomen:
au̯.tkō.mǝ (Q163p Berg, ...
Q242p Diets-Heur,
Q240p Lauw,
Q169p Membruggen,
Q177p Millen,
Q182p Nerem,
Q241p Rutten,
Q168p s-Herenelderen,
Q181p Sluizen,
Q162p Tongeren),
utko.mǝ (L319p Molenbeersel),
utkomǝ (L369p Kinrooi),
ø.tkōmǝ (K317a Kerkhoven),
ø̜̄.tkø̄.mǝ (P058p Stevoort),
ø̜̄.tkǫu̯mǝ (P177a Ordingen),
ø̜̄tkou̯mǝ (P047p Loksbergen),
ø̜̄tkōi̯mǝ (P049p Donk, ...
P050p Herk-de-Stad),
ø̜̄tkǫu̯mǝ (P048p Halen),
ø̜̄ǝ.tkǫi̯u̯.mǝ (P118p Kozen, ...
P118a Wijer),
ø̜tkō.mǝ (K359p Koersel, ...
P046p Linkhout,
K357p Paal),
ø̜tkōmǝ (K358p Beringen, ...
K318p Berverlo,
K314p Kwaadmechelen,
P045p Meldert,
K353p Tessenderlo,
P044p Zelem),
ø̜tkōmǝn (K315p Oostham),
ø̜tkǫmǝn (K278p Lommel),
ātkou̯mǝ (P115p Duras, ...
P173p Halmaal,
P176a Melveren,
P172p Wilderen),
ātkǫmǝ (P174p Velm),
ātkǫu̯i̯mǝ (P179p Aalst),
ātkǫu̯mǝ (P218p Borlo, ...
P178p Brustem,
P182p Buvingen,
P175p Gingelom,
P219p Jeuk,
P180p Kerkom,
P176p Sint-Truiden,
P227p Vorsen),
ē̜tkōmǝ (P214p Montenaken),
ē̜tkǫu̯i̯mǝ (P113p Binderveld, ...
P117p Nieuwerkerken),
ō.tko.mǝn (L420p Rotem),
ō.tkuǝ.mǝ (Q090p Mopertingen, ...
Q084p Waltwilder),
ō.tkuǫ.mǝ (Q170p Grote-Spouwen, ...
Q168a Rijkhoven,
Q171p Vlijtingen),
ō.tku̯o.mǝ (Q174p Herderen, ...
Q089p Martenslinde),
ōtku̯ø̄mǝ (Q093p Rosmeer),
ōǝ.tko.mǝ (Q164p Heks),
ōǝ.tkō.mǝ (Q160p Bommershoven),
ū.tko.mǝ (Q007p Eisden, ...
Q087p Gellik,
Q188p Kanne,
L370p Kessenich,
Q088p Lanaken,
L422p Lanklaar,
Q006p Leut,
L372p Maaseik,
L424p Meeswijk,
Q096c Neerharen,
L371p Ophoven,
Q091p Veldwezelt,
Q008p Vucht),
ū.tko.mǝn (L419p Elen),
ū.tkomǝ (L330p Herten, ...
L314p Overpelt,
Q030p Schinveld),
ū.tkuǫ.mǝ (Q175p Riemst, ...
Q178p Val-Meer,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
ū.tkō.mǝ (Q011p Boorsem, ...
L316p Kaulille,
L315p Kleine-Brogel,
Q009p Maasmechelen,
L312p Neerpelt,
Q010p Opgrimbie,
Q012p Rekem,
L313p Sint Huibrechts Lille,
Q013p Uikhoven),
ū.tkō.mǝn (L282p Achel, ...
L286p Hamont),
ū.tkūǝ.mǝ (L417p As, ...
L317p Bocholt,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
Q005p Zutendaal),
ū.tkǫmǝ (L353p Eksel, ...
Q095p Maastricht,
Q172p Vroenhoven),
ūtko.mǝ (L421p Dilsen),
ūtkomǝ (L423p Stokkem),
ű.tko.mǝ (L366p Gruitrode, ...
L368p Neeroeteren,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
L358p Reppel,
L361p Tongerlo),
ű.tkuǫ.mǝ (Q094p Hees),
ű.tkūǝ.mǝ (L356p Grote-Brogel),
ű.tkűǝ.mǝ (L359p Beek, ...
L363p Ellikom),
ű.tkűǝmǝ (L364p Meeuwen, ...
L365p Wijshagen),
űtko.mǝ (L360p Bree, ...
L367p Neerglabbeek),
ǫu̯.tkuǫ.mǝ (Q083p Bilzen),
ǫu̯.tkō.mǝ (L354p Wijchmaal),
ǫu̯.tkōǝ.mǝ (Q081a Heesveld-Eik),
ǫu̯.tkūǝ.mǝ (Q003p Genk),
ǫu̯ǝtkō.mǝ (Q077p Hoeselt, ...
Q155p Werm),
ǫűtkō.mǝn (L355p Peer),
ǭ.tko.mǝ (Q154p Sint-Huibrechts-Hern),
ǭ.tko.mǝn (L413p Helchteren),
ǭ.tkomǝ (K360p Heusden),
ǭ.tkø̄.mǝ (Q002p Hasselt),
ǭ.tkō.mǝ (Q072p Beverst, ...
Q071p Diepenbeek,
Q002a Godschei,
L414p Houthalen,
P055p Kermt,
P051p Lummen,
Q076p Romershoven,
P056p Stokrooie),
ǭ.tkōmǝ (K361p Zolder),
ǭ.tkǫ.mǝn (L352p Hechtel),
ǭi̯ǝ.tkou̯i̯.mǝ (P119p Sint-Lambrechts-Herk),
ǭi̯ǝ.tkęu̯mǝ (P120p Alken),
ǭi̯ǝ.tkōi̯.mǝ (P224p Boekhout, ...
P057p Kuringen),
ǭtkou̯mǝ (Q158a Henis),
ǭu̯tkō.mǝ (Q167p Koninksem),
ǭǝ.tko.mǝ (Q161p Piringen),
ǭǝ.tkomǝ (P057p Kuringen),
ǭǝ.tkou̯.mǝ (P192p Voort),
ǭǝ.tkø̜̄u̯.mǝ (P121p Ulbeek),
ǭǝ.tkō.mǝ (Q156p Borgloon, ...
Q159p Broekom,
Q002a Godschei,
Q153p Gors-Opleeuw,
Q079p Guigoven,
P195p Gutschoven,
P197p Heers,
Q165p Hopmaal,
Q157p Jesseren,
Q152p Kerniel,
Q074p Kortessem,
Q157a Overrepen,
Q166p Vechmaal,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalroot,
Q078p Wellen,
Q073p Wimmertingen,
Q079a Wintershoven),
ǭǝ.tkōi̯.mǝ (P052p Schulen),
ǭǝ.tkūǝ.mǝ (Q001p Zonhoven),
ǭǝ.tkǫu̯.mǝ (P187p Berlingen, ...
P188p Hoepertingen,
P220p Mechelen-Bovelingen,
P223p Rukkelingen-Loon),
ǭǝ.tkǫu̯mǝ (P186p Gelinden, ...
P184p Groot-Gelmen,
P177p Zepperen),
uitspringen:
ū.tspreŋǝ (Q007p Eisden)
|
Het boven de grond uitkomen van het gekiemde zaadkorreltje. [JG 1a, 1b; monogr.; add. uit S 17]
I-4
|
21953 |
uitkomen van de eieren |
aanbikken:
aanbikkə (L300p Beesel),
aanpikken:
Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook aantekening van de invuller, op de laatste pagina!
aangəpiktj (L326p Grathem, ...
L320b Kelpen),
afkomen van de jongen:
Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.
de joeng koëmen aof (Q083p Bilzen),
bikken:
’t bikke (L266p Sevenum),
hikken:
eijer zuut gehikt (Q201p Wijlre),
ge-ikte eir (P219p Jeuk),
gehik (Q187p Sint-Pieter),
gehikdeeier (L426p Buchten),
gehikt (Q171p Vlijtingen),
gehikte eier (Q027p Doenrade),
he.kə, də ‧ɛi̯ər zø.nt˃ gəhe.kt (Q202p Eys),
het gehikt zijn (Q162p Tongeren),
hikken (Q157p Jesseren, ...
P183p Mielen-boven-Aalst,
Q162p Tongeren),
Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.
de eekes zin gehik (Q083p Bilzen),
kippen:
ei gekip (Q074p Kortessem),
gekipt eier (L210p Venray),
kippe (L381p Echt/Gebroek, ...
L414p Houthalen),
kippen (L417p As),
kippen van de eieren (K359p Koersel),
kippə (L417p As),
kuppe (L289p Weert),
Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook "klanktabel v.h. Zolders (uitspraak)", aan de achterkant van de laatste pagina!
kippe (K361p Zolder),
Algemene opmerking: deze vragenlijst is nogal slecht (= weinig antwoorden) ingevuld!
kippen (L366p Gruitrode),
pikken:
Algemene opmerking: deze vragenlijst is heel slecht ingevuld!
pikke van een ei (L267p Maasbree),
uitkippen:
Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook bijlagevellen met (eventuele) aanvullingen en diverse toelichtingen.
uutkippe(n) (L214p Wanssum),
uitkomen:
-e͂tkôômen (Q007p Eisden),
oehtkômme (L330p Herten (bij Roermond)),
oet kòmmə (L429p Guttecoven),
oetkomme (Q021p Geleen),
oetkoome (Q202p Eys, ...
L386p Vlodrop),
oetkómme (Q021p Geleen),
oetkômme (L331p Swalmen),
outkwom (Q168a Rijkhoven),
óutkoeme (L417p As),
øtjkomə (L265p Meijel),
Algemene opmerkingen bij deze vragenlijst:
oetkòmme (L374p Thorn),
uitvallen:
oetvallə (L300p Beesel),
’t oetvalle (Q111p Klimmen),
Opm. v.d. invuller: men zegt het volgende: "un eij is gehikt"en daarna "vilt de jounge oet".
oetvalle (Q027p Doenrade)
|
Hoe heet verder: uitkomen van de eieren? [N 93 (1983)], [N 93 (1983)]
III-3-2
|
28481 |
uitkomen van het broed |
aanbijten:
ābiǝtǝ (Q113p Heerlen),
de deksel afstoten:
dǝn dęksǝl ǭfstūtǝn (Q003p Genk),
doorbijten:
doorbijten (Q009p Maasmechelen),
doǝrbītǝ (Q019p Beek),
dōrbę̄tǝ (L414p Houthalen),
dōrbītǝ (L333p Asenray / Maalbroek, ...
L428p Born,
L330p Herten,
L381b Peij,
Q015p Stein),
doorvreten:
dørvrę̄tǝ (L210p Venray),
ontzegelen:
ontzegelen (K317a Kerkhoven),
oopsnijden:
ǭpšni-jǝ (L333p Asenray / Maalbroek),
openbijten:
ōpǝnbęj.ǝtǝ (Q071p Diepenbeek),
ǭpǝbītǝ (L271p Venlo),
uitbijten:
utbītǝ (L384p Herkenbosch),
uitbreken:
utbrɛǝkǝ (Q253p Montzen),
ȳtbrę̄kǝ (L289p Weert),
uitkomen:
ø̜tkǫmǝn (K353p Tessenderlo),
ø̜ǝtkomǝn (P177p Zepperen),
ūtkomǝ (L371a Geistingen),
%%men zegt%%
ǝt kømpt ū.t (L270p Tegelen),
uitlopen:
ojtlōpǝn (Q071p Diepenbeek),
uitlopen (K278p Lommel, ...
L294p Neer,
P177p Zepperen),
ūtlǫwpǝ (L384p Herkenbosch)
|
Het uit de cellen komen van het rijpe broed. Als het broed rijp is, breekt het uit het stadium van pop. De bij wordt geboren als werkbij, koningin of dar. De werkbij komt na 21 dagen, de koningin na 15 à 16 dagen en de dar na 24 dagen te voorschijn. Soms kan er een kleine speling zijn in deze aantallen. De werkbij knaagt bij stukjes en beetjes het celdekseltje weg, de dar scheurt het zegel met de kaken geheel af en de koninginnepop stoot met één kopbeweging de cel, die eerst is rondgesneden, open. [N 63, 23c; Ge 37, 47]
II-6
|
29769 |
uitkruiers |
inbrekers:
en˱brē̜kǝrs (L322a Nunhem),
machinemannen:
(enk)
mǝšī̄nǝman (Q083p Bilzen),
schurgers:
šø̜rǝgǝrs (Q111p Klimmen),
uitkarders:
ūtkardǝrs (L372p Maaseik),
uitkruiers:
ytkryjǝrs (L210p Venray),
ytkrø̄̄jǝs (L163a Milsbeek),
uitschurgers:
ūtšø̜rgǝrs (L290p Panningen),
ūtšø̜rǝgǝrs (Q095p Maastricht, ...
L270p Tegelen
[(ook in de pannenfabrieken)]
),
ūtšø̜rǝgǝš (L322a Nunhem, ...
Q020p Sittard),
uitsmijters:
ytsmī̄tǝrs (L210p Venray),
uittassers:
ø̜̜̄̄ttasǝrs (P047p Loksbergen),
uitvaarders:
ǫwt˲vǭrdǝrs (Q083p Bilzen)
|
Arbeiders die de gebakken stenen uit de steenoven naar het tasveld brachten. De in dit lemma opgenomen termen zijn zowel voor de veldoven als voor de ringoven van toepassing. [N 98, 126; N 98, 155; monogr.]
II-8
|
31087 |
uitleesten |
de leest deruit trekken:
dǝ lę̄s trawtrękǝ (Q083p Bilzen),
de leest uittrekken:
dǝr lę̄s uttrekǝ (Q253p Montzen),
de schoen van gen leest doen:
dǝr šōn va gǝnǝ lę̄s duǝ (Q253p Montzen),
leest uit de schoen halen:
lest yt dǝ sxun hǭlǝ (L163a Milsbeek),
ontleesten:
ontlīstǝn (L421p Dilsen),
uitleesten:
uitleesten (L387p Posterholt),
uǝtliǝstǝ (L267p Maasbree),
øtjlę̄stǝ (L265p Meijel),
ūslę̄stǝ (Q121c Bleijerheide),
ūtlęjstǝ (L293p Roggel),
uittrekken:
awttrękǝ (Q083p Bilzen),
van de vorm ontdoen:
van de vorm ontdoen (K278p Lommel)
|
Het, eventueel met behulp van een leesthaak, uit de schoen trekken van de leest. [N 60, 141b]
II-10
|
21786 |
uitleg |
beduid:
bediedj (L382p Montfort),
erklrung (du.):
erklierong (Q222p Vaals),
explicatie (<fr.):
explekaasje (Q021p Geleen),
èksplikatie (L417p As),
(Fr. explication).
eksplekaasje (Q196p Mheer),
uitleg:
aatleg (P219p Jeuk),
awtlech (Q077p Hoeselt),
de oeētlik (L330p Herten (bij Roermond)),
den uûtleg (L216p Oirlo),
də oetlik (L329a Kapel-in-t-Zand),
dəm ōētlèk (Q095p Maastricht),
d⁄n oetlegk (Q095a Caberg),
d⁄n ōētleg (Q033p Oirsbeek),
d⁄r oetlèk (Q111p Klimmen),
oe.tléək (L320b Kelpen),
oehtlek (Q117a Waubach),
oetlag (Q095p Maastricht),
oetleg (L353p Eksel, ...
Q203p Gulpen,
L292p Heythuysen,
Q095p Maastricht),
oetlek (Q016p Lutterade, ...
Q095p Maastricht,
Q033p Oirsbeek,
Q118p Schaesberg,
Q015p Stein,
Q015p Stein,
L289p Weert),
oetlig (L329p Roermond),
oetlik (L381p Echt/Gebroek, ...
L332p Maasniel,
L382p Montfort,
L322a Nunhem,
L387p Posterholt,
L329p Roermond),
oetläk (Q032p Schinnen),
oetlèg (Q018p Geulle),
oetlègk (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht),
oetlèk (Q021p Geleen, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q034p Merkelbeek,
Q032p Schinnen,
L432p Susteren,
L374p Thorn,
Q101p Valkenburg,
Q112p Voerendaal,
Q108p Wijnandsrade),
oetléG (Q095p Maastricht),
oetlégk (Q095p Maastricht),
oetlék (Q014p Urmond),
oetlékg (L318b Tungelroy),
oētlek (L318b Tungelroy),
oétlek (Q193p Gronsveld),
oëtleg (L267p Maasbree),
ōētlek (L267p Maasbree),
ōētlèg (Q117p Nieuwenhagen),
ōētlégk (L328p Heel),
ōētlék (Q027p Doenrade, ...
Q113p Heerlen,
L432p Susteren),
ōētléék (Q109p Hulsberg),
ŏĕtlich (L271p Venlo),
utjléch (L265p Meijel),
utleg (L217p Meerlo),
ŭŭtlég (L164p Gennep),
y(3)̄tleͅi̯x (L364p Meeuwen),
ówtleG (L417p As),
ôêtléG (Q038p Amstenrade),
ütleg (L245b Tienray),
verduitsel:
verduutsel (L289p Weert),
verklaring:
verklaoring (Q196p Mheer),
verklàòring (Q098p Schimmert),
vərklaoring (Q117p Nieuwenhagen)
|
een beslissend antwoord, een antwoord dat alles uitlegt [uitsluitsel, uitbedul] [N 85 (1981)] || het verklaren, uitleggen [uitleg, bedied, bedietsel] [N 85 (1981)]
III-3-1
|