e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kraagschroef houtschroef: hōtsšruf (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Maurits]), hōtšruf (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), hōtšrūǝf (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Domaniale]), hǫwtšruf (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), kraagschroef: krāxsxruf (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), scheenschroeven: šenšrūvǝ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), schenenbout: šenǝbōts (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Maurits]), spoorschroef: špoaršruf (Stein  [(Maurits)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), telefoonbout: tēlǝfōnbǫwt (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Laura, Julia]), tǝlǝfōnbōt (Heerlen  [(Emma)]   [Willem-Sophia]), tire-fond: terfõ̜ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Maurits]), tifõ̜ (Zonhoven [Domaniale]), tire-fond (Eisden  [(Eisden)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), tirfon (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ...  [Winterslag, Waterschei]), tirlǝfǫŋ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale]), tiruf˙ǫn (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale]), tirǝfoŋ (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), tirǝfō (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), tirǝfōn (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Wilhelmina]  [Eisden]  [Julia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), tirǝfǫŋ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Laura, Julia]), tire-fondbout: terǝfōnbǫwt (Thorn  [(Maurits)]   [Emma]), tirǝfōnbōt (Heerlen  [(Emma)]   [Emma]), tire-fondschroef: tirǝfǫnšruf (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]) Grote houtschroef waarvan het bovengedeelte de railvoet op de dwarsligger houdt. Het woordtype "telefoonbout" uit Q 113 en Q 121b voor respektievelijk de mijnen Emma en Willem-Sophia is een volksetymologische verbastering van "tire-fondbout". [N 95, 712; Vwo 453; Vwo 784] II-5
kraagsteen aanzetsteen: ānzętstęjn (Leuken, ... ), console: kǫnsol (Houthalen), draagsteen: drāxstęjn (Uikhoven), drāxštęjn (Tegelen), hamerstuk: hāmǝrštøk (Haler, ... ), hardsteen: ha.rtstęjn (Maasbree), hoeksteen: hukstējǝn (Genk), hōkštęjn (Schimmert), kussen: kø̜sǝn (Lozen), kęsǝ (Meeuwen), lagersteen: lāgǝrštē (Eys), lājǝrštē (Kerkrade), oplegging: ǫplęgeŋ (Maastricht), opligger: ǫpleqǝr (Montfort), opligging: ǫpliqeŋ (Klimmen), slaper: šlǭpǝr (Ulestraten), slof: slǫf (Lommel, ... ), sluitsteen: šlȳtštęjn (Rothem), steunsteen: stø̄nstijǝn (Tessenderlo), stø̄nstęjn (Neeritter  [(meestal Naamse steen)]  ), verstevingssteen: vǝrstēveŋsstęjn (Bree) Een in de muur gemetselde, uitstekende steen waarop het uiteinde van de latei rust. [N 32, 15c; monogr.] II-9
kraai kraai: krɛ̄ (Zonhoven) kraai III-4-1
kraaien, gezegd van de haan hanengekraai: hānǝgǝkręi̯ (Venlo), hanenschrei: hānǝšręi̯ (Klimmen, ... ), hanenzang: hānǝnzaŋk (Margraten), kaken: kē̜kǝ (Hoeselt), kicheriki: kicheriki (Eupen), kraaien: krii̯ǝ (Margraten, ... ), krii̯ǝnǝ (Epen, ... ), krinǝ (Bocholtz, ... ), krię (Ransdaal), kriǝ (Eupen, ... ), kriǝi̯ǝ (Ulestraten), kriǝnǝ (Bleijerheide, ... ), kroaǝ (Heerlerheide), krāi̯ǝ (Halen), krān (Hasselt), krē (Sittard), krēi̯ǝ (Kwaadmechelen, ... ), krēǝ (Heerlerheide, ... ), krē̜ (Rosmeer, ... ), krē̜i̯ǝ (Castenray, ... ), krē̜i̯ǝn (Hamont), krē̜n (Hasselt, ... ), krē̜ǝ (Kermt, ... ), kręi̯ǝ (Achel, ... ), krī.nǝ (Waubach), krīi̯ǝ (Noorbeek, ... ), krīnǝ (Bocholtz), krīǝ (Oirsbeek, ... ), krīǝnǝ (Hoensbroek), krǫi̯ǝ (Sint-Truiden), krǭi̯ǝ (Berverlo, ... ), krɛi̯ǝ (Baexem, ... ), krɛi̯ǝn (Lommel), krɛ̄i̯ǝ (Haelen, ... ), krẽ̜ (Borgloon), kukelekuuk: kø̄kǝlǝkø̄k (Echt), kukelen: kȳkǝlǝ (Hoeselt), kukeluken: køkǝløkn (Diepenbeek), roepen: rōpǝ (Opglabbeek), schreeuwen: šrīǝwǝ (Herten), zingen: zei̯ŋǝ (Hoepertingen), zeŋǝ (Beringen, ... ), zingen (Zolder), ziŋǝ (Wintershoven), zē̜i̯ŋǝ (Wellen), zē̜ŋǝ (Hasselt, ... ), zęi̯ŋǝ (Opheers), zęŋǝ (Gelinden, ... ) [N 19, 49; Vld.; monogr.] I-12
kraakbeen knapschenkel: knapschjinkel (Dieteren), knapsjenkel (Berg-aan-de-Maas, ... ), knapsjinkel (Obbicht), knapsjènkël (Lanklaar), knobbel: knoebel (Afferden), knoers/knors: knaors (Nunhem), knars (Opglabbeek), kneers (Maastricht), knirs (Boeket/Heisterstraat, ... ), kno`rs (Bree), knoe-esj (Kerkrade, ... ), knoech (Bocholtz), knoejsch (Heerlen), knoers (Afferden, ... ), knoersch (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), knoersj (Gronsveld, ... ), knoerz (Horst, ... ), knoesch (Heerlen, ... ), knoeschj (Heerlerheide), knoesj (Bocholtz, ... ), knoeš (Brunssum), knoewsch (Schaesberg), knoewz (Rimburg), knoeërsj (Gulpen), knoeësch (Mechelen), knoeësj (Klimmen), knoisj (Klimmen), knoo-asch (Epen), knooisj (Doenrade), knoors (Amby, ... ), knoorsch (Amby, ... ), knoorsj (Berg-en-Terblijt, ... ), knoorz (Kerensheide), knoos (Meers, ... ), knoosch (Lutterade, ... ), knoosche (Bingelrade), knoosj (Berg-aan-de-Maas, ... ), knorch (Wijk), knors (As, ... ), knorsch (Bunde), knorse (Stevensweert), knorsj (Maastricht, ... ), knorṣ (Maastricht), knos (Heel), knosch (Montzen, ... ), knosj (Ittervoort), knoêsj (Voerendaal), knoërs (Panningen, ... ), knoësch (Vrusschemig), knō.rs (Maastricht), knōasj(t) (Schinveld), knōesch (Eijsden), knōē-esj (Bleijerheide), knōē.rsj (Mechelen), knōē.sj (Waubach), knōērs (Oost-Maarland, ... ), knōēsj (Hoensbroek, ... ), knōēwsj (Eys), knōōērs (Elen), knōōrs (Baexem, ... ), knōōrsch (Schimmert), knōōsch (Schimmert), knōrz (Heerlerheide), knōͅ.rs (Opgrimbie), knōͅrs (Rekem), knōͅš (Welkenraedt), knŏĕrs (Meerlo, ... ), knŏĕrz (Blerick), knŏĕs (Leveroy), knŏrs (Steyl), knoͅ.š (Montzen), knoͅrs (Genk, ... ), knoͅš (Eupen), knu.rš (Rekem), knurs (Neerpelt, ... ), knurṣ (Mechelen-aan-de-Maas), knūrs (Lanklaar), knūrš (s-Gravenvoeren), knŭrs (Herten (bij Roermond)), knòrs (Thorn), knòrsj (Maastricht), knòs (Heel, ... ), knòòrsj (Posterholt), knó(r)s (Tungelroy), knórs (Boukoul, ... ), knós (Horn), knóés (Nieuwenhagen), knôrs (Beegden, ... ), knôs (Beegden, ... ), knôêrs (Panningen), knôêsj (Eygelshoven, ... ), knôôrs (Roermond), knôôsj (Klimmen), Ook wel knors.  knirs (Tungelroy), knoersbeen: knoosjbein (Guttecoven), knoerzel: knoerzel (Middelaar), knŏĕrzel (Ottersum), knoopbotje: knoepbutjes (Ottersum), knōōpbutje (Ottersum), knor: knar (Loksbergen), knoer (Maaseik), knoor (Echt/Gebroek), knor (Beringen, ... ), knorre (Stevensweert), knoͅr (Beverlo, ... ), knórre (Montfort), knorbeen: knorbieen (Oostham), knorrel: knorrel (Roermond), knorvel: knőrvel (Puth), knots: kno.ts (Hasselt), knots (Bommershoven, ... ), knōētsj (Ubachsberg), knoͅts (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), knuts (Kinrooi), knuətš (Vaals), kraakbeen: (krākbīən) (Paal), kraakbeen (Hasselt), kraakbei.n (Tegelen), kraakbein (Blerick, ... ), kraakbēēn (Griendtsveen), kraakbien (Heusden), kraakbijn (Eisden), krakbiən (Overpelt), krākbejn (Maastricht), kregbain (s-Herenelderen), kro:kbi.ən (Tessenderlo), kroakbein (Hoensbroek), krâkbēn (Riksingen), kraaksbeen: krŏksbeͅjn (Veulen), nekbeen: nakbéén (Oost-Maarland) knorpel, kraakbeen [ZND m] || kraakbeen [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND B1 (1940sq)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || kraakbeen (zacht been; Fr. cartillage) [ZND 01u (1924)] || kraakbeen [noerz, knorzel, knoezelbeen] [N 10a (1961)] III-1-1
kraal kantje: kɛntjǝ (Nieuwenhagen, ... ), krol: krǫl (Nieuwenhagen, ... ), omgebuigde rand: ømjǝbø̜x˱dǝ raŋk (Bleijerheide) Omgebogen rand of verdikking aan een metalen plaat. Met name dakgoten worden doorgaans van een kraal voorzien. Zie ook Wld II.9, pag. 176, afb. 84a. [N 64, 13b] II-11
kraalmachine krolbank: krǫlbaŋk (Stokkem), krolmachine: krǫlmašiŋ (Nieuwenhagen, ... ), krǫlmǝšeŋ (Stokkem) Machine voor het maken van omgebogen randen of verdikkingen aan een metalen plaat. [N 33, 254; N 64, 13a] II-11
kraalprofiel kraal: kral (Stein), krāl (Bleijerheide, ... ), krǭl (Ottersum) Houten lijst waarvan de dwarse doorsnede een halfbolvormig profiel vertoont. Zie ook afb. 154. [N 55, 156] II-12
kraaltjes bolletjes: böləkəs (Millen), bolletjes van paternoster  bilkəs (Veldwezelt), kerinkjes: [sic]  kɛ.riŋskəs (Meeuwen), kerntjes: [sic]  ki.ənkəs (Zutendaal), kleine kralen: klɛinə kralə (Gennep), korentjes: [sic]  k^ø:rkəs (Houthalen), kø.rəkəs (Koersel), kraaltjes: kra.lkəs (Eisden), krae.lkəs (Mechelen-aan-de-Maas), kralkəs (Bocholt), krelkəs (Baexem, ... ), kroͅ.ləkəs (Grote-Brogel), kroͅləkəs (Hechtel), krulʔjəs (Lommel), krêləkəs (Kaulille), krö.ləkəs (Peer, ... ), krö.əlkəs (Binderveld, ... ), krö.ələkəs (Muizen), krö:əlkəs (Jeuk), krölkəs (Meijel, ... ), kröləkəs (Eksel), krø.elkəs (Montenaken), krø.kəs (Heerlen), krø.əlkəs (Gingelom, ... ), krə.lkəs (Eygelshoven), krɛlkes (Mheer), krɛlkəs (Amby), KRɛLKəS (America), krɛlkəs (Amstenrade, ... ), krɛləkəs (Bergen, ... ), [sic]  krɛlkərə (Wahlwiller), kralen: kr^oͅ.lə (Overpelt), kra.lə (Neerpelt), kralə (Bocholtz, ... ), kroͅ.lə (Brustem), kroͅ.ələ (Duras, ... ), kru.lə (Sint-Truiden), kru:ələ (Nieuwerkerken, ... ), krɛlə (Wittem/Partei), kralen: echter meer van paternoster  kruulə (Rukkelingen-Loon), parelaars: [sic]  pɛrlas (Kerkrade), pɛrəla:s (Waubach), parelingen: pijaliŋə (Mal), pja.liŋə (Lauw), pjaliŋə (Vreren), pɛrleŋə (Aubel), parelingetjes: pe.rliŋskəs (Halen), pɛ.rliŋskis (Meldert), pɛ.rliŋskəs (Herk-de-Stad, ... ), parels: pi.alə (Gemmenich), pi.ərələ (s-Gravenvoeren), pi:rələ (Gronsveld), piilə (Hoeselt, ... ), pija.lə (Zepperen), piələ (Kelmis, ... ), pi’ja.lə (Hasselt), pja.lə (Heers, ... ), pja:lə (Hoepertingen, ... ), pjals (Schulen), pjalə (Diepenbeek, ... ), pɛrlə (Baelen, ... ), pɛrələ (Sint-Pieters-Voeren), jonger  pɛrlə (Montzen), pareltjes: p^ɛ.rəlkəs (Opglabbeek), pe.ərḷkəs (Zolder), pii.rḷkəs (Heusden), piḷkəs (Beverst), pioͅləkəs (Rijkhoven), piɛ.rlkəs (Heppen), pja.lkəs (Stevoort), pja.ləkəs (Kuringen), pja:lkəs (Alken, ... ), pjalkəs (Piringen, ... ), pjaləkəns (Zonhoven), pjaləkəs (Berg, ... ), pjelkəs (Hoepertingen, ... ), pjilkəs (Tongeren), pjêrel(ke) (Beverlo), pjɛ.lkəs (Gutshoven), pjɛ.rlkəs (Beringen, ... ), pjɛ.rəlkəs (Lummen), pjɛ:lkəs (Opheers), pɛ.ltsjərə (Vaals), pɛ.rlkəs (Paal), pɛ.rltjəs (Stevensvennen), pɛ.rḷʔjəs (Oostham), pɛ.rəlkəs (As, ... ), pɛrlkəs (Genk), pɛrlsjər (Raeren), pɛrlʔjəs (Kwaadmechelen), pɛrəlkəs (Bree), pɛrəltsjəs (Simpelveld), accent op eerstvolgende klinker  pj^ɛrəlksjəs (Moelingen), pareltje  bjaləkə (Rukkelingen-Loon), pareltjes  pialsjərə (Montzen), weinig gebr  pja.ləkəs (Wellen), tekeltjes: ti:kəlkəs (Vlijtingen), tekenen: ti:kənə (Eigenbilzen, ... ), verouderd, wordt nog meest gebruikt voor de paternosterbolletjes  ti:kənə (Millen), tekentjes: ti:kənsjəs (Zichen-Zussen-Bolder) Kraal(tje). || kraaltjes [RND] III-3-2
kraaltjes add.: parelsnoer collier (fr.): een parel van een halssnoer  ən bi.al van ənə kuljij (Rukkelingen-Loon), kraaltje: parelsnoer  krelkə (As), parel: parelsnoer  ən pɛ.əl (Montenaken) kraaltjes [RND] III-3-2