e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kruisbes beer: bier (Bocholt), in de samenstelling (sjteks)bêr  bêr (Helden/Everlo), bronsbeer: bronsbeer (Kozen), dikke kroezel: dikke kroezel (Heers, ... ), dikke kroezele (Neerrepen), cf ook kroezel  dïkkë krōēzël (Tongeren), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  dikkel kroe-zel (Wellen), doornkroezel: dji̯on kroezels (Ulbeek), djown kroezel (Borgloon), dzjonkroesels (Stevoort), drotschel (du.): drotšəl (Raeren), duimkroezel: daawmkroezele (Heks), daunkroesel (Koninksem), dui̯nkrūzlə (Kortessem), dø̄nkrūsələ (Kortessem), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  doͅu̯mkrūzəl (Bommershoven), groene kroezel: greun kroezele (Wellen), gruin krooschel (Sittard), gryi̯n krūsəl (Borgloon), haagkroezel: naar Pâque  haogkroesele (Tongeren), haarkroezel: haorkroesels (Buvingen), met haartjes  hooërkroessel (Mielen-boven-Aalst), hagenkroezel: [Ribesuva crispa]  hôgëkrōēzël (Tongeren), hanenkeutel: haene keutels (Zolder), harenkroezel: (h)oͅərəkrusəl (Niel-bij-St.-Truiden), kruisbes, met stekels  ourekroesel (Jeuk), kruisbes, met stekels De vrucht van een aalbessenstruik (bes, zembes, troskesbes, zeebes, bezing, aalbeer, miemer).  ourekroesel (Jeuk), stekelbessen  hoore kroesels (Jeuk), kloosterbeer: kloesterbeer (Zonhoven), kloesterbere (Zonhoven), kloosterbeer (Zonhoven), Rijnl. Klosterbeeren Stachelbeeren  kloesjterbee.ër (Zonhoven), knoersel: knoersel (Achel, ... ), knorsele (Achel), knōrzjəl (Posterholt), knursəl* (Hamont), mv: -e  knoorsele (Sint-Odiliënberg), ook in L 286, Hamont  knoersel (Achel), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  knursel (Sint-Huibrechts-Lille), knursəl (Hamont), WLD = kruisbes  knoorsjel (Posterholt, ... ), knoerselenbos: knursələboͅs* (Hamont), krakkebeer: krakkebeer (Sint-Lambrechts-Herk), kroebebes: verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  kroͅbəbeͅzə (Gelinden), kroenel: verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  krūnəl (sic) (Sint-Truiden), kroenzel: krinsel (Beverlo), kroenchel (Dilsen), kroensel (Beringen, ... ), kroensele (As, ... ), kroenselen (Peer, ... ), kroensels (Genk), kroeonselen (As), kroinschelen (Geulle), kronschele (Meerssen), kronsel (Loksbergen, ... ), kronsele (Borgharen, ... ), kronsjel (Meerssen), kronsəl (Overpelt), kronsəl* (Meeuwen), kroonchele (Opgrimbie), kroonsel (Gruitrode, ... ), kroonsele (Maaseik, ... ), kroonsjel (Grathem, ... ), kroonsjele (Linne), kroonšel (Niel-bij-As), kroonšele (Rotem), krouënsel (Hasselt), kroïnsjel (Bunde), kroónsel (Altweert, ... ), krōnsel (Bocholt, ... ), krōnsəl (Lanaken), krōnšəl (Kessenich, ... ), krōōnsele (Nederweert), kro‧nsəl (Maastricht), kro‧nšəl (Boorsem), krui̯nsəl (Koersel), krunsel (Beverlo), krunsele (Kerkhoven, ... ), krunsəl (Gelieren/Bret, ... ), krunsəl* (Lommel), krunšəl (Eisden, ... ), kruntšəl (Mechelen-aan-de-Maas), krūnsəl (Kanne), krŭnsel (Heppen), krónsel (Maastricht, ... ), krónsele (Tungelroy), krónsjel (Uikhoven), króónsəl (Lanaken), krônsel (Veldwezelt), krônšəl (Rekem), krôônsel (Grathem), krùnzel (Jesseren), "Lillo" in de nabijheid van Houthalen  kroensele (Houthalen), -  kroonsele (Maastricht, ... ), kroonsjele (Heel), krònsele (Maastricht), etym. (e.d.), zie boek  kroensel (Zonhoven), kroensjel (Zonhoven), mv: -6  kroonsel6 (Amby), mv: -e  kroanschele (Geulle), kroansjele (Geulle), kronsele (Amby, ... ), kronsele* (Stramproy, ... ), kroonsele (Amby, ... ), kroonsjele (Beegden, ... ), krònsele (Stramproy), krónsele (Amby), mv: -l6  kroo:ns6l*l6 (Thorn), naar Pâque  kronsele (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), nnl kruisbes  kroonsel (As, ... ), ook wel; mv: -e  gronsele (Nuth/Aalbeek), kronsele (Nuth/Aalbeek), Oostham heet "Ham" bij L.Janssen  kronsele (Oostham), ribes grossularia  runšel (Meeswijk), soort kleinfruit, kruisbes  kroensel (Weert), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  kroensel (Heusden, ... ), kronschel (Eisden), kronsel (Oostham, ... ), kronsəl (Halen), kronšəl (Rekem), kroonsel (Ophoven), krōnšəl (Opgrimbie), kroͅnsəl (Loksbergen, ... ), kroͅnšəl (Mechelen-aan-de-Maas), krunsel (Sint-Huibrechts-Lille), krunsəl (Hamont), krūnsəl (Peer), WBD/WLD = kruisbes  krōēnsələ (As, ... ), kroenzelbeer: kroenselbeer (Hechtel), kroenzelenstruik: (Kruisbes).  króónsələstrōēk (Maastricht), kroesbeer: krōēsbè‧ren (Aalst-bij-St.-Truiden), kruusbie-ere (Weert), kruuësbieër (Weert), krŭŭsbeer (Nederweert), ook  kruusbie-e-re (Weert), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  kriesbier (Neeroeteren), kriesbiër (As), kroesbeer (Beringen), kroezel: krausjel (Schimmert), kreujzele (Sint-Pieters-Voeren), kreuzel (Gennep, ... ), krisəl (Borlo), kro:sj6l* (Pey), kroaschel (Valkenburg), kroasjel (Geleen), kroe-6sj6l (Wijlre), kroesch6l (Heerlen), kroeschel (Heerlen), kroeschele (Lontzen), kroesel (Berbroek, ... ), kroesele (Eigenbilzen, ... ), kroesels (Bevingen, ... ), kroesjel (Noorbeek), kroesjele (Wijlre), kroessel (Beverst, ... ), kroezel (Alken, ... ), kroezĕl (Kozen), kroezëlë (Hoeselt), kroeë’sjel (Bleijerheide, ... ), kroeəzel (Broekom), kroichelle (Schinnen), kroisele (Hulsberg), kroisjel (Valkenburg), kroo:sjel (Montfort), kroo:sjəl (Sittard), krooesjel (Heerlen), krooschel (Sittard), kroosel* (Oirsbeek), kroosjel (Echt/Gebroek, ... ), kroosjele (Sittard), kroossel (Nuth/Aalbeek), kroschel (Eupen), krousjele (Beek), krousəl (Hasselt), krouäschel (Geleen), krožəl (Eynatten), krōēsjel (Waubach), krōēzel (Stevoort), krŏsjel (Rimburg, ... ), kro͂sjel (Waubach), kroͅ‧ž.əl (Eupen), krusele (Beverst, ... ), krusəl (Vroenhoven), krūseͅl (Koninksem), krūssəl (Hoeselt), krūsəl (Grote-Spouwen, ... ), krūzel (Heers), krūzels (Herk-de-Stad), krūzəl (Moelingen), krūəzəl (Kuringen), krysəl (Schulen), króezjel (Mheer), krôsjel (Gronsveld), krøžəl (Kelmis), krøͅžəl (Welkenraedt), krø‧ž.əl (Montzen), kr‧užəl (s-Gravenvoeren), kr‧øͅžəl (Sint-Martens-Voeren, ... ), (o: is hier eigenlijk n oa, als in boa)  kro:s6l6* (Sibbe/IJzeren), -  kroosjel (Susteren), [Ingevuld in 1977. HB]  kroezele* (Tongeren), Ak. Kroschel, Kruschel  kroøͅsjel (Heerlen), bezie  kroəsəl (Hasselt), ideosyncr. kruisbessen  kroessjele (Noorbeek), Kil.: kroesbezie, (ofr. groisselle)  kroischel (Valkenburg), kruisbes  krôsjel (Rimburg), kruisbessen  kroesjele (Ubachsberg), kruisbessen (...)  kroeësjele (Schinveld), kruisbessen (Fr. groseilles)  kroeësele (Grevenbicht/Papenhoven), mv: -6  kroe6sj6l6 (Eys), kroos6l6* (Putbroek), krowasjel6* (Guttecoven), mv: -e  kroa6sjele (Klimmen), kroaschele (Nuth/Aalbeek), kroasele (Born), kroesjele (Kerkrade), kroewschele (Welten), kroo:sjele* (Maasbracht), krooschele (Amstenrade), kroosjele (Doenrade, ... ), krosele (Brunssum), krosjele (Gulpen, ... ), kroëjchele (Heerlerheide), mv: -e of -te  kroasjele (Buchten), mv: -e of -te*  kroo:schele* (Einighausen), mv: -e of -te; lange o  kro:schele* (Dieteren), mv: -e*  kroisjele* (Sittard), mv: -e; oi van mois  kroisele (Stein), mv: -en; oi in het Fr. mois  kroiselen (Urmond), mv: -le  kroosjelle (Putbroek), mv: -s  kroe:sels* (Lottum), naar Pâque  kroesels (Kortenbos), oi van Frans trois  kroisjel (Houthem), Stachelbeere  kr‧uəšəl (Eygelshoven, ... ), kr‧øšəl (Bocholtz, ... ), stekel- of kruisbes (j van fr. jeter)  kroesele (s-Gravenvoeren), Veldeke kruisbes De vrucht van een aalbessenstruik (bes, zembes, troskesbes, zeebes, bezing, aalbeer, miemer).  kroeësjel (Klimmen), verheven ("aristocratisch")  grozel (Beringen), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  kroezələ (Kermt), kro‧səl (Amby), kruesel (Rosmeer), krusəl (Riksingen), krūsəl (Bilzen, ... ), kru‧zəl (Hoepertingen, ... ), kryžĕl (s-Gravenvoeren), kröschel (Montzen), krøžəl (Welkenraedt), zonder meervoud  krooschele (Wijlre), kroezelbeer: kroeselbeer (Overpelt), etym. (e.d.), zie boek  krōē.ëzelbee.ër (Zonhoven), verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  kroezelbeer (Eksel), kroezelenstruik: kroeesjelesjtruuk (mv.) (Klimmen), kroesjelesjtruek (Wijlre), kroeësjelesjtruuk (Klimmen), kroeë’sjelesjtroech (Bleijerheide, ... ), kroosjelesjtroek (Sittard), kroezelstruik: kroeəšəlštryk (Margraten), kroezelte: kroichelte (Schinnen), krosjelten (Herten (bij Roermond)), = (kruis)bes (grosseille mv: -te  krooschelte (Sittard), mv: -e  kroosjelte* (Stevensweert), mv: -e of -te  kroasjelte (Buchten), mv: -e of -te*  kroo:schelte* (Einighausen), mv: -e of -te; lange o  kro:schelte* (Dieteren), mv: kroosjelte  kroosjelte (Echt/Gebroek, ... ), kruisbes: mv: -ze*  kruisbeze* (Mook), miemert: verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  meiemërt (Lanklaar), rode kroezel: roo krooschel (Sittard), sint-jansbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND01, u 138  sint-jansbeer (Maaseik), snelkroezel: dik, en zonder haartjes  snelkroessel (Mielen-boven-Aalst), stekbeer: sjtaekbae:r (Roermond, ... ), sjtaekbaere (Swalmen), sjtaekbaeren (Reuver), sjtaek’baere (Tegelen), sjtekbaer (Baarlo), sjtèèkbère (Herten (bij Roermond)), sjtëëkbëër (Herkenbosch), staekbaer (Venlo), staekbaere (Venlo), stek-bèr (Maasbree), stekbaer (Castenray, ... ), stekberen* (Wanssum), stekbēr (Beringen), stekbèr (Melderslo, ... ), stekbère (Venray), stekbèèr (Blitterswijck, ... ), stekbêre (Wanssum), stèkbeer (Haelen), stèkbère (Maasniel), stékbèèr (Gennep, ... ), (van het Duitse stachelbeere)  sjtaekbaer (Herten (bij Roermond)), kruisbes  sjtaekbaere (Echt/Gebroek), mv: -e  steikbeire (Velden), stekbè:re* (Meerlo, ... ), stèkbäre (Venlo), stêkbêre (Roermond), mv: -e (...)  stekbäre (Blerick), mv: -e(n)  staëkbaëre(n) (Venlo), mv: -en  staekbaeren (Blerick), stekbairen (Lottum), stekbe:ren* (Gennep), stèkbè:ren* (Wanssum), mv: -en; è v.h. Franse père  stèkbèren (Steyl), mv: -re  staekbaere (Venlo), WLD kruisbes De vrucht van een aalbessenstruik (bes, zembes, troskesbes, zeebes, bezing, aalbeer, miemer).  stek-baèr (Sevenum), stekberenstruik: stekbaerestroek (Castenray, ... ), stekbes: mv: -ze*  stekbeze* (Mook), stekebeer: steekebeer (Sint-Lambrechts-Herk), steksbeer: steksbeeren (Helden/Everlo), kruisbes  steks-bêër (Panningen), steksbêr (Baarlo), mv: -e  sjteksbäre (Panningen), vleksterrenbeer: flēͅksteͅrəbīər (Genk) [DC 13 (1945)] [DC 60A (1985)]bes [SGV (1914)] || Hoe noemt u de kruisbes in het algemeen (uitspraak) kries, kroess\\l, knoess\\l, knoerz\\l, kröjdoore, stekbes, stekbeer [N 72 (1975)] || kruisbes [N 12 (1961)], [N 82 (1981)], [N 92 (1982)], [ZND 01 (1922)], [ZND 16 (1934)], [ZND m] || kruisbes, groene stekelbes || kruisbessen [N 82 (1981)], [ZND m] || kruisbessenstruik || kruisbessestruik || stekelbes [N 92 (1982)] || Welke dialectbenamingen van loofhoutgewassen kent u? [N 74 (1975)] I-7
kruisbessenvlaai kronselenvlaai: kroonselevlaai (As, ... ), kroonselevlaaj (Tungelroy), krouenselevla͂.j (Hasselt), steekberenvlaai: sjtaekbaereflaaj (Roermond) kruisbessenvla || kruisbessenvlaai III-2-3
kruisbladige wolfsmelk heksenmelk: -  heksemèlk (Echt/Gebroek), koffieboonwolfsmelk: ook: molleplantje  koffieboonwolfsmelk (Echt/Gebroek), kruidsblad: WLD  kruidsblad (Montfort), moerpskruid: z. L.J. p. 109  mooërupskróó.ët (Zonhoven), mollekruid: mollekraud (Jeuk), molleplant: Euphorbia peplus Ll.  molleplantj (Posterholt), Veldeke  molleplantj (Echt/Gebroek), WLD  mòòleplant (Posterholt), molleplantje: ook: koffieboonwolfsmelk  molleplantje (Echt/Gebroek), molmuizekruid: WLD  moolmoezekrōēd (Mheer), molskruid: euphorbia lathyris  ’moͅlskrūt (Meeswijk), muizekruid: syn.: molskruid  ’muzəkrūt (Meeswijk), rattekruid: ratte kroed (Eys), ratte kroet (Schimmert), rattekraud (Jeuk), rattekroet (Melick), [Euphorbia lathyris]  rattëkraud (Tongeren), Bree Wb.  rattekrûd (Bree), eigen spelling  rattekroet (Montfort), idiosyncr.  rattekroed (Thorn), rattekroet (Sittard), rattekruid  rattekroot (Vlijtingen), WLD  ratte krōet (Schimmert), rattekroed (Stein), rattekrüt (Beesel), ráttekroet (Swalmen), waterzak: waterzak)  waoterzak (Vlijtingen), woelmuizekruid: woelmoezekroet (Vijlen), wolfsmelk: wolfsmelk (Kunrade), -  wolfs melk (Tungelroy), eigen spellinsysteem gele bloemen  wolfsmelk (Meijel), idiosyncr.  wolfsmelk (Blerick), WLD  wolfs melk (Montfort), wrattenkruid: [Euphorbia helioscopia]  vrattëkraud (Tongeren), zuurmelk: zûrmélek (Montzen) Kruidsbladwolfsmelk (euphorbia lathyrus). Forse plant van 1 m hoogte, met grote, vaak 6-8 cm lange en omstreeks 2 cm brede, grijsachtige groene bladeren (rattekruid, aberzop, klein spargie). [N 92 (1982)] || kruisbladige wolfsmelk [DC 60a (1985)] || kruisbladwolfsmelk || tuinwolfsmelk || wolfsmelk [ZND m] III-4-3
kruisdagen kruisdag: kruutsdaag (Reuver), kruisdagen: de 3 kruusdaag (Mechelen-aan-de-Maas), de kreesdoag (Eigenbilzen), de kreujesdaag (Heers), de krutsdaag (Schinnen), de Kruus-daog (Maastricht), de kruusdaag (Jeuk, ... ), de kruusdaog (Maastricht), de kruutsdaag (Gulpen), de Kruutsdaag (Waubach), de krütsdaag (Bocholtz, ... ), krajsdaog (Tongeren), kreesdaag (Eigenbilzen), kreisdaag (Peer), kreusdaag (Zonhoven), kreusdoag (Diepenbeek), kreösdaag (Houthalen), kri-jsdaag (Bree), kriesdaag (Opglabbeek, ... ), krīēsdāāg (Opglabbeek), kruesdaag (Linne), kruisdaog (Sint-Truiden), kruisdoag (Hoeselt, ... ), Krutsdaag (Eys), krutsdaag (Schinnen, ... ), kruusdaag (Achel, ... ), Kruusdaag (Valkenburg), kruusdaag (Weert, ... ), kruusdaog (Maastricht, ... ), kruuts-daag (Epen), kruutsdaag (Baarlo, ... ), kruutsdag (Nuth/Aalbeek), krūūtsdāāg (Nieuwenhagen), krYtsdàch (Montzen), krøsjdāx (Meijel), krùtsdaag (Schinnen), krüsdaag (Sevenum, ... ), Krütdaag (Klimmen), krütsdaag (Baarlo, ... ), krəəsdàge (Loksbergen) De drie dagen vóór Hemelvaartsdag, de kruisdagen [krütsdaag, kruusdaog]. [N 96C (1989)] || Een processie door het veld, bedeweg, bidweg. [N 96C (1989)] III-3-3
kruiselings eggen in het kort en in het lang [eggen]: ęn t kort˱ ɛn ęn t laŋ (Wijshagen), ęn t kǫrt˱ ɛn ęn t laŋ (Neeroeteren), in het kruis [eggen]: en t krȳ.s (Kanne, ... ), ęn t krē.s (Grote-Spouwen), ęn t kręi.s (Bilzen), in het kruiswaarts [eggen]: en t krø̜̄.swáts (Stevoort), in het lang en in het kort [eggen]: en t lá.ŋk˱ ɛn en ǝt kǫrt (Wijchmaal), ęn t lá.ŋk ɛn ęn t kǫt (Boekhout), ęn t lā.ŋk ɛn ęn t kǫt (Aalst, ... ), in het lang en in het terwars [eggen]: en t lā.ŋk ɛn en t tǝrjā.s (Hopmaal), in het lang en in het wars [eggen]: ęn t láŋ ɛn ęn t wē̜.rs (Grote-Brogel), in het verbond werken: ęn t ˲vǝrbǫ.nt wę.rkǝ (Bilzen), kruis[eggen]: krȳ.s˱[eggen] (Kinrooi, ... ), krø̄.s˱[eggen] (Guigoven), krø̜ǝs[eggen] (Kerkhoven), krī.s˱[eggen] (Zutendaal), kruiswaarts [eggen]: krø̜̄.swars (Houthalen), krē̜.swi̯ats (Godschei), kruisweegs [eggen]: krei̯.swē̜xs (Bree), kryswęxs (Horst), krȳ.swexs (Molenbeersel, ... ), krȳ.swēxs (Achel, ... ), krȳ.swē̜xs (Bocholt), krȳi̯.swexs (Sint Huibrechts Lille), krȳtswē̜xs (Sittard), krø̜̄.swiǝxs (Hechtel), krø̜̄.swēxs (Helchteren), krø̜̄.swē̜xs (Paal), krø̜̄swęxs (Meldert), krø̜i̯.swēxs (Wijchmaal), kręi̯.swē̜xs (Genk), krī ̞i̯.swē̜xs (Meeuwen), krī.swēxs (Bree, ... ), krī.swē̜xs (Beek, ... ), krīswē̜xs (As, ... ), kruiswege [eggen]: krø̜i̯swēx (Lommel), op zijn lang en terwars [eggen]: op ˲zǝ lá.ŋk ɛn tǝrwi̯ā.s (Stevoort), op zijn langs en terwars [eggen]: ǫp ˲zǝ láŋs˱ ɛn tǝrweęs (Lummen), terleng en terwars [eggen]: tǝrlɛŋ ɛn tǝrwiøs (Henis), vierhoekig [eggen]: vīrhokex (Genk) Bij de bewerking van stoppelland zowel als bij onkruidbestrijding egt men het stuk vaak kruisvormig, d.w.z. in de lengte en in de breedte. Gewoonlijk worden alleen brede akkers op deze wijze bewerkt; wanneer men een smalle akker (ook) in de breedte egt, moet er immers veel vaker gekeerd worden, wat meer tijd vraagt dan wanneer men die akker (nog eens) in de lengte egt. Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zij verwezen naar de toelichting op het lemma ''eggen''. [JG 1a + 1b + 1c; N 11, 84b] I-2
kruiselings overhoeks eggen dobbel overhoekes [eggen]: dobǝl ø̜̄vǝrhukǝs (Lauw), dobbel overkant [eggen]: dubǝl øvǝrkai̯.ŋk (Simpelveld), dǫbǝl yvǝrkānt (Oost-Maarland), dǫbǝl yǝvǝrkant (Margraten), dǫbǝl yǝvǝrkānt (Rijckholt), dobbel overoord [eggen]: dǫbǝl ȳ ̞ǝ.vǝrūǝrt (Meeswijk), in het duits rijden: ęn t ˲dø̜ts rē̜ǝ (Halen), in het kruis [eggen]: en t krø̜̄s (Kerkom), en t krø̜̄ǝ.s (Zepperen), ęn t krȳ.s (Opgrimbie), ęn t krø̜̄s (Duras), kruis overoord [eggen]: krȳ.s˱ ȳvǝrō.rt (Maasmechelen), krȳs˱ ø̄vǝrōrt (Stein), krȳs˱ ø̄vǝrǭrt (Berg), krȳts ø̄vǝrǭrt (Born, ... ), krø̄ts ø̄vǝrǭrt (Guttecoven), kruiselings [eggen]: krysǝleŋs (Lottum), krȳsǝleŋs (Urmond), kruisgewijs overoord [eggen]: krys˲gǝwis˱ ø̄ǝvǝrōrt (Meeswijk), kruisweegs [eggen]: kryswęxs (Siebengewald), kryswę̄xs (Kronenberg), krytswē̜xs (Simpelveld), kruisweegs overoord [eggen]: krȳ.swē̜xs˱ ø̄vǝrō ̝ǝ.rt (Rotem), met vollen kruisen: męt ,vǫlǝ krysǝ (Lottum), op zijn duits [eggen]: up ˲zǝn dø̜ts (Loksbergen), overhoek [eggen]: īǝvǝrhűk (Mopertingen), overkruis [eggen]: yǝvǝrkrȳs (Gronsveld, ... ), ø̄vǝrkrȳs (Urmond), ø̄vǝrkrøts (Sittard), overoord [eggen]: ø̄vǝrō.rt (Lanklaar), ø̄vǝrōǝ.rt (Rekem), ø̄vǝrǭrt (Urmond), tweemaal overkant [eggen]: twīǝmǭl yǝvǝrkant (Margraten), zigzag [eggen]: zex˲záx (Linkhout) Manier van schuin eggen waarbij men telkens naar de volgende aangrenzende zijde gaat, zodanig dat de egbanen elkaar kruisen en de akker dus dubbel bewerkt wordt; zie afb. 72. Een rechthoekige lange akker kan kruiselings overhoeks worden geëgd volgens een patroon dat grotendeels het dubbele is van afb. 72: halverwege de akker laat men het egpatroon overgaan in zijn spiegelbeeld; zie afb. 73. Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting op het lemma ''eggen''.' [JG 1b+ 1d add.; N 11, 84c add.; N 11A, 177d + e; monogr.] I-2
kruisen korfstekken kruisen: kɛrfstɛkǝn kręjsǝn (Genk), kruisen: krysǝ (Ysselsteyn), krytsǝ (Herkenbosch, ... ), krȳ.sǝ (Maaseik), krȳsǝ (Beek, ... ), krøsǝn (Dilsen), krø̜jsǝ (Rummen), kruiswaarts spieën: krø̜jswjats spęjǝ (Diepenbeek), quer zetten: kwęǝr zętǝ (Heerlen), spijlen bijsteken: špi.lǝ bi-jštę̄kǝ (Herten), spijlen bijsteken in het kruis: špi.lǝ bi-jštę̄kǝ en ǝt krȳts (Herten) De spijlen op verschillende hoogtes kruisvormig in de korf steken. Het aanbrengen van spijlen in de bisschopskorf en zwanehals kan men alleen door middel van kruisspijlen. In andere gevallen brengt men ze aan om de korfdoek bol te spannen. [N 63, 7b] II-6
kruisen, kruisdagen? kruis: enkelvoud, neervoud komt niet voor in de omschrijving  kryts (Baelen), kruisdag: kr^ö.zdoͅ.ch (Lauw), kr^ö.zdû.ch (Piringen), kri.zda:ch (Opoeteren), kri:zdoͅ:ch (Veldwezelt), krudzdâ.ch (Baexem), kry.sdà.ch (Born), kry:zda:ch (Lanaken, ... ), krydzdâ.ch (Baexem), krytsda:ch (Brunssum, ... ), krytsta:ch (Simpelveld, ... ), krytzda:ch (Heerlen), krî:zda.ch (Neeroeteren), krö.sda.g (Heers), krö.zd`oͅ.ch (Groot-Gelmen), krötsda:ch (Schinveld, ... ), kruisdagen  krö:zdə:ch (Stevoort), kruisen: kr^oͅ:əsə (Tongeren), kr^y.s (Merselo, ... ), kr^y.tsə (Montfort), kr^y.zər (Broekhuizen), kr^y:s (Bergen, ... ), kr^ö.sn (Zolder), kr^ö.sə (Beringen, ... ), kr^ö.sən (Paal), kr^ö:sṇ (Houthalen), kr^ö:sə (Hoepertingen), kr^ösə (Beverlo), kr^ɛ.zər (Hasselt), kr^ɛ.əsə (Hasselt), kr`y.s (Meerlo), kra.isə (Mal), kraisə (Millen), kraizər (Millen), kre.isə (Bilzen), kre.isən (Grote-Brogel), kre:zər (Vlijtingen), kri.isə (Munsterbilzen), kri.izər (Munsterbilzen), kri:sə (Kuringen, ... ), kriəsə (Meeuwen), kroͅ.isə (Berg), kroͅ.əsn (Tessenderlo), kroͅis (Lummen), kry,tser (Eupen), kry.sən (Eksel), kry.zə (Arcen), kry.zər (Eijsden, ... ), kry:tsər (Venlo), kry:zə (Hegelsom, ... ), kry:zər (Horst, ... ), krysər (Sevenum), krytser (Slenaken, ... ), krytsə (Maasbree, ... ), krytsər (Aubel, ... ), krö.isə (Vreren), krö.s (Leopoldsburg), krö.sn (Heppen, ... ), krö.sə (Borlo, ... ), krö.ys (Opheers), krö.ysən (Beverst), krö.yzər (Hoeselt), krö.əs (Herk-de-Stad), krö.əsə (Binderveld, ... ), krö:sn (Diepenbeek, ... ), krö:sə (Jeuk, ... ), krö:zər (Borgloon, ... ), krö:zərs (Vechmaal), krö:əsə (Zepperen), krö:əzər (Gutshoven), krösn (Lommel), krösə (Kerkhoven, ... ), krötsər (Nuth/Aalbeek), kröys (Rukkelingen-Loon), krø:zər (Zichen-Zussen-Bolder), krøəzər (Meijel), krə.sṇ (Helchteren), krɛ.isə (Peer), krɛ.isən (Beverst), krɛ.sə (Kermt), krɛis (Schulen), enk  kr^y:s (Maaseik), gewoon mv  kri:zər (Kuringen), krö:zər (Vliermaalroot, ... ), mv  kry.zər (Maaseik), n wordt genasaliaeerd  krə.sn (Zonhoven) kruisen [RND] III-3-3
kruishak kruishak: krytshak (Kelmis) Hak in de vorm van een T. De steel was 1 m lang, het blad 60 cm. Zie afb. 44b. [monogr.] II-4
kruisheer kruisheer: `ne krütshieër (Klimmen), eine kruusheer (Klimmen), enne kruushiër (Klimmen), inne krütsheer (Nieuwenhagen), kreesheer (Eigenbilzen), kreujeshejer (Heers), kreushier (Houthalen, ... ), kri-jshiêr (Bree), krieshier (Opoeteren), krīēshīēr (Opglabbeek), kruishier (Hoensbroek), Kruishéer (Hoeselt), krutshier (Koningsbosch), krutshiër (Schinnen), kruus(h)ier (Stokkem), kruusheer (Eys, ... ), kruushieer (Weert), kruushieere (Ell), kruushiejer (Neerpelt), kruushier (Achel, ... ), kruushiere (Haler, ... ), kruushieren (Sint-Huibrechts-Lille), kruushieèr (Schinnen), Kruushieër (Eisden), kruushieër (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), kruushiēēr (Schinnen), kruushijaer (Grevenbicht/Papenhoven), kruushièer (Schimmert), kruushiërx (Thorn), kruushére (Meijel), kruuthiër (Montfort), kruuts hieër (Epen), kruutshear (Lutterade), kruutsheer (Melick, ... ), kruutsheër (Geleen), Kruutshieer (Hoensbroek), kruutshier (Baarlo, ... ), Kruutshier (Nuth/Aalbeek), kruutshieër (Baarlo, ... ), Kruutshièjr (Neerbeek), krūūtshēēr (Nieuwenhagen), krøsjhiər (Meijel), krø͂ͅisheiər (Lommel), krûushier (Maastricht), krütsheer (Waubach), krəəshīējərə (Loksbergen), kuisieër (Sint-Truiden), ne kraaisheer (Tongeren), ne krajsheer (Tongeren), ne kreesheer (Eigenbilzen), nne kruushièr (Valkenburg), unnen kruisjèr (Meerssen), pater (lat.) van het heilige kruis: ənə pātər van ət heləX krüts (Montzen), witte pater (lat.): witte paater (Tungelroy), witte pauwters (Jeuk) Een Kruisheer [Kruushier]. [N 96D (1989)] III-3-3