e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
broek achterboks: axtǝrboks (Melick), achterboksriem: axtǝrboksrēm (Blerick), achterbroek: axtǝrbrōk (Smeermaas, ... ), achtergareel: achtergareel (Rukkelingen-Loon), achterhaam: achterhaam (Herk-de-Stad), axtǝrhām (Thorn, ... ), ōtǝr(h)ǭm (Bilzen), achterhaamband: achterhaamband (Hechtel), achterhaambroek: achterhaambroek (Schalkhoven), achterhaamsbroek: axtǝrhāms˱brōk (Oirsbeek), achterhulp: achterhulp (Sint-Lambrechts-Herk  [(weinig gebruikt)]  , ... ), achterlap: a.xtǝrlap (Overpelt), achterlap (Berbroek, ... ), axtǝrlap (Borlo, ... ), achterlicht: achterlicht (Eksel), achterriem: achterriem (Lanaken, ... ), axtǝrrim (Halen, ... ), axtǝrrēm (Susteren, ... ), axtǝrrīm (Kerkhoven), ɛxtǝrrīm (Milsbeek, ... ), batsriem: batsrīm (Tongeren), bilband: belba(n)t (Gingelom), billenriem: belǝri(ǝ)m (Opheers), bilriem: belrēm (Posterholt), belrīm (Borgloon), boks: boks (Achel, ...  [Maurits]  [Eisden]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Domaniale]  [Zwartberg, Waterschei]  [Laura, Julia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale, Wilhelmina] ), buks (Chevremont  [(Julia)]  , ... [Maurits]  [Julia]), bø̜ks (Stein  [(Maurits)]   [Emma]), bōks (Bocholtz), bōkš (Heerlen), bǫks (Hamont  [(Eisden)]  , ... [Maurits]  [Laura, Julia]), boks van achterhaam: boks ˲van axtǝrhām (Hamont), bokseriem: boksǝrēm (Nijwiller), boksriem: boksrim (Bocholt), boksrēm (Neerglabbeek, ... ), boordleer van achterlap: boordleer van achterlap (Grazen), boordriem van achterlap: boordriem van achterlap (Rummen), broek: bro ̝k (Grote-Spouwen), broak (Klimmen  [(Oranje-Nassau I)]   [Domaniale]), broek (Eigenbilzen, ...  [Zolder]  [Winterslag, Waterschei]), brok (Beringen, ...  [Eisden] ), bru(i̯)k (Vlijtingen), bruk (Berg, ... ), brō.k (Genk), brōk (Eisden  [(Eisden)]  , ... [Eisden, Zwartberg]  [Emma]  [Oranje-Nassau I]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Eisden]  [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits] ), br˙ōk (s-Gravenvoeren, ... ), broek van de achterhaam: broek van de achterhaam (Mopertingen), brōk van dǝ ātǝrhǭm (Veldwezelt), broekriem: broekriem (Godschei, ... ), brokriǝm (Diepenbeek), brokrī.m (Houthalen), brukrim (Sint-Truiden, ... ), brukrī.m (Romershoven, ... ), brukrīm (Kleine-Spouwen, ... ), brōkrēm (Moorveld, ... ), brōu̯.krēm (Puth), broekstuk: brokstęk (Munsterbilzen), cingue: sē̜ŋk (Rukkelingen-Loon), dikke riem van de achterhaam: dekǝn riǝm van dǝn atǝrhām (Ulbeek), gatlap: gatlap (Beringen), gatriem: gatrim (Herk-de-Stad), kontlap: kontlap (Zonhoven), kontriem: kontriem (Tongeren), kōntrīm (Overpelt), kǫ.ntri.m (Wijchmaal), kǫntrim (Helchteren), kǫntrīm (Achel, ... ), kuilboks: kulboks (Heerlen  [(Emma)]  , ... [Domaniale]  [Willem-Sophia]  [Maurits]  [Emma]), kulbōks (Buchten  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), k˙ulbo.ks (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma, Maurits]), kuilbroek: kulbrōk (Heerlen  [(Emma)]   [Zwartberg]), omloop: omlǫu̯p (Haelen), onderriem: ǫ.nǝrrī.m (Werm), onderste riem van achterhaam: onderste riem van achterhaam (Helchteren), pasbalken: pas˱bɛlǝk (Weert), remriem: ręmrēm (Baarlo), riem van achterhaam: rim van axtǝrām (Sint-Truiden), riemen: rēmǝ (Roosteren), sluiting van de billen: sluiting van de billen (Lommel), spanriem: spanriem (Schoot  [(weinig gebruikt)]  ), springriem: spreŋrēm (Molenbeersel), staartteugel: štarttø̄gǝl (Schimmert), stelbalken: stɛlbɛlǝk (Weert), stootriem: stootriem (Herk-de-Stad), stuǝtrim (Melveren), trui: Brg.  trūy (Tongeren), votleer: vǫtlē̜r (Kessenich) broek (mans-, vrouwen-) || Broek gemaakt van zeer stevige stof en voorzien van dubbele knieēn. Volgens een informant van Q 121 is de "kuilboks" een onderdeel van de "kuilmontuur". [N 95, 61; monogr.] || De horizontale riem van het achterhaam die om de billen van het paard loopt. [JG 1a, 1b, 2b; N 13, 75; monogr.] || Zwaar H-vormig stel balken in de molenkap tussen de korte spruit en de penbalk. In l 316 bestond de broek uit twee naast elkaar geplaatste balken (twi balǝkǝ nšvǝn`in). In l 265 was de broek niet uit balken, maar uit ijzeren stangen vervaardigd. [N O, 54b] I-10, II-3, II-5, III-1-3
broek met split boks met avapeur: boks met avapeur (Thorn), boks met een gulp: boks met ən gøləp (Montzen), bŏks mi ’n gulp (Meijel), bôks me en gullep (Horst), bôks met ein gölp (Reuver), boks met een piskot: boks met piskoĕt (Neerpelt), boks met een schrijdersgat: bóks mèt e sjriejersgaat (Meeuwen), boks met een snal (<du.): bòks met ⁄n sjnal (Tegelen), boks met een spleet: boks met ene sjpleet (Born), boks met presenteerblad: boks mit presenteerblaad (Venlo), boks met schrijdersgat: bóks met sjriejersgaat (Meeuwen), boks met spleet: mit sjpleet (Geleen), broek bet gaar: brok beͅ gār (Zolder), broek bet sous patte (fr.): brok beͅ səplàt (Zolder), broek met een gaar: [Van Dale: gaar2, zn., (gew.) draaiende sluitboom]  brŏĕk mét nə gaor (Bilzen), broek met een gulp: brook mit en gulp (Brunssum), brook mit ⁄n gőlp (Klimmen), brook mèt ’n göllep (Maastricht), brōk meͅt ən gølp (Lanaken), broek met een gulp vanvoor: gölp als in böll  brook met een göllp van vör (Eisden), broek met een kot vanvoor: brŏk me ə kūt vavø̄r (Boekt/Heikant), broek met een plooitje vanvoor: brŏĕk mét ə plöjkə vàn vîer (Bilzen), broek met een roetsj: brook mit ⁄n rőtsj (Klimmen), broek met gulp: broak mit gölp (Stein), brook mit guellup (Eijsden), brook mit gölp (Doenrade), broek met roetsj: brook mit rötsj (Munstergeleen), fluit: fluit (Swalmen), fluitboks: fluitboks (Weert), fluitbroek: fløtbrok (Beringen), flø͂ͅtbrōk (Beringen), fluitjebroek: [sic]  flətšəboͅks (Achel), fluitjesboks: fleͅitjəsboks (Neeroeteren), fluitjes bóks (Heythuysen), fluitjesbooks (Bocholt), fluitjəsbôks (Holtum), fluitjesbroek: fletšəsbruk (Hasselt), fleutjesbroek (Rummen (WBD)), flētjəsbrōͅk (Kermt), fleͅitšəsboks (Bree), fleͅtšəzbruk (Hasselt), fluitekesbroek (Beverlo), fluitjesbroek (Grazen (WBD), ... ), fluitjesbrook (Maastricht), fløtjəsbruk (Millen, ... ), fløytjəsbrōk (Lanklaar), fləkəs- (Donk (bij Herk-de-Stad)), fləkəsbruk (Halen), gaarbroek: [sic]  y(3)ojərbruk (Hoeselt), garenbroek: gorəbryk (Rosmeer), gulpboks: gulp-boks (Bergen), gulpböks (Grathem), gölp boks (Venlo), gölp böks (Hout-Blerick), gölpbooks (Neeritter), gulpbroek: eigenlijk geen aparte naam ervoor, men zou het zo kunnen noemen  gèùlpbrook (Meerssen), gulpenboks: julpe-box (Bleijerheide), herenboks: herenboks (Echt/Gebroek), hieëre bòks (Echt/Gebroek), mansboks: ma.nsboks (Maaseik), mansbroek: ma.nsbruk (Borlo), mansbroak (Zolder), mansbroek (Borgloon, ... ), mansbrok (Diepenbeek, ... ), mansbrook (Schimmert), mansbroͅk (Boorsem), mansbruk (Halen, ... ), mḁnzbruk (Borgloon), mansluibroek: mansluuj brook (Puth), poortbroek: (poortbroek)  poͅutbruk (Halen), preutbroek: (preutbroek) [sic]  prøjətbruk (Opheers), roetsjboks: rötsjboks (Stevensweert), roetsjbroek: de j is slecht leesbaar  rötsj-brook (Noorbeek), snelzeiker: snelzeker (Eksel, ... ), split: split (Horpmaal, ... ), splitbroek: splitbrook (Bemelen) broek met een split aan de voorkant [fluitjesbroek] [N 23 (1964)] || een broek met een slip aan de voorkant [N 59 (1973)] III-1-3
broek, veren aan de poten boks: boksch (Heerlerbaan/Kaumer), bòks (Venray), brak: brak (Houthalen), broek: brook (Gulpen, ... ), brōōk (Klimmen), dons: dôôns (Swalmen), donsveren: doansvéérö (Stevensweert), kuif: kuif (Maasniel), pater: pāter (Meijel), pluis: pluusj (Montfort), pootveren: poetvere (Heer, ... ), puutveirə (Itteren), scharen: sjêre (Hoeselt), sokjes: zökskes (Venlo), sokken: sök (Sevenum), zök (Sevenum), struifjes: struufkes (Stein), veertjes: virkes (Eksel), véérkes (Born, ... ), veren: vaere (Blerick, ... ), veere (Doenrade), veire (Vlodrop), vère (Meijel), vèère (Schimmert), véérə (Epen), véérən (Urmond), vééərə (Reuver), vêre(n) (Velden) veren aan de poten van een vogel (scherkes) [N 83 (1981)] III-4-1
broek: algemeen boks: bo.ks (Gemmenich), bo:ks (Maaseik), boeks (As, ... ), boeksj (Schinveld), boeoks (Grathem), boēks (Blerick), boĕks (Hechtel), boks (Baarlo, ... ), boks, -ə, bekskə (Neeroeteren), boks- boksə- bekskə (Bree), boksch (Heerlen), bokse (Neerpelt), boksj (Schinveld), bok⁄s (Neerpelt), booeks (Niel-bij-As), books (Bocholt, ... ), bouks (Geistingen), boux (Kessenich), boŭks (Kessenich), box (Achel, ... ), boêks (Hechtel), bōēks (Elen), bōks (Bree, ... ), bōksch (Heerlen), bōkš (Heerlen), bōͅks (America), bŏeks (Leut, ... ), bŏks (Asenray/Maalbroek, ... ), bŏŏks (Afferden, ... ), boͅks (Achel, ... ), broak (boeks) (Genooi/Ohé, ... ), buks (Boorsem, ... ), bū(a)ks (Kessenich), būks (Molenbeersel), bŭks (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), bu̞ks (Maaseik), bòks (Bree, ... ), bòksch (Heerlen), bóks (Baarlo, ... ), bôeks (Beegden), bôks (Blerick, ... ), böks (Grathem, ... ), de lups oud altied mit ein aafgezapde boks (Venlo), dich le-ups auch altied me-et ein aafgezakte be-oks (Baarlo), dich leupst ouch altied met un aafgezakdje bōks (Ospel), dich lups oak altieĕd met ein aafgezakde books (Boekend), dich lups ouk altiet met de books op de kneen (Hout-Blerick), dich lupst auk altiet mèt ein aafgezakde bōks (Blerick), dich löps aevel ouk altied mit ein aafgezakde bôks (Venlo), dich löps altied met ein aafgezakte boks (Blerick), dich löps auk altièd mit ein aafgezakde bóks (Venlo), dich löps ouk altied met ein aafgezakde bòks (Venlo), dich löps ouk altied met ein aafgezakde bôks (Blerick), dier luupst auch altiet mèt ein aafgezakdje bŏks (Stramproy), dig loupst altied mét ein aafgzaktje boks (Tungelroy), dig lups ouch aaltied met ein aafgezakde books (Velden), doe has de boks oppen sjong hange (Kerkrade), doe leups auch altied mit een aafgezagkde boks (Beesel), doe leups aug altiet mêdein aafgezakjdje bŏoks (Baexem), doe leuwfs əmmor mit də books oraaf (Vijlen), doe luips auch àltīd mĭt də boeks āfhāngə (Pey), doe luipst altied met ein aafgezakdje boks (Neeritter), doe lups altied met een afgezakte boëks (Panningen), doe lups auch altied met de bòks op half èlf (Haelen), doe lups auch altied mette boks oppe sjōōn (Haelen), doe lups auch altied mit een afgezakde boeks (Asselt), doe lups auch altied mèt de boks op de sjoon (Beringe), doe lups auch altied mèt ⁄n aafgezakde boks (Beringe), doe lups aug altied mit ein afgezakdje boeks (Maasbracht), doe lups och ummer mit de boks afhange (Vijlen), doe lups och ummer mit ing aafgezakte boks (Wahlwiller, ... ), doe lups oog immer mit de aafhange books (Mechelen), doe lupst auch altied met ein aafgezaktje boks (Heel), doe lupst och ummer met ing aafgezakte books (Schaesberg), doe lupst oox ummer mit in aafgəzakdə boks (Eys), doe löps auch altied met ⁄n aafgezakde boks (Helden/Everlo), doe löps auch altied mit ein aafgezakte bòks (Limbricht), doe löps auch altiet mit ein aafgezakde boks (Roosteren), doe löps auch altiet mét ein aafgezakjde boeks (Herten (bij Roermond)), doe löps auch altiëd met ein aafgezakde boks (Reuver), doe löps ouch altied mit ein aafgezakte boks (Beesel), doe löpst auch altied mit ein aafgezakdje bòks (Echt/Gebroek), doe lùpzouchaltiet mit ein aafgezakdje boĕks (Maasbracht), doe lübst auch altied met ein afgesakte boeks (Linne), doow lups ok altied meit ⁄n groite kolf in de boks (Sevenum), dow lups ok aaltied met aafgezakte books (Maasbree), dow lups ok altiëd met ⁄n aafhangende boks (Sevenum), dow lups ouch altied mêt ⁄n aafgezakde bôks (Baarlo), du leûps ôk altied mee ên afgezakte bôks (Arcen), du luupst auch altied mèt een afgezaktje boks (Ell), dŭ lups altied mit ing afgezakte boks (Waubach), Dôw löps auch altied mêt ein afgezakde bôks (Tegelen), dôw löps ouch altied mêt ⁄n aafgezakde bôks (Tegelen), dôw löps ouch altiéd mêt ⁄n aafgezakde bôks (Tegelen), e heelt zen books mit dinne reem op (Mechelen), geejloeptokaaltiet mitenāfəzaktəbŏoks (Horst), gi-j lopt ok altiet mit un afgezakte books (Heijen), gij lopt ok altidj min afgezakte bóks (Meijel), gij lopt ok altied met afgezakte boks (Bergen), gij lopt ok altied met en afgezakte boks (Middelaar), gij lopt ŏk altitj mi ⁄n afgezakte bŏks (Meijel), gij louptj auch altied meit un aafgezakdje books (Laar), gīi̯ loept ok aalt mit ən āfgəzaktə bŏoks (Meterik), géj lopt ok altiet met ⁄n afgezakte boks (Siebengewald), hae heel zien boks op met eine laere laote (Heel), hae heel zien boks op met eine laere reem (Blerick), hae heel zien boks op met eine reem van laer (Blerick), hae heel zien boks op met unne laere reem (Blerick), hae heel zien boks op mit ene laere reem (Koningsbosch), hae heel zien boks op mèt ⁄n lère reem (Beringe), hae heel zien bóks op mit enne laeren reem (Venlo), hae heel zien bôks op met ⁄ne laere reem (Tegelen), hae heel zien bôks op mêt ⁄ne laere reem (Tegelen), hae hihl zien boks op meet einen laere rihm (Beringe), hae hilt zien bŏks op mit eine lère reim (Limbricht), hae hiltjz⁄n boks op mèt ⁄nne laere reem (Hushoven), hae hool zieng boks op mit inne laere reem (Waubach), hai heel zien boeks op met ne laire reem (Swalmen), hai heel zien boks op mit eine laire reem (Roermond), hai hēl zīn boeks ŏp mĭt ənə lairən rēm (Pey), hai hieeltj zien boeoks op mait eine laire reem (Neeritter), he hoejl z⁄n boeksj op mit ene lere reem (Schinveld), hea hool zieng bòks mit inne juudel (Waubach), hee heel zien books oop met ⁄n leire reem (Sevenum), heei heel zien bŏoks ŏop mit ēnə bŏoksəbânt (Meterik), heej heel zien books ŏop mit enə lerə reem (Horst), heej hool zien boks op mit enne lere reem (Melderslo), heej hool zien boks op mét enne lère boksenband (Broekhuizen), heej hool zien boks op mét enne lère reem (Broekhuizen), heeə hool zieng books eroop mit ene reem (Vaals), hej hiel zien boks op mit ènne lère boksebaand (Gennep), heè hool zieng boks op mit ne lère reem (Vijlen), heë hool zieng boks op mit inne leere reem (Nieuwenhagen), hē heel zien boeks op mit ⁄ne lēre reem (Maasbracht), hē hēltj zien boks op mēt einə lērə reem (Weert), hē hīl zien books op mēt ənə lērə rīm (Hout-Blerick), hēe hōl zieng bokx op mit inne lēere rīm (Eys), hij heald de box op met euge leere riem (Bleijerheide), hij heel zien boks emhoëg met ⁄ne lêren reem (Sevenum), hij heel z⁄n books op meit unne leire reem (Laar), hij heldj z⁄n boks op met unne leire reem (Ospel), hij hiel zien boks op met einen lèren riem (Panningen), hij hiel zien bōks ōp mit ene lère riem (Heijen), hij hiel zin boks op me ne laerren riem (Meijel), hijn hult zien books op met enne leire reem (Velden), hän hält zien boks op met ennen lären reem (Arcen), hè heel zien boks op mit eine lère reem (Echt/Gebroek), hè heel zien boks op mit ⁄ne leère reem (Roosteren), hè heel zien boks op mèt enne lèère reem (Helden/Everlo), hè heel zien bŏks op mit eine lère bŏksereem (Beesel), hè heel zien bŏks op mèt eine lère reem (Ell), hè heel zien bôks op mit ennə laere reem (Venlo), hè heëltj zien boeks op mit eine leere reem (Maasbracht), hèh heel zien baoks op met unne le-eire reem (Baarlo), hèè heel zien boks op met ene boekreem (Haelen), hèè heel zien boks op met ene boksebantj (Haelen), hèè heel zien boks op met ene lèère reem (Haelen, ... ), hé heel zien boeks op mit eine lere reem (Linne), hé heel zien boks op mit eine lére reem (Tungelroy), hé hiel zien boks op met ne lere riem (Bergen), hê heel zien boks op mot einə reem (Thorn), hê heel zien books op mêdĕnĕ lêre reem (Baexem), (klank neigt naar de oe).  boks (Stevensweert), (o; bijna oo).  boks (Venlo), (oo; kort houden).  books (Reuver), (oo; kprt houden bij het uitsprekwen).  books (Helden/Everlo), Als boers gevoeld.  boks (Maastricht), als in het Franse beau  box (Sint-Huibrechts-Lille), bij kleine jongens nog wel een klepboks of boks met ei liefke  boks (Stevensweert), boeks; zweemt naar o  dich luipst altiet mēt ein aafgezakdjə boeks (Leuken), bôks met ein loek =klepbroek  bôks (Leveroy), doffe o  boks (Sevenum), een klepbroek werd door jongens gedragen  boks (Wanssum), enkele oude mannen dragen nog een klepboks  boks (Gennep), gebruikt in Dilsen  boks (Lanklaar), Geen afzonderlijke benamingen voor lange of korte broek.  bŏŏks (Opglabbeek), gewone broek noemt men helpe= bretel-boeks  boeks (Pey), gewone broek=boks klepbroek= klepboks  boks (Siebengewald), in vroeger tijd was de klepboks nog bekend  boks (Buchten), klank van beau maar kort  boks (Peer), kleine klepbroek=wammel  bóks (Linne), klepboks  boks (Sevenum), klepboks komt alleen nog bij sommige kinderen voor  boks (Merselo), klepbroek bestaat niet meer  boks (Blerick), klepbroek komt enkel nog sporadisch voor, alleen bij stokoude mensen  boks (Weert), klepbroek noemt men pan  boks (Kessel), klepbroek wordt niet meer gedragen, geen onderscheid  boks (Weert), klepbroek= boks met ein pan (voor kleinere jongens)  boks (Haelen), klepbroek= boks met ne klap  boks (Hunsel, ... ), klepbroek= boks mit ene opgeknubde boam gewone broek= boks  bôks (Eys), klepbroek= klepboks  boks (Wellerlooi), klepbroek=sjlaarbooks  books (Bocholtz), klepbroeken bestaan niet meer  boks (Venlo), kort  boeks (Lanklaar), korte oo  bŏks (Bree), Lange -. Korte -.  boks (Bocholt), lifksboks: voor kinderen, met klep van achteren  boks (Tegelen), meer en meer vervangen door brook  boks (Schinnen), men maakt een onderscheid tussen een klepbroek en een gewone broek  boks (Hushoven), minder gebruikt, humoristische betekenis  boͅks (Sint-Martens-Voeren), o tussen korte gewone o en o van beau  boks (Bree), oo zelfde uitgesproken als bij voorgaande woordje  books (Hechtel), Opm. raar.  bôks (Meerssen), Opm. Ø = kort uitgesproken oo.  bōks (Sevenum), prissentierblad(klepbroek)  bôks (Venray), ps. algemene opmerking: in vragenlijst staat een dubbele ? boven de o; waarschijnlijk niet goed genoteerd. Heb het geïnterpreteerd en ingevoerd als een: ø (dus niet omgespeld!).  bŏks (Buggenum), soms  boeks (Lanaken), Vero. NO.  bókse (Weert), Voor kinderen.  buks (Eisden), WNT bokse en Win. Roukens IA, p.205. Zie ook P.A.F. van Veen, Etymologisch Woordenboek. Van Dale Lexicografie, Utrecht, 1989: boks: nevenvorm van bus (=doos, blik) &lt; lat. buxus; in tegenstellng tot bus evenwel niet geassimileerd. De betekenis is dus: koker, (broeks)pijp.  boks (Achel, ... ), wordt gebruikt in het gehucht Boeyen, te Stokkem wordt dit wel verstaan, maar toch als vreemd aangevoeld  bo̝ks (Stokkem), zeldzaam en ironisch  boks (Rekem), Zie ook brook.  bóksj (Heerlen), boksje: bukske (Neerpelt), bots: bots (Eupen, ... ), bŏts (Lontzen), als in het Belgisch-Franse botte  bots (Lontzen), Daneben auch noch das allmählich aussterbende bru:k.  bots (Montzen), Jonger.  bots (Montzen), Selten.  bo.ts (Gemmenich), brits: Eng. breech, b.v. veur de britz kriegen. [Van Dale: brits, &lt;Hd. Pritsche] [WNT: brits (I), 2.b) Uitdrukkingen als de brits slaan konden aanleiding geven tot eene verkeerde opvatting van brits, hetzij als: achterste, hetzij als: broek, die ook inderdaad blijkt uit de in latere gemeenzame taal gebruikelijke uitdrukkingen, b.v. op of voor de (zijne) brits geven...]  britz (Valkenburg), broek: brauk (Kuringen), breok (Beringen), bro.k (Rekem), bro.k}, [bruk (Vroenhoven), bro:k (Boorsem, ... ), broak (boeks) (Genooi/Ohé, ... ), broek (Alken, ... ), broek (ABN) (Batsheers, ... ), broeëk (Wellen), broēk (Wellen), broĕk (Beverst, ... ), broik (Alken), brok (Beringen, ... ), brook (Amby, ... ), brouk (Beringen, ... ), broÚ:k (Rekem), broëk (Zutendaal), broök (Paal), broək (Kuringen), brōik (Diepenbeek), brōk (Beringen, ... ), brōk⁄ (Paal), brōok (Schimmert), brōōk (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), brōək (Lanaken), brōͅk (Alken, ... ), brŏek (Bilzen, ... ), brŏĕk (Beverlo), brŏk (Boekt/Heikant, ... ), broͅk (Boorsem), broͅuk (Linkhout, ... ), bruk (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), bruk, -ə, brykskə (Millen), bruk, brø̄k, brøkskə (Eigenbilzen), brūk (Grote-Spouwen, ... ), brŭk (Paal, ... ), bryk (Rosmeer, ... ), bròk (Zonhoven), bròòk (Boorsem), bróek (Sint-Truiden), brók (Diepenbeek, ... ), brôôk (Veldwezelt), brùk (Beverlo), brük (Rosmeer), brək (Beringen, ... ), dae löps aog altied met en afgezakt brook (Gulpen), de brŏĕk (Tessenderlo), de höbs ummer dən brook in den neeste hange (Ulestraten), de luĭps aoch altied met de brook op g⁄n kneeje (Noorbeek), de lups altied mèt ⁄n aofgezakde brook (Gronsveld), de löps altied met de brook afhange (Meerssen), de löps aoch altied mèt ⁄n aofgezakde brook (Maastricht), de löps aog altied met ⁄n aofgezakde brook (Maastricht), dich löps auch altied mit de brook op de sjoon (Klimmen), diech löps ouch altied mèt aofgezakte brook (Maastricht), doe leups altied met ⁄ne afgezakde brook (Noorbeek), doe lups ooch altied mit ⁄n aafgezakde brook (Mheer), doe löps altied mit ein aafgezakde brook (Schimmert), doe löps auch altied met ⁄n afgezakde brook (Margraten), doe löps ouch altied mit ⁄n aafgesagde brook (Valkenburg), doe lùps auch altiet mèt ən aafgəzaghdə brook (Berg-en-Terblijt), də bruk (Ketsingen), e heel z⁄n brook op met nne lèère reëm (Mheer), er heel z⁄n brook op met enne leire reem (Amby), er heel z⁄n brook op mèt ⁄ne leere reem (Gronsveld), hae dreng ene laere brookreem (Ulestraten), hae heel zien brook op mit eine laere reem (Beek), hae heelj z⁄n brook op mit eine laere reem (Geleen), he heel zen brook op met ne lère reem (Meerssen), he heel zien brook op met eine lère reem (Nuth/Aalbeek), he heel zien brook op mit eine leire reem (Schinnen), hee heel zen brook op met ne lère reem (Valkenburg), hee heel zen brook op mit ene leere riem (Voerendaal), hee heel zien brook op mèt ene leere reem (Margraten), heer heel z⁄n brook op mèt ne lere reem (Maastricht), heer hool z⁄n brook op mèt ne leere reem (Maastricht), hei hool zing brook op met ene läre reem (Gulpen), her heel zing brook op met ⁄ne lère reem (Noorbeek), her heel z⁄n brook op met ene leire reem (Noorbeek), hè heel zen brook op mèt enne lère reem (Berg-en-Terblijt), hèè heel z⁄n brook op mit ene lèère reem (Schimmert), hèè heel z⁄n brook op mit enne lèère reem (Klimmen), zi(e)n brook hôêlj-er-op mit inne léére reem (Puth), ⁄r heel z⁄n brook op mèt ne lere reem (Maastricht), allmählich aussterbend  brū:k (Montzen), als in beau  brok (Genk, ... ), als in het A.B.N  bruk (Kerkom), als in het A.B.N., maar de oe-klank is korter  broek (Sint-Truiden), als in het Franse coup  broŭk (Sint-Truiden), Boks ist viel häufiger.  brū:k (Gemmenich), de klinker van broek is doffer dan de oe van boek en gaat naar een korte oo af  broek (Wellen), de oe is een kort uitgesproken oe met een klank naar de o  bəroeok (Stal), eau zoals in beau, maar korter  breauk (Heusden), Gans verouderd; alleen nog bots.  bruuk (Eupen), gebruikt in Lankaar  brōk (Lanklaar), iets doffer dan in het beschaafd  broek (Tongeren), in 1895 waren hier nog klepbroeken bekend, thans niet meer  brook (Schinnen), klank van beau maar kort  brok (Peer), klepbroek=klepbrook  brook (Berg-aan-de-Maas), kort uitgesproken  broek (Ulbeek), kort, bijna brok  broek (Paal), Korte pofbroek soms: patattenbroek geheten.  broek (Berbroek), Korte: welsjebroo:k ook flotsbroo:k.  broo:k (Mheer), Lang brouk. Kot brekske.  brōuk (Kuringen), Lang en kort.  brōk (Mechelen-aan-de-Maas), Lang en korte brok.  brok (Helchteren), Lange broek.  brōk (Eisden), met een kleine afwijking naar een halve o, gebrouwde r  bruk (Hasselt), mv. breuk  brook (Klimmen), o als in het Franse pot  brok (Wijchmaal), oe is kort  broek (Jeuk), onderscheid tussen brook en klepbroek  brook (Amby), oo als in ofen, maar korter  brook (Kuringen), oo vooraan in de mond  brook (Boorsem), oo"dof  brook (Borgharen), Opm. meervoud: breuk.  brook (Berg-en-Terblijt), Ss. Broeksbodem, broeksknoop, broeksmaal, broeksriem, broekspijp.  brō:k (Meeswijk), u kort als in het Duits  bruk (Beverst), Veraltet, dafür meist bots &lt; boks.  bruuk (Eupen), vroeger maakte men onderscheid tussen klepbroek en gewone broek  brook (Grevenbicht/Papenhoven), wat meer oo-klank dan in bord, lang niet zoals boon  brōok (Hechtel), WBD: Neerhespen  broek (Neerhespen (WBD)), WBD: Waasmont  broek (Waasmont (WBD)), zeer dof  brok (Peer), Zie ook bóksj.  brook (Heerlen), zoals in het Franse loup  brouk (Hoepertingen), culotte (fr.): Gewone broek. [Ondanks de toelichting "gewone broek"lijkt dit toch niet de meest gangbare benaming te zijn, cf. 8 andere opgaves broek, rk]  culotte (Tessenderlo), hose (du.): hūəzə (Bocholt), kieltje: keelke (Puth), mal: [sic] - vgl. Van Dale: mal1 (&lt;Ofr. modle, mole), 1. model, patroon of uitslag waarnaar iets gemaakt wordt.  mal (Hasselt), tweedekker: met lange pijpen  twiëdekker (Eksel) 1. broek; - 2. pantalon || [boks*]: broek || boks1: Hose || bots = boks1 [i.e. Hose] || broek [ZND 01 (1922)], [ZND 22 (1936)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || broek (kledingstuk voor mannen) [ZND 16 (1934)] || broek (kledingstuk) || broek (kleedingstuk) [SGV (1914)] || broek in het algemeen || broek in het algemeen [boks, sjmeek, brits] [N 23 (1964)] || broek met een sluitklep aan de voorkant [klepboks] [N 23 (1964)] || broek met een split aan de voorkant [fluitjesbroek] [N 23 (1964)] || Broek. (Moeder zei tegen kleine Kees:) Jij loopt ook altijd met een afgezakte broek! [DC 39 (1965)] || Broek. Hoe is de juiste uitspraak van het woord broek (kledingstuk) ? [ZND 47 (1950)] || Broek. Kent uw dialect een ander woord voor "broek"? [ZND 47 (1950)] || broek: kledingstuk || Broeksriem. Hij hield z’n broek op met een leren riem. [DC 35 (1963)] || brook2: Hose || culot, in de betekenis van soort broek; betekenis/uitspraak [N 23 (1964)] || Hoe noemt men de broek (bovenkleeding)? Maakt men misschien onderscheid tusschen een klepbroek en een gewone broek? [DC 09 (1940)] || hozen (broek) [ZND m] || kledingstuk [broek] III-1-3
broekbescherming bodem: boǝm (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Emma]), boksebodem: boksǝboǝm (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale]) Lederen vel dat met riemen op het zitvlak wordt gegespt om slijtage van de werkbroek tegen te gaan. Deze bescherming wordt alleen gebruikt in sterk hellende pijlers. [N 95, 61 add.; monogr.] II-5
broekbies boksbies: boksbīs (Bleijerheide), broek: bruk (Meijel), brōk (Heerlerheide), broekbies: brukbis (Milsbeek), hakboks: hakboks (Maasbree) De achterbies welke naar onderen breed uitloopt en die de onderkant van de hiel, onmiddellijk boven de hak, aan beide zijden bedekt (Liedmeier, pag. 5). [N 60, 19] II-10
broekbies [wld ii.10, p. 26] boksbies: boksbies (Bleijerheide), broek: brook (Heerlerheide), bruk (Meijel), broekbies: brŏĕkbiĕs (Milsbeek), contrefortbies (<fr.): kontrefor bies (Zonhoven), hakboks: hakbôks (Maasbree) Bij sommige bottines liep de achterbies naar onderen breed uit en bedekte a.h.w. de hele hiel. Hoe noemde men deze bies (broek) Zie tek. 206b [N 60 (1973)] III-1-3
broekenmaker boksenmaker: boksǝmākǝr (Meeuwen, ... ), boksǝmē̜kǝr (Doenrade, ... ), boǝksǝmākǝr (Horst), buǝksǝmēkǝr (Born), bōksǝmē̜kǝr (Reuver), boksmaker: boksmāxǝr (Bleijerheide), broekenmaker: broekenmaker (Genk, ... ), broǝkǝmākǝr (Zolder), brukǝmē̜kǝr (Bilzen), brukǝmǭkǝr (Bilzen), brōkǝmaǝkǝr (Schulen), brōkǝmākǝr (s-Gravenvoeren, ... ), brōkǝmē̜kǝr (Eisden, ... ), brōkǝmē̜ǝkǝr (Eijsden), broekenstikster: broekenstikster (Opglabbeek), broekmaker: brōkmē̜kǝr (Doenrade), brōkmǭkǝr (Lanaken), culottier: kylotjē (Montzen), culottière: kylǫtjɛ̄r (Montzen), stukwerker: stø̜kwęrǝkǝr (Zolder) Persoon die alleen maar broeken maakt. Het woordtype stukwerker duidt op een persoon die niet uitsluitend broeken maakt. [N 59, 195b] II-7
broekenplank boksenplank: boksǝplaŋk (As, ... ), bø̜ksǝplaŋk (Born, ... ), broekenplank: brukǝplaŋk (Genk), brōkǝplaŋk (Doenrade, ... ), brōkǝplāŋk (Maastricht), broekplank: brukplaŋk (Bilzen), brōkplaŋk (Meerssen), broekspijpplankje: brōkspīpplɛŋskǝ (s-Gravenvoeren), broeksplank: brōksplāŋk (Lanaken), broeksplankje: brǫksplęŋkskǝ (Diepenbeek), mouwehout: mowǝnhǫwt (Eisden), mouweplank: mowǝplāŋk (Eijsden), mouwplank: mǫwplaŋk (Hopmaal), mouwplankje: mǫwplaŋkskǝ (Hopmaal), perslat: pɛrslat (Reuver), persplank: pa ̞rsplāŋk (Horst), porsplaŋk (Meeuwen), pēšplaŋk (Born), pē̜jšplaŋk (Nieuwstadt), pē̜splaŋk (Stein), pęrsplaŋk (Bilzen), pǫrspla.ŋk (Zolder), pɛrsplaŋk (Tegelen), pɛšplaŋk (Schinnen), pɛ̄šplaŋk (Voerendaal), pijpenplankje: pīpǝplęŋkskǝ (Neeroeteren), plank: plaŋk (Bilzen), strijkplankje: strē̜kplɛŋskǝ (Schulen) De broekenplank is de strijkplank die bij het openpersen van de broeksnaden in de broekspijp gestoken wordt. Deze plank heeft volgens de informant van L 416 de lengte van de broekspijp. De informanten van Q 17, Q 165 en Q 198 noemen zowel de plank waarmee zij de broekspijpen persen als de plank waarmee zij de mouwnaden persen mouw(e)plank(je) of mouwenhout. Zie ook de lemmata ɛpersplankɛ en ɛmouwplankɛ. Zie afb. 15.' [N 59, 19c] II-7
broekgesp boksengesp: boksegasp (Neerpelt), boksenklamp: bókseklamp (Blerick, ... ), boksenkramp: voorkant  boksekramp (Hoensbroek), boksensnal (<du.): boksesnal (Neer), bookse sjnal (Bocholtz), bōksesnal (Hout-Blerick), bóksesnal (Ottersum, ... ), boksentas: bōkschetesch (Heerlen), bôkse-tès (Tegelen), broekengesp: brukəgeps (Riksingen), broekensnal (<du.): brookesnal (Hoensbroek), broeksgesp: broͅuksgeͅsp (Linkhout) sluitgesp, haak aan de tailleband van een broek [sjnal, boksesnal, gasp, gespel] [N 23 (1964)] III-1-3