e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
broers en zusters (coll. niet gebruiken geschwister (du.): geschwister (Margraten, ... ), jesjwies’ter (Bleijerheide, ... ), Geschwister; d.  jesjwiester (Kerkrade), kinder: də keͅnjər (Munstergeleen), kaenjer (Elsloo), keinjer (Limbricht), keͅi̯ndjər (Schinveld), keͅnjər (Doenrade), keͅŋər (Geulle), kiender (Merselo), kienger (Grubbenvorst, ... ), kinder (Hulsberg, ... ), kinger (Houthem, ... ), kinjer (Buchten, ... ), kènjer (Amstenrade), ongehuwden  keͅi̯njər (Puth), kinderen: kinderen (Bergen, ... ), kinjere (Herten (bij Roermond)) broer en zus || broers en zussen || zuster; bestaat er een woord voor broers en zusters samen (Hd. Geschwister?) [DC 05], [DC 05 (1937)] III-2-2
brok of steek klei bonk: bōŋk (Elsloo, ... ), bres: bręs (Maastricht  [(groot stuk dat bij het graven losschoot)]  ), klodder lijm: klǫdǝr liǝm (Milsbeek), klont: klǫntj (Nunhem), klot: klot (Klimmen), klǫt (Bilzen, ... ), klǭt (Loksbergen), kluit: klūt (Tegelen), kluit leem: klūt lęjm (Panningen) [N 98, 25; monogr.] II-8
brokje klei brok: brok (Venray), kerpje: kɛrǝpkǝ (Sittard), stop: štø̜p (Echt), stopje: štø̜pkǝ (Klimmen, ... ), strop: štryp (Panningen), štrø̜p (Tegelen), stropje: štrø̜pkǝ (Panningen), wolf: wō.f (Maastricht) Brokje klei dat is achtergebleven in de hoek van een neergeslagen vorm. [N 98, 84; monogr.] II-8
brokkelhoef brokhoef: brǫkhūf (Posterholt), (mv)  brǫkhōvǝ (Haelen), brokkelhoef: brǫkǝlhōf (Venlo), (mv)  brǫkǝlhōvǝ (Tegelen), brokkelige poten: brǫkǝlegǝ pyǝt (Maaseik), brokkelige voet: brǫkǝlegǝ vōt (Panningen), (mv)  brǫkǝlegǝ vø̄t (Heel), brokkelpoten: brǫkǝlpyǝt (Neerpelt), brokkelvoet: brǫkǝlvou̯t (Kinrooi), brǫkǝlvøt (Herk-de-Stad), (mv)  brǫʔǝlvutǝ (Tessenderlo), brosse hoeven: brǫsǝ huvǝ (Venray), droge voeten: drø̄x vø̄t (Stramproy, ... ), drø̜̄x vø̄t (Urmond), gerande hoorn: gǝrɛŋdǝn hūǝ.rǝ (Genk), kwade hoorn: kǫu̯ǝjǝn hǫu̯ǝrǝn (Lommel), kwade voeten: kǫu̯ǝ vyi̯t (Lommel), rotte hoeven: rǫtǝ huvǝn (Overpelt), rotte poten: rǫtǝ pyǝt (Hamont), slechte hoeven: slē̜xtǝ huvǝ (Ottersum), šlęxtǝ hōvǝ (Oirsbeek), slechte hoorn: slęxtǝn hǭu̯rǝ (Rummen), slechte poten: slɛxtǝ pūtǝ (Bokrijk), slechte voeten: slęxtǝ vyt (Tongeren), slęxtǝ vø̄t (Tungelroy), šlē̜xtǝ vø̄i̯ (Gronsveld), sprankelhoeven: spraŋkǝlhōvǝ (Meeuwen), sprok: sprǫk (Val-Meer), šprǫk (Waubach), sprokhoef: sprǫkhōf (Maxet), šprǫkhōf (Horn), (mv)  sprǫkhuvǝ (Venray), sprokke hoef: sprǫkǝ hōf (Neeroeteren), (mv)  sprǫkǝ hūvǝ (Meijel), šprǫkǝ hōvǝ (Maasniel, ... ), sprokke hoorn: sprkǝn hōrǝ (Smeermaas), sprokke voeten: sprǫkǝ vø̄ (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), šprǫkǝ vø̄t (Mechelen, ... ), sprokkelhoef: sprǫkǝlhōf (Bocholt), sprokkelvoet: sprǫkǝlvuǝt (Hoepertingen), (mv)  sprǫkǝlvutǝ (Berverlo), sprǫkǝlvęi̯t (Hasselt), šprǫkǝlvø̄t (Valkenburg), sprokpoten: sprǫkputǝ (Zolder), sprǫkpuǝtǝ (Tessenderlo), sprǫkpyǝt (Meeswijk, ... ), sprokvoet: sprokvou̯t (Kinrooi), sprǫkvut (Leopoldsburg), sprǫkvōt (Bocholt, ... ), sprǫk˲vūt (Niel-Bij-Sint-Truiden), šprǫkvut (Remersdaal), šprǫkvōt (Panningen), sprokvoeten: sprǫkvyt (Achel, ... ), sprǫkvø̄t (Nederweert), sprǫkvīt (Beverst), sprǫk˲vēt (Neeroeteren, ... ), spǫrkvȳt (Bergen), šprǫkvø̄t (Baarlo, ... ), šprǫkvø̜̄i̯t (Sittard), weke hoeven: węi̯kǝ hōvǝ (Roermond), weke poten: weke poten (Hees), weke voet: wikǝ vut (Zelem), wīkǝ vūt (Halen, ... ), wīǝkǝ vūt (Gingelom), weke voeten: wēkǝ vȳt (Afferden), wēxǝ vøs (Kerkrade), wē̜i̯kǝ vø̄t (Weert), wē̜i̯kǝ vø̄ǝt (Lanklaar), wē̜i̯kǝ vēt (Bree), wē̜kǝ vø̜̄i̯ (Kanne), węi̯kǝ vȳt (Opheers, ... ), węi̯kǝ vø̄ (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), węi̯kǝ vø̄i̯ (Maastricht), węi̯kǝ vø̄t (Baexem, ... ), węi̯kǝ vø̄ǝt (Ubachsberg), węi̯kǝ vø̜̄i̯t (Sittard), wɛi̯kǝ vø̄t (Mechelen), wɛ̄kǝ vø̄t (Moresnet, ... ), zachte voeten: zaxtǝ vø̄t (Urmond) Een hoef met wanden die zeer bros zijn en gemakkelijk afbrokkelen. In de hoornwand zijn kloven. Als het paard moet beslagen worden, is het moeilijk de ijzers goed vast te nagelen. [N 8, 90u] I-9
brommen, zoemen van een insect brommen: broe me (Oirsbeek), broeme (Brunssum), broēmme (Blerick), brome (Well), bromme (Baarlo, ... ), brommele (Guttecoven), brommen (Dieteren, ... ), brommə (Swalmen), broomme (Sint-Odili?nberg), brŏĕme (Meterik), brŏĕmme (Schinveld), brŏĕmmen (Posterholt, ... ), brŏmme (Asenray/Maalbroek, ... ), brŏŏ-me (Vijlen), brŏŏme (Simpelveld, ... ), brŏŏmme (Afferden, ... ), brŭmme (Herten (bij Roermond), ... ), bròmme (Beegden, ... ), brómme (Heer, ... ), brômme (Mechelen, ... ), brômme(n) (Grathem), de uitspraak van de oo ligt tusschen de lange en korte ..... [rest onleesbaar]  broomme (Obbicht), heel kort  brŏŏme (Horst), korte oe  brommen (Berg-en-Terblijt), naar oe  bromme (Stevensweert), o bijna oo  bromme (Venlo), o dof  brommen (Helden/Everlo), o kort  (brommen) (Reuver), o = kort uitgespr oo  brōmmen (Sevenum), oe kort  broemme (Einighausen), oo kort  brŏŏmme (Klimmen), gonzen: goͅnzən (Bocholt), grommen: gromme (Horn), o dof  grommen (Ulestraten), hompen: hoômpe (Tungelroy), knaaien: knoaje (Lottum), knoajen (Heijen), knoteren: o lang  knotere (Schimmert), preutelen: preutelen (Amby), ronken: rònke (Valkenburg), zoemen: zoeme (Maastricht) brommen [SGV (1914)] || gonzen [ZND m] || zoemen, brommen v insecten III-4-2
brompot brombeer: broembeer (Landen), brombeer (Maastricht, ... ), brombɛir (Sint-Huibrechts-Lille), broͅmbēͅr (Hamont), unne brombèr (Weert), brombeer  broombiĕr (Vliermaalroot), brombèr  brombɛir (Neerpelt), brommer: brommer (Kanne), broomer (Kessenich), brompot: broempot (Bilzen, ... ), brompot (Beringen, ... ), broompot (Vliermaalroot), brümpot (Beverlo), ine broempot (Sint-Lambrechts-Herk), inə brompot (Sint-Huibrechts-Lille), ənə brŏmpoͅt (Lanaken), ’n broempot (Neerrepen), ’ne broempot (Tongeren), bronker: ’n bronker (Kerkom), bronkpot: bronkpot (Herk-de-Stad), grauwelaar: grauwelair (Rotem), grauweleir (Kaulille), grauzer: grauzer (Veldwezelt), grauzet (Riemst), gra͂oj-zĕr (Vroenhoven), greuzer (Lanaken), gro...zer (Ulbeek), grolpot: een groelpot (Lommel), groͅlpoͅt (Hamont), gromkoe: gromkoei (Beverlo), grommel: voor oude vrouw die het doet  à grommel (Kuringen), grommelaar: groemelaer (Rotem), groemelar (Koninksem), groemeleer (Ulbeek), groemeler (Genoelselderen, ... ), groemelier (Hasselt), groemelièr (Ophoven), groemeliër (Heers), groemeliər (Nieuwerkerken), groemelèr (Mal), groemmelaar (Sint-Huibrechts-Hern), groemmelaer (Bilzen), groemmeler (Bilzen, ... ), groemmĕler (Beverst), groemməlēr (Herk-de-Stad), gromeleer (Kuringen), gromelŋr (Neerglabbeek), grommelair (Beverlo), grommeleer (Boorsem, ... ), grommeleir (Helchteren, ... ), grommelēer (Diepenbeek), grommelēr (Schulen), grommelĕir (Wijchmaal), grommelĕre (Veldwezelt), grommelieēr (Ophoven), grommeliër (Houthalen), grommelèr (Genk, ... ), gromməlēͅr (Lanaken, ... ), groməlēͅr (Opglabbeek), groommelèr (Veldwezelt), grooumelĕr (Vucht), groͅmməlēr (Schulen), grummeler (Mettekoven), grummölēr (Oostham), gruməleͅr (Genoelselderen, ... ), gruməliər (Kortessem), grūməliər (Hasselt), grôemelair (Opoeteren), grömmeleir (Maaseik), grömmeliër (Sint-Lambrechts-Herk), grümmelaer (Beverlo), ine groemeliēr (Sint-Lambrechts-Herk), ne groemmelar (Koninksem), nə groməlier (Zonhoven), ənə groūməlēͅr (Molenbeersel), ənə grōməlēͅr (Lanaken), ənə grŏmməlēͅr (Lanaken), ’ne groemeleir (Tongeren), ai als in `t fr baire  grômmelair (Eisden), ai als in aimer fr.  grommelair (Hechtel), ai lijk in aime fr.  groemelair (Rotem), fr l`air  eine grommeler (Elen), fr père  grommelèèr (Opoeteren), fr èrre  groemmelèr (Hoeselt), meest  een grommelaar (Nieuwerkerken), oo is kort  groomelère (Peer), grommelbeer: groemmelber (Sint-Huibrechts-Hern), grommelkloot: oe is lang, gevolgd van e klank  groomelkloet (Peer), grommelpie: gromelpie (Kuringen), grommelpie (Mopertingen), grommelpot: eine grommelpot (Bocholt), ene grömmelpot (Zutendaal), enie groemelpot (Kessenich), enə grumməlpot (Kortessem), gr mmelpot (Kozen), groemelpot (Hoeselt, ... ), groemmelpot (Bilzen, ... ), grommelpot (Diepenbeek, ... ), gromməlpoͅt (Diepenbeek), groməlpoͅt (Opglabbeek), grŏeumməlpot (Ophoven), gruməlpoͅt (Kortessem), grūməlpoͅt (Hasselt), grŭməlpot (Maaseik), grômmelpot (Wellen), grömmelpot (Beverlo), nə groməlpoͅt (Zonhoven), grommelpot  groomelpot (Vliermaalroot), ig  grômmelpit (Elen), oo is weer kort  groomelpot (Peer), grommer: groemer (Val-Meer), groemèr (Werm), ’n grômmer (Lommel), grommerd: grômert (Rekem), nə gromərt (Hamont), grompot: groempot (s-Herenelderen, ... ), groempot/ (Vreren), grompot (Beverlo, ... ), ’n grompot (Overpelt), hombeer: hoembère (s-Herenelderen), hommelaar: hoemeleer (Mielen-boven-Aalst), hommeleer (Sint-Truiden), kniezerd: ’nə kneizərt (Opitter), knorder: knorder (Landen), ənə knorder (Kleine-Brogel), knoteraar: knooterier (Kessenich), knotterer (Mheer), knoterpeer: knotterpier (Kaulille), knoterpot: nə knotərpot (Welkenraedt), krenselpot: ’n krénselpot (Vliermaalroot), mommelaar: momeler (Eigenbilzen), møməlɛir (Boorsem), ne moemellĕr (Millen), mommelpot: moemelpot (Mal), mompelaar: mŏmpəlejər (Lummen), monker: ’n moenker (Oostham), mopper: moppər (Opitter), mopperaar: eine moeppereir (Opglabbeek), mopperaar (Hechtel, ... ), mopperyer (Sint-Huibrechts-Lille), motskop: #NAME?  moetskop (Beverlo), pruttelaar: pretteleer (Borlo), preuteler (Kortessem), preutelier (Kessenich), pruttelnel: preutelnəl (Neerrepen), pruttelpot: preutelpot (Mal), rommelaar: rômmelèr (Wellen), warserik: wĕrserik (Neeroeteren), zeurpot: zeurpot (Stevoort), zeveraar: zeeveriër (Sint-Lambrechts-Herk), zievereer (Kuringen) binnensmonds mompelen, gezegd van iemand die kwade zin heeft [morren, mompelen, mommelen, mopperen] [N 87 (1981)] || Hoe heet iemand die zijn kwade luim toont met binnensmonds mompelen? [ZND 22 (1936)] || Hoe noemt men binnensmonds mompelen? [ZND 22 (1936)] III-3-1
bromtol bromdop: broemdop (Elen, ... ), brom-dop (Holz, ... ), bromdop (Amby, ... ), bromkernel: brŏmkernèl (Keent), Slechts één en dezelfde naam.  bromkernel (Weert, ... ), Weert, Hushoven, Boshoven, Vrakker  brŏmkernel (Weert), brommer: brommer (Meerssen, ... ), Ook wel als in het Nederl. bromtol.  brommer (Vaals), brommerd: brommert (Nuth/Aalbeek), bromtol: broemtol (Schinveld), bromtol (Amby, ... ), bromtōl (Ospel, ... ), bromtôl (Arcen, ... ), broomtol (Blerick, ... ), brōmtol (Tungelroy), brōōmtôl (Horst), brŏmtol (Hunsel), brŏmtōl (America), broͅmto:l (Voerendaal, ... ), bròmtol (Gulpen, ... ), brómtol (Berg-en-Terblijt), Een definitief antwoord kan ik U niet geven, soms kokkerel, soms bromtol genoemd.  br-mtol (Voerendaal), I/II: Ander woord niet bekend.  bromtol (Vaals), met muziek  brŏŏmtol (Gennep), Ook wel als in het Nederl. bromtol.  bromtol (Vaals), Sub tol.  brómtōl (Meerlo, ... ), Van blik.  bromtol (Steyl), broomtol (Gulpen), Vroeger en nu.  bromtol (Valkenburg), Vroeger niet bekend, thans brómtol.  bromtol (Eygelshoven), Vroeger onbekend, thans gebruikt men het alg. beschaafd woord.  bromtol (Maastricht), bronkdop: [sic]  broemkdop (Hoepertingen, ... ), bruldop: bruldob (Heerlen, ... ), bruldop (Bocholtz, ... ), brulldop (Heerlen), Beide bekend onder de naam bruldop.  bruldop (Bocholtz), dok: dok (Eys, ... ), dop: dob (Stramproy), dop (Berlingen, ... ), dop, dob (Amstenrade), dŏp (Pey), doͅp (Genk, ... ), dopper: dopper (Schulen, ... ), gekleurde dop: gekleerden dop (Hoelbeek), gekleurde dop (Sint-Lambrechts-Herk), goers: [sic]  goers (Paal, ... ), gromdop: gromdob (Dorne, ... ), gromdop (Bree, ... ), houten dop: hoten dop (Sint-Lambrechts-Herk), o.təndoͅp (Bilzen), huildobbel: huuldobbel (Kerkrade, ... ), hūldŏbəl (Waubach), huildok: huuldok (Merkelbeek, ... ), huildop: (h)uuldop (Elsloo, ... ), den uuldop opzette (Sittard), huul-dob (Ulestraten), huuldob (Baexem, ... ), huuldop (Baarlo, ... ), huuldòp (Roermond, ... ), huëldob (Baarlo, ... ), huëldop (Blerick, ... ), hūl-dŏp (Pey), hūūldŏp (Grevenbicht/Papenhoven), húúldob (Herten (bij Roermond)), hüldop (Venlo), hüüldop (Wessem, ... ), u:ldop (Roosteren, ... ), uuldop (Geleen, ... ), (huilen)  huuldop (Geleen, ... ), [NB huule: huilen]  huuldop (Sittard), Afkomstig van hulen i.pl.v. brommen.  huuldop (Puth), bromtol  ūūldop (Panningen), Das Etymon (h)uuldop, das wir für Herkenbosch, Melick, Stevensweert (neben pompernel) und Halen belegen konnten, und das auf das (h)ulen: Brummen des Kreisels Bezug nimmt, hat nur örtlich diesen Inhalt. Auch slagdop (Moll neben zwiepdop), staldop Kreisel, den man stellt (Beerse neben staldjas, Arendonk), soppie, sop, soptol, jossop, jaogsop, deren sop irgendwie mit franz. sabot zusammenhängt (Dorst, Oosterhout, Waspik, Made, Hooge Zwaluwe, Breda), jaagdop (Koninksheim, Heers) sind nur örtlich belegt.  (h)uuldop (Herkenbosch, ... ), Het eigenlijke "huuldop"is i.v.m. de in het Sittards dialect zeer labiele h tot "uuldop"geworden.  uuldop (Sittard), huildop  huuldob (Geleen), I. Alleen van blik;  huuldop (Venlo), In beide gevallen.  huuldop (Haelen, ... ), liefst van palmbomen hout vervaardigd om bestand te zijn tegen treffers van andere tollen  huulldop (Nuth/Aalbeek), NB hülle: huilen, loeien.  hüldop (Kerkrade), Opm. = bromtol.  huuldop (Beegden), vgl. pag. 439: Bromtol.  den uuldop opzëtte (Sittard), vgl. pag. 46: bromtol, niet gebr.; z. huuldop*.  hūūldop (Roermond), huiledop: huulendop (Guttecoven), ulendop (Geistingen), [sic]  ulendob (Kessenich, ... ), ulendop (Ophoven), ulledop (Elen), huiltol: huul[tôl} (Lottum, ... ), huultol (Bergen, ... ), ijsdok: iesdok (Bemelen, ... ), ijsdop: iesdop (Eksel), izdob (Kinrooi, ... ), ɛ.isdoͅp (Peer), jaagdop: ja:chdoͅp (Borgloon), jaagsdop: [sic]  joͅ:zdup (Tongeren, ... ), kokkerel: kokkerel (Vlijtingen, ... ), sjoene groete kokkerel (Maastricht), Een definitief antwoord kan ik U niet geven, soms kokkerel, soms bromtol genoemd.  kokkərel (Voerendaal), kokkerellen: kŏŏkkerelle (Baexem), molen: meule (Guttecoven), muziekdop: meziekdob (Geleen), meziekdobbe (Neeroeteren), meziekdop (Gotem, ... ), mezîekdop (Hoelbeek), mizi.kdop (Borgloon), mizi.kdoͅp (Borgloon), muziekdop (Borlo, ... ), myziekdo.p (Gutshoven), myzikdoͅp (Sint-Truiden), məzeikdop (Hasselt, ... ), məzi.kdoͅp (Kuttekoven, ... ), məzi.kd|p (Kuttekoven), məzi:kdoͅp (Bilzen, ... ), məzi:kdup (Diepenbeek), məziekdop (Kozen, ... ), məzikdob (Niel-bij-St.-Truiden, ... ), nuziekdop (Wijer, ... ), Ss. sub muziek.  mezej.kdop (Hasselt), Ss. sub muziek. Z. ook o. tol.  mezīē.kdóp (Zonhoven), Syn. roenkdop.  meziekdop (Diepenbeek), vrij jong  myzi:kdup (Tongeren), oesdop?: [sic]  oesdop (Neerrepen), paddenstoel: paddesjtool (Brunssum), peeldok: peildok (Merkelbeek), ronkdop: roenkdop (Sint-Truiden), ronkdob (Mechelen-Bovelingen), roonkdop (Heers), roŋkdop (Sint-Truiden, ... ), runkdoͅp (Sint-Truiden), ruŋdoͅp (Sint-Truiden), ruŋkdop (Wellen), ruŋkdoͅp (Wellen), ruŋkdup (Sint-Truiden, ... ), rò.nkdóp (Zolder), -ne roenkdop (een bromtol) -haklante (bepaald spel waarbij men met een zakmes in de aarde gooit en zich een "stuk land"afsnijdt) -piëdsje raaje (paardje rijden, op de schoot; hierbij zong men: "Hottotdieze, de molder raajdt noë Bieze, de koekke zin gebak  roenkdop (Bilzen), Roonke = brummen.  roonkdop (Heers), Syn. meziekdop.  roenkdop (Diepenbeek), ruisdop: [sic]  roësdoͅp (Heers), slaagdop: slaagdop (Stein), tol: tol (Bergen), zingdop: zengdop (Vechmaal), zi:ngdop (Bocholt), zingdob (Neerglabbeek), zingdop (Bocholt, ... ), ziŋdoͅb (Opglabbeek), ziŋdoͅp (Gellik, ... ), ziŋkdoͅp (Opgrimbie), zèŋdoͅp (Meeswijk), [Met afbeelding].  zingdop (Kaulille), zèngdop (Hoeselt), Zingdop: zing (stam van zingen - klanknabootsend) + dop (tol).  zîŋdoͅp (Meeuwen), zingende dop: zingende dop (Genk), zingtol: ziŋtul (Kanne), zoemer: zoemer (Geleen), zoemkernel: zoemkernèl (Keent), Weert, Hushoven, Boshoven, Vrakker  zŏĕmkernel (Weert), {z. toel.}: alleen in blik  / (Bocholt), Deze tol niet bekend.  / (Maasbracht), Geen bijzondere naam.  / (Merkelbeek), Geine naam (weurt hie neet gemaak).  / (Berg-en-Terblijt), Hier niet bekend.  / (Tungelroy), Komt niet voor.  / (Roggel), Niet bekend.  / (Roermond), Nooit gehoord.  / (Venlo), Nooit gezien.  / (Maasbracht, ... ), Van hout bestaan ze hier niet.  / (Gulpen), Van hout onbekend.  / (Steyl) (Blikken) bromtol. || *Muziektol, bromtol. || [Bromtol]. || Al dansende draaien, gezegd van een tol [schrankelen, hekelen, denderen, leuteren]. [N 88 (1982)] || Bromtol (kinderspeelgoed). || Bromtol met een dakje bovenaan. || Bromtol. || Draaitol die bij het draaien een zoemend geluid produceert. || Draaitol, bromtol. || Draaitol. || drijftol [SGV (1914)] || een tol op de hand laten draaien [scheppen, deinderen] [N 88 (1982)] || Een tol op de hand laten draaien [scheppen, deinderen]. [N 88 (1982)] || Hoe noemde men een dergelijk stuk speelgoed, vroeger wel in sommige streken bekend, dat met behulp van een touw en een houten sleutel in beweging werd gebracht? [Lk 03 (1953)] || Hoe noemt (noemde) men de tol, die bij het ronddraaien een brommend geluid maakt, als deze van blik en bontgekleurd is? [Lk 03 (1953)] || Hoe noemt (noemde) men de tol, die bij het ronddraaien een brommend geluid maakt, als deze van hout en door een timmerman was gemaakt? [Lk 03 (1953)] || Hoe noemt (noemde) men de tol, die bij het ronddraaien een brommend geluid maakt. I. als deze van hout en door een timmerman was gemaakt? [DC 24 (1953)], [DC 24 (1953)] || Hoe noemt (noemde) men de tol, die bij het ronddraaien een brommend geluid maakt. II. als deze van blik en bontgekleurd is? [DC 24 (1953)], [DC 24 (1953)] || Hoe noemt men een dergelijk stuk speelgoed dat in beweging wordt gebracht met behulp van een touwtje dat er omheen wordt gedraaid? [priktol] [DC 24 (1953)] || Huuldop*: bromtol. || Kreisel (Peitschkreisel). || Muziekdoos, speeldoos. || Muziekdraaitol. || Muziektol. || Priktol (= werptol: door middel van een erom gewonden touw werpt men hem draaiend op de grond). [ZND 16 (1934)] || tol (speeltuig) [SGV (1914)] || Tol. || Tol: 2. [...] bromtol. || Wetenswaardigheden. [SND (2006)] || Wurfkreisel. || Zingdop: Bromtol. || Zingdop: tol (speelgoed). III-3-2
bromtol add. ronkdoppen (ww.): (roenkdoppe) (Bilzen) al dansende draaien, gezegd van een tol [schrankelen, hekelen, denderen, leuteren] [N 112 (2006)] III-3-2
bron ader: aor (Oirsbeek, ... ), oar (Merkelbeek), owər (Loksbergen), ōr (Beverlo), ǫwǝr (Loksbergen), ǭr (Bingelrade, ... ), born: biǫn (Hoeselt), bi̯oi̯n (Vreren), bi̯on (Genoelselderen), bi̯ǭn (Mettekoven), boi̯n (Tongeren), bon (Mheer, ... ), bou̯n (Kortessem), boǝn (Epen, ... ), boǝrǝ (Eupen), boərə (Eupen), bō.rə (Eupen, ... ), buan (Koninksem), bun (Ulbeek), buø̜n (Heers), buǝn (Hoeselt, ... ), bu̯oan (Mheer), bu̯oi̯n (Mal), bu̯on (Hoeselt), bu̯ōn (ɛ'S-Herenelderen'), bwōn (s-Herenelderen), bõ.rǝ (Eupen), bõ̜.ǝn (Montzen), bō.n (Aalst), bō.rǝ (Eupen), bō.ǝn (Ulbeek), bōn (Borlo, ... ), bōrǝ (Eupen), bōǝn (Voort, ... ), bū.n (Borgloon), būn (Borgloon), bǭa.n (Sint-Martens-Voeren, ... ), bǭu̯n (Mechelen), borntje: bø̜rǝntjǝ (Eupen), bron: baoén (Gulpen), bo:ən (Voort), boaën (Noorbeek, ... ), boon (Jeuk), booën (Wellen), boͅa.n (Aubel), boͅwən (Veulen), briǝn (Hoepertingen), bri‧roən (Hoepertingen), bri‧ən (Hoepertingen), broan (Guttecoven, ... ), broen (Elen, ... ), broi̯n (Sint-Truiden), bron (Afferden, ... [Domaniale] ), bronǝ (Heerlen), broon (Ingber), broŋ (Peer), broǝn (Rekem, ... ), brōn (Buchten, ... ), brōͅn (Bree), brŏn (Geleen, ... ), brŏŏn (Afferden, ... ), bro͂n (Venlo), broͅn (Eksel, ... ), brun (Blerick, ... ), bruu̯n (Ophoven), bryn (Berverlo), bròn (Doenrade, ... ), bró.n (Roermond), brón (Amstenrade, ... ), brôn (Beesel, ... ), brôon (Venlo), brön (Roermond), brøn (Berverlo, ... ), brø̜n (Maaseik), brōn (Lanaken, ... ), brǫn (Amby, ... ), brǫnǝ (Lontzen), brǫu̯n (Molenbeersel), buon (Heers), bwon (Hoeselt), bô.n (Aalst-bij-St.-Truiden), bû.n (Borgloon), dər bōə.n (Remersdaal), ein bron (Schimmert, ... ), eine bron (Roermond), əm broͅn (Beringen), ⁄n bron (Klimmen), born, uit bron  bōən (Montzen), oo?: korter als boom, langer als hond (ó?).  broonj (Roermond), ps. omgespeld volgens Frings!  bōn (Sint-Truiden), bron (Martenslinde), ps. omgespeld volgens IPA!  broͅn (Maastricht), bronnetje: bøͅrəntjə (Eupen), bronsprong: (bron)sprunk (Born), bronwater: bròn water (Blerick), dil: del (Swalmen), fontein: fontein (Amby, ... ), fontejn (Gronsveld), fonteintje: ə foͅntɛjŋkə (Beringen), kwel: ein kwel (Schimmert), ing kwél (Simpelveld), kwel (Blitterswijck, ... ), kwèl (Heythuysen, ... ), kwél (Brunssum, ... ), kwël (Sittard), kwɛl (Blitterswijck, ... ), ⁄n kwèl (Lutterade), kwelm: kwelm (Heerlerbaan/Kaumer), kwéllem (Klimmen), kwɛlm (Doenrade, ... ), put: pyt (Oostham), pøt (Schaesberg), pøts (Lontzen), pø̜t (Brunssum), putje: puts-je (Kerkrade), pø̜tjǝ (Brunssum), rijzelende bron: riez⁄lende bron (Meerssen), spring: spre.ŋk (Opgrimbie), sprei̯ŋk (Gelieren Bret), spreŋk (As, ... ), sprēŋk (Teuven), spręi̯ŋk (Rekem), spręŋk (Bree, ... ), sprɛŋk (Rekem), špreŋk (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), šprē.ŋk (Sint-Martens-Voeren, ... ), springput: spreŋkpǫt (Opglabbeek), springwater: spreŋkwātǝr (Peer), sprong: de sprung (Venray), eine sjprunk (Sittard), schprunk (Maasniel, ... ), sjpreenk (Epen), sjpronk (Vijlen), sjprung (Klimmen), sjprunk (Beesel, ... ), sjprêunk (Reuver), sjprönk (Nunhem), sjrunk (Tegelen), sprenk (Mechelen-aan-de-Maas), spreͅnk (Rekem), spreͅŋk (Lanklaar), sprieng (Meerlo), sprink (Opglabbeek), spriŋk (Meeuwen), spronk (Vijlen), sproonk (Vlijtingen), spruik (Maaseik), sprung (Blitterswijck, ... ), sprunk (Amby, ... ), sprŭng (Well), sprènk (Stokkem), sprénk (As, ... ), spréŋk (Bree), sprøŋ (Blitterswijck, ... ), sprøŋk (Amby, ... ), sprøͅnk (Kinrooi), sprùng (Sevenum), sprōŋ (Sevenum), sprɛiŋk (Rekem), šprȳŋk (Maastricht), šprøŋ (Berg / Terblijt, ... ), šprøŋk (Asenray / Maalbroek, ... ), šprøǝŋk (Panningen), ən sprɛjŋk (Rekem), ⁄n spreug (Meijel), ⁄ne sprunk (Montfort), (kort).  sprink (Lanklaar), (m.).; (het is niet de naam van de opening - die ken ik niet - maar van het hele "verschijnsel".  spr‧unk (Montfort), (sjprung-sjprungske).  sjprunk (Sittard), (v.).  spre.nk (Opgrimbie), de Zevenspong onder Klimmen: de Zieëvesjprung.  ⁄ne sjprunk (Klimmen), heel oud zei men dit.  sprunk (Ell), Opm. dit woord wordt het meest gebruikt.  sprenk (As), oud  sprŭng (Gennep), v.  špreŋk (Eys, ... ), sprongput: sprøŋkpǫǝt (Kleine-Brogel), wel: een wel (Hoensbroek), ein wel (Thorn), en wēl (Schimmert), wel (Echt/Gebroek, ... ), well (Geleen), wèl (Doenrade, ... ), wél (Doenrade, ... ), węl (Klimmen), wɛl (Geleen, ... ), welbron: wel-bron (Posterholt) (kleine) bron || bron [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND B2 (1940sq)] || bron, natuurlijke opening in de grond waar water uit de grond opwelt [kwel, wel] [N 81 (1980)] || kabbelende bron || Natuurlijke opening in de grond waar water uit opwelt. [S 5; L 1a-m; L 22, 26; N 5A(I] || Ondergrondse waterbron. [Vwo 201] || Opwellend water in de kleiput, veroorzaakt door de graafwerkzaamheden. [N 98, 26; monogr.] I-8, II-5, II-8, III-4-4
bronstig beers: bīrs (Venlo), beretig: birǝtix (Kerkrade), b˙īrǝtǝx (s-Gravenvoeren), berig: berig (Maasniel, ... ), beǝrex (Maasbracht), birex (Baarlo, ... ), bięrex (Berg / Terblijt, ... ), biǝrex (Epen, ... ), bē.rex (Buchten, ... ), bērex (Bleijerheide, ... ), bēǝrex (Munstergeleen), bē̜rex (Berg, ... ), bęrex (Gennep, ... ), bęǝrex (Grevenbicht / Papenhoven), bī.rex (Mechelen, ... ), bīrex (America, ... ), bīrǝž (Vaals), bīǝrex (Mechelen, ... ), b˙iǝrǝx (Sint-Martens-Voeren, ... ), brandig: brenǝx (Hamont), bremmig: bremex (Hamont), breustig: brestix (Oud-Waterschei), bristex (Peer), bristǝx (Gelieren Bret, ... ), briztex (Waterloos), briǝstǝx (Kermt), brou̯stex (Rotem, ... ), brustex (Tessenderlo), bry.stex (Wijchmaal), brystex (Aldeneik, ... ), bryø.stix (Lauw), bryǝ.stex (Elen), brȳstex (Berverlo, ... ), brȳzex (Eksel), brȳštex (Zonhoven), brȳǝstex (Maaseik), brái̯.stex (Diets-Heur, ... ), brái̯.stix (Sluizen), brø ̝stex (Oostham), brø.stex (Boukoul, ... ), brøi̯stex (Ketsingen), brøi̯stǝx (Gelinden, ... ), brøsex (Meijel), brøstex (Dilsen, ... ), brøtsex (Helchteren, ... ), brøu̯.stex (Alken, ... ), brøu̯.stix (Voort, ... ), brøu̯stex (Aalst, ... ), brøu̯stix (Opheers), brøu̯stęx (Berg, ... ), brøu̯stǝx (Lanaken), brøu̯ǝ.stǝx (Kortessem), brøxstex (Rummen), brøzex (Overpelt), brøšex (Meijel), brø̄ ̝.stex (Rekem), brø̄ ̝ę.stex (Leut), brø̄.stex (Beringen, ... ), brø̄.stǝx (Gors-Opleeuw, ... ), brø̄.zex (Neerpelt), brø̄sex (Geleen, ... ), brø̄stex (Baarlo, ... ), brø̄stix (Bommershoven), brø̄stǝx (Beringen, ... ), brø̄u̯.stex (Kozen, ... ), brø̄u̯stix (Tongeren), brø̄ǝ.ste ̝x (Mechelen-Bovelingen, ... ), brø̄ǝstǝx (Groot-Gelmen, ... ), brø̜̄sex (Haelen), brø̜̄stex (Baexem, ... ), brø̜̄u̯stex (Bocholt, ... ), brø̜.stex (Panningen), brø̜i̯stex (Tegelen), brø̜stex (Blerick, ... ), brø̜stǝx (Val-Meer), brø̜u̯.sex (Kaulille), brø̜u̯.stǝx (Koninksem), brø̜u̯stex (Borgloon, ... ), brø̜ǝstēx (Neerharen), brē.stex (Beverst, ... ), brē.stǝx (Gellik, ... ), brēstix (Bilzen), brēǝ.stex (Berbroek, ... ), brēǝstex (Spalbeek), brē̜i̯stex (Bree, ... ), brē̜stǝx (Rosmeer), bręi̯.stex (As, ... ), bręi̯.tsex (Ellikom), bręi̯stex (Bree, ... ), bręstex (Genk), brīstex (Genk, ... ), brīǝ.stex (Neeroeteren), brɛstex (Zutendaal), bǝrø̜stex (Blerick), briestig: brī.stex (Maaseik), briezig: brisex (Achel, ... ), brizex (Achel, ... ), brizix (Lommel), bronstig: bronstig (Meerssen), bronzex (Wellen), brussetig: brøsǝtǝx (Zichen-Zussen-Bolder), heet: hē.t (Bilzen, ... ), hē.ǝt (Munsterbilzen), hɛi̯t (Zutendaal), loops: lø̄pš (Waubach), pruistig: prē̜stex (Laar), staan (ww.): (het varken) stęi̯t (Eind), tochtig: tøxtǝx (Kaulille) Geslachtsdrift vertonend, gezegd van het vrouwelijk varken. [N 19, 12; N C, 4d; A 43, 20a; JG 1a, 1b, 1c, 2c; S 52, add.; N 76, add.; monogr.] I-12