e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kruis broek: bruk (Hasselt), cent: cent (Venlo), fysionomie: fieselenie (?) (Afferden), gemacht: gemaks (Holtum), t gemech (Montfort), gerei: grēͅij (Opglabbeek), heup: guu̯ɛp (Sluizen), heupen: hø̄pǝ (Smeermaas), hø̜̄pǝ (Haelen), hopen (heupen): hu̯opǝ (Heks, ... ), kom: kōōmp (Schimmert), kroep: krup (Heers, ... ), kruis: e kraoəs, twieə kraaəse (Tessenderlo), e krees, twee kreeser (Mopertingen, ... ), e krees, twee kreezer (Martenslinde), e krees, twee krezer (Rosmeer), e kreus, twee kreuzer (Zichen-Zussen-Bolder), e kries, twie kriezer (Niel-bij-As), e kries, twieë kriezer (Opitter), e krijs, twie krijzer (Genk), e krois, twieje kroisen (Lommel), e kruis, twi kruisse (Kerkom), e kruis, twie kruisen (Borlo), e kruis, twie kruisse (Mielen-boven-Aalst), e kruiës, twieje kruis (Stevoort), e kruiəs, twie kruise (Hoepertingen), e kruus, twieje kruussen (Overpelt), e kruus, twieë kruusen (Neerpelt), e kruus, twië kruuse (Neeroeteren), e krūūs, twie krūzer (Maastricht), e krøs, twie krøser (Kuttekoven), e krütz, twee krütze (Lontzen), e krüz, twee krüzer (Eupen), e krəjəs, twieə krəjəse (Gelinden), ee kraais, twee kraaizer (Genoelselderen), ee kreus, twé kreuzer (Rijkhoven), ee krijs, twie krijzer (Genk), ee kruis, twee kruizer (Sint-Huibrechts-Hern), ee kruis, twie kruiser (Sint-Lambrechts-Herk), ee kruis, twie kruizər (Alken), ee kruus, twie kruuzĕr (Vroenhoven), eej kreujs, twiej kreuzer (Borgloon), eej kruis, twie kruizer (Ulbeek), een kreus, twee kreuser (Rijkhoven), een kroas, twee kroasen (Leopoldsburg), een kruis, twee kruisen (Beringen), een kruis, twee kruizer (Riksingen), een kruis, twie kruisen (Jeuk), een kruiəs, twie kruiser (Hoepertingen), een kruts, twië krutser (Sint-Martens-Voeren), een kruus, twee krussen (Sint-Huibrechts-Lille), een kruus, twie kruzer (Rekem), eeë kruis, twie kruisers (Voort), ei kries, twie kriezer (Bree), ei kriesz, twie kriezer (Opoeteren), ei kruis, twee kruisen (Koninksem), ei kruis, twee kruissa (Koninksem), ei kruus, twie kruusen (Elen), ei kruus, twie kruuzer (Mheer), ei kruus, twie kruzer (Rotem), ei kruus, twië kruusse (Kessenich), ei kruuts, tweē kruutsen (Maasbracht), ei kruūs, twie kruūsen (Maaseik), ein kreies, twie kreiezer (Bree), ein kries, twie krieser (Bree, ... ), ein kries, twie kriezer (Gruitrode), ein kries, twiee krieser (Neeroeteren), ein kruis, twee kruisee (Piringen), ein krujs, twie krujssen (Maaseik), ein kruus, twie kruusen (Lanaken), ein kruus, twiej kruusser (Vucht), ej krīs, twijə krīzər (Opglabbeek), en kruis, twie kruizen (Paal), eən krös, twiə krösən (Oostham), ĕ krŭis, twie krïzen (Houthalen), ĕ krø͂ͅs, twie krø͂ͅzer (Diepenbeek), e’ kruis, tweeje kruisen (Lommel), hè kruys (Rekem), ie krejes, twie kreis (Berbroek), ie krijes, twie krijs (Spalbeek), ie kruis, twie kruisen (Sint-Truiden), iej kruijes, twie kruis (Stevoort), ien kruis, twie kruisen (Sint-Truiden), ien kruis, twie kruisse (Sint-Truiden), ien kruus, twee kruusen (Neerpelt), ien kruus, twie kruuzen (Neerpelt), ieë kruis, twieë kruise (Beringen), ieë kruis, twieë kruisen (Kwaadmechelen, ... ), ieə kreus, twieə kreusse (Beverlo), ieə kruis, twie kruisen (Nieuwerkerken), ieə kruiəs, twie kruizer (Ulbeek), ij krīs, twī krīsər (Neerglabbeek), ije kruis, twee kruizer (Lauw), ije kruis, twie kruisen (Zepperen), ië krijës, twie krijs (Spalbeek), iə kröus, twië kröuze (Paal), kr"s (Houthalen, ... ), kra[i}s (Tongeren), kra[ī}s (Tongeren), kraais (s-Herenelderen), kraais, twee kraaizer (Tongeren), krais (Berg), krai̯.s (Berg, ... ), krai̯s (Ketsingen, ... ), krees (Rosmeer), kreis (Bilzen), kreis, kreizer (Beverst), krejəs (Veulen), kreu(i)s, twi kreuze (Ulbeek), kreues, twie kreuzer (Wellen), kreuis, twiee kreuizer (Hechtel), kreus (Wellen), kreus, twê kreuser (Zichen-Zussen-Bolder), kreuus (Elen), krēis (Bree), krēs (Hasselt, ... ), kreͅis (Beverst), kri-js (Bree), kries (As, ... ), kris (Bree, ... ), krīs (Opoeteren), kroes (Beringen, ... ), krōəs (Tessenderlo), kroͅjts (Kerkrade), kru.s (Bree), krusj (Meijel), kruts (Bingelrade, ... ), kruu.s (Obbicht), kruu:s (Kaulille), kruus (Amby, ... ), kruus, twīe kruuse (Weert), kruuts (Baarlo, ... ), kruutsj (Panningen), kruütz (Urmond), krūs (Maastricht), krūts (Belfeld), krūūs (Arcen, ... ), krūūs, krūūzer (Maastricht), krūūts (Buggenum), krŭs (Oirlo), krŭŭs (Meerlo, ... ), krŭŭts (Beesel, ... ), krŭŭtz (Schinveld), kry(3)̄[ə}s (Lozen), kry(3)̄s (Bocholt, ... ), kry:s (Amby, ... ), kryi̯s (Overpelt), krys (Boorsem, ... ), kryts (Baarlo, ... ), krytš (Panningen), krȳ.s (Bocholt, ... ), krȳi̯.s (Sint Huibrechts Lille), krȳs (Achel, ... ), krȳts (Bocholtz, ... ), krȳǝs (Lanklaar, ... ), krëës, krëëssen (Houthalen), krö:s (Aalst-bij-St.-Truiden), kröjəs (Hoepertingen, ... ), krös (Sint-Truiden, ... ), krøi̯.s (Rotem), krøi̯s (Sint-Truiden, ... ), krøjəs (Hoepertingen), krøs (Beverlo, ... ), krøts (Mechelen, ... ), krøu̯s (Velm), krøš (Meijel), krø̄i̯s (Lommel, ... ), krø̄s (Boekt Heikant, ... ), krø̄u̯s (Herk-de-Stad, ... ), krø̄ǝs (Hoepertingen, ... ), krø̜̄.s (Beringen, ... ), krø̜̄s (Aalst, ... ), krø̜̄u̯s (Niel-Bij-Sint-Truiden), krø̜̄ǝ.s (Boekhout, ... ), krø̜̄ǝs (Berlingen, ... ), krø̜i̯.s (Achel, ... ), krø̜i̯s (Lommel, ... ), krø̜s (Diepenbeek, ... ), krø̜u̯s (Hoeselt), krø͂ͅs (Kwaadmechelen), krøͅs (Heers, ... ), krüs (Afferden, ... ), krüts (Heek, ... ), krütz (Rimburg), krāǝ.s (Membruggen), krē.s (Grote-Spouwen, ... ), krēi̯s (Bree), krēs (Hasselt), krē̜.s (Berbroek, ... ), krē̜i̯s (Gelieren Bret, ... ), krē̜i̯ǝs (Kermt, ... ), krē̜s (Hasselt), krē̜ǝ.s (Schulen), kręi̯.s (Peer, ... ), kręi̯s (Beverst, ... ), krī.s (As, ... ), krīs (Niel-bij-As, ... ), krīǝs (Opglabbeek), krūs (Neerpelt), krūǝs (Zepperen), krǫes (Tessenderlo), krǫi̯s (Kerkhoven, ... ), krǫts (Lummen), krǫu̯ǝs (Tessenderlo), krə:s (Herk-de-Stad), krə:əs (Tessenderlo), krəuis, twie krəuisə (Sint-Truiden), krəy(3)̄s (Maaseik), krɛes (Bilzen), krɛi̯s (Oud-Waterschei), n kreuis, twi kreuissen (Vechmaal), n kruis, twie kruise (Wilderen), n kruus, twie kruzer (Kaulille), t kruus (Ell), t kruuts (Nieuwenhagen), è kreus, twieə kreuse (Heppen), è kruts, twèë krutser (Remersdaal), één kraais, twee kraaizen (Millen), ê kreus, twee kreuzer (Riemst), ə kr".s, twi krø.zdər (Borgloon), ə kr"s (Leopoldsburg), ə krāis (Tongeren), ə krājs, twe: krājzər (s-Herenelderen), ə krees, twee krezər (Eigenbilzen), ə kreis, twi kreisə (Genk), ə kreus, twie kruise (Sint-Truiden), ə kreuəs, twi kruizer (Zepperen), ə krīēs, twīē krīēzer (Opoeteren), ə krīs, twī krīzər (Opglabbeek), ə kruis, twi kruise (Sint-Truiden), ə kruis, twieə kruize (Beverlo), ə kruiəs, twie kruiəsə (Hoepertingen), ə kruiəs, twie kruiəsərs (Hoepertingen), ə kry(3)̄s, kry(3)̄zer (Opgrimbie), ə kry(3)̄s, twi kry(3)̄-zər (Vroenhoven), ə kry(3)̄s, twi kry(3)̄zər (Lanaken, ... ), ə kry(3)̄s, twie kry(3)̄zer (Mechelen-aan-de-Maas), ə kry(3)̄s, twījə kry(3)̄sən (Hamont), ə kry(3)̄s, t’weͅ kry(3)̄zər (Mechelen-aan-de-Maas), ə krys, twi krysən (Sint-Huibrechts-Lille), ə krös, tiw krösə (Sint-Truiden), ə krös, twi krözər (Hasselt), ə krøs (Zichen-Zussen-Bolder), ə krøəs, twi krøəsən (Wellen), ə krø͂ͅs, twī krø͂ͅsə (Herk-de-Stad), ə krəs, twi krəsn (Zonhoven), ən kr"s, twī kr"sə (Mettekoven), ən kruis, twië kruisen (Oostham), ’n kreis, 2 kreizer (Stokrooie), ’n krijs, twīē krijzər (Beverst), ’n krois, twee kroisen (Lommel), ’n kruies, twie kruisse (Duras), ’n kruis, twee kruisen (Sint-Truiden), ⁄t kruus (Oirlo), ai cf. baiser  e krais, twei kraizer (Hasselt), de ie heel lang uitspreken  ei kries, twie krieser (Neeroeteren), de j wordt tussen de i en de e een weinig gehoord  è krui-ès, twie kruizer (Wellen), enkelvoud ei lang  ’n kreis, twie kreis (Peer), eu van feur  een kruis, twie kruissen (Koersel), kort  krŭŭs (Gennep), kruus: cf. uw  e kruus, twiè kruuzer (Eisden), mv. krütser  krüts (Heerlen), Opm. bijv. eder huuske hêt zie kruutske.  kruuts (Beegden), Opm. meervoud: kruutser.  kruuts (Asenray/Maalbroek), Opm. uu kort uitgesproken.  kruus (Sevenum), Opm. zo wordt het ook genoemd (met de ü van glück).  krüs (Sevenum), ui = oeu  e kruis, twiëe kruisen (Beringen), Van Dale: kruis, 12. het onderste deel van de rug, stuit (v.d.mens)  kruus (Ottersum), zonder i-klank na de u  e kruis, twie kruisen (Wilderen), kruiswerk: krȳ.swɛrǝk (Tungelroy), lijf: lie:f (Puth), mep: mep (Kanne), mik: de miek (Gronsveld), de mèk (Schimmert), dikke} mik (Peer), mek (Achel, ... ), mekə (Val-Meer), mik (Alken, ... ), mikke (Veldwezelt), mikken (Diepenbeek), Humoristisch.  mik (Tongeren), i.e. dik witte brood.  mik (Maasniel), Schertsend.  mik (Gors-Opleeuw), Sensueel woord  mik (Zolder), Van Dale: II. mik, 3. (gew.) deel van het onderlijf waar de dijen samenkomen, kruis.  mek (Lommel), moos: moes (Ophoven), onderlijf: o.ndərlî.f (Moresnet), onderlief (Kelmis), ongerlief (Nieuwenhagen), ongerlīēf (Klimmen), oongerlīēf (Nieuwenhagen), oŋərlīf (Meeswijk), t ongerlīēf (Klimmen), pan: pan (Eksel), schaar: sxeər (Zelem), schenk: sjénk (Hoeselt), staartskruis: statskrø̜s (Borlo), tokes: Van Dale: tokes, tokus  tookes (Afferden), tors: tors (Roermond), vork: vöörk (Maastricht), wan: waan (Eksel) [N 10c (1995)]Beenderenstelsel aan het einde van de rug. [N 3A, 109] || bil (niet de dij, maar het achterdeel) [N 10b (1961)] || Deel van het lichaam waar de bovenbenen samenkomen (mik). [N 109 (2001)] || deel van het lichaam waar de bovenbenen tezamen komen [mik, fliermik] [N 10 (1961)] || Een kruis, twee kruisen. [ZND 29 (1938)] || Een kruis. [ZND A2 (1940sq)] || heup: komvormige ruimte tussen de heupbeenderen [N 10 (1961)] || kruis [SGV (1914)] || Kruis. [ZND 01 (1922)] || Kruising van ruggegraat en achterheupen, uitlopend in de staart en staartwortel. Zie afbeelding 2.31. [JG 1a, 1b; N 8, 13 en 14] I-11, I-9, III-1-1, III-3-3
kruis of munt haan of vlak: Sub kop-of-meunt: Te Heerlen zegt men haan-of-vlaak, om de Akensche duiten waarmee aldaar gespeeld werd, die aan de eene zijde de adelaar (aar, haan) en aan de andere zijde een vlak met het romeinsche waardecijfer vertoonden. Te Aken: aar-of-bleng, adelaar of blind.  haan-of-vlaak (Heerlen), kop of kont: kop of kont (Bilzen, ... ), kop of koont (Tienray, ... ), kop of kónt (Meerlo, ... ), Sub kop.  kop of kont (Hoeselt, ... ), kop of kruis: Sub II. múnt: Krais òf mént (meet ontronde vorm kòp òf krais.  kòp òf krais (Tongeren), Sub krais: Zgw. krais òf mént, syn. kòp òf krais.  kòp òf krais (Tongeren), Sub kêtsë, (2): Óndër t kêtsë wiènt dó krais òf mént (of: kòp of krais) gëgóid.  kòp òf krais (Tongeren), kop of let: kop of let (Heusden), kop of letter: kob of letter (Kuringen), kop of leter (Loksbergen), kóp óf lètter (Zolder), Sub kop, (**11): Kop of letter slaan.  kop of letter (Niel-bij-St.-Truiden), kop of munt: kop of meent (Vlijtingen), kop of meunt goeje (Gronsveld), kop of muint opgoejen (Maastricht), kop of munjt (Sittard), kop of munt (Bilzen, ... ), kop of munt werpe (Wijlre), kop og munt (As), kop-of-meunt (Valkenburg), kòp òf múnt gooië (Tongeren), Sub kop, (7).  koͅp oͅf mønt. (Meeswijk), Sub kop.  kop of meûnt (Uikhoven), kop of mëunt (Gronsveld), Sub KRUIS.  kop af muntj (Posterholt), Sub munjt.  kop of munjt (Sittard), Sub mëunt.  kop of mëunt (Gronsveld), Sub münt: munt (geldstuk), alleen gebruikt in "kop of münt?  kop of münt (Diepenbeek), kruis of munt: krees of munt (Eigenbilzen), kri-js og munt (As), kruis of munt (Bree, ... ), kruis of munt gooie (Wellen), kruts of munt sjpieele (Waubach), kruus of meunt (Terlinden), kruus of moent (Tienray), kruus of munt (Geulle, ... ), kruus of muntj (Ell, ... ), kruus of muntj oomsjmiete (Posterholt), kruuts of munt (Eys, ... ), kruuts of muntj (Herten (bij Roermond), ... ), kruutsj of muntj (Helden/Everlo), kry(3)̄ts oͅf mønt gūjə (Venlo), kry(3)̄ts oͅf mønt weͅrpə (Nieuwenhagen), krys oͅf m"nt (Gennep), kröö.s of mö.nt gojje (Gors-Opleeuw), krøsj oͅf mønt (Meijel), krúuts af muntj (Herten (bij Roermond), ... ), k}ruts of minjt (Merkelbeek), Antwoord onderlijnd bij de suggesties.  kruis of munt (Diepenbeek), Geldstuk.  kruuts ofmuntj (Swalmen), Sub II. múnt: Krais òf mént (meet ontronde vorm kòp òf krais.  krais òf mént (Tongeren), Sub krais: Zgw. krais òf mént, syn. kòp òf krais.  krais òf mént (Tongeren), Sub kruis, (10).  kruis [kry(3)̄.s} of munt (Meeswijk), Sub KRUIS.  kruuts af muntj (Posterholt), Sub kruis.  kruuts of muntj? (Roermond), Sub kruis1, (4).  kröö.s óf mu.nt (Zonhoven), Sub kêtsë, (2): Óndër t kêtsë wiènt dó krais òf mént (of: kòp of krais) gëgóid.  krais òf mént (Tongeren), Sub munt.  kruuts of muntj? (Roermond), Uitdr. sub munt.  kruis of munt [mø.n`t`} (Meeswijk), kruis of muntje: kruuts of muntje (Kapel-in-t-Zand, ... ), munt of kruis: mi.nt och krèè.s (Hasselt), Sub kruis1, (4).  mi.nt och krèè.s (Hasselt), Sub munt1 (geldstuk).  mi.nt och krèè.s (Hasselt) [Kop of munt]. || [Kruis of munt]. || [Kruis of muntspel]. || benamingen in het knikkerspel [SGV (1914)] || De beeldzijde van een munt of geldstuk [kop, kruis, illevers, leeuw, wapentje]. [N 88 (1982)] || het kansspel waarbij een munt opgegooid wordt; de winnaar is degene die goed voorspeld heeft welke zijde (kruis of munt) boven zal liggen [koppelen, letteren, opgooien, omgooien, omroeien] [N 112 (2006)] || Het kansspel waarbij een munt opgegooid wordt; de winnaar is degene die goed voorspeld heeft welke zijde (kruis of munt) boven zal liggen [koppelen, letteren, opgooien, omgooien, omroeien]. [N 88 (1982)] || Kop of munt. || Kruis of munt, bij het opgooien van een geldstuk. || Kruis of munt. || Kruis of muntspel. || Soms schijnt het [omp] alleen nog in het kinderspel bewaard. De kinderen laten elkaar raden: on of even, paar of omp, paar of ompert, effen of ontjes, enz. Kent u een dergelijk woord op deze manier? Zo ja, hoe luidt het en hoe gebruiken de kinderen het? [DC 31 (1959)] III-3-2
kruis of munt add. (haan en plaat): Bij Belgische centen is de Leeuw haan.  haan en plaat (Heerlen), (haan en vlak): Sub haan en plaat.  haan en vlaak (Heerlen), Sub vlaak: de wapen- of letterzijde eener munt. Haan en vlaak, kruis en munt.  haan en vlaak (Heerlen) Kruis en munt. III-3-2
kruisarmen armen: armen (Linkhout), ɛrǝmǝ (Peer), ɛ̄rǝm (Kaulille), bintjes: bintjes (Herten), kruisarmen: kruisarmen (Beegden, ... ), kry.s˱ɛrǝm (Weert), krys˱ɛrǝm (Leunen), krys˱ɛ̄rǝm (Kaulille), kryts˱ɛrǝm (Maxet), krȳs˱ɛrǝm (Molenbeersel), krøš˱ɛ̄rǝm (Meijel), krø̜js˱ɛrǝmǝ (Laar), kruisbalken: kruisbalken (Beesel, ... ), kryts˱balǝkǝ (Susteren), krytš˱balǝkǝ (Beringe), krøš˱bālǝk, krøš˱balǝkǝ (Meijel), kruisbalkjes: krȳs˱bɛlǝkskǝs (Neeritter, ... ), speken: špēkǝ (Heerlen), spiegelbalken: spēgǝlbɛlǝk (Weert), spiesteunen: spiesteunen (Arcen, ... ), spijlen: spijlen (Heythuysen) De vier gekruiste balken in het midden van het aswiel. Zij zijn zodanig samengevoegd dat in het midden een vierkante opening gevormd wordt waarin de molenas bevestigd kan worden. Vgl. afb. 49 en 50. Zie ook de lemmata ɛarmenɛ en ɛkruisarmen van het spoorwielɛ. Het betreft daar onderdelen van respectievelijk de watermolen en de rosmolen.' [N O, 11d; A 42A, 9; N O, 11e] II-3
kruisarmen van het spoorwiel armen: armen (Maastricht), ɛrm (Diepenbeek  [(enkelvoud: ɛrǝm)']  ), ɛrǝm (Klimmen, ... ), kammen: kɛm (Puth), kruisarmen: kruisarmen (Maasniel), krys˱ę̄rǝmǝ (Milsbeek, ... ), krys˱ɛ̄rm (Leunen), kryts˱ɛrm (Velden), krȳs˱ɛrm (Grathem, ... ), krȳts˱ ɛrm (Herten), krȳts˱ɛrm (Baarlo, ... ), krøš˱ɛrm (Meijel), krø̜s˱ɛrmǝ (Paal), kruisbalken: krȳs˱balkǝ (Rothem), kruisscheien: krȳsšęjǝ (Maasmechelen), krȳtssxęjǝ (Montfort), scheien: sxęjǝ (Weert), speken: spęjkǝ (Holtum), spę̄kǝ (Middelaar), špēkǝ (Mechelen), špēxǝ (Bocholtz), špēǝkǝ (Hoensbroek), špęjkǝ (Epen, ... ), staven: stɛ̄v (Opitter) De vier gekruiste balken midden in het spoorwiel van de rosmolen. [N D, 27] II-3
kruisbanden kruisbalken: krys˱bɛlǝk (Weert) De zware, over elkaar geplaatste balken die met de hoekstijlen en legerbalken de opstal van het achtkant vormen. Zie ook afb. 34. [N O, 58d] II-3
kruisbeeld beeld: beelt (Valkenburg), christus: ene kreestes (Mheer), eͅnne kristus (Diepenbeek), kreestes (Henri-Chapelle), kristes (Hoeselt), Kristus (Waubach), ənə kristus (Eigenbilzen), ənə kristəs (Eupen), ’ne kristus (Kerkom, ... ), christus aan het kruis: christus aan et kruuts (Tegelen), kristus aan t kreus (Zonhoven), christusbeeld: krestøsbēͅlt (Tessenderlo), christuskruis: christuskruus (Maastricht), crucifix (<lat.): crucefiks (Amby), crucifix (As, ... ), crusefix (Geulle, ... ), crusifiks (Sittard), crusifix (Wijk), cruusifiks (Ell), créucifix (Elen), crøsəfiks (Beringen), eine kriesefiks (Opoeteren), eine kruissiefiks (Ophoven), eine krūūsefix (Nieuwstadt), ene crusifiks (Lanaken), enne crucifiks (Kessenich), ine krusifiks (Kozen), kraeze fiks (Kerkrade), krasefiks (Loksbergen), kreisefix (Bilzen), kreisifix (Gelieren/Bret), kri-jsefiks (Bree), kroetsefieks (Kerkrade, ... ), kroetsiefieks (Kerkrade), kroetsjefieks (Eygelshoven), kroeze fiks (Kerkrade), kroĕtsefiks (Nieuwenhagen), krōsəfeks (Sint-Truiden), kruis(sefiks) (Sint-Truiden), kruisefiks (Sint-Truiden), kruissefiks (Sint-Truiden, ... ), krusefiks (Bree, ... ), krusefix (Lutterade, ... ), krussefiks (Echt/Gebroek, ... ), krusîfix (Meerssen), krutsefix (Heerlerheide), kruusefieks (Heerlen, ... ), kruusefiks (Eksel, ... ), Kruusefiks (Maastricht), kruusefiks (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), kruusefix (Boorsem, ... ), kruusfix (Eksel, ... ), kruusiefiks (Maastricht), kruusifiks (Eisden, ... ), kruusifix (Thorn), kruussefi.ks (Borgharen), kruussefieks (Gennep, ... ), kruussefiks (Baarlo, ... ), kruussefix (Elsloo, ... ), kruussiefiks (Weert), kruutsefiks (Echt/Gebroek, ... ), kruutsefîêks (Heerlen), kruuzefiks (Maastricht, ... ), kruuzefix (Maastricht), kruuzəefiks (Holtum), kruzefiks (Maastricht), kruzefix (Maastricht, ... ), krūū:se:fi:ks (Maastricht), krūūsefiks (Maastricht), krūūssefiks (Maastricht), krūūtsefiks (Susteren), krŭŭssefiks (Meerssen), kry(3)̄sefix (Genk), krysefiks (Zonhoven), krysifeks (Tessenderlo), krysifiks (Tessenderlo), krysifix (Beringen), krysəfiks (Martenslinde), krysəféks (Rekem), krûûsefieks (Baexem), krüsiefiks (Kermt), krüssefieks (Nieuwenhagen), krütsefieks (Heerlen, ... ), krəsəfix (Maaseik), n kruisefiks (Linkhout), ne kraisefiks (Tongeren), ne krusəfiks (Kuringen), ne kruuzefiks (Maastricht), unne kruuzefiks (Meerssen), ènne kreussefix (Wellen), éé kroĕtsiefiks (Nieuwenhagen), ö krösöfiks (Oostham), ə crucifiks (Stevoort), ənə krø͂ͅsəfiks (Herk-de-Stad), ’n krusifiks (Kaulille), (alleen oudere mensen).  kruussefiks (Born), (als t staande is).  kruusefiks (Venlo), (m.).  krūū.sefiks⁄ (Linne), (minder vaak gebruikt woord).  kruussefiks (Boukoul), zie bijlage:  kruzefiks (Maastricht), heergod: (dər) He:rəgao.t (Heerlerheide), Hergot (Waubach), Herrgott (Heerlen), hénegòt (Montzen), heergodje: henegötsje (Montzen), herjödsje (Kerkrade), kruis: an kruis (Lommel), e kraais (Mal, ... ), e krais (Mal), e krajs (Tongeren, ... ), e krees (Eigenbilzen, ... ), e kreis (Bilzen), e kreus (Riemst, ... ), e kreuuis (bēeilt) (Herk-de-Stad), e kries (Opglabbeek, ... ), e kries (bieëld) (Peer), e kruis (Beverlo, ... ), e kruu.ts (Sint-Martens-Voeren), e kruuts (Gulpen, ... ), e krūūts (Nieuwstadt), e krös (Kortessem, ... ), e krüts (Klimmen, ... ), e krüz (Eupen), ee krüts (Nieuwenhagen), ee(n) kreus (Kortessem), een kruis (Kessenich), eĕ krŭis (Ulbeek), ei krīs (Neerglabbeek), ei kruus (Boorsem, ... ), ei kruuts (Heerlerheide), eij kruus (Mheer), ein kries (Gruitrode), ein kruis (Bocholt), ein krūs (Elen), en kreis (Bilzen), en kruijes (Ulbeek), ĕ krōͅs (Diepenbeek), ĕ kruts (Teuven), ĕ kruus (Vroenhoven), ĕ krös (Sint-Truiden), eͅ krujs (Maaseik), iə kruis (Kerkom), kraas (Loksbergen), kraoəs (Membruggen), krauts (Venlo), krees (Eigenbilzen, ... ), kreis (Beverst, ... ), kreīs (Gelieren/Bret), kreujes (Heers), kreus (Beverlo), kri-js(beeldsj) (Bree), kries (Niel-bij-As, ... ), krouwes (Tessenderlo), krōs (Borgloon), kruijes (Stevoort), kruis (Borlo, ... ), krusj (Meijel, ... ), kruts (Bocholtz, ... ), kruu.s (Meers, ... ), kruu.ts (Heerlen, ... ), kruu:s (Tungelroy), kruu:ts (Helden/Everlo, ... ), kruus (Achel, ... ), Kruus (Maastricht), kruus (Maastricht, ... ), Kruus (Wanssum), kruus (Wanssum, ... ), kruuts (Baarlo, ... ), Kruuts (Waubach), kruuts (Waubach), Kruuts (Well), kruuts (Wessem), kruuts(-beeld) (Tegelen), kruutsj (Panningen), kruutz (Sint-Odiliënberg), kruuəts (Holtum), kruzer (Maastricht), krūū:s (Nederweert), Krūūs (America), krūūs (Broekhuizen, ... ), krūūts (Baexem, ... ), krŭŭts (Nieuwenhagen), krŭŭŭts (Amstenrade), kry(3)̄s (Sint-Huibrechts-Lille), krøsj (Meijel), krøəs (Guigoven), krø͂ͅs (Kortessem, ... ), krø‧s (Aalst-bij-St.-Truiden), krûûts (Velden), krüts (Heerlen, ... ), krəjes (Kozen), ne krèës (Kuringen), t kruuts (Kunrade), è kries (Zutendaal), è kruus (Rotem), è kruìs (Heppen), é kruujes (Kozen), ə krājs (Genoelselderen), ə krīs (Opglabbeek), ə krūs (Hamont), ə krūūs (Mheer), ə kry(3)̄s (Lanaken, ... ), ə kry.ts (Eupen, ... ), ə kryts (Welkenraedt), ə kröes (Diepenbeek), ə krø͂ͅ(ə)s (Gutshoven), ə krəs (Zonhoven), ən kruus (Kanne), ən kry(3)̄s (Lanaken), ət kryts (Montzen), ’n kraais (Genoelselderen), ’n kruis (Koninksem, ... ), ⁄n krūūts (Swalmen), (= langs wegen).  krūūts (Herkenbosch), (als t niet staande is "t kruùts aan de moòr".  kruuts (Venlo), (buitenshuis).  krŭŭ:ts (Melick), (in huis).  krūū.ts (Melick), (o. mv.: krËË.t?se of krËË.t?ser  krūū.ts (Linne), (onz. mv.: krËË.tser.  krūū.ts (Boukoul), (tegenwoordige benaming).  kruuts (Born), (uu zijn kort).  e krŭŭts (Reuver), (veldkruis).  kruu.s (Nederweert), ?  ei kruus (Elen), Dit woord is beter!  krüts (Tegelen), doffe e klank doch lang aangehouden  een krəs (Sint-Huibrechts-Hern), e van de en wat langer aanhouden  e kres (Vliermaalroot), oeu van oeuvre  kroeus (Heers), zie bijlage:  kruus (Maastricht), kruis met christusfiguur: kruuts met christusfiguur (Baarlo), kruis met een lieveheer: kruuts met eine lievenhieer (Tegelen), kruisbeeld: e kraaisbeild (Tongeren), e kreuësbild (Houthalen), e kruisbiēld (Wijchmaal), e kruisbild (Millen), e kruutsbild (Gulpen), e krūusbild (Overpelt), e krŭzbeeld (Welkenraedt), e krütsbeeld (Klimmen), e krütsbild (Waubach), e krüzbild (Kelmis), een kruisbeeld (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), een kruisbieëld (Beringen), ei kriesbeeld (Meeuwen), ei kruusbeeljt (Sittard), ei kruusbeeltj (Kessenich), ei kruutsbeeldj (Beegden, ... ), ein kriesbeeld (Opoeteren), ein kruesbeeld (Rotem), et krutsbēlt (Montzen), he kruusbeeld (Rekem), i kroe͂sbeeld (Hechtel), i krysbiəlt (Sint-Huibrechts-Lille), ie krèsbilt (Hasselt), ieə kruisbieəlt (Nieuwerkerken), kreisbeeld (Peer, ... ), kreisbīld (Schulen), kreusbild (Zonhoven), kriesbeeld (As, ... ), kriesbeelt (Opglabbeek, ... ), krijsbeelt (Peer), kroeis bilt (Lommel), kru.tsbeeld (Blerick), kruisbeeld (Hoepertingen, ... ), kruisbeelt (Veldwezelt), kruisbield (Houthalen), kruisbiëeld (Helchteren), kruisbīēldj (Nederweert), kruisbèld (Jeuk), krusbeeld (Blitterswijck), krusbiëld (Sint-Huibrechts-Lille), kruts bild (Vijlen), krutsbeeld (Schinnen, ... ), krutsbild (Kerkrade), kruu.sbie.ltj (Weert), kruu.sbîêldj (Nederweert), kruu:sbeeld (Valkenburg), kruu:tsbeeld (Venlo), kruusbeei̯ld (Maastricht), kruusbeeld (America, ... ), Kruusbeeld (Broekhuizen), kruusbeeld (Caberg, ... ), Kruusbeeld (Maastricht), kruusbeeld (Maastricht, ... ), Kruusbeeld (Wellerlooi), kruusbeeldj (Ell, ... ), kruusbeelt (Bergen, ... ), kruusbeeltj (Grathem), kruusbeld (Maastricht), kruusbieeld (Eksel), kruusbieeldj (Weert, ... ), kruusbiejld (Horst), kruusbield (Sint-Huibrechts-Lille), kruusbild (Achel, ... ), kruusbilt (Sevenum), kruusbiëld (Horst), kruusbiəld (Kleine-Brogel), kruusbīēldj (Nederweert, ... ), kruusbīēltj (Weert), kruuts-beeljd (Maasniel), kruutsbeeld (Baarlo, ... ), kruutsbeeldj (Baexem, ... ), kruutsbeelt (Maasniel, ... ), kruutsbieldj (Roggel), kruutsbild (Eys, ... ), kruutsbèèldj (Heythuysen), kruutsjBiltj (Egchel), kruütsbeeld (Tegelen), krūū:sbieldtj (Nederweert), krūūsbeeld (Maastricht), krūūsbēēld (Maastricht), krūūtsbeeld (Roermond), krūūtsbeeldj (Buggenum, ... ), kry(3)̄sbēldə (Siebengewald), kry:sbɛ:ld (Boorsem), krysbeeld (Genk), krèèsbeeld (Hasselt), krösbeld (Lummen), krøsjbelt (Meijel, ... ), krúúsbild (Horst), krütsbild (Chèvremont, ... ), krəəsbééld (Loksbergen), t krütsbild (Waubach), èh kreisbeeld (Peer), ə kreisbīld (Schulen), ə kruisbielt (Sint-Truiden), ən krösbelt (Hasselt), ’n kreisbeeld (Beverst), ’n kreisbeelt (Bilzen), ’n kreuisbeeld (Hechtel), (kruuts = eigenlijk kruis zonder corpus).  krūūtsbeeltj (Heythuysen), (ook ene krusifiks)  kreujesbeeld (Heers), als in est (fr.)  kroosbelt (s-Herenelderen), de u uit un  e krusbeld (Neerrepen), n kruusbild  ə krysbild (Neerpelt), zo wordt het ook wel genoemd.  kruusbeeld (Venray), kruisbeeldje: kruusbieldje (Tungelroy), kruusbildje (Weert), kruisenbeeld: e krüts(ebeeld) (Klimmen), kruisenlieveheer: kruise lieven ieer (Sint-Truiden), kruise-lieven-ieër (Sint-Truiden), krùise Lieve-n Heër (Sint-Truiden), kruisfix: kruutsfiks (Venlo), kruisje: kruiske (Maastricht, ... ), de u uit un  e kruske (Neerrepen), kruislieveheer: kreuslivenhier (Diepenbeek), kruislivenhier (Diepenbeek), kruuslevenhieer (Geistingen), kruuslievehier (Oostrum), Kruutslevenĭĕr (Venlo), kruutslivenhiër (Posterholt), kruutssleevenhier (Leveroy), Krūūslivvenhier (America), krèùslievenhier (Zonhoven), lieve-heerbeeld: lievenhieërebee:ldj (Montfort), lieve-heerkruis: leeven hieëre kruus (Eisden, ... ), Lieve Hiër Krûûs (Venray), ⁄n lievehier krusj (Meijel), lieveheer: aene lēēvenier (Brunssum), ein leevenhier (Grote-Brogel), eine livveniër (Heel), einə leevəniejer (Ophoven), ene lieveneer (Tongeren), ene lievenier (Meerlo), ene livveneer (Maasniel), ene livvenhīēr (Baexem), enne lievenheer (Wellen), enne Lievenhiêr (Oirlo), enne livvenîêr (Panningen), Leeven Hièr (Elsloo), leeveneer (Amby), leevenhier (Gronsveld), Leevenhier (Oirsbeek), leevenhiēr (Urmond), Leevenhīēr (Baexem), leevenhĭĕr (Roggel), leevenhèèrj (Urmond), leevenhîêr (Bunde), leevenîêr (Heythuysen, ... ), leivenheer (Nieuwstadt), leveheir (Echt/Gebroek), Leven Hier (Neeroeteren), leveneer (Grathem, ... ), levenhier (Baarlo), Levenhier (Nuth/Aalbeek), leveniêr (Neeritter), Levenĭĕr (Venlo), levənīər (Opgrimbie), lēvən hir (Opglabbeek), Lieven Heer (Ottersum), lieven hieer (Tienray), lieveneer (Membruggen), lievenheer (Werm), lievenher (Leunen), Lievenhier (Wanssum), lievenhiér (Meijel), Lievenier (Tegelen), lievenĭĕr (Tienray), liĕvenheeër (Wellen), Livenheer (Herten (bij Roermond)), livvenhièr (Weert), livvenhîê.r (Meers, ... ), livvenier (Amstenrade), Livvenier (Blerick), livvenièr (Horn), līēvenhiĕr (Venray), lévenèèr (Born, ... ), ne leven hieër (Klimmen), ne lievenhier (Meijel), nə lieven hier (Kanne), nə livən hīər (Zonhoven), yne lieveneer (Koninksem), ənə levənhīr (Diepenbeek), ənə levənīər (Opgrimbie), ənə lieven hier (Kleine-Brogel), ənə līvən hēr (Kortessem), ’n leeven hier (Kaulille), ’n lieven hier (Kerkom), ’ne lieveneer (Mal), ’nə livən îr (Maaseik), ⁄n lieve Heer (Swalmen), ⁄n lievenheer (Maasniel), ⁄n lievenier (Meijel), ⁄ne livveniër (Reuver), ⁄nne leevenhie.r (Arcen), ⁄nne Leevenhie.r (Arcen), (aon de moe.r).  ene livvenier (Gronsveld), (in huis).  levenhier (Nederweert), (m.).  lee:venîê:r⁄ (Linne), (minder vaak gebruikt woord).  ⁄ne Livveneer (Boukoul), (s Leveneer = O.L.Heer).  ene Leveneer (Sittard), `ne lieve heer  ’nə leevən ieər (Opitter), Dit zegt men ook!  de lēēveneir (Echt/Gebroek), ene lieve heer  ənə livə hiər (Neerpelt), i = kort  livenieër (Lanklaar), o l heer  levenier (Neeroeteren), Zeukt uch mèr einen oet, t is allemaol einen duivel"zag dr kael, dae mit livvenhieëre uwer land ging.  ⁄ne Livvenhieër (Klimmen), lieveheertje: levenjèerke (Uikhoven), kindertaal  levenhieërke (Baarlo), onzelieveheer: (s)livvenier (Sevenum), een əlievenheer (Ulbeek), eine onze lieve hier (Maaseik), leislivvenhiêr (Bree), oosleevenhieer (Heel), ooze leevenîêr (Puth), ozze lieven hieer aan t krus (Blitterswijck), sleeveheer (Holtum), Sleevenhiër (Blerick), sleevenier (Gulpen), sleevenîêr (Stein), Slevenhier (Venlo), slevenhieër (Ulestraten), slevenjèr (Elsloo), sleͅvəni‧r (Maastricht), slievenier (Weert), slievvenieër (Eksel), slivenier (Maastricht, ... ), slivveneer (Lutterade, ... ), slivvenhiër (Valkenburg), slivveni:er (Schimmert), slivvenie.r (Reijmerstok), slivvenieer (Weert), slivvenier (Baarlo, ... ), Slivvenier (Puth), slivvenier (Roggel, ... ), Slivvenier (Weert), slivvenier (Wijk), slivvenièr (Neerbeek, ... ), slivvenjer (Elsloo), slivvenjèr (Bunde), slivvenîêr (Klimmen, ... ), sluvenier (Weert), óslivvenier (Baexem), ös livvenier (Tegelen), ə slevenhiaer (Urmond), ’n sleven heer (Vliermaalroot), ’n slieven hie-jer (Mettekoven), ⁄nne Slivvenhiër (Mheer), ⁄s Leven Hièr (Bunde), (hae löptj mèt slivvenier veur op).  slivvenier (Neer), (ien den hȉmel).  slivvenier (Gronsveld), alleen corpus.  sleei̯venhîêr (Schinveld), onzelieveheer aan het kruis: ôzze livven Hiër a/n Kruus (Sevenum), veldlieveheer: Indien het langs een veldweg staat.  enne veldjlivvenier (Pey) Crucifix. [ZND 01 (1922)] || Een beeld van Christus-aan-het-kruis [kruus, kruuts, kruu(t)sbeeld, kruusse-fiks?]. [N 96A (1989)] || Een beeld van Jezus die zijn hart toont (H.Hart). [N 96A (1989)] || Een kruisbeeld, het geheel van kruis en de eraan gehechte Christusfiguur. [N 96B (1989)] || H.Hartbeeld. [N 96B (1989)] || Kruisbeeld [slivvenier, kruus, kruussefiks]. [N 06 (1960)] || Kruisbeeld. [ZND 22 (1936)] || Onze Lieve Heer [slievenheer]. [N 96D (1989)] III-3-3
kruisbeeld add. houten lieveheertje: ’n hōͅt lieven heerke (Genk) Kruisbeeld. [ZND 22 (1936)] III-3-3
kruisbeen heupen: hø̜̄pǝ (Klimmen), hø̜̄ǝpǝ (Mechelen), hōpǝ (Diepenbeek), kruis: krȳs (Smeermaas), krøs (Donk, ... ), krøš (Meijel), krē̜s (Hasselt), kręi̯ǝs (Beverst), krǫu̯ǝs (Tessenderlo), kruisbeen: krai̯s˱bēi̯n (Tongeren), krisbęi̯n (Bree), kryi̯sbīǝn (Overpelt), krysbiǝn (Neerpelt), krysbēn (Gennep, ... ), krysbē̜i̯n (Lanklaar, ... ), krysbē̜n (Reijmerstok, ... ), krysbęi̯n (Boorsem, ... ), krysbīǝn (Overpelt), krysbɛi̯n (Maasmechelen, ... ), krytsbē (Brunssum, ... ), krytsbē̜ (Teuven, ... ), krytsbęi̯n (Haelen, ... ), krytsbɛi̯ (Heerlerheide), krytsbɛi̯n (Baarlo, ... ), kryǝsbęi̯n (Rekem), krȳsbiǝn (Achel, ... ), krȳsbēn (Oost-Maarland), krȳsbē̜i̯n (Bocholt, ... ), krȳsbęi̯n (Maaseik), krȳsbīn (Sevenum), krȳsbšn (Gronsveld), krȳsbɛi̯n (Boshoven, ... ), krȳs˱bē̜i̯n (Lanklaar), krȳs˱bɛi̯n (Meeswijk), krȳtsbē (Eygelshoven), krȳtsbēn (Bocholtz), krȳtsbęi̯n (Einighausen), krȳtsbɛi̯n (Boekend, ... ), krøi̯sbīn (Sint-Truiden), krøi̯sbɛi̯n (Geulle, ... ), krøsbin (Herk-de-Stad), krøsbēi̯n (Opheers), krøsbēn (Riksingen, ... ), krøsbē̜n (Val-Meer), krøsbɛi̯n (Guigoven), krøtsbē (Mechelen), krøtsbēǝ (Oirsbeek), krø̄sbęi̯n (Borgloon, ... ), krø̄s˱bīn (Heppen), krø̄u̯sbē̜i̯n (Rotem), krø̄u̯sbši̯n (Maaseik), krø̄u̯sbɛi̯n (Rotem), krø̜̄sbii̯ǝn (Beringen), krø̜̄s˱bin (Beringen), krø̜sbęi̯n (Wellen), krø̜sbīi̯ǝn (Meldert), krø̜sbīǝn (Sint-Truiden), krø̜u̯sbēn (Hoeselt), krēi̯sbē̜i̯n (Bree), krē̜i̯s˱bēn (Gelieren Bret), krē̜sbin (Hasselt), krē̜sbīn (Rapertingen), kręi̯sben (Oud-Waterschei), krę̃i̯ǝsbīǝn (Kermt), krīsbē̜i̯n (Waterloos), krīsbęi̯n (Opglabbeek), krūtsbīǝn (Neerpelt), krǫǝsbin (Lummen), rug: røx (Halen), rugstrank: røxstraŋk (Rummen), staartbeen: statbin (Spalbeek), statbēn (Mal), statbē̜ (Rosmeer), stęrtbin (Zolder), stętbii̯ǝn (Paal), stętbiǝn (Zelem), štatbēn (Epen), staartsbeen: statsbiǝn (Borlo), stętsbiǝn (Halen), staartschroef: statsxrūf (Borlo) Heiligbeen, os sacrum; één der beenderen van het bekken. Het is een driehoekig beenstuk, ontstaan uit de vergroeiing van vijf wervels. [N 3A, 110a] I-11
kruisbeitel fitsbeitel: fets˱bęjtǝl (Reuver), kruisbeitel: kruisbeitel (Dilsen), krȳts˱bęjtǝl (Herten, ... ) Beitel zonder handvat waarvan de beide uiteinden naar de tegenovergestelde kant haaks omgebogen zijn. De twee sneden vormen daarbij ten opzichte van elkaar een kruis. De kruisbeitel wordt gebruikt om met behulp van een hamer op moeilijk bereikbare plaatsen uitsparingen te hakken. Zie ook afb. 68. [N 53, 44] II-12