25937 |
versieren |
net maken:
nęt mākǝ (L330p Herten),
optuigen:
ǫptygǝ (L211p Leunen),
ǫptȳgǝ (L330p Herten),
pelen:
pēlǝ (L164p Gennep),
sieren:
sērǝ (L374p Thorn),
versieren:
vǝrsērǝ (L321p Neeritter, ...
L318p Stramproy),
vǝrsīrǝ (L330p Herten),
vlaggen:
vlagǝ (L289p Weert),
zeil slingeren:
zęjl sleŋǝrǝ (L289p Weert)
|
De molen bij feestelijke gelegenheden uitvoerig versieren. In l 432 werden de roeden dan in een overhoekse stand geplaatst. In l 318 en l 321 werd de molen bij processies en openbare feesten versierd. Zie ook afb. 5. [N O, 8g]
II-3
|
22434 |
versieren (met bloemen) |
bont maken:
bontj make (L382p Montfort),
de meiboom steken:
meeboom stêkë (Q077p Hoeselt),
in de bloemen zetten:
èn de bloemme zètte (Q083p Bilzen),
kransen:
kraense (L210p Venray),
kranse (L269p Blerick, ...
L318b Tungelroy),
krense (L294p Neer, ...
L266p Sevenum,
L266p Sevenum,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L271p Venlo),
krénse (L270p Tegelen),
De ongehuwden uit de buurt of het dorp kwamen "krense"bij gelegenheid van bruiloften, jubilea, priesterfeesten, of de dood van kinderen en volwassenen, ook bij ontvangsten van autoriteiten. De kransen werden gemaakt van palm (z. ald.) of sparre- of dennegroen.
krēnse (L217p Meerlo, ...
L214p Wanssum),
In Venlo ook bij gelegenheid van de "boerebroèlof".
krense (L271p Venlo),
Vroeger werd dit gedaan door de buurt, ter gelegenheid van feestelijke gebeurtenissen, zoals: zilveren, gouden bruiloft, priesterfeest, jubileum. Var.: pieële.
kraense (L210p Venray),
mei planten:
de mei plante (L360p Bree),
mei steken:
mei steke (Q096b Itteren),
mei zetten:
de mee zette (Q003p Genk),
de mei zètte (L369p Kinrooi),
meien:
meie (Q032p Schinnen),
meien (L371p Ophoven),
meije (L416p Opglabbeek),
mɛjə (Q001p Zonhoven),
Afl. sub mei.
meeje (Q001p Zonhoven),
opsieren:
opsieren (L353p Eksel),
Wie dr fieftig waerde, haje ze de ganse gevel opgesierd.
opsiere (L331p Swalmen),
optuigen:
ne Wage veur de optoch -; de kersboum -.
optuge (L331p Swalmen),
paleren:
[Vgl. WNT sub paleeren: Mnl. pa(l)leren, naast poleren. Uit fr. polir, polijsten, doch onder invloed van fr. parer, waaruit pareeren... 1) Optooien, opsieren, versieren, mooi maken.]
paleren (Q015p Stein),
pelen:
pēlə (L164p Gennep),
pieele (L210p Venray),
pieële (L210p Venray),
Mé.rge gôn we kré.nse én pèèle vör n gó.lde brulleft bïj ó.ns ien de buurt.
peele, pèèle (L164p Gennep),
schoon maken:
schoën make (L267p Maasbree),
sieren:
(t)sēērə (Q117p Nieuwenhagen),
(vër)sierë (Q162p Tongeren),
`tsī:rə (Q251p Gemmenich),
bronk siere (Q111p Klimmen),
de brònk sere (Q111p Klimmen),
het seere (Q247p Sint-Martens-Voeren),
hoews sieren (L282p Achel),
seere (L317p Bocholt, ...
L317p Bocholt,
L381p Echt/Gebroek,
L320a Ell,
L320a Ell,
Q207p Epen,
Q207p Epen,
Q202p Eys,
L371a Geistingen,
Q021p Geleen,
Q018p Geulle,
L429p Guttecoven,
L320c Haler,
L328p Heel,
L328p Heel,
Q109p Hulsberg,
L316p Kaulille,
Q016p Lutterade,
Q196p Mheer,
Q019a Neerbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q012p Rekem,
Q032p Schinnen,
L266p Sevenum,
L423p Stokkem,
Q197a Terlinden,
L374p Thorn,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q101p Valkenburg,
Q117a Waubach,
Q117a Waubach,
L289p Weert,
L289p Weert),
seere(n) (L372p Maaseik),
seeren (Q249p Aubel),
seerə (Q095p Maastricht),
seiere (Q020p Sittard),
seieren (Q020p Sittard),
seire (Q020p Sittard),
sere (L417p As, ...
L417p As,
L295p Baarlo,
L317p Bocholt,
L360p Bree,
L381p Echt/Gebroek,
L381p Echt/Gebroek,
Q193p Gronsveld,
Q203p Gulpen,
L322p Haelen,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q036p Nuth/Aalbeek,
L371p Ophoven,
L288a Ospel,
L299p Reuver,
Q032p Schinnen,
L423p Stokkem,
Q117a Waubach),
sere v.d. sjtraot (Q032p Schinnen),
sere vier de pĕrsessie (L415p Opoeteren),
seren (L428p Born, ...
Q098p Schimmert),
sēarə (Q202p Eys),
sērə (Q038p Amstenrade, ...
Q113p Heerlen,
L320b Kelpen,
Q095p Maastricht,
L424p Meeswijk,
Q253p Montzen,
Q117p Nieuwenhagen,
Q015p Stein,
Q014p Urmond),
si.rə (L353p Eksel),
siere (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
L269p Blerick,
Q071p Diepenbeek,
Q086p Eigenbilzen,
Q086p Eigenbilzen,
L353p Eksel,
Q153p Gors-Opleeuw,
L414p Houthalen,
P219p Jeuk,
L298p Kessel,
Q074p Kortessem,
P047p Loksbergen,
L267p Maasbree,
L382p Montfort,
L216p Oirlo,
L299p Reuver,
P176p Sint-Truiden,
P176p Sint-Truiden,
K359a Stal,
L331p Swalmen,
L245b Tienray,
L245b Tienray,
Q178p Val-Meer,
L271p Venlo,
L210p Venray,
L289p Weert),
sieren (L282p Achel, ...
Q071p Diepenbeek,
L353p Eksel,
P188p Hoepertingen,
K359p Koersel,
K317p Leopoldsburg,
K278p Lommel,
L364p Meeuwen,
L312p Neerpelt,
L314p Overpelt,
K359a Stal),
sieren? (L353p Eksel),
siers (P047p Loksbergen),
sierë (Q162p Tongeren),
sierë vùr dë jongë prister (Q077p Hoeselt),
siĕre (K361p Zolder),
sīēre (K358p Beringen),
sīērë (Q162p Tongeren),
sīrə (L265p Meijel, ...
L265p Meijel),
stroatsere (L300p Beesel),
sèère (Q032p Schinnen),
sére (Q117p Nieuwenhagen, ...
Q197a Terlinden),
séren (L371a Geistingen),
séére (L382p Montfort),
tsere (Q202p Eys, ...
Q121p Kerkrade,
Q121p Kerkrade,
Q121p Kerkrade),
tsére (Q211p Bocholtz),
2. Teren.
tsere (Q211p Bocholtz, ...
Q116p Simpelveld),
3. Zie ook: versere.
sere (Q113p Heerlen),
a) De pöt had geseerd veur de golje broejolf.
se:re (L329p Roermond),
Aa dë përsèèse dùr kump moei nie vërgêtë oer të sierë.
sierë (Q077p Hoeselt),
Als de stoet doorkomt moeten we de huizen sieren.
siərə (P213p Niel-bij-St.-Truiden),
NB seersl: versiering (het materiaal).
seere (L316p Kaulille),
NB sîeres: (het) sieren (bij feesten).
sîere (K361p Zolder),
Sub versiere: syn. siere: ze hubbe gesierd.
siere (Q074p Kortessem),
t Hoés van de kuüning van de sjöttery wörd geseerd.
sere (Q193p Gronsveld),
Ze hebben schoon gesierd voor de processie.
se.rə (L364p Meeuwen),
Ze höbbe gesierd (het huis versierd).
siere (L331p Swalmen),
straatversiering (zn.):
stoatversiering (L355p Peer),
tooien:
tooije (L265p Meijel),
tooje (L265p Meijel),
versieren:
`t verseere vaan de straote (Q095p Maastricht),
de sjtraot verseere (L429p Guttecoven),
de stroate versiere (Q086p Eigenbilzen),
de stroate versiere veu de prossessie (P197p Heers),
fərsīrə (L299p Reuver),
sjtrao verseere (L328p Heel),
straotverseere (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
v`rseere (L317p Bocholt),
verse.rə (L364p Meeuwen),
verseere (L300p Beesel, ...
Q027p Doenrade,
Q021p Geleen,
Q016p Lutterade,
Q199p Moelingen,
L382p Montfort,
Q012p Rekem,
Q098p Schimmert,
L374p Thorn,
Q091p Veldwezelt),
verseeren (Q035p Brunssum, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L423p Stokkem),
verseiere (Q020p Sittard),
versere (L417p As, ...
Q188p Kanne,
Q095p Maastricht,
Q200p s-Gravenvoeren,
Q118p Schaesberg,
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade,
L374p Thorn,
Q201p Wijlre),
verseren (L298a Kesseleik, ...
Q098p Schimmert),
versēēre (Q098p Schimmert),
versēren (L360p Bree),
versiere (P120p Alken, ...
Q083p Bilzen,
L269p Blerick,
Q156p Borgloon,
L330p Herten (bij Roermond),
L329a Kapel-in-t-Zand,
L217p Meerlo,
L216p Oirlo,
L387p Posterholt,
L387p Posterholt,
L387p Posterholt,
L329p Roermond,
L192a Siebengewald,
P176p Sint-Truiden,
L331p Swalmen,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
L245b Tienray,
Q178p Val-Meer),
versiere(n) (K353p Tessenderlo),
versieren (Q083p Bilzen, ...
Q086p Eigenbilzen,
K278p Lommel,
Q009p Mechelen-aan-de-Maas,
L312p Neerpelt,
K315p Oostham,
K357p Paal,
L355p Peer,
Q078p Wellen),
versierre (P050p Herk-de-Stad, ...
L386p Vlodrop),
versieëren (Q071p Diepenbeek),
versiēre (L210p Venray),
versiĕëre (P171p Landen),
versijren (Q002p Hasselt),
versīēren (L286p Hamont),
versĭeren (Q003p Genk),
versêre (L372p Maaseik),
versêren (L417p As),
vertsere (Q211p Bocholtz, ...
Q121p Kerkrade,
Q116p Simpelveld),
verzeere (Q284p Eupen),
vërsīērë (Q162p Tongeren),
vər`tsī:rə (Q251p Gemmenich),
vərsērə (L432p Susteren, ...
L271p Venlo),
Afl. versejering.
versejere (Q002p Hasselt),
De straat versieren.
vərsīərn (Q001p Zonhoven),
in potlood
versiere (P219p Jeuk),
Jonger voor sîere.
versîere (K361p Zolder),
NB verséér: versiering. t stelt hiej neet veur verséér! lett. het staat hier niet als versiering, m.a.w. eet en drink er maar lekker van!
verseere (L318b Tungelroy),
Syn. siere: ze hubbe gesierd.
versiere (Q074p Kortessem),
Zie ook: sere.
versere (Q113p Heerlen),
voorbereiden:
veurbereije (L295p Baarlo)
|
(Ver)sieren: bij processie enz. || **Meien, met groen versieren. || 1. Sieren; 2. Tooien; 3. Versieren. || 1. Sieren; versieren. || 1. Versieren. || De ereboog voor de jonge priester. [N 96D (1989)] || Het versieren van de straten op de dag(en) vóór de processie [tsere]. [N 96C (1989)] || Het vlechten van kransen of slingers van groen. || Kransen vlechten. || Maken. || Meien: Met groen versieren. || met bloemen versieren (bijv. iemands huis of stoel) bij een feest [pelen, braaien, meien, paleren] [N 112 (2006)] || Met bloemen versieren (bijv. iemands huis of stoel) bij een feest [pelen, braaien, meien, paleren]. [N 88 (1982)] || Opschikken, verfraaien. || Opsieren, versieren. || Optuigen, versieren. || Papieren roosjes maken; met papieren roosjes versieren. || Sieren voor processie of familiefeest. || Sieren, versieren, tooien. || Sieren, versieren. || Sieren. || Sieren: [Sieren]. || Sieren: sieren. || Sieren: versieren, verfraaien, opschikken. || Tseere: Zieren, verzieren, schmücken. || Versiere. || Versieren van iets. || Versieren, opmaken. || Versieren, sieren. || Versieren, werken aan een ereboog. || Versieren. [Willems (1885)] || Versieren: opschikken, verfraaien. || Versieren: Tooien, opsmukken. || Versieren; het maken van versiering voor een of andere feestelijke gebeurtenis (door vrouwen uit de buurt). || Versieringen aanbrengen bij processie enz. || Vertseere: Zieren, verzieren. || Vlechten van kransen door de buurtschap bij gelegenheid van zilveren en gouden bruiloften.
III-3-2
|
23108 |
versieren (met bloemen) add. |
kransverteren:
kra.nsvertèère (L164p Gennep)
|
Kransverteren, gezellige avond door de feesteling(en) de buurt aangeboden als dank voor de versiering en opluistering bij het feest.
III-3-2
|
33455 |
versiering op de vertikale paal in een schuurpoort |
garnituur:
garnit(i̯)ø̜r (Q209p Teuven),
het uitgesteken:
ø̜ǝt˲gǝstīǝkǝ (Q002b Kiewit),
houtsnijwerk:
hǫ ̝u̯.tsnęi̯wš.rǝk (Q187a Heugem),
richelwerk:
rē̜ ̞xǝlwęrǝk (K358p Beringen),
snijwerk:
sniwɛrǝk (L368b Waterloos),
stijpkerf:
štipkɛrǝf (L382p Montfort),
stijpteken:
stiptē̜ ̞i̯kǝ (Q007p Eisden),
štiptɛi̯kǝ (L331p Swalmen),
versiersel:
vǝrs‚ērsǝl (Q032a Puth)
|
Op de vertikale paal in een schuurpoort, de losse paal waar de poort tegen gesloten wordt, is een enkele keer een versiering aangebracht, religieuze voorstellingen (bijv. een miskelk), initialen en/of een jaartal. Dit komt echter bijzonder weinig voor. Zie afbeelding 19. [N 5A, 93c]
I-6
|
29398 |
versieringsrand |
feston:
fɛston (L265p Meijel, ...
L266p Sevenum),
franse kant:
fransǝ kaŋkt (L266p Sevenum)
|
Een smallere of bredere rand ter versiering. [N 61, 7]
II-7
|
18242 |
versiersel |
blankettage (<fr.):
NB blankètte, blakketeire: opsmukken, schminken. [Van Dale: blanketten, 1. met blanketsel de huid blank maken]
blakketaasj (P176p Sint-Truiden),
brensje:
brenske (L265p Meijel),
briljanten (mv.):
Briljanten.
breljantən (K278p Lommel),
firlefangel:
vgl. Du. Firlefanz snuisterij (rommel).
firle fangel (Q121p Kerkrade),
firlefanz (du.):
fierlefans (Q121p Kerkrade),
fluit:
fluute (Q019p Beek),
garnering:
garneering (Q095p Maastricht),
goud:
(o.).
gō.t (Q202p Eys),
kantje:
kèènsje (Q171p Vlijtingen),
klatergoud:
(= nepsieraden).
klaatərcholtj (L329a Kapel-in-t-Zand),
opdos:
op dos (L210p Venray, ...
L210p Venray),
opmaak:
opmaak (Q011p Boorsem, ...
L371a Geistingen,
Q095p Maastricht,
L371p Ophoven,
L299p Reuver,
K353p Tessenderlo),
opmaken (ww.):
opmaken (K278p Lommel),
opschik:
opchik (L321a Ittervoort),
opsjik (L429p Guttecoven, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht),
ópschik (L245b Tienray),
ópšek (L369p Kinrooi),
opsmuk:
opsjmuk (L329p Roermond, ...
L432p Susteren),
opsmok (L382p Montfort),
opsmuk (L292p Heythuysen, ...
Q203b Ingber,
L266p Sevenum,
Q015p Stein),
òpsmuk (L417p As),
ôpschmūk (Q098p Schimmert),
(nu).
opsjmuk (L330p Herten (bij Roermond)),
opsmukken (ww.):
opsmikke (Q095p Maastricht),
opsmukke (L266p Sevenum),
optutten (ww.):
<opgetut>
optutten (L353p Eksel),
ornament:
ornemint (Q095p Maastricht),
pronk:
proonk (L329a Kapel-in-t-Zand),
schmink (<du.):
shmink (Q086p Eigenbilzen),
sier:
seer (L300p Beesel, ...
L428p Born,
Q035p Brunssum,
Q096p Bunde,
Q018p Geulle,
L322p Haelen,
Q095p Maastricht,
L382p Montfort,
L322a Nunhem,
Q033p Oirsbeek,
Q015p Stein,
L432p Susteren,
L289p Weert),
sēēr (Q117p Nieuwenhagen),
sier (L246p Horst, ...
P219p Jeuk,
L267p Maasbree,
L364p Meeuwen),
siër (L267p Maasbree),
sīēr (L271p Venlo),
tseer (Q121p Kerkrade),
(vroeger).
seer (L330p Herten (bij Roermond)),
sieraad:
seer(r)aod (Q196p Mheer),
seeraod (L329p Roermond, ...
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen),
seeraot (Q109p Hulsberg, ...
L289p Weert),
seeroad (L360p Bree, ...
Q108p Wijnandsrade),
seerraden (L374p Thorn),
seerraod (Q094b Wolder/Oud-Vroenhoven),
seerraodə (Q014p Urmond),
seerroad (Q200p s-Gravenvoeren, ...
Q032b Sweikhuizen),
seerróád (L318b Tungelroy),
seieraot (Q020p Sittard),
seraod (Q193p Gronsveld, ...
Q111p Klimmen,
Q095p Maastricht),
sie.roaëde (Q153p Gors-Opleeuw),
sieraod (L271p Venlo),
sierŏadzje (Q077p Hoeselt),
sieròòët (Q001p Zonhoven),
siraod (Q201p Wijlre),
siroadzje (Q077p Hoeselt),
sirraod (Q203p Gulpen),
tseeroad (Q121p Kerkrade),
tsierrod (Q222p Vaals),
onz.; (mv.).
s‧ēər‧ōͅdə (Q203b Ingber),
siersel:
seersel (L360p Bree, ...
L371a Geistingen,
Q193p Gronsveld),
seersele (Q197p Noorbeek, ...
Q197a Terlinden),
siersel (Q083p Bilzen, ...
Q086p Eigenbilzen,
L353p Eksel,
L353p Eksel,
Q003p Genk,
K317a Kerkhoven,
L364p Meeuwen,
P176p Sint-Truiden,
Q001p Zonhoven),
Ook verseersel.
seersel (L360p Bree),
Spelling: <`> = sjwa.
seers`l (L317p Bocholt, ...
L316p Kaulille),
Voor de processie bvb.
siersel (L353p Eksel),
sierstuk:
sierstôk (Q039p Hoensbroek),
smeer:
smiêr (L360p Bree),
smerik:
[sic]
smirik (K361p Zolder),
smuk (<du.):
sjmoek (Q203p Gulpen, ...
Q113p Heerlen,
Q121p Kerkrade,
Q112c Kunrade,
L332p Maasniel,
Q034p Merkelbeek,
Q033p Oirsbeek,
L329p Roermond,
L329p Roermond,
Q032p Schinnen,
L331p Swalmen,
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade,
Q112b Ubachsberg,
Q222p Vaals,
L386p Vlodrop,
Q117a Waubach),
sjmŏĕk (Q113p Heerlen, ...
Q111p Klimmen,
Q117p Nieuwenhagen),
sjmuk (Q018p Geulle),
sjmók (Q020p Sittard, ...
Q020p Sittard),
sjmôk (Q021p Geleen),
smoek (L164p Gennep, ...
L217p Meerlo,
L265p Meijel,
L271p Venlo,
L210p Venray),
smuk (Q202p Eys, ...
L382p Montfort,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy),
smók (L369p Kinrooi),
smûk (Q095p Maastricht),
(m.).
šmu.k (Q202p Eys),
strooisel:
Strooisel, voor processie.
streesel (Q083p Bilzen),
tooi:
toaj (L382p Montfort),
toei (L246p Horst),
toej (L289p Weert),
tōēij (L271p Venlo),
tōēj (L417p As),
tooisel:
tooisel (Q083p Bilzen),
tralala:
trálálá (P047p Loksbergen),
versiering:
verseering (Q095a Caberg, ...
Q027p Doenrade,
Q207p Epen,
Q021p Geleen,
Q016p Lutterade,
Q095p Maastricht,
Q091p Veldwezelt),
versering (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht),
versiering (P120p Alken, ...
Q083p Bilzen,
L269p Blerick,
Q086p Eigenbilzen,
L164p Gennep,
P188p Hoepertingen,
P219p Jeuk,
L387p Posterholt,
Q162p Tongeren,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
Q078p Wellen,
Q001p Zonhoven),
vərseerin-g (Q095p Maastricht),
vərseering (Q095p Maastricht),
vərsēēring (Q117p Nieuwenhagen),
vərsĭĕrəng (L265p Meijel),
(nu).
versieringe (L330p Herten (bij Roermond)),
versiersel:
verseersel (L360p Bree, ...
L360p Bree,
L360p Bree,
L320a Ell,
L372p Maaseik,
Q005p Zutendaal),
verseersele (Q095p Maastricht, ...
L318b Tungelroy),
versiersel (Q083p Bilzen, ...
Q170p Grote-Spouwen,
P219p Jeuk,
P176p Sint-Truiden),
versiersels (Q086p Eigenbilzen),
versiersəl (L329p Roermond),
versiesels (P227p Vorsen),
vərseersəl (Q095p Maastricht),
vərseersələ (Q095p Maastricht),
voor de schonigheid:
veur də sjôenigheit (L320b Kelpen),
voor de sier:
vur de sier (L216p Oirlo)
|
een geslepen edelsteen die als sieraad dient [juweel, edelsteen, bijou, bagge] [N 86 (1981)] || franje (fig.) || om iets te tooien || opschik: tooi || opsmuk || opsmuk, schmink || ornament: sieraad, versiersel || sieraad || sieraad, sieraden || sieraad, versiering || sieraden || Versiersel. Voorwerpen die tot versiering dienen [sier(sel), smeer, (op)smuk, opmaak, opschik, tooi] [N 114 (2002)] || voorwerpen die tot versiering dienen (sier, smeer, smuk, opsmuk, opschik, tooi) [N 86 (1981)] || voorwerpen die tot versiering dienen [sier, smeer, smuk, opsmuk, opschik, tooi] [N 86 (1981)]
III-1-3
|
25344 |
verslachten |
afslachten:
(het varken heeft) afgǝslaxt (L265p Meijel),
afslachten (P120p Alken),
ā.fšlǭxtǝ (L290p Panningen),
āfgǝšlax (L331p Swalmen),
āfgǝšlaxt (L426p Buchten),
āfslaxtǝ (L269p Blerick, ...
L413p Helchteren,
L377p Maasbracht,
L362p Opitter,
L318b Tungelroy,
L289p Weert),
āfslaxtǝn (Q071p Diepenbeek, ...
L316p Kaulille,
L211p Leunen),
āfšlaxtǝ (Q202p Eys, ...
L292p Heythuysen,
Q033p Oirsbeek,
L270p Tegelen),
ǭfslaxtǝ (Q175p Riemst),
de procent verslaan:
dǝ pęrsęnt vǝrslǭn (P176p Sint-Truiden),
erafgaan van de rabat:
(de rabat) got ǝr vanāf (L312p Neerpelt),
gewicht verliezen:
gǝwixt vǝrlēzǝ (L366p Gruitrode),
indrogen:
(het vlees is) engǝdryx (Q187a Heugem),
endrwø̜gǝ (Q099q Rothem),
endrȳgǝ (Q204a Mechelen),
inwegen:
enwē̜gǝ (L291p Helden),
lichten:
(het vlees) lext (L318b Tungelroy),
lichter worden:
(het vlees) wet lextǝr (P176p Sint-Truiden),
opdrogen:
(het vlees) drøg ǫp (Q162p Tongeren),
ǫpdrȳgǝ (L269b Boekend),
uitdrogen:
(het vlees) drø̄xt ūt (Q030p Schinveld),
drȳxt ø̜t (K358p Beringen),
ātdrø̄gǝ (P176p Sint-Truiden),
ūtdryǝgǝ (Q113p Heerlen),
uitlichten:
(het vlees) lēxt øtj (L265p Meijel),
licht uit (K358p Beringen),
ūtlextǝ (L321p Neeritter, ...
L163p Ottersum,
L289p Weert),
ūtlīxtǝ (L290p Panningen),
uitlopen:
øtlōpm (K278p Lommel),
verliezen:
(de koe) vǝrlīǝrt (P108p Grazen),
(het vlees) hɛt vǝrlūrǝ (Q198p Eijsden),
vørlizǝ (P177p Zepperen),
verminderen:
(het vlees) fǝrmendǝrt (P117p Nieuwerkerken),
verslachten:
verslachten (Q071p Diepenbeek),
vǝrslaxtǝ (P050p Herk-de-Stad, ...
P051p Lummen,
L416p Opglabbeek,
P107a Rummen),
zich afslachten:
(het varken) šlax zex āf (L270p Tegelen),
zøg āfslaxtǝ (Q012p Rekem)
|
Verminderen in gewicht van het vlees ten gevolge van het slachten. [N 28, 97]
II-1
|
18226 |
versleten |
<uitdr.> ge kunt er de gazet door lezen:
Spelling: <`> = sjwa.
ge kunt`r de g`zèt dor lae:ze (L316p Kaulille),
<uitdr.> het heeft zijn tijd gedaan:
t hèt z`nen teid gedond (Q083p Bilzen),
<uitdr.> het stof blinkt:
het stof blinkt (P219p Jeuk),
<uitdr.> zo dun wie een rozenblaadje:
Spelling: <`> = sjwa.
zoe dun wiej ö roeëzeblàè:dsje (L316p Kaulille),
afgedragen:
aafgedrage (Q111p Klimmen, ...
L372p Maaseik),
aafgedrāge (L417p As),
āāfgədrāāgə (Q117p Nieuwenhagen),
oafgedroage (Q071p Diepenbeek),
afgeleefd:
afgeliefd (L353p Eksel),
aftands:
aaftàns (L417p As),
door:
Ik zit door mijn schoenzolen.
m`n sjun zin dùr (Q162p Tongeren),
doorgesleten:
dōrgǝslētǝ (L414p Houthalen),
dun:
dun (L353p Eksel, ...
Q018p Geulle),
durch (du.):
dø.rəx (Q202p Eys),
eweg:
eweg (L289p Weert),
geschift:
gǝsxeft (K315p Oostham),
gesleten:
geslieete (Q199p Moelingen),
kaal:
kaal (Q018p Geulle, ...
L320c Haler,
L330p Herten (bij Roermond),
L292p Heythuysen,
L372p Maaseik,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L265p Meijel,
Q196p Mheer,
L382p Montfort,
L294p Neer,
L322a Nunhem,
Q033p Oirsbeek,
L387p Posterholt,
Q098p Schimmert,
L266p Sevenum,
Q015p Stein,
L318b Tungelroy,
L318b Tungelroy,
Q014p Urmond,
Q101p Valkenburg,
Q117a Waubach,
L289p Weert,
Q108p Wijnandsrade),
kā.l (Q202p Eys),
kāāël (L352p Hechtel),
koal (Q005p Zutendaal),
kààl (L271p Venlo),
káál (Q113p Heerlen),
t ès kaol (Q083p Bilzen),
Spelling: <`> = sjwa.
kaaël (L316p Kaulille),
kaalgevreten:
1x
kaaëlgefrèète (L352p Hechtel),
kapot:
kepot (L353p Eksel),
op:
op (L289p Weert),
op de hond:
vgl. Heerlen Wb. (p. 331): hónk, 1. fik [z.o. brank]; - 2. hond [z.o. kanes].
óp dər hónk (Q113p Heerlen),
opgeslobberd:
B.v. t Pak is opgesloeberd. NB sloebere, kleding afdragen.
opgesloeberd (L271p Venlo),
oude tuiers:
Mv.
aw tujjere (Q011p Boorsem),
plekken erin:
plakke trèn (Q083p Bilzen),
rats versleten:
rats versleten (K278p Lommel),
schabbetig:
sjebbetich (Q020p Sittard),
sjebbetig (Q021p Geleen, ...
L322p Haelen,
Q095p Maastricht,
L329p Roermond),
sjèbbətich (Q095p Maastricht),
B.v. Schabbetig gekleed. Nhd. schäbig.
šebətəx (L424p Meeswijk),
schabbig:
schebbig (Q003p Genk),
schäbbig (L382p Montfort),
schébbich, schébbech (Q001p Zonhoven),
shebbig (Q021p Geleen),
sjebbich (Q020p Sittard),
sjebbig (Q203p Gulpen, ...
Q016p Lutterade,
Q095p Maastricht,
Q032p Schinnen),
sjöbbieg (Q121p Kerkrade),
sjöbbig (Q117p Nieuwenhagen),
B.v. sjebbege kleier.
sjebbig (L270p Tegelen),
Vero.
sjebbig (L329p Roermond),
schoffig:
sjöffig (L360p Bree),
sleets:
sjleets (L329p Roermond),
sleets (L246p Horst, ...
L271p Venlo),
sleten:
sjliete (Q021p Geleen),
sleͅtə (P047p Loksbergen),
sletig:
sletig (L353p Eksel),
tot op de draad versleten:
tet oppen droad versleeten (L352p Hechtel),
tot oppen draod verslete (L369p Kinrooi),
tot ôp de draod verslete (L216p Oirlo),
versleeten (tut oppen drooëd) (L353p Eksel),
versliëte (tot op den droëd) (Q083p Bilzen),
totaal versleten:
totaal versjlete (Q096p Bunde),
uitgedeind:
b.v. Dee jas is oetgedeint.
oetdeine (Q020p Sittard),
uitgelodderd:
Sub uutloddere, uitslijten, verslijten. B.v. Ówwe jas is moj uutgelodderd. [vgl. WBD III, 1.3: lodderen in lm. niet passen; kreuken, lodders rafels...]
uutgelodderd (L164p Gennep),
verhandvold:
vərmamfəlt (P047p Loksbergen),
verratsbatst:
verratsjbatstj (L369p Kinrooi),
versleten:
verchlieten (Q247p Sint-Martens-Voeren),
verschleate (Q259p Lontzen),
verschlēēte (Q098p Schimmert),
verschliàète (Q245p Rutten),
verschliëte (Q203p Gulpen),
verschläte (Q255p Kelmis),
verschléte (Q284p Eupen),
versjlaete (L294p Neer),
versjlaetê (L294p Neer),
versjleete (Q018p Geulle, ...
L387p Posterholt,
Q020p Sittard),
versjleette (L386p Vlodrop),
versjleetə (Q027p Doenrade, ...
Q033p Oirsbeek,
L329p Roermond,
Q032b Sweikhuizen),
versjlese (Q222p Vaals),
versjlete (Q019p Beek, ...
L322p Haelen,
L330p Herten (bij Roermond),
L332p Maasniel,
L383p Melick,
L433p Nieuwstadt,
L322a Nunhem,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
L329p Roermond,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
Q101p Valkenburg),
versjlete kleid (Q098p Schimmert),
versjleten (L300p Beesel),
versjleëte (Q203p Gulpen),
versjliete (Q201p Wijlre),
versjlieëte (Q111p Klimmen, ...
Q200p s-Gravenvoeren,
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade,
Q117a Waubach),
versjlieëtə (Q108p Wijnandsrade),
versjliëte (Q193p Gronsveld, ...
Q111p Klimmen,
Q112c Kunrade,
Q034p Merkelbeek),
versjlīētə (L429p Guttecoven, ...
Q033p Oirsbeek),
versjlèse (Q121p Kerkrade),
versjlète (Q197p Noorbeek, ...
Q197a Terlinden),
versjlêêtə (Q207p Epen),
versle.te (P057p Kuringen),
versle.tə (K358p Beringen),
versleeiten (P117p Nieuwerkerken),
versleete (Q095a Caberg, ...
L372p Maaseik,
Q095p Maastricht,
Q177p Millen,
P176p Sint-Truiden,
P058p Stevoort,
L374p Thorn,
L210p Venray,
Q094b Wolder/Oud-Vroenhoven),
versleeten (Q071p Diepenbeek),
versleeten (tut oppen drooëd) (L353p Eksel),
versleetə (L164p Gennep),
versleeəte (P054p Spalbeek),
versleeətə (K318p Beverlo),
versleite (Q077p Hoeselt),
versleiten (P218p Borlo),
versleiëte (Q203b Ingber),
verslet (P048p Halen),
verslete (L269p Blerick, ...
Q007p Eisden,
L320a Ell,
Q173p Genoelselderen,
P048p Halen,
P050p Herk-de-Stad,
P188p Hoepertingen,
Q077p Hoeselt,
L246p Horst,
L321a Ittervoort,
P219p Jeuk,
Q188p Kanne,
Q167p Koninksem,
Q074p Kortessem,
P057p Kuringen,
L377p Maasbracht,
L267p Maasbree,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L217p Meerlo,
L265p Meijel,
P183p Mielen-boven-Aalst,
Q241p Rutten,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
P054p Spalbeek,
Q015p Stein,
P058p Stevoort,
L374p Thorn,
L245b Tienray,
L318b Tungelroy,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L210p Venray,
Q080p Vliermaal,
P227p Vorsen,
Q078p Wellen,
P118a Wijer),
versleten (L282p Achel, ...
L317p Bocholt,
L428p Born,
Q071p Diepenbeek,
Q071p Diepenbeek,
L353p Eksel,
L371a Geistingen,
Q004p Gelieren/Bret,
L164p Gennep,
P048p Halen,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt,
L352p Hechtel,
L352p Hechtel,
L413p Helchteren,
L292p Heythuysen,
Q077p Hoeselt,
Q077p Hoeselt,
L414p Houthalen,
L414p Houthalen,
P219p Jeuk,
L316p Kaulille,
L316p Kaulille,
L315p Kleine-Brogel,
L315p Kleine-Brogel,
K359p Koersel,
Q167p Koninksem,
K314p Kwaadmechelen,
Q088p Lanaken,
Q240p Lauw,
K317p Leopoldsburg,
K278p Lommel,
K278p Lommel,
K278p Lommel,
L364p Meeuwen,
L364p Meeuwen,
L265p Meijel,
P045p Meldert,
P176a Melveren,
L382p Montfort,
L312p Neerpelt,
L312p Neerpelt,
L216p Oirlo,
K315p Oostham,
K315p Oostham,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L371p Ophoven,
L314p Overpelt,
L314p Overpelt,
K357p Paal,
K357p Paal,
L355p Peer,
L355p Peer,
Q158p Riksingen,
L420p Rotem,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
L313p Sint-Huibrechts-Lille,
L313p Sint-Huibrechts-Lille,
Q015p Stein,
K353p Tessenderlo,
K353p Tessenderlo,
K353p Tessenderlo,
K353p Tessenderlo,
Q008p Vucht,
Q155p Werm,
Q164a Widooie,
K361p Zolder,
Q001p Zonhoven,
Q001p Zonhoven),
versleten kleidingstôk (Q039p Hoensbroek),
verslette (Q156p Borgloon, ...
Q003p Genk,
P184p Groot-Gelmen,
P197p Heers,
P188p Hoepertingen,
P193p Mettekoven),
versletten (P188p Hoepertingen, ...
P188p Hoepertingen,
P119p Sint-Lambrechts-Herk),
versleëte (Q012p Rekem),
verslēete (P053p Berbroek),
verslēte (L417p As, ...
Q095p Maastricht,
Q012p Rekem),
verslētən (L355p Peer),
verslĕten (P176p Sint-Truiden),
versleͅte (P176p Sint-Truiden),
verslieete (Q003p Genk, ...
L289p Weert),
verslieeten (L417p As, ...
L368p Neeroeteren),
versliete (Q202p Eys, ...
Q003p Genk,
L372p Maaseik,
L416p Opglabbeek),
verslieten (Q168a Rijkhoven),
verslietten (Q172p Vroenhoven),
verslietə (L364p Meeuwen),
verslieëte (L372p Maaseik),
verslieətə (L362p Opitter),
versliēte (Q003p Genk, ...
Q089p Martenslinde),
versliĕte (Q083p Bilzen),
versliĕten (Q171p Vlijtingen),
versliĕète (Q172p Vroenhoven),
verslijte (Q172p Vroenhoven),
verslijəte (Q072p Beverst, ...
Q071p Diepenbeek),
verslièten (Q082p Munsterbilzen, ...
L420p Rotem),
verslièëten (L415p Opoeteren),
versliéttə (Q171p Vlijtingen),
versliët (Q083p Bilzen),
versliëte (L318b Tungelroy, ...
Q005p Zutendaal),
versliëte (tot op den droëd) (Q083p Bilzen),
versliëten (Q090p Mopertingen),
versliəte (P175p Gingelom),
verslīete (L289p Weert),
verslīēte (L364p Meeuwen),
versljete (Q175p Riemst, ...
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
versljētte (Q091p Veldwezelt),
versljète (Q175p Riemst, ...
Q178p Val-Meer),
versljèten (Q086p Eigenbilzen),
versljètte (Q083p Bilzen, ...
Q086p Eigenbilzen,
Q178p Val-Meer),
versljéte (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
verslète (P120p Alken, ...
Q012p Rekem,
L266p Sevenum),
verslèten (P187a Kuttekoven),
verslètte (Q086p Eigenbilzen, ...
Q086p Eigenbilzen,
Q153p Gors-Opleeuw,
Q078p Wellen),
versléte (Q077p Hoeselt, ...
L267p Maasbree,
P176a Melveren,
P172p Wilderen),
versléëte (K316p Heppen),
verslê"te (K318p Beverlo),
verslêtə (Q168p s-Herenelderen),
verslîête (L360p Bree),
vĕrsljĕtə (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
veͅrslētə (Q188p Kanne),
vurschleĕtu (Q035p Brunssum),
vërsleetë (Q162p Tongeren),
vǝršlē̜sǝ (Q121c Bleijerheide),
vərsjleettə (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
vərsjleetə (L328p Heel, ...
Q109p Hulsberg,
L329a Kapel-in-t-Zand,
Q095p Maastricht,
Q032p Schinnen,
L432p Susteren),
vərsjlīētə (Q038p Amstenrade),
vərsjlīēëtə (Q117p Nieuwenhagen),
vərsjlîêtə (Q113p Heerlen),
vərsle.tən (K278p Lommel),
vərslee.tə (L320b Kelpen),
vərsleeitə (P050p Herk-de-Stad),
vərsleetə (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht,
L265p Meijel,
L382p Montfort,
L271p Venlo),
vərsleitə (P047p Loksbergen),
vərslejtə (P176p Sint-Truiden),
vərsletə (Q077a Alt-Hoeselt, ...
Q156p Borgloon,
Q074p Kortessem,
Q095p Maastricht),
vərsletən (Q071p Diepenbeek, ...
Q014p Urmond),
vərslē:tə (L369p Kinrooi),
vərslējətn (Q001p Zonhoven),
vərslētə (Q007p Eisden, ...
P050p Herk-de-Stad,
Q088p Lanaken,
P051p Lummen,
Q009p Mechelen-aan-de-Maas,
L371p Ophoven,
P176p Sint-Truiden),
vərslētə, vərslēīt, vərsletə (Q156p Borgloon),
vərslētən (L286p Hamont, ...
Q001p Zonhoven),
vərslēətə (P052p Schulen),
vərslēͅtə (Q012p Rekem),
vərsleͅtə (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
vərsliētə (Q083p Bilzen),
vərsliētən (L416p Opglabbeek),
vərslijtə (P047p Loksbergen),
vərsliətə (Q089p Martenslinde),
vərslīētə (L416p Opglabbeek),
vərslītə (L372p Maaseik, ...
Q095p Maastricht),
vərslīətə (L367p Neerglabbeek),
vərslīətən (L319p Molenbeersel),
vərsljitə (Q170p Grote-Spouwen),
vərslutə (Q095p Maastricht),
vərslätə (Q074p Kortessem),
vərslètə (P186p Gelinden),
vərslîêtə (Q112b Ubachsberg),
vərslɛtə (P177p Zepperen),
vəršleisə (Q263p Raeren),
vəršleətə (Q284p Eupen),
vəršlēssə (Q262p Eynatten),
vəršlētə (Q101p Valkenburg),
vəršleͅ.ətə (Q203b Ingber, ...
Q253p Montzen),
vəršli.ətə (Q202p Eys),
vəršli̯ətə (Q278p Welkenraedt),
B.v. jas.
vərslētə (L286p Hamont),
b.v. men kleer zèn verslètte.
verslètte (Q074p Kortessem),
Spelling: <`> = sjwa.
v`rsliete (L317p Bocholt),
Sub verslijten, st.ww. zie SLIJTEN.
vərslēətə (L424p Meeswijk),
Volt. deelw.
verslieëte (L289p Weert),
Waat viêr ein aud fegkelke hauw zi-j aan!
versliête kleijer (L360p Bree),
z. verslijten.
verslete (Q095p Maastricht)
|
#NAME? || *schebbig [bet. versleten?] || [versleten] || afgedragen || armoedig, versleten || door lang gebruik stuk gegaan, niet bruikbaar meer, gezegd van een kledingstuk (versleten, sleets, schabbig, kaal) [N 86 (1981)] || door lang gebruik stuk gegaan, niet bruikbaar meer, gezegd van een kledingstuk [versleten, sleets, schabbig, kaal] [N 86 (1981)] || haveloos, onderkomen || kaal; sjofel || schabbetig || sjofel, haveloos || versleten [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || versleten (bn.) || versleten kleren || versleten stuk doek of stof [vod, bul, tod, slet] [N 86 (1981)] || Versleten, gezegd van stof. [N 62, 44] || Versleten. Door lang gebruik stuk gegaan, niet meer bruikbaar, gezegd van een kledingstuk [versleten, sleets, schabbig, kaal] [N 114 (2002)] || verslijten || verslijten, versleet, versleten (volt.deelw.) [ZND 25 (1937)]
II-7, III-1-3
|
22568 |
versnaperingen ophalen op vastenavond |
balgooien:
bal goije (L266p Sevenum),
balgoeje (L269p Blerick),
grabbelen:
grabbele (L320a Ell),
heilhuis:
heilhoes (Q098p Schimmert, ...
L374p Thorn),
kokkerellen:
Op de eerste zondag van de vasten (fakkelezóndig) gaan de kinderen van Eysden woeë t zich loeënt (pesjtoer, dr groaf, burgemeester, bankdirektuur, middenstand) zingend vragen om geld, sjnuuts, noten, appels of een andere kleinigheid, met het volgende zegversje: frikandelle koekerol: bruuj miene sjoeët mer vol.
koekerelle (Q035p Brunssum),
lekkers vangen:
lekkers vange (L382p Montfort),
rommelen:
rômmele (L423p Stokkem),
rondgaan voor spek:
róndgoon veur spek mèt de vastenaovend (Q013p Uikhoven),
slok vergaren:
sjlok vergaren (Q035p Brunssum),
spekzingen:
Mèt Vêstënuòvëd goenkë dë këjóngë van deur tòt deur én zóngën ë lïdsjë. Òp plàkkë kréegtë z ë stùk spêk wôo én ënë stêk gëstêkë wuònt. - Vgl. hèilë.
spêkzéngë (Q162p Tongeren),
Sub vasteloved: Boes den tijd da de keinger en dek oek de groute loorjasse goenke vasteloved jòge en dan zounke ze van [...] - Vasteloved jòge werd ook spekzeinge genoemd.
spekzeinge (Q074p Kortessem),
vastelavondjagen:
vasselooëved jaoge (Q076p Romershoven),
[Met afbeelding pag. 237].
ve(r)sloved jaoge (Q071p Diepenbeek),
Sub vasteloved: Boes den tijd da de keinger en dek oek de groute loorjasse goenke vasteloved jòge en dan zounke ze van [...] - Vasteloved jòge werd ook spekzeinge genoemd.
vasteloved jòge (Q074p Kortessem),
vastelavondsstok:
vastelaovendssjtok (L429p Guttecoven),
vastenavond lopen:
koekerel, vatenoavend loape (streekkindergebruik)
va[s}tenoavend loape (Q175p Riemst)
|
88) Vermomd vastenavond vieren. || Bedelend langs huizen trekken. || Kinderen gaan van deur tot deur, zingen een liedje en krijgen dan spek, dat ze in een wis steken. || Met karnaval zingend van deur tot deur geld of spek inzamelen. || Snoepgoed en andere versnaperingen ophalen op de eerste zondag van de vasten. [N 88 (1982)] || Spek schooien bij vastenavond. || Spekzingen. || Vastenavond. || Wetenswaardigheden. [SND (2006)]
III-3-2
|
23109 |
versnaperingen ophalen op vastenavond add. |
koningshaan:
Jongens met versierde haan; meisjes met versierde kip (pöl) die zingend inzamelen:
keuningshaan (L371a Geistingen),
koningspul:
Jongens met versierde haan; meisjes met versierde kip (pöl) die zingend inzamelen:
keuningspöl (L371a Geistingen)
|
Vastenavondgebruik.
III-3-2
|