e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
legger achterkraag: aǝxtǝrkrāx (Schulen), blad: blāt (Horst, ... ), breuk van de kraag: bryǝk van dǝ krǭǝx (Eijsden), dik been: dik˱bī.n (Hasselt), gal: gal (Baarlo, ... ), jal (Bleijerheide), (mv)  galǝ (Nederweert, ... ), ijzerlegger: izǝrlē̜gǝr (Klimmen  [(wijst duidelijk op de ligging van de voorpoten op de hoefijzers)]  ), kraaglegger: krāxlęqǝr (Voerendaal), kraagomslag: krāxomšlāx (Ransdaal), lechter: lē̜xtǝr (Heel), lęxtǝr (Urmond), legger: lē̜gǝr (Herten, ... ), lęgǝr (Haelen, ... ), lęqǝr (Baexem, ... ), lɛgǝr (Berverlo, ... ), lig: lek (Valkenburg), lex (Genk), liggende kraag: leqǝndǝ krāx (Geleen), ligger: legǝr (Horn, ... ), lekǝr (Neeritter), leqǝr (Hoensbroek, ... ), ligǝr (Herk-de-Stad, ... ), lēgǝr (Urmond), (mv)  legǝrs (Stramproy), omslag: omslāx (Meeuwen), omval: omval (Genk), opener: ø̜̄pǝnǝr (Schulen), overkraag: īvǝrkrāq (As), pees verlamd: pees verlamd (Grevenbicht / Papenhoven), pees verrrekt: pēs vǝrękt (Ottersum), peesklap: pēsklap (Achel, ... ), pē̜sklap (Venlo), pezen geforceerd: pēzǝ gǝfērt (Bokrijk), plat stuk: plat štøk (Montzen), platte kraag: platǝ krāx (Bleijerheide, ... ), spierbolletjes: spīrbø̜lǝkǝs (Bocholt), stalbenen: štalbē̜i̯n (Sittard), stalknie: stalknie (Bergen), stalzwam: štolžwam (Klimmen  [(sponsachtige vochtophoping)]  ), štõ̜lšwam (Merkelbeek), tabaksbuil: tūbaksbūǝl (Sittard  [(vergelijking van het slijmbeursje met een tabakszak)]  ), waterknie: wǭtǝrkni (Haelen, ... ), zucht: zøxt (Haelen  [(waterzucht- of ophoping)]  , ... ), zwambuil: žwambȳl (Waubach) Een veel voorkomende zwelling of slijmbeursje van verschillende grootte aan de achterkant van de elleboog. Ze ontstaat door de druk van de kalkoenen der voorijzers op het gewricht, als het dier over een te kleine ligplaats beschikt en daardoor met de borst op de onder het lijf getrokken voeten ligt. De legger is een schoonheidsfout, die bij het lopen niet hindert maar wel pijnlijk kan zijn. [N 8, 32.1, 90d, 90f en 90g; monogr.] || Het liggend deel van een omvallende kraag. [N 59, 123b] I-9, II-7
legnest banst: bāst (Walsbets  [(oude mand)]  ), bocht: box (Beesel, ... ), boxt (Hegelsom, ... ), bō.xt (Helden, ... ), broednest: brø̄nęs (Geleen), eierbocht: ęi̯ǝrbox (Boekend, ... ), eierkorf: ē ̞i̯ǝrkø̜rǝf (Tongeren), eiernest: ęi̯ǝrnęs (Eygelshoven), ɛ ̝i̯ǝrnę.s (Tongeren), est: ęs (Boukoul, ... ), ęst (Baexem, ... ), hennenbocht: hęnǝn˱bōx (Velden), hennenkotje: hinǝkotjǝ (Ketsingen), hennennest: henǝnø̜st (Bree), henǝnē̜ ̞s (Maasmechelen), henǝnē̜ ̞st (Kermt), henǝnęi̯.s (Wellen), henǝnęi̯s (Borgloon, ... ), henǝnęs (Geulle, ... ), henǝnęst (Beringen, ... ), hinǝnę.s(t) (Hasselt), hinǝnęi̯s (Opheers), hinǝnęs (Zichen-Zussen-Bolder), hinǝnęst (Paal), hęnǝnɛst (Meerlo, ... ), hoenderbocht: hondǝrbox (Tegelen), hoenderennest: hōndǝrǝnęst (Molenbeersel), hoenderest: hōndǝręs (Boukoul, ... ), hoendernest: hondernęs (Eygelshoven), hōndǝrnes(t) (Mechelen), hōndǝrneš (Oost-Maarland), hōndǝrnēs (Mechelen, ... ), hōndǝrnęs (Buchten, ... ), hōndǝrnęst (Linne, ... ), hǫu̯ndǝrnęs (Sittard), kiekennest: kikǝnęst (Berverlo), kipbocht: (mv)  kipbø̜x (Venlo), legbak: leqbak (Melick), lęqbak (Baarlo, ... ), lęx˱bak (Arcen, ... ), legbocht: (mv)  lɛxbø̄x (Helden), legest: lek˱ęst (Nunhem), leqęs (Boukoul, ... ), lęk˱ęst (Maasniel, ... ), lęqęs (Swalmen), legkist: lęq˱kes (Klimmen), lęxkest (Milsbeek, ... ), legmand: lęqmanj (Maaseik), legnest: le.knęs (Herten), leknęs (Brunssum, ... ), leknęst (Berkelaar, ... ), leqnes (Margraten), leqnęs(t) (Beesel, ... ), lexnest (Meijel), lexnęs (Broekhuizenvorst), lexnęst (Opglabbeek), lø̜xnęst (Lummen), lē̜ ̞qnęst (Bocholt), lē̜ ̞xnē̜ ̞s (Bleijerheide, ... ), lę.kne.s (Hasselt, ... ), lę.knę.st (Hasselt), lęi̯qnø̜st (Bree), lęknes (Noorbeek, ... ), lęknęi̯.s (Wellen, ... ), lęknęs (Baarlo, ... ), lęknęst (Baexem, ... ), lęqnes (Ransdaal), lęqnęs (Echt, ... ), lęqnęst (Echt, ... ), lęxnes (Rosmeer), lęxnēs (Groot-Gelmen), lęxnēst (Meijel), lęxnęs (Meterik, ... ), lęxnęst (Bocholt, ... ), lęxnę̄st (Gennep, ... ), mandel: maŋel (Hoensbroek), nest: ne.st (s-Gravenvoeren), nes (Berg / Terblijt, ... ), nest (Geleen, ... ), nø̜st (Bree, ... ), nē ̞st (Leunen), nēs (Cadier, ... ), nēst (Bolderberg, ... ), nē̜ ̞.s (Sint-Martens-Voeren, ... ), nē̜ ̞s (Kerkrade, ... ), nē̜ ̞st (Hamont, ... ), nę ̞s (Venlo), nę.s (Tongeren), nęi̯.s (Kortessem, ... ), nęi̯s (Borgloon, ... ), nęs (Gronsveld, ... ), nęst (Aalst, ... ), nɛs (Bocholtz, ... ) Het nest waarin de kippen hun eieren leggen. Est is door metanalyse uit nest ontstaan. [N 19, 32; A 48, 16e; monogr.; add. uit S 25] I-6
lei lei: de lei (Bocholt, ... ), de lɛ-e (Peer), də lɛj (Zutendaal), een laai (Oostham), een le:i (Zutendaal), een leei (Wilderen), een lei (Ellikom, ... ), een leij (Genk), ein lei (Bocholt, ... ), en lee (Borlo), en leei (Tongeren), en lei (Hasselt, ... ), en lej (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), en lèe (Peer), en lé (Broekom), ien lei (Zolder), ien leij (Houthalen), ijn lei (Neeroeteren), in lei (Kaulille, ... ), laai (Bilzen), lai (Hechtel), lee (Wellen, ... ), lei (Alken, ... ), lei(j) (Achel), leij (Jesseren, ... ), lej (Zussen), lij (Lanaken), lè (Hechtel), lèj (Lanaken), ləi (Sint-Truiden), lɛi (Overpelt), lɛj (Lanaken), n lei (Achel, ... ), ne leij (Neerharen), èn laai (Grote-Spouwen), èn lei (Kuringen), èn lèə (Wellen), ən lai (Borgloon, ... ), ən lei (Hamont, ... ), ən lij (Lanaken), ən läj (Hamont), ən lëj (Zonhoven), ən lɛi (Gutshoven, ... ), ən lɛj (Houthalen, ... ), ən lɛ̄ (Herk-de-Stad, ... ), ən lɛ̄i (Beverlo), ən lɛ̄ij (Diepenbeek), ’n laai (Kerkhoven, ... ), ’n lei (Beverlo, ... ), ’n lej (Eigenbilzen, ... ), ’n lĕi (Mheer), ’n lije (Lommel), ’n lè (Hechtel), ’n lèj (Lommel), ’n lê (Hasselt), ’n lɛ̄i (Diepenbeek), schaal: een schoel (Herstappe), en schaol (Tongeren), scholj (Beverst), schaalder: skelder (Montenaken), schalie: een schaliej (Tessenderlo), ən schalie (Oostham), tafel: de taafel (Lontzen) Een lei waarop de kinderen schrijven. [ZND 37 (1941)] III-3-1
lei(en) bimmel(en): bimmele (Maasbree), daklei(en): daakleije (Eisden, ... ), deklei (Weert), kerkenlei(en): kirkeleij (Vijlen), lei(en): de lēje (Lutterade), de lɛj (Montzen), een lei (Hoensbroek), een lej (Eigenbilzen), een lèj, mv: lèje (Schinnen), ein leij, mv. de leije (Meerssen), en lèj, de lèjje (Tongeren), ing lei, de lei-je (Nieuwenhagen), lai,laie (Kerkrade), laijje (Koningsbosch), laj (Hasselt), laj- lajje (Neerbeek), leeen (Eksel, ... ), leh (Peer), lei (Baarlo, ... ), lei leien (Uikhoven), lei, leie (Hoeselt, ... ), lei, leije (Schinnen, ... ), lei, leijë (Hoeselt), lei, mv. leie (Maastricht), lei-j lei-je (Boorsem), leie (Hoepertingen, ... ), leien (Neerpelt, ... ), leij (Achel, ... ), leij, leije (Maastricht), leij, mv. leijje (Maastricht), leije (America, ... ), lein leije (Doenrade), lej (Guttecoven), lej lejje (Lutterade), lejje (Siebengewald, ... ), leͅijə (Obbicht), leͅj (Meijel, ... ), li-j, mv. li-jje (Epen), lij, lije (Amstenrade), lijj (Maastricht), loͅuən (Tessenderlo), luueje (Baarlo), luuje (Maasbree), läj, mv. läjje (Bocholtz), lèi, lèie (Geleen), lèij (Eigenbilzen), lèj (Nieuwenhagen, ... ), lèje (Heers), ləj (Opglabbeek), n lei-j (Gulpen), n leij, mv de leije (Maastricht), n leij, mv. de leije (Maastricht), n lej (Eigenbilzen), n lej, de lejje (Klimmen), een lei, twee leien  ing laij, tswai laije (Chèvremont), leie= kort  lei, mv. leie (Maastricht), leiendak: leijedaak (Thorn), schaal, schalen: schoale (Sint-Truiden, ... ), school (Sint-Truiden, ... ), =oudere vorm, komt van schalie  en sjoil, de sjoille (Tongeren), schaalder(s): schailder (Loksbergen), skoulders (Jeuk), schalie(s): schale (Meijel), schalies (Houthalen), schaolien (Eksel), schoalie (Zonhoven), schijvelsteen: sjievelstein (Maastricht) Een lei, de leien op het dak van de kerk [laj, lajje?]. [N 96A (1989)] III-3-3
leidekker leidekker: lęjdękǝr (Houthalen), leiendekker: l ̇ęjǝndękǝr (Montfort), l ̇ɛjǝndękǝr (Maastricht), lęjǝdękǝr (Nieuwenhagen, ... ), lęjǝdɛkǝr (Bleijerheide), lęjǝndękǝr (Stokkem, ... ), lɛjǝndękǝr (Altweert, ... ), leienklopper: lęjǝklǫpǝr (Houthalen), schaliedekker: schaliedekker (Houthalen), šő ̞lǝdękǝr (Tongeren), schaliëndekker: še ̞lǝndękǝr (Bilzen), šǫlǝndękǝr (Bilzen) De man die daken van huizen, kerken en torens met leien dekt. Zie ook het lemma 'Daklei'. [N 64, 137e; N 30, 3e; monogr.; div.] II-9
leiden dekken: dekǝ (Brunssum, ... ), dēʔǝ (Lommel), dē̜kǝ (Lanklaar, ... ), dękǝ (Boekt Heikant, ... ), dęǝkǝ (Vliermaal), dɛkǝ (Baarlo, ... ), dɛkǝn (Achel, ... ), dɛʔǝ (Lommel), duur gaan: dȳrǝ gǫn (Opheers), laten dekken: lø̄tǝ dɛkǝ (Peer), lōtǝ dękǝ (Maaseik), lǫǝtǝ dękǝ (Bree), lǭtǝ dekǝ (Oost-Maarland), lǭtǝ dɛkǝ (Baarlo, ... ), laten springen: loǝtǝ sprɛŋǝ (Velm), løtǝ spręŋǝ (Wellen), lø̜̄tǝ sprɛŋǝ (Ketsingen), lø̜tǝ spreŋǝ (Beverst), lōtǝ spręŋǝ (Herk-de-Stad, ... ), lǫǝtǝ spreŋǝ (Zelem), lǭtǝ spręŋǝ (Borgloon), lǭtǝn spreŋǝn (Overpelt), laten winnen: lātǝn wenǝn (Holtum), lē̜tǝ wenǝ (Maasniel), lōtǝ wenǝ (Maaseik), lǭtǝ wenǝ (Boekend, ... ), leiden: lai̯ǝ (Kerkhoven), lei̯ǝ ('S-Herenelderen, ... ), lāi̯ǝ (Berverlo, ... ), lān (Kwaadmechelen, ... ), lē (Piringen, ... ), lē. (Rijkhoven), lē.ǝ (Genk), lēi̯n (Romershoven), lēi̯ǝ (Borgloon, ... ), lēi̯ǝn (Stevoort), lēn (Eksel, ... ), lēǝ (Berbroek, ... ), lēǝn (Helchteren, ... ), lē̜ (Halen), lē̜i̯ǝ (Kaulille, ... ), lē̜i̯ǝn (Beringen, ... ), lē̜n (Beringen, ... ), lē̜ǝ (Linkhout, ... ), lęi̯ǝ (Bommershoven, ... ), lęi̯ǝn (Lommel), lɛi̯ǝ (Achel, ... ), lɛi̯ǝn (Kleine-Brogel, ... ), lɛ̄ (Halen), lɛ̄.n (Wijchmaal), lɛ̄i̯ǝ (Herk-de-Stad), lɛ̄n (Hechtel, ... ), lɛ̄ǝ (Helchteren, ... ), lɛ̄ǝn (Koersel), met de koe naar de stier gaan: mɛt dǝ ku nār dǝ stīr gān (Kanne, ... ), mɛt dǝ ku nār dǝn stīr gān (Hees), naar de duur gaan: no dǝn dīr guǝn (Mopertingen), nār dǝ dȳr gān (Millen, ... ), nār dǝ dīr gān (Martenslinde), naar de var gaan: no dǝ vē̜r gǫn (Wilderen), nār dǝ var gān (Aalst, ... ), springen: spreŋǝ (Rosmeer, ... ), spręŋǝ (Hoeselt, ... ), sprɛŋǝ (Borlo), špreŋǝ (Eygelshoven), stieren: stērǝ (Bree, ... ), stīrǝ (Maastricht, ... ), stīrǝn (Tessenderlo), varre gaan: vɛ̄rǝ gōǝn (Halmaal), winnen: wenǝ (Baarlo, ... ), wønǝ (Boorsem), wɛnǝ (Buchten), wɛnǝn (Urmond) De koe laten paren. [N 3A, 30a; JG 1a, 1b; monogr.] I-11
leien dak dak bet schalies: dǭk bej skęldǝrs (Montenaken), dak met schaliën: dāk met šaliǝ (Neerglabbeek), dak van leien: dǭk ˲van lęjǝ (Montenaken), dak van schalies: dāk ˲van sxawlis (Koersel), dāk ˲van sxǫljǝs (Beverst), dē̜k ˲van sxē̜ldǝrs (Jeuk), dǭk va sxãlis (Zonhoven), dak van schaliën: dǭk ˲van sxāliǝn (Melveren), de schaalderij: dǝ sxǭldǝri (Jeuk), leidak: lē̜jdǫǝk (Broekom), leien dak: lijǝ dǭk (Lanaken), løjǝ dǭk (Sint-Truiden), lājǝ dǭk (Grote-Spouwen), lējǝn dǭk (Zutendaal), lē̜jǝn dāk (Hechtel), lē̜ǝ dǭk (Wellen), lē̜ǝn daǝk (Peer), lē̜ǝn dāk (Hechtel, ... ), lęjǝ dak (Lontzen, ... ), lęjǝ dāk (Bocholt, ... ), lęjǝ dǫwk (Zichen-Zussen-Bolder), lęjǝ dǭk (Diepenbeek, ... ), lęjǝn dak (Lommel), lęjǝn dwak (Moelingen), lęjǝn dā.k (Zolder), lęjǝn dāk (Achel, ... ), lęjǝn dǭk (Sint Huibrechts Lille), lę̃jǝ dãk (Zussen), lɛjǝ dak (Overpelt), lɛjǝ dāk (Gruitrode, ... ), lɛjǝ dǫk (Heers), lɛjǝ dǭk (Lanaken), lɛjǝn daǝk (Neerharen), lɛjǝn dāk (Hamont, ... ), lɛjǝn dǭk (Genk), schaliedak: sxaǝlidaǝk (Sint-Lambrechts-Herk), sxāwlndāk (Zonhoven), sxǫ.lǝdǭ.ǝk (Borgloon), sxǫwlidǭk (Voort), sxǭlidāk (Hamont), sxǭlidǭk (Wilderen), šǭldjǝdǭk (Bilzen), šǭlǝdǭk (Jesseren), schaliën dak: sxaldjǝ dāk (Hasselt), sxalijǝn dak (Lommel, ... ), sxaliǝ dak (Paal), sxaliǝn dak (Zolder), sxaliǝn dāk (Hechtel), sxãliǝ dak (Paal), sxãǝlǝ dǭk (Wellen), sxoǭlǝ doǭk (Kortessem), sxø̜jlǝn dak (Sint-Genesius-Rode), sxāliǝn dak (Beringen), sxāliǝn dāk (Kaulille), sxē̜liǝn dāk (Heusden), sxē̜ǝlǝ daǝk (Alken), sxōlǝ dāk (Borlo), sxǫjlǝ dǭk (Tongeren), sxǫǝlǝ dǫǝk (Wellen), sxǭliǝn dak (Paal), sxǭliǝn dē̜k (Hopmaal), sxǭliǝn dǭk (Vlijtingen), sxǭlǝ dǭk (Ulbeek, ... ), sxǭǝlǝ dǭǝk (Gutschoven), xǭlǝ dǭk (Sint-Truiden), šø̜jlǝn dǫwk (Rijkhoven), šāliǝn dǫwk (Val-Meer), šő̜lǝn dǭk (Diepenbeek), šő̜̄lǝ dǭk (Kortessem), šő̜̄lǝn dǭk (Diepenbeek), šǫlžǝ dǭk (Millen) Met leien gedekt dak. Zie ook de lemmata 'Rijndak' en 'Maasdak'. [L 37, 26c; N 79, 5 add.] II-9
leihaak leihaak: lajhǫak (Bleijerheide  [(meervoud: lajhø̜ǝk)]  ), lęjhǭk (Sevenum), lęjhǭǝk (Nieuwenhagen, ... ) Gegalvaniseerde of koperen haak waarin een lei wordt gehangen. Zie ook afb. 80. [N 64, 156f] II-9
leihamer leidekkershamel: lęjdękǝrshāmǝl (Houthalen), leidekkershamer: lęjdękǝrshāmǝr (Nieuwenhagen, ... ), leihamer: lajhamǝr (Bleijerheide), lęjhāmǝr (Sevenum) Werktuig gebruikt bij het dekken van leien daken. De kop van de leihamer heeft aan één kant een rond uiteinde en aan de andere kant een scherpe punt om spijkergaten in de leien te kunnen slaan. Zie ook afb. 81. [N 64, 158a] II-9
leilat deklijst: dęklī.st (Bleijerheide) Lat die het onderraam in zijn baan houdt. De leilat wordt op het raamkozijn geschroefd zodat men hem kan afnemen als het onderraam verwijderd moet worden. [N 55, 51] II-9