e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
krom buigen dubbelgaan: døbǝljūǝ (Kelmis) Gezegd van de rand van een schop. [monogr.] II-4
krom, met bochten beug: (= meervoud; enkelvoud: baog).  béùg (Melick), draais: ⁄ne waeg mit väöl driës (Klimmen), emmetje: emmeke (Maastricht), gebogen: geboage(n) (Schinveld), hobbelig: hoebelig (Vijlen), kleine sikkel: kleine sikkel (Lottum), krom: kroemp (Einighausen, ... ), kroeomp (Neeritter), krom (Bergen, ... ), kromme (Vlodrop), kromme knieë (Lottum), kromp (Amby, ... ), kroom (Horst, ... ), kroomp (Amby, ... ), kroŏmp (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), kroÚmp (Klimmen), kroëmp (Panningen, ... ), krō.m (Eys), krōēmp (Nieuwstadt), krōm (Eys, ... ), krōmp (Geulle, ... ), krōōm.p (Maastricht), krōōmp (Maastricht), krŏĕmp (Loksbergen, ... ), krŏm (Heijen), krŏmp (Beesel, ... ), krŏŏm (Afferden, ... ), krŏŏmp (Baexem, ... ), kro͂mp (Puth, ... ), krump (Bingelrade, ... ), krŭmp (Herten (bij Roermond), ... ), kròm (Waubach), kròmp (Broeksittard, ... ), kròàmp (Doenrade), kròòmp (Posterholt), króm (Gennep, ... ), króm(p) (As, ... ), krómp (Berg-en-Terblijt, ... ), krôēmp (Guttecoven), krôm (Oirlo), krômp (Ell, ... ), krôomp (Roermond, ... ), krömp (Diepenbeek, ... ), krùmp (Urmond), zoe kroemp as en ak (Sint-Truiden), ( Het tweede schaaltje op het woord kromp: kan helaas niet worden gemaakt).  krŏmp (Buggenum), (half lange klinker).  kromp (Schaesberg), (o bijna oo).  kromp (Venlo), (o. u kort).  kroĕmp (Posterholt), (zoo kromp wie ing zieke?, inne kromme boon).  kromp (Heerlen), dof  krom (Heijen), heel kort  krŏŏm (Gennep), oo kort  krŏŏm (Well), Opm. v.d. invuller: ligt tussen o en oe in.  kromp (Weert), ps. niet omgespeld!  krŏm (Schinveld), kromming: krumming (Montfort), kronkelend: krónkelend (As), kronkelig: kronkelich (Beesel), scheef: scheef (Waubach), schjeef (Nieuwenhagen), sjeef (Bleijerheide, ... ), sjeif (Klimmen), zoe scheif as en ak (Sint-Truiden) afwijkend van een rechte lijn met een of meer bochten [krom, kromp, slom] [N 91 (1982)] || krom [SGV (1914)] || krom (kromp, slom) [DC 35 (1963)] || zo krom (scheef) als een hak III-4-4
kromme boom schrankel: schrankel = krom  schrankel (Valkenburg) misgroeide boom of plant III-4-3
kromme lat borstlat: bōrslat (Maastricht), broekelat: brōkǝlat (Ransdaal), kantlat: kanjtjlat (Echt), kraaglat: krāxlat (Montzen), kromme: kromme (Genk), kromme broeklat: kromǝ brōklat (Lanaken), kromme lat: krom lat (Horst, ... ), krum lat (Bilzen), krōm lat (Meijel), krǫmǝ lat (Venlo), lat: lat (As, ... ), lats (Bleijerheide), naaisterslat: nē̜štǝslat (Lutterade), pistolet: pistolęt (Hopmaal), reverslat: rǝvē̜rslat (Eijsden), scheve lat: šēf lat (Doenrade) Een gebogen lat die men gebruikt bij het tekenen en uitmeten van het patroon. Deze moet zo gebogen zijn dat daarlangs kanten van schoot en revers gemakkelijk getrokken worden. De lat is bij voorkeur gemaakt van een niet splinterende houtsoort (Gerritse, pag. 19). Zie afb. 4. [N 59, 3b] II-7
kromme leest gezwenkte leest: gǝzweŋkdǝ lęjst (Maasbree), kromme leest: kromǝ lest (Milsbeek), kromǝ lę̄s (Bleijerheide) De leest die verschillend is voor de linker- en de rechtervoet. Deze is de opvolger van de rechte leest die zowel voor een linker- als voor een rechterschoen wordt gebruikt. Deze laatste raakte in onbruik sinds de jaren tachtig van de negentiende eeuw. Zie afb. 12. [N 60, 185c] II-10
kromme schroodbeitel hoofdbeitel: hōf˱bęjtǝl (Herten), kromme ritsbeitel: kromǝ rets˱bęjtǝl (Klimmen  [(wordt gebruikt daar waar men met de rechte beitel niet bij kan)]  ), kromme schroodbeitel: kromǝ šrǫt˱bētǝl (Heerlen), reurenbeitel: rø̜ǝrǝbēsǝl (Spekholzerheide), ronde schroodbeitel: roŋǝ šrǫt˱bēsǝl (Simpelveld), schroodbeitel: sxrūt˱bęjtǝl (Bevingen), šrōt˱bęjtǝl (Rothem), šrǫt˱bęjtǝl (Wijnandsrade), stansbeitel: stans˱bęjtǝl (Montfort) Schroodbeitel waarvan het werkvlak gebogen is. De kromme schroodbeitel wordt volgens Van der Wal (pag. 76) gebruikt als draagvlak bij het smeden van scherp overgewerkte profielen. Zie ook afb. 21. [N 33, 117] II-11
krommen buigen: beuge(n) (Schinveld), bĕŭge?? (Epen), buige (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), buige(n) (Obbicht), kringelen: kringele (Klimmen), krungele (Schimmert), krom maken: kromp maake (Heel), kromp make (Helden/Everlo), kroŏmp (Grevenbicht/Papenhoven), (De wIeg krump. tt. krumde. vt.).  kromp maake (Stevensweert), krom trekken: ich kromp trekke (Helden/Everlo), kromp trèkke (Beegden), krommelen: krum-me-le (Vijlen), krummele (Oirsbeek, ... ), krŭmmele (Eys), krömmele (Mechelen), krommen: de weg kromt (Blitterswijck), krome (Leunen), kromme (Arcen, ... ), krōmme (Meerlo), krŏmme (Buggenum, ... ), krŏmmen (Nederweert), krŏŏmme (Afferden, ... ), krŏŏmmen (Reuver), krumme (Baarlo, ... ), krumme(n) (Schinveld), krummə (Swalmen), krumpe (Dieteren, ... ), krum⁄me (Bleijerheide, ... ), krūmme (Amby), krŭmme (Herten (bij Roermond), ... ), krŭmpe (Heer, ... ), kròmme (Asenray/Maalbroek, ... ), krömme (Borgharen, ... ), (He krume zich va n de pièn).  krŭmme (Einighausen), (hä krummelde zich van de pieng).  krumme (Heerlen), (korte u)  de weg krŭmp (Stevensweert), (van pijn).  krŭmmen (Posterholt), dof  krommen (Heijen), heel kort  krŏŏmme (Gennep), zich draaien: de weg drejt zich (Blitterswijck), zich krommen: zich krumme (Lottum), zich krŭmme(n) (Guttecoven) krommen [SGV (1914)] || loopt krom [SGV (1914)] III-4-4
krommen, ombuigen ???: knoe-esj (Vijlen), buigen: b"gə (Ingber), baeige (Zutendaal, ... ), beege (Bilzen), beuge (Eys, ... ), beugen (Hoeselt), beugu (Brunssum), beugə (Amstenrade, ... ), beuhge (Waubach), beuje (Kerkrade), bĕŭge (Epen), biegen (Maaseik, ... ), boejgə (Maastricht), boige (Kanne), bui.gə (Kelpen), buichə (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), buige (Beek, ... ), buigen (Born, ... ), buigge (Amby), buigë (Lanklaar), buigö (Stevensweert), buigə (Beesel, ... ), buigən (Urmond), buuege (Venray), buugen (Meijel), buujge (Meijel), buuëge (Meerlo, ... ), buïge (Weert), būūge (Sevenum), būūgə (Gennep, ... ), bŭige (Schimmert), bŭŭge (Sevenum), byəgən (Zonhoven), bèjge (As), bèèjgə (Vlijtingen), bége (Bilzen), böge (Hoeselt), bögen (Hoeselt), bööge (Mheer), bø:gə (Aalst-bij-St.-Truiden), bøgə (Montzen), bøjgen (Kinrooi), bûige (Gronsveld), bə:ge (Gulpen), bəəgə (Loksbergen), bɛigə (Meeuwen), gəbūūgə (Opglabbeek), iets dak kromp is, heet ne gebogen vorm (Peer), B.v. `n éé.zer ~.  bèè.ge (Hasselt), e van met  bèige(n) (Eigenbilzen), i.e. buigen.  beege (Bilzen), {ai = Dt. ei van dein).  baigen (Eigenbilzen), bukken: (doen) boekke (Bilzen), boe-ke (Nunhem), boeke (Melick), boek’tich (s-Gravenvoeren), bukke (Vaals), bukkə (Leopoldsburg), bókkə (Grevenbicht/Papenhoven), bøkke (Venlo), bùùke (Noorbeek, ... ), Ook: bóke.  bokke (Montfort), doorbuigen: doorbuigə (Maastricht), draaien: draaien (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), draeje (Weert), draije (Neer), dreije (Blerick), drejen (Zolder), drejje (Bree, ... ), dreye (Caberg), drīēënə (Nieuwenhagen), drèijö (Stevensweert), drèjə (Montfort), kringelen: WNT: kringelen, Tal van kringen vormen, zich herhaaldelijk rondbuigen.  krungele (Klimmen, ... ), krom (bn.): kromp (Kesseleik, ... ), krŏŏmp (Thorn), kròmp (Stein), krom buigen: kromp buige (Bree), kroomp buige (Maastricht), krŏŏmp buige (Grevenbicht/Papenhoven), krom gaan staan: krômp gón stooën (Eksel), krom maken: kroem moaken (Genk), kroemp make (Maaseik), kroemp maken (Opglabbeek), kroemp moake (Val-Meer), krom maken (Lommel), krom(p) maken (Alken), kromp maake (Bocholt, ... ), kromp make (Kinrooi, ... ), kromp maken (Achel), kromp maoke (Jeuk), kromp moake (Eigenbilzen, ... ), kromp mōͅkə (Sint-Truiden), kroo-mp mâ-ke (Wellen), kroomp make (Maastricht), kroomp maken (Hechtel), kroomp maoke (Kanne), krōmp make (Neeroeteren, ... ), krump mo`ən (Tessenderlo), kròmp maa.ke (Zolder), kròmp make (Boorsem), krômp maken (Eksel, ... ), krômpmake (Herten (bij Roermond)), krômpmaken (Maaseik), tr  kromp make (Helden/Everlo), krom trekken: kromp trekken (Lauw), krômp trèkke (Beegden), intr  kromp trekke (Helden/Everlo), krom worden: kroomp wjaertə (Kermt), krommelen: krumelle (s-Gravenvoeren, ... ), krummele (Oirsbeek, ... ), krŭmmele (Eys), krömele (Montzen), krömmele (Mechelen), krøͅmələ (Eys), krommen: kro:mə (Opgrimbie), kroemme (Bilzen, ... ), krom (Kerkhoven), krome (Leunen), kromme (Arcen, ... ), krommen (As, ... ), krommə (Swalmen, ... ), kromə (Beringen), kroomme (Meterik, ... ), kroommə (Heel), krōmme (Meerlo, ... ), krōōēmmen (Elen), krŏmme (Buggenum, ... ), krŏŏmme (Afferden, ... ), krŏŏmmen (Reuver), krumme (Baarlo, ... ), krumpe (Dieteren, ... ), krūmme (Amby), krŭmme (Herten (bij Roermond)), krŭmpe (Heer, ... ), kròmme (Asenray/Maalbroek, ... ), kròmmə (Venlo), krómme (Hunsel), kröme (Montzen), krömme (Borgharen, ... ), krömmə (Brunssum), krùmme (Sittard), krúmme (Amby), zich krumme (Brunssum, ... ), zich krŭmme (Guttecoven), #NAME?  krŭmmen (Posterholt), Hê krump zich van de pien  krŭmme (Einighausen), Ook: kromme.  krumme (Berg-en-Terblijt), ombuigen: ambuigen (Echt/Gebroek), eum böge (Hoeselt), eumbeuge (Hoepertingen), imbeege (Bilzen), imbèige(n) (Eigenbilzen), imbèjge (Eigenbilzen), oembuigen (Laak), ombeege (Genk), ombeuge (Brunssum, ... ), omboige (Kanne), ombuige (Beesel, ... ), ombuige(n) (Maaseik), ombuigen (Horn, ... ), oombuigen (Sint-Odiliënberg), ŏambuige (Guttecoven), ŏĕmbuige (Posterholt, ... ), ŏmbuige (Buggenum, ... ), ŏŏmbeuge (Vijlen), ŏŏmbuige (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), ŏŏmbuigen (Reuver), umbeuege (Blitterswijck), umbeuge (Heerlen, ... ), umbeugen (Epen, ... ), umbeuigə (Swalmen), umbugen (Heijen), umbugge (s-Gravenvoeren), umbuige (Baarlo, ... ), umbuigen (Amby, ... ), umbuuege (Lottum), umbuuige (Venray), umbuuəge (Sevenum), umbuëge (Afferden, ... ), umbuəge (Arcen, ... ), umbö.uge (Merselo), umböge (Gulpen), umböige (Meerlo), umböuge (Mechelen), umbúge (Meterik), ŭmbeuge (Eys), ŭmbugen (Gennep), ŭmbuige (Heer, ... ), ŭmbuuge (Swolgen), ŭmbuujge (Well), òembuige (Bocholt), òmbuige (Asenray/Maalbroek, ... ), ômbuige (Beegden, ... ), ömbuige (Maasbree, ... ), ømbuige (Einighausen), ømbəgə (Montzen), ùmbuige (Broeksittard, ... ), ümbuege (Houthalen), omdraaien: omdrajen (Neeroeteren), úmdrêejë (Tongeren), omkrullen: omkroelə (Rekem), omplooien: emploeiwjen (Jeuk), implojje (Bilzen), omploeje (Maaseik), omploejen (Sint-Truiden), omploeëje (Kinrooi), omploeën (Tessenderlo), omplojje (Gors-Opleeuw), omplooie (Kerkhoven), omplooien (Alken, ... ), omplujen (Bree), ompluuje (Reppel), umploe:je (Kaulille), umploeëje (Rekem), umplooie (Tongeren), umplooien (Eksel), umploojen (Eksel), òemploeje (Bocholt), ömplojje (Borgloon), ömplooje (Val-Meer), ùmploië (Hoeselt), omvouwen: umvaan (Hechtel), plooien: ploe:je (Kaulille), ploeie (Zutendaal), ploeje (Kanne), ploejen (Achel, ... ), ploje (Vliermaal), plojje (Bilzen, ... ), plooie (Tongeren, ... ), plooien (Alken, ... ), plooien en buigen diejet ne mins z’n hieje leven lang (Peer), plooje (Val-Meer), ploojen (Eksel), pluuje (Kinrooi), pluwe (Loksbergen), rondplooien: róndplōēje (As), spannen: sjpanne (Geleen) krommen [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m] || Krommen: een kromme gebogen vorm doen aannemen (krommen, buigen, draaien, krom maken) [N 108 (2001)] || Krommen: een kromme, gebogen vorm doen aannemen (krommen, buigen, draaien). [N 84 (1981)] || ombuigen [SGV (1914)] || Ombuigen: een andere richting geven (ombuigen, (om)plooien) [N 108 (2001)] III-1-2
krompasser beenpasser: bēnpɛsǝr (Jeuk), buigpasser: bø̜jxpasǝr (Heel), buitenpassel: būtǝpɛsǝl (Helden, ... ), buitenpasser: buitenpasser (Leopoldsburg), būtǝpasǝr (Herten, ... ), būtǝpɛsǝr (Stokkem), bǫwtǝnpasǝr (Houthalen), calice-passer: kalespasǝr (Tessenderlo), dikke passer: dekǝ pasǝr (Zonhoven), diktecirkel: dektǝtserkǝl (Spekholzerheide), diktepasser: dektǝpɛsǝr (Eigenbilzen, ... ), enkele kromcirkel: ęŋkǝlǝ kromtserkǝl (Spekholzerheide), gatpasser: gǭtpɛstǝr (Bevingen), klempasser: klɛmpasǝr (Tegelen), kromme passer: krom pęsǝr (Well), kromǝ pasǝr (Mechelen, ... ), kromǝ pɛsǝr (Limbricht, ... ), krum ~ (Oirsbeek), krǫmǝ ~ (Doenrade), krompasser: krompasǝr (Eygelshoven, ... ), kromppasǝr (Reuver), krompɛsǝr (Groot Genhout, ... ), krǫmpasǝr (Meerlo), krǫmppasǝr (Heerlen), krǫmpɛsǝr (Heijen), maatpasser: mǭtpasǝr (Posterholt), meetpasser: mē̜tpasǝr (Venlo), naafpasser: nāfpɛsǝr (Mechelen), passer: pɛsǝr (Echt, ... ), ronde passer: rǫndǝ pɛsǝr (Middelaar), rondpasser: rontpɛsǝr (Klimmen), roŋkpasǝr (Bleijerheide), vandiktepasser: vandektjǝpɛsǝr (Neeritter), vandektǝpɛstǝr (Bilzen), vandiktepasser (Dilsen, ... ), vandiktǝpasǝr (Montfort), verdikpasser: vǝrdekpasǝr (Loksbergen, ... ), verdiktemaat: vǝrdiktǝmǭt (Montfort), verdiktepasser: vǝrdekpɛstǝr (Bilzen  [(ouder dan de vandiktepasser)]  ), vǝrdekpɛsǝr (Maastricht) Passer met gebogen benen en stompe punten die dient om bolvormige en onregelmatige vormen op te meten. De wagenmaker bijvoorbeeld gebruikt de krompasser bij het draaien van wielnaven. Hij meet er de doorsnede van de naven mee op. Zie ook afb. 109. In Bilzen (Q 83) werden met de verdiktepasser de spijlen van trapleuningen nagemeten. Die werden balusters (baløstǝrs) genoemd. Zie ook het lemma ɛbalusterɛ in Wld II.9, pag. 152.' [N 53, 193b-c; N G, 16a] || Passer met kromme benen waarmee de dikte van voorwerpen kan worden gemeten. Er bestaan twee uitvoeringen van de krompasser: één met veer en stelschroef en één met een scharnierpunt dat voldoende stroef is om de twee benen, na het uitzetten van de vereiste afmeting, in die stand vast te houden. De benen van de krompasser met stelschroef kunnen met een kartelmoer worden gefixeerd. Zie ook afb. 82. [N 33, 252c; N 64, 80b; N 66, 1b] II-11, II-12
kroon haspel: haspǝl (Venlo), kroon: eͅnə krūn (Kerkrade), kroen (Maastricht), kroͅun (Borgloon), kroͅwn (Veulen), krun (Helchteren), kruwn (Meldert), kruən (Loksbergen), krū[ə}n (As, ... ), krūn (Eksel, ... ), krūən (Hasselt, ... ), kru‧ə.n (Montzen), kru‧ən (Eupen), kryn (Opglabbeek), nə kruən (Kwaadmechelen, ... ), ən kroun (Heers), ən krōn (Berg, ... ), ən kroͅun (Bilzen), ən krun (Houthalen, ... ), ən kruwən (Beverlo), ən krūn (Bree, ... ), ən krūən (Herk-de-Stad, ... ), ənə kroun (Hoepertingen), ənə krōn (Tongeren, ... ), kroontje: krī[ə}nkə (As, ... ), kroontje (Bree), kru[i}nkə (Loksbergen), kry(3)̄[ə}nkə (Bocholt, ... ) een kroon [ZND A2 (1940sq)] || kroon [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || Soort haspel op een spil die dient om er een streng inslaggaren op te hangen bij het spoelen. Zie ook afb. 63. [N 39, 102a] II-7, III-3-1