e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kropduif kropduif: kropdoef (Meijel), Weer nen aandere hèlt van kropdoeve of tortelduifkes.  kropdouf (Maastricht), kropper: kropper (Gronsveld), kröpper (Diepenbeek), Hoegvlegers en kroppers.  kropper (Maastricht), kropperd: kroppet (Kerkrade), kròppet (Heerlen) Kent U daarin diverse variëteiten of rassen? Welke? Geef naam en eigenschappen. [N 93 (1983)] || Kropduif. || Kropduif: bepaalde duivensoort. III-3-2
kropgat afloop: ǭflōp (Diepenbeek), gat: gǫǝt (Haren), gat van de steen: gāt ˲van dǝ stęjn (Roosteren), hals: hals (Kortessem), hāws (Klimmen), inlaat: enlǭt (Mechelen, ... ), inloop: enlōp (Mechelen), keel: kēǝl (Berbroek), knopgat: knǫp˲gǫǝt (Sint-Lambrechts-Herk), knopsgat: knǫps˲gǭt (Lummen), koningsgat: kyneŋs˲gāt (Nunhem), korengat: korengat (Koningsbosch), kot: ku.t (Kanne, ... ), kuǝt (Berlingen, ... ), kūt (Heks), krop: krop (Susteren), krǫp (Berbroek, ... ), kropgat: kropgat (Arcen, ... ), krǫpgę̄t (Grathem), krǫpgǭǝt (Herk-de-Stad, ... ), krǫp˲gat (Eksel, ... ), krǫp˲gãt (Sint Huibrechts Lille), krǫp˲gát (Lauw), krǫp˲gā.t (Aldeneik, ... ), krǫp˲gāt (Baexem, ... ), krǫp˲gō.t (Mal, ... ), krǫp˲gǫǝt (Alken, ... ), krǫp˲gǭ(w)ǝt (Hamont), kropkot: krǫpku.t (Lanaken), krǫpkuǝt (Alt-Hoeselt, ... ), krǫpkǫǝt (Achel), kroplok: krǫplōk (Rothem), krǫplǫǝx (Bocholtz), krǫplǭk (Munstergeleen), kropskot: krǫpskūǝt (Diepenbeek), kweernoog: kwę̄rǫwx (Swalmen), lok: lǭk (Sittard), lok in de maalsteen: lǭk en dǝ mālštęjn (Sittard), maalkot: mǭ.lku.t (Sluizen), muil: mø̜jl (Broekom), nak: nak (Tongeren), steengat: steengat (Heythuysen, ... ), stingāt (Peer), stęjngāt (Neeritter, ... ), štęjgāt (Limbricht), štęjngāt (Epen), štę̄jngāt (Beegden, ... ), steenlok: štęjnlōk (Epen), štęjnlǭk (Sittard), trechter: trextǝr (Hoensbroek), uitloop: ūtlø̜jp (Haelen), vulgat: vølgāt (Montfort) Het gat dat zich midden in de loper bevindt en waarin het te malen graan loopt. Kweern in het woordtype kweernoog (l 331) verwijst naar de in die plaats gebruikelijke term voor de handmolen. Zie het lemma ɛhandmolenɛ.' [N O, 18o; A 42A, 35; N D, 8; Sche 53; Vds 129; Jan 128; Coe 93; Grof 119; N O, 18h] II-3
kroppen, gezegd van voedsel blijven staan: blīēvə sjtāōn (Heel), blijven steken: blēͅvə stēʔə (Kwaadmechelen), bli-jve stééke (As, ... ), er is hum eine krop inne kèèl blieve stèke (Thorn), blijven zitten: bli-jve zitte (As, ... ), daar kwam nog get: doͅa. koͅa.m nax˂ geͅ.t (Eys), de verkeerde strot: də vərki.ədə štroͅa.t (Eys), een greumel in de treut: eine greumel in de trööt (Sittard), eͅ.ŋə grøͅ.məl en də trø̄.t hā.n (Eys), inne gruemel in de treut (Brunssum), get dwars zitten: gèt dweers zittə (Maastricht), het eten wilt niet zakken: ⁄t aete wiltj neet zakke (Herten (bij Roermond)), in de hals blijven hangen: i gun hoas blieve hange (Heerlen), in de hals blijven steken: in də hàls blievə sjtekə (Sittard), in de keel blijven steken: in də kèèl blîêvə stéékə (Venlo), inne kèèl bli-jve stèke (Bree), in de nek blijven steken: in de nek bliëve staeke (Maasbree), in de strot blijven steken: in də sjtrèùt blīēvə sjtéékə (Horn), in de strot hangen: in dər sjtraos hangə (Simpelveld), in de strots zitten: dao zit mich gèt in də straots (Urmond), koeken doen: doen kèùkə (Kapel-in-t-Zand), krop in de keel (hebben): krop in de kēīl (Itteren), kroppen: kroppe (Doenrade, ... ), kroppen (Ittervoort), kròppe (Roermond), kròppə (Kelpen), kröppə (Simpelveld), ⁄t neet kunnen kroppen (Ospel), opkroppen: opkroppe (Heythuysen, ... ), opkroppen (Kesseleik), opkroppə (Horn), opkròppə (Pey), schurgen: sjörgen (Born), sj⁄èùrgə (Swalmen), steken blijven: sjtèèkə blīēvə (Amstenrade), staeke bliēve (Venray), stroppen: stroppe (Weert), verslokken: versjloekt (Nuth/Aalbeek), verstikken: verstjikke (Nunhem), wurgen: wurge(?) (Lutterade), wurgə (Swalmen), wörge (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), wörge(n) (Guttecoven), wörgə (Beesel, ... ), wörrəgə (Schinnen), zich stroppen: zich ströppə (Hunsel), zich toe-eten: zich toe āētē (Sevenum), zich toe ète (Sevenum) Hoe noemt U: In de slokdarm blijven steken, gezegd van een hap voedsel (kroppen) [N 80 (1980)] III-2-3
krozen gergelen: gergǝlǝ (Blerick, ... ), gęrgǝlǝ (Tegelen), gɛlgǝrǝ (Kortessem), gɛrgǝlǝ (Klimmen, ... ), gergelslitsen: gɛrgǝlsletsǝ (Eisden, ... ), gergelsnijden: gęrgǝlšnijǝ (Tegelen), groeven: groeven (Borgloon), gruvǝ (Hasselt), inkepen: enkēpǝ (Heel), krozen: krōzǝ (Gennep, ... ), krūzǝ (Hasselt), krūǝzǝ (Panningen) Met behulp van een kroosschaaf aan de binnenwand van het vat een groef aanbrengen. [N E, 34c] II-12
kruias, kruirad as van het kruiwerk: as ˲van ǝt krȳwɛ̄rǝk (Meterik), haspel: haspǝl (Helden, ... ), herkruiwiel: hɛrkrø̄jwīǝl (Lummen), kruias: kruias (Beegden, ... ), kryas (Hamont), kryjas (Koningsbosch), kryjās (Merselo), kryās (Horst), krøjas (Ospel), krø̜jas (Swolgen), kruihaspel: kruihaspel (Beesel, ... ), kryjha.spǝl (Tungelroy), krøjhaspǝl (Weert), krø̜jhāspǝl (Meijel), kruilier: krø̜jlīr (Meijel), kruirad: kryjrāt (Maxet), krȳjrāt (Tungelroy), krø̜jrāt (Weert), kruirad met as: kruirad met as (Gennep), kruirol: kruirol (Oirlo), krø̜jrǫl (Laar), kruiwerk: kruiwerk (Beringe, ... ), kryjwęrǝk (Einighausen, ... ), kruiwiel: kruiwiel (Voerendaal), krø̜jwil (Meijel), lier: līr (Weert), takel: tākǝl (Kaulille), wals: wals (Arcen, ... ), windas: wenjtj-as (Meijel), winde: weŋ (Linkhout) Het wiel of de as onderaan de staart aan de buitenzijde van de molen, waarmee de molen of de molenkap met behulp van kettingen of touwen naar de wind gedraaid wordt. Zie ook afb. 21 en 23. Een aantal woordtypen is een pars pro toto. [N O, 30a; A 42A, 58; monogr.] II-3
kruid (alg.) kruid: kraat (Hasselt), krāt (Sint-Truiden), kroed (Bleijerheide, ... ), kroed (sleept.) (Echt), kroet (Heerlen, ... ), kroud (Genk), kroèd (Venlo), kroêd (Tungelroy), kroêt (Altweert, ... ), krōēd (Maastricht), kruud (Gennep, ... ), krū.t (Meeswijk), krūt (Eupen), krô.t (Borgloon), krø̄t (Loksbergen), krø͂ͅ.t (Hasselt), krøͅyt (Lommel), krû.s (Montzen), krûîd (Beverlo), krüd (Blitterswijck, ... ), kruidje: kruudsje (Maastricht), kry(3)̄tjə (Eupen) kruid [ZND m] || kruid, plant III-4-3
kruiden, specerijen gekruiden: gekrijte (Eigenbilzen), gekru-jen (Neerharen), gekrude (Gulpen), gekruden (Stein), gekruide (Eys), gekruije (Herten (bij Roermond)), gekruje (Echt/Gebroek, ... ), gekruujde (Nieuwstadt), gekruuje (Blerick, ... ), gekrūūdə (Epen), gekrŭŭje (Steyl), gekrúúje (Pey), gekrüj’je (Tegelen, ... ), gəkr‧yi̯ə (Ingber), #NAME?  gekruu-je (Klimmen), eigen spellingsysteem  gekruien (Meijel, ... ), gekruude (Schinnen), gekruuje (Neer), ideosyncr.  gekruje (Susteren), gekruuje (Thorn), LDB  gekruuje (Roermond), NCDN  gökrūūjö (Stevensweert), Nijmeegs (WBD)  gəkruijə (Meijel), oude spellingsysteem  gekrūūje (Meijel), Veldeke  gekruje (Haelen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  gekrude (Gulpen), Veldeke 1979, nr. 1  gekruuie (Venray), Veldeke aangepast  gekrüjje (Tienray), Venlo e.o.  gekruje (Maasbree), verzamelnaam voor kruiden  gekruje (Herten (bij Roermond)), WBD / WLD  gəkruujə (Beesel), gəkrúúə (Reuver), WBD/WLD  gekruujən (Urmond), gəkruudjə (Grevenbicht / Papenhoven), gəkruujə (Kapel in t Zand), WBD\\WLD  gəkrŭŭddə (Amstenrade), WLD  gekruje (Kesseleik, ... ), gekruuje (Geverik / Kelmond, ... ), gekrūūde (Geleen, ... ), gekrūūje (Sevenum), gekrûûje (Swalmen), gə-krūūjə (Montfort), gəkruujə (Heel), gekruider: gekruijer (Herten (bij Roermond)), gəkr‧yi̯ər (Eys), gekruids: gekruuts (Simpelveld), aus ndl. kruid  gəkry(3)̄s (Eupen), ideosyncr.  jekrüeds (Kerkrade), gewrz (du.): gewürze (Vaals), gəwøͅrts (Eupen), jewürts (Bleijerheide, ... ), kruid: kroet (Maastricht), krōēd (Hoensbroek), krōēt (Sittard), krŏĕt (Schinnen), ideosyncr.  kroet (Eijsden, ... ), IPA, omgesp.  krøͅt (Kwaadmechelen), WBD/WLD  krōēët (Nieuwenhagen), ’t kroed (Lutterade), WLD  kro͂e͂t (Tungelroy), WLD b.v. lawweleerblaat, groffelsneegel  kroet (Maastricht), kruiden: krui-je (Vaals), kruide (Jeuk, ... ), kruien (Eksel), kruije (Maastricht, ... ), kruijje (Amby), kruijə (Maastricht), kruje (Geulle), kruuie (Venlo), kruuje (Horst, ... ), krŭŭje (Valkenburg, ... ), krŭŭjə (Meijel), kröjə (Nederweert), krø͂ͅe.t (Hasselt), krûije (Gronsveld), krüüie (Dilsen), Bree Wb.  krûje (Bree), de soep is te sjterk gekruujd  kruu:je (Roermond), eigen fon. aanduidingen  kruuje (Ell), eigen spellingsysteem  kruje (Merkelbeek), Endepols  kruije (Maastricht, ... ), ideosyncr.  krueje (Vlodrop), kruide (Susteren), kruien (Oirsbeek), kruuje (Hoensbroek), krûije (Gronsveld), Peperkook mèt väöl kruije d¯rin  kroed (Maastricht), Veldeke  kruje (Echt / Gebroek), krüjje (Waubach), Veldeke verzamelnaam  kruijje (Klimmen), WBD-WLD  krūūjə (Roermond), WBD/WLD  kruije (Caberg), kruijen (Stein), kruijə (Maastricht, ... ), kruuje (Lutterade), krūūjə (Heerlen, ... ), kröjə (Maastricht), WLD  kreuije (Itteren), kruien (Zonhoven, ... ), kruijə (Maastricht), kruje (Venlo), kruju (Brunssum), krujə (Wijnandsrade), kruu-je (Schaesberg), kruuje (Schinnen, ... ), kruujə (Grathem, ... ), kruutje (Posterholt), krūūje (Schimmert), krūūjə (Venlo), krŭŭjə (Sweikhuizen, ... ), kréújen (Born), kəröjə (Maastricht), WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)  krŭŭjə (Haelen), ± WLD  kró‧jje (Weert), kruiderij: kruiderijj (Maastricht), Dao mote get kruiderije bijj zien, anders is ¯t te flaw  kruiderijj (Maastricht), kunsel: kunsel (Houthalen), soepgroente: eigen spellingsysteem  sôpgreunte (Geleen), WLD  soepgreunte (Gulpen, ... ), specerij: specerij (Voerendaal), speeserij (Genk), ideosyncr.  speceriej (Sittard), WBD/WLD  specerie (Ophoven), WLD  sjpeceriej (Mheer), specerijen: specerije (Oirlo), speesserije (Hoeselt), eigen spellingsysteem  speceri-jje (Meerlo), WBD/WLD  spēseri-je (As), specerijkruid: specerie kroet (Montfort), toekruid: WLD  tŏĕkrōēt (Venlo) aromatische kruiden || De kruiden die bij de bereiding bij groente of vlees gevoegd worden om de smaak van het gerecht te verbeteren, in het algemeen (kruid, toekruid, specerij). [N 82 (1981)] || geheel van specerijen || Gewürz, specerij || Hoe noemt u: een kruid dat bij andere groenten gedaan wordt om de smaak te verbeteren (specerijplant, toekruid) [N 71 (1975)] || kruiden || kruiden voor in de balkenbrij || kruiderij || specerij || specerijen III-2-3
kruidenier grutter: Van Dale: grutter, 2. winkelier in gort, meel, erwten; ook overdr. in pejorat. zin zoals kruidenier; 3. (gew.) koopman in oudroest, grutboer.  grutter (Venray), korte waar: [=product?, rk]  korte waar (Ittervoort), kramer: kraimer (Neer), kramer (Neer), kriemer (Maasbree), kriëmer (Maasbree), krīēëmər (Nieuwenhagen), kruidenier: kraidenier (Oirlo), kroedeneer (Reuver), krudeniër (Echt/Gebroek), krui-jə-neer (Maastricht), kruideneer (As, ... ), kruidenēēr (Schimmert), kruidenier (Eys, ... ), kruidéneer (Blerick), kruieneer (Maastricht), kruijeneer (Maastricht, ... ), kruijəneer (Maastricht, ... ), kruiënier (Eksel), krujeneer (Ophoven), krujəneer (Maastricht), kruudeneer (Thorn), kruujeneer (Posterholt), kruujenier (Horst), kruujəneer (Roermond), krūūdəneer (Venlo), kröjəneer (Maastricht), neringdoende: Van Dale: neringdoende, winkelier, kleinhandelaar.  kleine neringdoondje (Herten (bij Roermond)), naeringdoondje (Maasbracht), winkelier: een winkelier (Kuringen), ene winkeleer (Geleen), lévəsmiddələ-winkəleer (Kapel-in-t-Zand), wēēnkelīēr (Gennep), winkeleer (As, ... ), winkeleër (Waubach), winkelier (Eigenbilzen, ... ), winkelleer (Posterholt, ... ), winkelèèr (Guttecoven), winkeléér (Doenrade), winkuleĕr (Brunssum), winkəleer (Epen, ... ), winkəlēēr (Beesel), winkəlīēr (Meijel), winkəlleer (Grevenbicht/Papenhoven), ⁄n winkelier (Bilzen), ⁄ne winkeleer (Klimmen), doffe e wordt als ¯ aangegeven  wink’leer (Bocholt), m.  we.ŋkəl‧ēər (Eys), winkelierster: winkelierster (Overpelt), geen afgeleid woord van bedienen  winkelierster (Meeuwen), winkelkerel: weenkelkél (Castenray), winkelvrouwmens: weenkelvrowmeens (Castenray) een winkelier, kleine handelaar in koffie, thee, rijst, meel, zout, zeep, gedroogde vruchten, specerijen enz. [kruidenier, epicier, komenij] [N 89 (1982)] || Iemand in een winkel bedienen. [ZND 35 (1941)] || Noem het (dialect)woord voor: een kleine zelfstandige? [middenstander] [N 102 (1998)] III-3-1
kruidenjenever bes: bēͅs (Gennep, ... ), bessen: besse (Sittard), besse  bessə (Meijel), bessen-schnaps: bessensjnaps (Stein), bessenjenever: bessejenever (Hoensbroek), bèssə-sjnéévər (Heel), bêssezjeneiver (Bilzen), bessenjenever  bessə zjəneevər (Meijel), bittere: beͅttərə (Riksingen), bitter (Oirsbeek), bittere (Castenray, ... ), bittərə (Gennep, ... ), Gaef mich maar ne bittere Ver hadde-n-e paar bitterkes gedrónke  bittere (Roermond), bittertje: bitterke (Venray), bittersjə (Kerkrade), boerenjongen: boere jonge (Eys), boerenjongens: boere-jonges (?) (Montfort), boerejonges (Gulpen, ... ), boērejònges (Castenray, ... ), boore jónges (Sevenum), boerenmietjes: boere-mietjes(?) (Montfort), bonenkamp: boënekamp (Venlo), boënəkamp (Venlo), boxmeerse: bestaande uit anisette en brandewijn of jenever en enkele druppels bruine pommeransbitter  bòksmérse (Castenray, ... ), citroentje: citroentje (Sevenum), drankje: drengske (Susteren), drupje: drupke (Vlodrop), drupje voor de maag: dröpkə veur de maog (Caberg), els: aels (Echt/Gebroek, ... ), aëls (Lutterade), āēls (Klimmen), els (Caberg, ... ), els(?) (Gulpen), eéls (Schimmert), äels (Geulle, ... ), èls (Wijlre), èèls (Valkenburg), éls (Valkenburg), ééls (Beek, ... ), êêls (Heerlen), gestookt volgens geheim recept onder toevoeging vaneen aftreksel van de bittere alsemplant (een Limburgse specialiteit  aels (Sittard), tevens merknaam  èèəls (Amstenrade), elsbitter: met alsem  aelsbitter (Nunhem), soort brandewijn gestookt volgens geheim recept onder toevoeging van aftreksek van alsemplant. Een Limburgse specialiteit  aelsbitter (Altweert, ... ), soort brandewijn gestookt volgens geheim recept onder toevoeging van aftreksel van alsemplant. Een Limburgse specialiteit  aelsbitter (Laar, ... ), elsdrupje: elsdröpke (Tegelen), elsje: aelske (Beek, ... ), elske (Castenray, ... ), elskə (Maastricht, ... ), eèlske (Heerlerbaan/Kaumer), ēīlske (Amby), èlske (Doenrade, ... ), èlskə (Simpelveld), èèlske (Buggenum), èèlskə (Hunsel, ... ), éélskö (Stevensweert), éélskə (Asselt, ... ), ééəlskə (Nuth/Aalbeek), beeker els  éélskə (Horn), Els: in een jonge klare werd bitterke genoemd  elske (Castenray, ... ), limburgse drank waar alsem (bepaald kruit ) in zit  eejlskə (Maastricht), foezel: foezəl (Tegelen), likeurtje van aardappelen  foessel (Meijel), gekruide jenever: gekruujdə zjeneevər (Moorveld (Waalsen), ... ), jenever: jenever (Schimmert), jonge: jonge (Waubach), jonge klare: jong klaore (Born), katsje: meestal Cats elixer  ketske (Venlo), kersen op brandewijn: keersə op branjəwīēn (Kapel-in-t-Zand), kruidenbitter: kruidebitter (Nieuwenhagen), kruujebitter (Maasniel, ... ), krūūjəbitter (Heythuysen), kruidendrank: kroededrank (Guttecoven), kruidenjenever: krōjesjenaever (Weert), kruide jenever (Blerick), kruidejenever (Blerick), kruiden jenever (Montfort), kruidenjenever (Ittervoort, ... ), kruije-zjenever (Maastricht), kruijesjeneever (Itteren), kruijezjenever (Maastricht, ... ), krujesjenever (Lutterade), kruuje jenever (Hoensbroek), kruijejenever  kruijə zjəneevər (Meijel), kruidenschnaps: krūūjesjnaps (Stein), krūūjəsjnaps (Susteren), krŭŭje snaps (Horst), likeur: veelal gezoete sterke drank  likeïr (Bilzen), maagbitter: maagbitter (Echt/Gebroek), miemelenbitter: miemelebitter (Rimburg), miemmelebitter (Kerkrade), mīēmelebitter (Nieuwenhagen), miemmelenbittere: miemmelebittere (Simpelveld), muskus: muskus (Thorn), oude klare: aawə klaorə (Meijel), pop: pop (Pey), wacholder: wa’cholder (Bleijerheide, ... ), jeneverbes  wa’chelter (Bleijerheide, ... ), wacholderwater: wáchelewater (Castenray, ... ), zwarte miemerten op bessensap: zwarte bessen  zjwartə miemərtə op branjewīēn (Kapel-in-t-Zand) aalbessenjenever || bessenjenever || bitterborreltje || bittertje || borrel oude jenever met een paar druppels pommeransbitter || borreltje || brandewijn; Hoe noemt U: Sterk alcoholische drank, gestookt uit wijn of graan (brandewijn, snevel, franse) [N 80 (1980)] || elsebitter || jenever [ZND 01u (1924)] || jenever met kruiden [N 80 (1980)] || jenever, getrokken van de jeneverbes || jenever; Hoe noemt U: Sterk alcoholische drank bereid uit moutwijn waaraan bij de distillatie jeneverbessen zijn toegevoegd, die er het aroma aan verlenen (snevel, babbelwater, jandoedel, knevelwas, kwak, sjenevel, jenever, klare, snaps) [N 80 (1980)] || jonge jenever met kruidenbitter vermengd || kruidenjenever; Hoe noemt U: Jenever met kruiden (pop) [N 80 (1980)] || likeur || rozijnen op brandewijn || soort jenever || sterk alcoholische drank bereid uit moutwijn waaraan jeneverbessen zijn toegevoegd (jenever klare snaps e.d.) [N 80 (1980)] || sterke drank van alsemknoppen getrokken op jenever III-2-3
kruidenpannenkoek kruidekoek: met kruiden in  kroetekook (Neeroeteren), kruidkoek: krautkoek (Bilzen), chicoreikoek  kroadkoek (Kuringen), gebakken met bladeren van pisbloemen  kruoͅdkoek (Hechtel), koek met kruiden  krutkuk (Neerpelt), kruid  krowwedkôk (Kermt), kruidkoek  krodkoek (Zolder), krou-edkoek (Sint-Lambrechts-Herk), krowedkoek (Heusden), krytkōk (Genk), met allerlei kruiden  krutkuk (Neerpelt), met groene kruiden bereid in ons dialect cichoreisalade  krø̄ətkuk (Hasselt), met kruid  kroetkoek (Hamont), pannekoek met kruiden  krōͅtkuk (Herk-de-Stad), struif met paardebloemenbladeren in  krèdkoek (Lommel) pannenkoek [ZND 40 (1942)] III-2-3