25829 |
versnijbier |
bier:
bē.r (L362p Opitter),
oud bier:
awt bęjǝr (Q020p Sittard),
snijbier:
snijbier (Q095p Maastricht),
snęjbēr (Q095p Maastricht),
šnibēr (L325p Horn, ...
Q099p Meerssen,
Q032p Schinnen,
Q101p Valkenburg),
šnjjbēr (L325p Horn),
šnībēr (L290p Panningen),
versnijbier:
versnijbier (L250p Arcen),
vǝrsnibēr (L325p Horn),
vǝrsnēbir (P120p Alken),
zuur bier:
zūr bēr (L387p Posterholt),
zwaar bier:
zwǭr bēr (L289p Weert)
|
Het bier dat men gebruikt om te versnijden. De zegsman uit Q 99 merkt hierover op dat de resten van het brouwsel en van de gisting en het restant uit teruggekeerde vaten werden vergaard in tonnen van 5000 liter. In deze tonnen bevond zich na 2 à 3 jaren een zuur maar helder vocht. Vermengd met jong bier leverde dit het oud bier op. [N 35, 99; monogr.]
II-2
|
25828 |
versnijden |
afsnijden:
afsnęjǝ (L265p Meijel),
ā.fšnīǝ (L290p Panningen),
āfsnijǝ (L321p Neeritter),
ǭfsnęjǝ (Q090p Mopertingen),
arm maken:
ɛrǝm mākǝ (Q095p Maastricht),
bij laten lopen:
bēj lǭǝtǝ lōpǝ (Q113p Heerlen),
doordraaien:
durdrɛjǝ (L289p Weert),
doorslaan:
dōršlǭn (L432p Susteren),
inspringen:
inspreŋǝn (K278p Lommel),
intrekken:
entrekǝ (Q198a Mesch),
entrękǝ (Q097p Ulestraten),
entrɛkǝ (K318p Berverlo),
knoeien:
knoajǝ (L289p Weert),
laten verlopen:
lǫǝtǝ vǝrlōpǝ (Q039p Hoensbroek),
laten verspringen:
lǭtǝ vǝršpreŋǝ (L270p Tegelen),
mengelen:
meŋǝlǝ (P051p Lummen),
mengen:
meŋǝ (L325p Horn),
mischen:
mešǝ (L325p Horn, ...
Q020p Sittard),
muurverdunning:
mūrvǝrdøneŋ (Q013p Uikhoven),
overmalen:
overmalen (Q112p Voerendaal),
uǝvǝrmālǝ (L289p Weert),
øvǝrmālǝ (Q204a Mechelen),
ø̜vǝrmālǝ (L265p Meijel),
snijden:
snijden (Q095p Maastricht),
šniǝ (L294p Neer, ...
Q020p Sittard),
terugspringend metsen:
tręxspreŋǝnt mɛtsǝ (L364p Meeuwen),
terugvallen:
trøk˲valǝ (Q193p Gronsveld, ...
Q194p Rijckholt),
verlopen laten:
vǝrlǫwpǝ lǭtǝ (L289p Weert),
vermageren:
vǝrmāgǝrǝ (Q095a Oud-Caberg),
versnijden:
versnijden (L250p Arcen),
vǝrsnijǝ (L289b Leuken, ...
Q095p Maastricht,
L318p Stramproy,
L289p Weert),
vǝrsnēǝ (P120p Alken),
vǝrsnē̜jǝ (L210p Venray),
vǝrsnęjǝ (L211p Leunen, ...
L210p Venray),
vǝrsnījǝ (L360p Bree),
vǝršnijǝ (Q113p Heerlen, ...
L325p Horn,
Q111p Klimmen,
Q099q Rothem,
Q032p Schinnen),
vǝršniǝ (L290p Panningen),
vǝršnījǝ (Q101p Valkenburg),
vǝsn ̇ījǝ (L362p Opitter),
versnijding:
vǝršnijeŋ (L291p Helden, ...
L290p Panningen),
verspringen:
vǝrspreŋǝ (L316a Lozen, ...
L265p Meijel,
K353p Tessenderlo,
L318b Tungelroy),
vǝršpreŋǝ (Q098p Schimmert),
vǝršpręŋǝ (L432p Susteren)
|
Een muur vanaf een bepaald punt minder dik verder bouwen, bijvoorbeeld door van tweesteens naar anderhalfsteens of, volgens de invullers uit L 320a en L 382, van steens naar halfsteens over te gaan. [N 31, 46a] || Slecht meel bij beetjes door het graan malen. [N O, 36b] || Verschillende brouwsels mengen. In L 210 gebruikt men als versnijbier oud bier. [N 35, 88; monogr.]
II-2, II-3, II-9
|
30058 |
versnijding |
afzet:
āf˲zɛts (Q121p Kerkrade),
versnijding:
vǝrsnejeŋ (L210p Venray),
vǝrsnijeŋ (L382p Montfort, ...
L289p Weert),
vǝrsnęjeŋ (L265p Meijel),
vǝršnijeŋ (Q113p Heerlen, ...
L291p Helden,
L290p Panningen,
Q099q Rothem)
|
Elk van de trapsgewijze versmallingen in het metselwerk van een fundament. [N 31, 2a; monogr.]
II-9
|
21885 |
verspelen |
verspelen:
verspelen (L353p Eksel)
|
een zwaar geldelijk verlies [krook] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
32918 |
verspreid gras |
breeksel:
briǝksǝl (P176p Sint-Truiden),
brei:
brāi̯ (K318p Berverlo, ...
K316p Heppen),
brē̜ (K359p Koersel),
brē̜i̯ (Q071p Diepenbeek),
gebroken gezwad:
gǝbrōkǝ gǝzwǫǝt (L314p Overpelt),
(mv)
gǝbrōkǝ gǝzwãi̯ǝn (L413p Helchteren),
gebroken gras:
gǝbrø̄kǝ grãs (Q002p Hasselt),
gǝbrǭkǝ grās (L324p Baexem),
gesprei:
gǝsprē̜i̯ (L286p Hamont, ...
P176p Sint-Truiden),
gespreid:
gǝsprē̜i̯t (P222p Opheers),
gǝspręi̯tj (L289a Hushoven),
gespreid gras:
gǝsprē̜i̯t ˲grās (L370p Kessenich, ...
Q197p Noorbeek,
Q197a Terlinden),
het gras (ligt) op de sprei:
hęt ˲grās˱ (lik) ǫp˱ dǝ spręi̯ (L429a Berg, ...
L427p Obbicht),
hooi:
hui̯ (P213p Niel-Bij-Sint-Truiden),
hūi̯ (P176p Sint-Truiden),
hű̄i̯ (L366p Gruitrode),
sprei:
sprāi̯ (K314p Kwaadmechelen),
sprē (Q077p Hoeselt),
sprēi̯ (L265p Meijel, ...
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum),
sprēi̯ǝ (L321a Ittervoort),
sprē̜i̯ (L312p Neerpelt, ...
L266p Sevenum),
spręi̯ (L244c America, ...
K358p Beringen,
L215p Blitterswijck,
L247p Broekhuizen,
L426p Buchten,
L164p Gennep,
Q018p Geulle,
L425p Grevenbicht / Papenhoven,
Q193p Gronsveld,
L429p Guttecoven,
L320c Haler,
L165p Heijen,
L211p Leunen,
Q009p Maasmechelen,
L332p Maasniel,
Q095p Maastricht,
L159a Middelaar,
L382p Montfort,
L294p Neer,
L321p Neeritter,
L427p Obbicht,
Q198b Oost-Maarland,
L420p Rotem,
Q096d Smeermaas,
Q162p Tongeren,
Q112b Ubachsberg,
Q014p Urmond,
L271p Venlo,
L214p Wanssum,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
spręi̯ǝ (L314p Overpelt, ...
L268p Velden),
sprɛi̯ (K278p Lommel),
spr˙ɛ (K357p Paal),
šprii̯ (Q117a Waubach),
šprēi̯ (Q033p Oirsbeek),
špręi̯ (L295p Baarlo, ...
Q211p Bocholtz,
L331b Boukoul,
Q021p Geleen,
Q203p Gulpen,
Q113p Heerlen,
L291p Helden,
L330p Herten,
L426z Holtum,
Q100p Houthem,
Q111p Klimmen,
Q204a Mechelen,
Q018a Moorveld,
Q022p Munstergeleen,
L387p Posterholt,
L329p Roermond,
Q099q Rothem,
Q020p Sittard,
L423p Stokkem,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
Q097p Ulestraten,
Q101p Valkenburg,
L386p Vlodrop),
šprɛi̯ (L290p Panningen),
uiteengegooid gras:
uiteengegooid gras (L369p Kinrooi),
uitereengegooid gras:
ou̯tǝrē̜i̯ngǝgui̯t ˲grās (L372p Maaseik),
uitgebroken gras:
ōǝtgǝbrōǝkǝ grǫǝs (Q156p Borgloon)
|
Het resultaat van de handeling uit het voorgaande lemma: het gemaaide gras dat gelijkmatig op het veld ligt te drogen. [N 14, 98]
I-3
|
18797 |
verstand |
begrip:
begrip (Q095p Maastricht),
benul:
benul (Q113p Heerlen),
Soms wordt het zo genoemd (in de zin van: besef).
benul (L322p Haelen),
bezei:
beseij (L318b Tungelroy),
bezaei (L282p Achel),
bezei (L271p Venlo),
bezej (L360p Bree),
bəzej (Q032p Schinnen),
⁄t bezeij (Q095a Caberg),
cf. Schuermans p. 51 s.v. "bezei
bezēj (L267p Maasbree),
bəzej (Q032p Schinnen),
cf. Schuermans p. 51, s.v. "bezei"; RhWb (I), kol. 625, s.v. Besei (‘besef, begrip’).
bezaei (L286p Hamont),
Van fitsemake höbs doe gein bezéj Hae duit alles zònger bezéj
bezéj (L381p Echt/Gebroek),
geest:
geist (L289p Weert),
dat wi-jfke is op hèren auwerdòm nog hiël good van geist Syn. Ze is nog hiêl good bi-j ter hère
geist (L417p As, ...
L317p Bocholt,
L360p Bree,
L363p Ellikom,
L366p Gruitrode,
L364p Meeuwen,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
L416p Opglabbeek,
L415p Opoeteren,
L358p Reppel),
gezond verstand:
gəzoond vərstand (Q095p Maastricht),
goed kopje:
gōōd köpke höbbe (Q095p Maastricht),
goed verstand:
e god versjand hubbe (Q203p Gulpen),
e good versjtand höbbe (Q021p Geleen),
goot verschtanjtj (Q035p Brunssum),
goot vərstandj (L320b Kelpen),
gout verstandj (L433p Nieuwstadt),
zien verstand good gebrôeke (Q039p Hoensbroek),
ə goot vər.stànt höbbə (Q095p Maastricht),
ə goot vərstant höbbə (Q095p Maastricht),
⁄n good verstand (Q098p Schimmert),
goed verstand hebben:
e good versjtanjd höbbe (Q021p Geleen),
goede geest:
gouwe geis (L433p Nieuwstadt),
goede hersens:
goeie hersens (L210p Venray),
goede kop:
ene gouwe kop (Q034p Merkelbeek, ...
Q034p Merkelbeek),
enge go kup hubbe (Q203p Gulpen),
gooije kop höbbe (Q095p Maastricht),
goojə kop op hubbə (Q095p Maastricht),
heldere kop:
heldere kop (Q034p Merkelbeek, ...
Q034p Merkelbeek),
klaar verstand:
klaor verstand (Q095p Maastricht),
kop:
heet eine kop op (L288a Ospel),
kopje:
däe haet ei köpke (Q032p Schinnen),
ei köpke ophöbbe (L322a Nunhem),
hèt è kôpke (Q098p Schimmert),
köpche ha (Q116p Simpelveld),
köpke (L331p Swalmen),
kpfchen (du.):
köpfje (L329p Roermond),
rede:
Ze bleef mar pérmtie.re; ze was nie vör rèèje vatbaar Um wavön rèèje is hïj d¯r nie
rèèje (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum,
L163b Ven-Zelderheide),
redelijk verstand:
⁄n redelijk verstand (Q098p Schimmert),
schranderheid:
sjranderheid (Q034p Merkelbeek),
vernuft:
vernuf (Q077p Hoeselt),
vernuft (L417p As, ...
L364p Meeuwen,
L265p Meijel),
vernunft (du.):
vernónf (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
vərnonft (Q284p Eupen),
vərnōnf (Q117p Nieuwenhagen),
vərnónnəf (Q113p Heerlen),
verstand:
fersjtántj (L299p Reuver),
verschtanjtj (Q035p Brunssum),
versjtaand (Q193p Gronsveld, ...
Q193p Gronsveld,
Q196p Mheer,
Q197p Noorbeek,
Q197a Terlinden),
versjtand (Q019p Beek, ...
Q207p Epen,
Q018p Geulle,
Q203p Gulpen,
Q118p Schaesberg,
Q032p Schinnen,
Q112p Voerendaal),
versjtandj (L322p Haelen, ...
Q034p Merkelbeek,
Q033p Oirsbeek,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
L329p Roermond,
L329p Roermond),
versjtandj gebroeke (L387p Posterholt),
versjtandj höbbe (L387p Posterholt),
versjtanjd (Q021p Geleen, ...
Q021p Geleen,
Q032p Schinnen,
Q032p Schinnen),
versjtanjt (Q027p Doenrade, ...
Q020p Sittard,
Q020p Sittard),
versjtank (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q113p Heerlen,
Q113p Heerlen,
Q113p Heerlen,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide,
Q117a Waubach),
versjtant (Q109p Hulsberg, ...
Q101p Valkenburg),
versjtantj (L330p Herten (bij Roermond), ...
Q033p Oirsbeek),
versjtándj (L432p Susteren),
versta.nt/verstaa.nt (Q001p Zonhoven),
verstaand (Q095p Maastricht, ...
Q171p Vlijtingen),
verstaant (Q077p Hoeselt),
verstand (L360p Bree, ...
Q086p Eigenbilzen,
L353p Eksel,
Q203p Gulpen,
L292p Heythuysen,
Q039p Hoensbroek,
L246p Horst,
Q074p Kortessem,
K317p Leopoldsburg,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L217p Meerlo,
L364p Meeuwen,
L265p Meijel,
L371p Ophoven,
Q098p Schimmert,
L271p Venlo),
verstandj (L381p Echt/Gebroek, ...
L320c Haler,
L321a Ittervoort,
L298a Kesseleik,
L382p Montfort,
L322a Nunhem,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
L318b Tungelroy),
verstanjd (L374p Thorn),
verstank (Q202p Eys, ...
L267p Maasbree,
Q222p Vaals),
versta‧nd (L289p Weert),
verstenjd (L428p Born, ...
Q015p Stein),
verstjand (Q197p Noorbeek),
verstjandj (L294p Neer),
verstànd (L216p Oirlo),
verstàndj (Q015p Stein),
verstàànt (P176p Sint-Truiden),
verstând (L245a Castenray, ...
L211p Leunen,
L209p Merselo,
L216p Oirlo,
L216a Oostrum,
L212a Smakt,
L210p Venray,
L244a Veulen),
verstândj (L318b Tungelroy),
verstânt (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket/Heisterstraat,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L289p Weert),
veustandj (L332p Maasniel),
vèrsjtandj (L331p Swalmen),
vérstàànd (L164p Gennep),
vërstàand (Q162p Tongeren),
vər.stànt (Q095p Maastricht),
vərsjtand (Q108p Wijnandsrade),
vərsjtanjt (L300p Beesel),
vərsjtank (Q116p Simpelveld),
vərsjtantj (L329a Kapel-in-t-Zand),
vərsjtàntj (Q038p Amstenrade),
vərsjtándj (L328p Heel),
vərsjtánjt (L329p Roermond),
vərsjtánjt⁄ (Q035p Brunssum),
vərsjtánk (Q117p Nieuwenhagen),
vərsjtánt (Q113p Heerlen),
vərstand (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht),
vərstandj (L320b Kelpen),
vərstant (L265p Meijel),
vərstānt (Q095p Maastricht),
vərstà.nt (L424p Meeswijk),
vərstànjt (L432p Susteren),
vərstànt (L271p Venlo),
vərstàànt (L286p Hamont, ...
K278p Lommel),
vərstánt (Q001p Zonhoven),
vərstânt (L364p Meeuwen),
vərstèntj (Q014p Urmond),
vəsjtantj (L329a Kapel-in-t-Zand),
⁄t versjtand (Q111p Klimmen),
⁄t verstand (Q095a Caberg),
(H)ië ès va ze versta.nd aa.f: Hij heeft zijn verstand verloren, hij is zwakzinnig geworden
versta.nd (Q002p Hasselt),
Algemene noot, geldend voor de gehele vragenlijst (indien van toepassing): de "]"heb ik niet omgespeld in "ng", maar gewoon letterlijk overgenomen!
vərstant (L364p Meeuwen),
Algemene note v.d. invuller (geldend voor de gehele vragenlijst): alle "sch"uitspreken als de duitse "sch".
verschtānd (Q102p Amby),
Algemene note v.d. invuller (geldend voor de gehele vragenlijst): ó even gesloten als oo!
verstànd (L417p As),
Algemene opmerking v.d. invuller (geldend voor de gehele vragenlijst): ¨: duidt onduidelijke klinker aan ´: meer palataal dan in het Alg. Nederlands `: meer gutturaal dan in het Alg. Nederlands ^: lang of gerekt vooral voor medeklinkercombinaties
verstând (L245b Tienray),
o.
vəršta.nt (Q202p Eys),
ps. boven de à staat nog een lengteteken; deze combinatieletter kan ik niet maken/omspellen!
vərstànt (Q095p Maastricht),
verzei:
cf. Schuermans s.v. "verzei. verzij, verzijen"(hetz. als bezei) bewustzijn, kennis, oplettendheid
⁄t verzeij (Q095a Caberg)
|
denkvermogen, bevatting || een goed verstand hebben; zijn verstand goed gebruikend [bezouwig, redelijk, radelijk] [N 85 (1981)] || het vermogen goed, helder te denken [verstand, bewijs, bewoud, vernuft] [N 85 (1981)] || overleg, verstand, wijsheid || rede, verstand || vernuft || verstaand || verstand || verstand, benul, kennis || verstand, inzicht, overleg || verstand, rede || vlug van begrip [vinnig, rap] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
19179 |
verstandig |
bij:
bi-j zien (L210p Venray),
bijdehand:
bej de hând (L216p Oirlo),
bij der hank zieë (Q121p Kerkrade),
buitengewoon:
buitegewoon (L265p Meijel),
clever (eng.):
dae is waal klevver (L271p Venlo),
klevver (L246p Horst, ...
L271p Venlo),
excellent:
exsellent (L265p Meijel),
geleerd:
gelie"rd (K318p Beverlo),
gescheit (du.):
gescheid (Q101p Valkenburg),
gescheit (L215p Blitterswijck, ...
L214a Geysteren,
L217p Meerlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
gesjeit (Q020p Sittard),
jesjeid’ (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
Kaerel, doe mòs gesjeit zeen en diej meid laote loupe Den böste eine gesjeite jòng
gesjeit (L381p Echt/Gebroek),
Ziet geschè.jd én trèk d¯r ów niks van én
geschè.jd (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum,
L163b Ven-Zelderheide),
goed bij:
goe bij (L265p Meijel),
goed bej (L210p Venray),
good bi-j zeen (L289p Weert),
good bie (L381p Echt/Gebroek),
good bieje (L330p Herten (bij Roermond)),
good bij (Q120p Heerlerbaan/Kaumer),
good bij zien (Q095p Maastricht),
good bīē zeen (Q035p Brunssum),
goot bīē (Q033p Oirsbeek),
gōēd bi-j (L164p Gennep),
gōēd bi-j zien (L210p Venray),
gŏĕ béj (L265p Meijel),
gŏĕ béj zin (L265p Meijel),
goed bij kop:
goēd bij kòp (L210p Venray),
goed van kop:
goot vaan kop zien (Q095p Maastricht),
klaar:
klèèr denke (P219p Jeuk),
kloek:
dae is waal klook (L271p Venlo),
klook (L271p Venlo),
loos:
he is loas (Q016p Lutterade),
loès (Q120p Heerlerbaan/Kaumer),
loëze (Q118p Schaesberg),
lôeas (Q021p Geleen),
l‧uəs (Q202p Eys),
nuchter:
nuchtər (P047p Loksbergen),
pienter:
pienter (L383p Melick),
raisonnable (fr.):
rezenoabel (Q003p Genk),
redelijk:
redelijk (L428p Born, ...
Q202p Eys,
L320c Haler,
L321a Ittervoort,
Q095p Maastricht,
L364p Meeuwen,
L382p Montfort,
Q020p Sittard,
Q015p Stein,
L245b Tienray),
redelik (L374p Thorn),
redeluk (Q095p Maastricht),
redələk (Q207p Epen),
reedəlik (L432p Susteren),
reedələk (Q095p Maastricht),
rejelek (Q015p Stein),
reëdelik (Q112p Voerendaal),
reͅdeͅlək (L364p Meeuwen),
rijdələk (P047p Loksbergen),
rèdəlik zeen (L382p Montfort),
rèjelik (L298a Kesseleik),
rèjələk (L299p Reuver),
réédelik (L417p As),
Zeeg nûw ins riêdelik en gèèf tûw deste verkiêrd woars
riêdelik (L417p As, ...
L317p Bocholt,
L360p Bree,
L363p Ellikom,
L366p Gruitrode,
L364p Meeuwen,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
L416p Opglabbeek,
L415p Opoeteren,
L358p Reppel),
schlau (du.):
sjlau (Q117p Nieuwenhagen),
sjlōū (Q113p Heerlen),
slauw (Q120p Heerlerbaan/Kaumer),
cf. du. "schlau"; zie RhWb VII, kol. 1256, de varianten bij schlau ; (lose wordt meer gebruikt)
slouw (Q222p Vaals),
schrander:
sjrander (Q034p Merkelbeek),
slim:
schlum zeen (Q102p Amby),
sjlöm (Q193p Gronsveld),
sjlüm (Q201p Wijlre),
slum (L383p Melick),
slūm (L246p Horst),
slu‧m (L289p Weert),
vernnftich (du.):
he is vernumftig (Q016p Lutterade),
vernunf’tieg (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
vernuftig:
vernuftig (L382p Montfort),
verstandig:
verschtendig (Q198p Eijsden, ...
Q196p Mheer),
verschtengig (L297p Belfeld),
verschtenjig (Q029p Bingelrade),
verschtändig (Q113p Heerlen),
verschtènjig (Q033p Oirsbeek),
vershtennich (Q196a Banholt),
versjtaenig (L329p Roermond),
versjte:njig (L329p Roermond),
versjtendig (Q202p Eys, ...
Q018p Geulle,
Q193p Gronsveld,
Q113p Heerlen,
Q113p Heerlen,
Q111p Klimmen,
Q111p Klimmen,
Q204a Mechelen,
Q099p Meerssen,
Q196p Mheer,
Q197p Noorbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q098p Schimmert,
Q116p Simpelveld,
Q197a Terlinden,
Q101p Valkenburg,
Q208p Vijlen,
Q117a Waubach),
versjtendig zien (Q197p Noorbeek),
versjtengig (L296p Steyl),
versjtenjig (L327p Beegden, ...
L426p Buchten,
Q027p Doenrade,
Q021p Geleen,
L291p Helden/Everlo,
L433p Nieuwstadt,
L427p Obbicht,
Q032a Puth,
L329p Roermond,
Q020p Sittard,
L432p Susteren),
versjtenjig zin (L299p Reuver),
versjtennig (Q193p Gronsveld),
versjten’dieg (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
versjtĕndig (Q103p Berg-en-Terblijt),
versjtĕnjig (L429p Guttecoven, ...
L290p Panningen),
versjtĕnnig (L323p Buggenum),
versjtändig (Q203p Gulpen, ...
Q104a Limmel),
versjtänjich (Q027p Doenrade),
versjtänjig (Q030p Schinveld),
versjtènjig (L329p Roermond),
versjténjig (L432p Susteren),
verstaandig (L164p Gennep),
verstandig (K317p Leopoldsburg, ...
L217p Meerlo,
L210p Venray),
versteestemich (Q113p Heerlen),
verstejnig zeen (L360p Bree),
verstendeg (L245a Castenray, ...
L211p Leunen,
L209p Merselo,
L216p Oirlo,
L216a Oostrum,
L212a Smakt,
L210p Venray,
L244a Veulen),
verstendig (L191p Afferden, ...
Q102p Amby,
L250p Arcen,
L295p Baarlo,
L269p Blerick,
Q096a Borgharen,
Q207p Epen,
L380p Genooi/Ohé,
L249p Grubbenvorst,
L246p Horst,
L379p Laak,
L211p Leunen,
L248p Lottum,
L267p Maasbree,
L267p Maasbree,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L217p Meerlo,
L288p Nederweert,
L216p Oirlo,
L216p Oirlo,
Q118p Schaesberg,
L266p Sevenum,
Q187p Sint-Pieter,
L268p Velden,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L215a Wellerlooi),
verstendjig (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket/Heisterstraat,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L318b Tungelroy,
L289p Weert),
verstengig (L434a Broeksittard, ...
L325p Horn),
verstenjdig (L288a Ospel),
verstenjig (L300p Beesel, ...
Q035p Brunssum,
L381p Echt/Gebroek,
L328p Heel,
L328p Heel,
L292p Heythuysen,
L320p Hunsel,
L298p Kessel,
L377p Maasbracht,
L372p Maaseik,
L332p Maasniel,
L382p Montfort,
Q022p Munstergeleen,
L321p Neeritter,
L385p Sint-Odiliënberg,
L318b Tungelroy,
L318b Tungelroy),
verstenjnig (L371p Ophoven),
verstennich (Q077p Hoeselt),
verstennig (Q086p Eigenbilzen, ...
Q003p Genk,
P219p Jeuk,
Q074p Kortessem),
verstĕjnig (Q014p Urmond),
verstĕndig (L209p Merselo, ...
L246a Swolgen,
L213p Well),
verstĕnjich (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
verstĕnjig (L378p Stevensweert),
verstjenjig (L330p Herten (bij Roermond)),
verständig (Q095a Caberg, ...
Q110p Heek,
L165p Heijen,
Q117b Rimburg),
verständjig (L289p Weert),
verstängig (Q110p Heek),
verstänjig (L431p Dieteren, ...
L387p Posterholt),
verstèndig (L266p Sevenum),
verstèndig ziën (L266p Sevenum),
verstènnig (L417p As, ...
P176p Sint-Truiden),
verstén.nich/verstén.nech (Q001p Zonhoven),
versténdig (L266p Sevenum, ...
L266p Sevenum),
versténjig (L320a Ell, ...
L320a Ell),
verstɛndig (L245p Meterik),
verštenjig (L331p Swalmen),
vestendig (L215p Blitterswijck),
vĕrschtĕndig (Q105p Heer),
vèrsjtenjig (L299p Reuver),
vèrsjtènjig (L331p Swalmen),
vërstênnig (Q162p Tongeren),
vərsjtendig (Q109p Hulsberg),
vərsjtenjich (L300p Beesel),
vərsjtèndig (Q117p Nieuwenhagen),
vərsjtènjich (L329a Kapel-in-t-Zand),
vərstänəch (K278p Lommel),
vərstèndig zien (Q095p Maastricht),
vərstènjich (Q014p Urmond),
vərstènəch (L424p Meeswijk, ...
L364p Meeuwen),
vərsténdich (L271p Venlo, ...
Q001p Zonhoven),
vərsténnəch (P213p Niel-bij-St.-Truiden),
vərstɛi̯ndex (Q284p Eupen),
vəršt‧ɛndex (Q202p Eys),
vəsjtènjich (L329a Kapel-in-t-Zand),
v⁄r sjtenjig (L333p Asenray/Maalbroek),
Gïj ziet enne versténdige mi.ns, mit ów kan ik praote Zïj pakt da versténdig ân
versténdig (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum,
L163b Ven-Zelderheide),
ne verstendzjige joeng
verstendzjig (Q002p Hasselt),
ps. of toch aan elkaar schrijven? (er staat een verticale streep tussen ver en schtenjig).
ver schtenjig (Q016p Lutterade),
Viêr zi-jnen auwerdòm kan ¯r nog hiêl verstejnig rezenère
verstejnig (L417p As, ...
L317p Bocholt,
L360p Bree,
L363p Ellikom,
L366p Gruitrode,
L364p Meeuwen,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
L416p Opglabbeek,
L415p Opoeteren,
L358p Reppel),
vinnig:
vinnig (L353p Eksel),
wijs:
wies (L209p Merselo),
wieës (L423p Stokkem),
wijs (L364p Meeuwen),
wiès (L271p Venlo),
wīēs (L215p Blitterswijck, ...
L214a Geysteren,
L217p Meerlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum)
|
een goed verstand hebben; zijn verstand goed gebruikend [bezouwig, redelijk, radelijk] [N 85 (1981)] || geleerd (verstandig) || het vermogen goed, helder te denken [verstand, bewijs, bewoud, vernuft] [N 85 (1981)] || het vermogen om iets te begrijpen [begrip, begrijp] [N 85 (1981)] || intelligent || verstand || verstandig [SGV (1914)] || verstandig, oordeelkundig || verstandig, redelijk || verstandig, serieus || verstandig, wijs
III-1-4
|
17625 |
verstandskies |
achterste baktand:
echterste baktantj (L323p Buggenum),
échterste baktand (Q103p Berg-en-Terblijt),
achterste tand:
den echtersten tand (Q011p Boorsem),
baktand:
(baktand) (Q112a Heerlerheide),
(baktanjt) (L378p Stevensweert),
[baktank} (Q118p Schaesberg),
baktaant (Q203a Reijmerstok),
baktand (L246p Horst, ...
L246p Horst,
Q100p Houthem,
Q036p Nuth/Aalbeek,
Q115p Schin-op-Geul,
Q101p Valkenburg,
Q101p Valkenburg,
L210p Venray),
baktandj (L298p Kessel, ...
L381b Pey,
Q032a Puth,
Q020p Sittard,
L296p Steyl,
L432p Susteren),
baktanjd (L288a Ospel, ...
L299p Reuver),
baktanjt (L383p Melick),
baktantj (L328p Heel, ...
Q033p Oirsbeek),
baktānd (L164p Gennep, ...
Q095p Maastricht,
L213p Well),
baktānt (Q095p Maastricht),
baktāənt (L250p Arcen),
baktendj (Q017p Elsloo),
baktenjt (Q015p Stein, ...
Q015p Stein),
baktentj (L429p Guttecoven),
baktá:nt (L214a Geysteren),
baktânjt (L324p Baexem),
bēērtand (L250p Arcen),
bàktānt (Q192p Margraten),
bàktsànk (Q211p Bocholtz),
bàktànd (Q018p Geulle),
bàktànjd (L432a Koningsbosch),
bàktànk (Q119p Eygelshoven),
bàktànt (Q111p Klimmen),
bàktând (Q095p Maastricht),
báktándj (Q034p Merkelbeek),
dikke tand:
dikke tand (Q086p Eigenbilzen),
dikke tanden (Q102p Amby),
hoektand:
hooktand (Q095p Maastricht),
laatste baktand:
lètste baktand (Q103p Berg-en-Terblijt),
oogtand:
(auchtanjt) (L378p Stevensweert),
(oigstandj) (Q032p Schinnen),
(oogtand) (Q112a Heerlerheide),
aogstaand (Q193p Gronsveld),
auchtand (Q096b Itteren),
auchtandj (L431p Dieteren),
auchtant (Q100p Houthem),
auchtantj (L328p Heel),
augstand (Q101p Valkenburg),
augstandj (L328p Heel, ...
Q020p Sittard),
augstanjt (Q032a Puth),
augtand (Q038p Amstenrade, ...
Q115p Schin-op-Geul),
augtandj (Q021p Geleen),
augtanjt (L383p Melick),
augtant (Q111p Klimmen),
augtānd (Q095p Maastricht),
augtānt (Q192p Margraten),
augtenjt (Q015p Stein, ...
Q015p Stein),
augtànd (Q018p Geulle),
auwzank (Q121c Bleijerheide),
aŭchtānt (Q095p Maastricht),
oagtsànk (Q121p Kerkrade),
oe-egtaand (L213p Well),
oegtānd (L248p Lottum),
oewegtand (L209p Merselo),
oeəgtà:nt (L246a Swolgen),
oigstand (Q101p Valkenburg),
oigtaand (Q187a Heugem),
oigtand (Q101p Valkenburg),
oogstânt (Q196p Mheer),
oogtank (Q118p Schaesberg, ...
Q113c Vrusschemig),
oogtant (Q112b Ubachsberg),
ooəgtānd (L215a Wellerlooi),
ouchtandj (L321p Neeritter, ...
L381b Pey),
ouchtà:nt (L289p Weert),
oug-tèndj (Q015p Stein),
ougstand (Q096p Bunde),
ougstandj (L298p Kessel),
ougtand (Q019p Beek, ...
Q039p Hoensbroek,
Q100p Houthem),
ougtandj (L330p Herten (bij Roermond)),
ougtant (Q201p Wijlre),
ougtānd (Q096a Borgharen),
ougtàntj (L320p Hunsel),
ougtèntj (Q014p Urmond),
owtand (Q203p Gulpen),
owtant (Q204a Mechelen),
ōgtándj (Q034p Merkelbeek),
ōxtant (Q202p Eys),
ŏwtand (Q206p Slenaken),
òugtantj (L321p Neeritter),
òustá:nt (Q195p Sint-Geertruid),
òuwstá:nt (Q191p Cadier),
òuwtànt (Q203p Gulpen),
òwstaant (Q198p Eijsden),
òwtá:nt (Q197p Noorbeek),
ó:chtánt (L210p Venray),
ó:gtsànk (Q211p Bocholtz),
ó:əgentá:nt (L214a Geysteren),
ógtsánk (Q116p Simpelveld),
ówtánt (Q208p Vijlen),
verstandskies komt niet voor.
óoəchstànk (Q113a Welten),
slagtand:
schlaagtand (Q038p Amstenrade),
tand van het verstand:
d`n tânt vaan t vərstânt (L248p Lottum),
tandj van t versjtantj (L298p Kessel),
tank van t verstank (L296p Steyl),
tant fan ət fərstant (L299p Reuver),
tsànk van ət vərštànk (Q211p Bocholtz),
tand van verstand:
den tând van verstând (L353p Eksel),
ta(j)ntš van versta(j)ntš (L329p Roermond),
ta:nt van versta.nt (L211p Leunen),
tandj van verstandj (L326p Grathem),
tanjt van verstanjt (L298p Kessel, ...
L383p Melick,
L378p Stevensweert),
tanjtj van verstanjtj (L381p Echt/Gebroek),
tanjtj van verštanjtj (L329p Roermond),
tank va verstank (Q113p Heerlen),
tank van verstank (L296p Steyl),
tant van verstant (L289p Weert),
tantj van vərstantj (L329p Roermond),
tānd van verstānd (L165p Heijen),
tenjd van verstenjt (Q017p Elsloo),
tà:nt van verstà:nt (L250p Arcen),
tànt vàn verštànt (Q099p Meerssen),
tèntj van verstèntj (Q014p Urmond),
Omschr.
dèn tànd vàn verstànd (L216a Oostrum),
Zegslied (3).
taant van verstaant (Q188p Kanne),
verstandskies:
(verstandskies) (L216p Oirlo),
verstandjskees (Q032p Schinnen),
verstandskees (Q032p Schinnen),
verstandskies (L289p Weert),
verstanjtskees (L378p Stevensweert),
verstāndskies (Q095p Maastricht),
verštàndskees (Q111p Klimmen),
vèrstándskiés (Q102p Amby),
vərstjantskies (Q022p Munstergeleen),
vər∂štankskēs (Q117p Nieuwenhagen),
verstandstand:
verschtandschtandj (Q020p Sittard),
versjtandjstandj (L331p Swalmen),
versjtankstank (Q113p Heerlen),
verstandjstandj (Q021p Geleen),
verstandsstānk (Q222p Vaals),
verstandstand (Q009p Mechelen-aan-de-Maas, ...
Q101p Valkenburg,
Q078p Wellen),
verstandstandj (L324a Leveroy, ...
Q032p Schinnen),
verstandstāand (L209p Merselo),
verstandstānd (L216p Oirlo),
verstanjdstanjd (Q029p Bingelrade),
verstankstank (L269b Boekend),
verstanstant (Q036p Nuth/Aalbeek),
verstanstantj (L433p Nieuwstadt),
verstāndstand (L214a Geysteren),
verstàndjstàndj (L293p Roggel),
verštandstand (Q112a Heerlerheide),
verštanktsank (Q118a Terwinselen),
verštàntjštàntj (Q033p Oirsbeek),
vərsjtangstank (Q117a Waubach),
vərstanjds-tandj (L381b Pey),
vərstanstant (K359p Koersel, ...
K359p Koersel),
vərstantstant (L286p Hamont),
vərstantstānt (L314p Overpelt),
vərstāntstānt (L286p Hamont),
vərstá:ntstá:nt (L210p Venray),
vərštāntstant (Q195p Sint-Geertruid),
verstandtand:
verschtand-tand (Q098p Schimmert),
verstendjtentj (L429p Guttecoven),
verštendjtendj (L430p Einighausen),
wijsheidstand:
də we.əshətstant (Q078p Wellen),
də wēͅsheͅtstand (P050p Herk-de-Stad),
een wijsheidstand (P121p Ulbeek),
ne wijs(h)eidstaant (P176p Sint-Truiden),
waaisheidstand (Q177p Millen),
waijshetstānt (Q162p Tongeren),
waishətstānt (Q162p Tongeren),
waisɛtsta:n (Q162p Tongeren),
wajsh`tstant (Q168p s-Herenelderen),
wājshèdstaand (Q162p Tongeren),
weiseitstand (L424p Meeswijk),
weiseͅitstānt (Q096d Smeermaas),
weisheidstand (Q083p Bilzen, ...
Q086p Eigenbilzen),
weisheitstant (Q003p Genk),
weisheitstānt (P176p Sint-Truiden),
Weisheitszahn (Q121c Bleijerheide),
weəsheətstant (L372p Maaseik),
wēsētstant (Q002p Hasselt),
wēshetstant (Q002p Hasselt, ...
L414p Houthalen),
wēͅshēͅtstant (Q002c Bokrijk, ...
K353p Tessenderlo),
wēͅsheͅtstant (K318p Beverlo, ...
K317p Leopoldsburg,
K357p Paal),
wēͅsətstant (P048p Halen),
weͅijshətstant (Q072p Beverst),
weͅiseͅ(i)tstant (K278p Lommel),
weͅiseͅtsta͂nt (P175p Gingelom),
weͅisheͅidstān (K278p Lommel),
weͅisheͅidstānt (L282p Achel),
weͅisheͅitstant (K278p Lommel, ...
L312p Neerpelt),
weͅisətstant (Q003p Genk),
weͅsheͅitstan (P175p Gingelom),
weͅsheͅtstand (P222p Opheers),
weͅsheͅtstant (K314p Kwaadmechelen, ...
P044p Zelem),
wi-jsheidstand (L360p Bree, ...
L372p Maaseik,
L372p Maaseik),
wi-jsheitstand (L360p Bree),
wi:əsheitstant (L368p Neeroeteren),
wie:sheidsta:nd (L316p Kaulille),
wiesetstaand (Q094p Hees),
wiesheidstaand (L312p Neerpelt),
wiesheidstand (L422p Lanklaar, ...
Q009p Mechelen-aan-de-Maas,
L368p Neeroeteren,
L371p Ophoven),
wiesheidstandj (L369p Kinrooi),
wiesheidstānd (Q012p Rekem),
wiesheitstant (L371a Geistingen, ...
L416p Opglabbeek),
wieësheidstand (L317p Bocholt),
wijsheidstaan (P227p Vorsen),
wijsheidstaand (L282p Achel, ...
L353p Eksel,
Q077p Hoeselt,
Q077p Hoeselt,
Q175p Riemst,
Q178p Val-Meer),
wijsheidstand (L282p Achel, ...
P120p Alken,
L353p Eksel,
Q003p Genk,
P188p Hoepertingen,
L414p Houthalen,
P219p Jeuk,
K317a Kerkhoven,
K278p Lommel,
L372p Maaseik,
P176p Sint-Truiden,
K353p Tessenderlo,
K361p Zolder,
Q001p Zonhoven),
wijsheidsta͂a͂nd (P176p Sint-Truiden),
wijsheistaand (P183p Mielen-boven-Aalst),
wiseitstant (L424p Meeswijk),
wisheͅitstant (L282p Achel, ...
L364p Meeuwen,
L416p Opglabbeek),
wiêshèitstaant (Q188p Kanne),
wī:sɛitstāṇtj (L369p Kinrooi),
wīseitstant (L369p Kinrooi),
wīseͅitstant (L422p Lanklaar),
wīshetstānt (Q188p Kanne),
wīsêdstand (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
wèjsheidstaand (Q255p Kelmis),
wèè.shèè.tsta.nt (Q156p Borgloon),
wèè.sèdsta.nd (Q002p Hasselt),
wèèshèdstaand (L352p Hechtel),
wèèshètsta.nt (K361p Zolder),
wèèshèè.tstââ.nt (Q153p Gors-Opleeuw),
wɛ.sɛ.tstant (Q002p Hasselt),
ənə wīshədstānt (Q088p Lanaken),
B.v. De wijsheidstand kempt bij veel minsen te laat door.
wijsheidstand (L355p Peer),
Mogelijkheid onderlijnd in vraagstelling.
wijsheidstand (P047p Loksbergen),
PLAATS: De informant geeft als gehucht Kiefhoek op.
wijsheidstând (L353p Eksel),
PLAATS: de informant geeft als kerkdorp Jeuk/Hasselbroek op.
wijsheidstand (P219p Jeuk),
tand van verstand
wijsheistand (L313p Sint-Huibrechts-Lille),
wijsheidtand:
weͅsheͅtand (K353p Tessenderlo),
wijzentand:
de wijzentaond (P117p Nieuwerkerken),
wolfstand:
woafstant (Q036p Nuth/Aalbeek)
|
een dikke tand; indien er twee verschillende woorden bestaan, de beide woorden opgeven voor: een dikke tand geheel achter in de mond [ZND 29 (1938)] || een dikke tand; indien er twee verschillende woorden bestaan, de beide woorden opgeven voor: een gewone dikke tand [ZND 29 (1938)] || verstandskies || verstandskies (oogtand, baktand) [DC 01 (1931)] || verstandskies (wijsheidstand) [N 10b (1961)] || Verstandskies, wijsheidstand [N 106 (2001)] || wijsheidstand [N 106 (2001)]
III-1-1
|
32057 |
verstek |
lijstnaad:
l ̇īsnǭt (L330p Herten),
verstek:
verstek (K317p Leopoldsburg),
vǝrstēk (L421p Dilsen),
vǝrstēǝk (L424p Meeswijk),
vǝrstē̜.k (Q162p Tongeren),
vǝrstē̜k (Q083p Bilzen, ...
Q003p Genk,
L271p Venlo),
vǝrstęk (K353p Tessenderlo, ...
Q078p Wellen),
vǝrštē̜.k (Q020p Sittard),
vǝrštē̜k (L330p Herten
[(uitspraak van ouderen)]
, ...
Q204a Mechelen,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
L270p Tegelen),
vǝrštęk (L299p Reuver),
vǝrštɛk (L330p Herten
[(uitspraak van jongeren)]
, ...
L387p Posterholt),
verstekhoek:
vǝrštē̜khōk (L330p Herten),
vǝrštɛkhuk (Q121c Bleijerheide),
versteknaad:
vǝrštē̜knǭt (L330p Herten)
|
Hoekverbinding waarbij de uiteinden van de twee delen onder een hoek van 450 tegen elkaar staan. Daardoor is op de buitenhoek geen kopshout zichtbaar. Zie ook afb. 143. [N 53, 203a; monogr.]
II-12
|
32010 |
verstekbak |
gehrungslade:
jīruŋslā (Q121c Bleijerheide),
verstekbak:
vǝrstēk˱bak (L421p Dilsen),
vǝrstēǝk˱bak (L424p Meeswijk),
vǝrstē̜k˱bak (Q015p Stein, ...
L271p Venlo),
vǝrstē̜ǝk˱bak (P213p Niel-Bij-Sint-Truiden),
vǝrstęk˱bak (K317p Leopoldsburg, ...
K353p Tessenderlo),
vǝrstęk˱baŋk (Q018p Geulle),
vǝrstɛk˱bak (L163p Ottersum),
vǝrštē̜k˱bak (L330p Herten, ...
L387p Posterholt,
L385p Sint Odilienberg),
vǝrštęk˱bak (L299p Reuver),
vǝrštɛk˱bak (Q204a Mechelen),
verstekbakje:
vǝrstiǝ.k˱bɛkskǝ (Q002p Hasselt),
vǝrštē̜k˱bɛkskǝ (L270p Tegelen),
vǝrštɛk˱bɛkskǝ (L328p Heel),
verstekblok:
vǝrstē̜k˱blǫk (Q083p Bilzen),
vǝrštē̜.k˱blǫk (Q020p Sittard),
versteklade:
vǝrštē̜klāj (L330p Herten)
|
Gootvormig houten gereedschap met schuine zaagsneden in de twee opstaande kanten, dat dient om het daarin geplaatste werkstuk in verstek te zagen. Als zaag wordt daarbij meestal een kapzaag gebruikt. Zie ook afb. 117. [N 53, 214a; monogr.]
II-12
|