e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
licht bier bleek bier: blējk bīr (Alken), blond bier: blǫnt biǝr (Wellen), jong bier: jong bier (Maastricht), joŋk bēr (Valkenburg), jōŋk bēr (Gronsveld), jǫŋk bēr (Meerssen), klaar bier: klǭr bęjǝr (Sittard), lagerbier: lāgǝrbīr (Horn, ... ), licht bier: lex bēr (Posterholt), lex bęjǝr (Sittard), lext bīr (Venray), leǝxt bēr (Panningen), lix bēr (Maastricht, ... ), lēwt bē.r (Opitter), lēx bēr (Valkenburg), lēxt bēr (Stramproy), pils: pels (Horn, ... ), pils (Arcen, ... ), pilsener: pelsnǝr (Horn) Bier dat gebrouwen is uit lichte mout. Volgens de invuller uit L 325 had het "lagerbier" een alcoholpercentage van 6,3 procent, terwijl de zegsman uit Q 99 opmerkt dat het "jong bier" een percentage van 5 procent bevatte. De respondent uit L 210 vermeldt dat het "lagerbier" een laag stamwortgehalte bezat. [N 35, 97; monogr.] II-2
licht geven lichten: lichte (Zonhoven), Dij la.mp licht goet: die lamp geeft veel licht  lichte (Zonhoven) licht verspreiden || lichten III-2-1
licht scherpen afvloeren: af˲vlūrǝ (Meijel), armer maken: ɛrmǝr mākǝ (Rothem), niet diep scherpen: nɛ̄ dę̄jp sxø̜rpǝ (Kaulille), ondiep scherpen: ǫndēp sxęrpǝ (Weert), witmaken: wetmākǝ (Maxet, ... ) De groeven ondiep maken. [N O, 34e] II-3
licht van bouw klein: kleng (Wijlre), knauwelachtig: kwàwwəlèchtich (As), licht: lich (Eisden), lich (van gewich) (Herten (bij Roermond)), licht (As, ... ), licht gebouwd: louch geboewd (Doenrade), plat: pla.t (Eys), schamel: sjèmmel (Meijel), schraal: schraol (Mielen-boven-Aalst), smirrel: Van Dale: smirrel, (gew.) soort van duif met witte hals en kraag: Luikse smirrel, duif met kromme bek.  smirrel (Jesseren), te klein: tə klēͅjn (Meijel) Hoe zegt men in Uw dialect van een duif: licht van bouw of geraamte? [N 93 (1983)] III-3-2
licht verkouden een beetje verkoud: bitje verkaad (Sint-Lambrechts-Herk), ei bietje verkaojd (Maasbracht), ich ben e bietje verkaat (Zepperen), ich bèn ə bitjə verkaud (Eisden), ik bèn en bitje verkèld (Lottum), n bietje verkalt (Hout-Blerick), n biĕtje verkaat (Beesel), è bitche verkajd (Maastricht), ə betšə vərkāt (Genk), ə bitšə vərkaut (Opglabbeek), Lichte verkoudheid.  ix baen ə bitšə vərkat (Bilzen), een beetje verkouden: een beetje verkouden zijn (Wellen), ein bitsje verkawwen (Meerssen), een spier verkoud: n speer verkald (Hout-Blerick), get verkoud: ich ben get verkaud (Meeswijk), licht verkoud: licht verkoutj (Ospel), Lichte verkoudheid.  ix baen lix vərkat (Bilzen), wat verkoud: Lichte.  ig bin əwa vərka:t (Sint-Truiden) Gebruikt men afzonderlijke benamingen voor een zware en lichte verkoudheid? [Lk 05 (1955)] || Lichte verkoudheid. Gebruikt men afzonderlijke benamingen voor een zware en lichte verkoudheid [DC 27 (1955)] III-1-2
licht vriezen aanvriezen: aanvreeze (Weert), āā vrūūzə (Simpelveld), de aard vriezen: dənáárt vreezə (Schimmert), een beetje gevreur: bitjə gevruer (Echt/Gebroek), ien bĭĕtje gevreur (Tegelen), een beetje rijmen: ⁄n bitje riemen (Nieuwstadt), een beetje vreren: bitsjə vrēerə (Maastricht), ə bitsjə vreerə (Maastricht), ə bittəkə vreerə (Maastricht), een beetje vriezen: bietsje vreeze (Vlodrop), bitje vrezen (Stein), e bitsje (Maastricht), u bietje vrus (Waubach), ut vrus ə bitsjkə (Nieuwstadt), ut vrust u bitjə (Doenrade), é bietsje vreze (Noorbeek, ... ), ən bĭĕtjə vreezjə (Meijel), ⁄n bitje vrieze (Meerlo), Zacht vriezen.  ’n bietje vreeze (Reuver), een klein beetje vriezen: klei bietje gevròre (Montfort), een snuitje vriezen: è snàwke vreeze (Sevenum), even vriezen: éffə vruuzə (Simpelveld), éfə vreezə (Amstenrade), ⁄t vruust effe (Hoensbroek), eventjes vriezen: effekes gevraore (Ingber), effekes vreeze (Ingber), efkes vreeze (Reuver), efkəs vrēēzə (Beesel), ət frŭŭsjt èfkəs (Haelen), ⁄t vruust efkes (Oirlo), get bakken: ⁄t heat get gebakke (Thorn), get vriezen: gèt vreezə (Schinnen), ət frŭŭsjt gèt (Haelen), ⁄t vrüst jet (Kerkrade), ijzelen: iesele (Geulle, ... ), iezelè (Doenrade), kaal vriezen: (onzichtbaar).  kaal vreeze (Hunsel), kleren: kljeèren (Uikhoven), kriekelen: kriekele (Banholt), kriëkele (Klimmen), kriepelen: krièèpele (Valkenburg), kwakkelen: kwàkkələ (Sittard), licht gevreur: lich gevruër (Geulle, ... ), licht gevrör (Meijel), licht rijmen: lig rīēmpe (Roermond), licht vreren: lich vreere (Blerick, ... ), lieg vreere (Maastricht), lieh vrēērə (Reuver), licht vriesweer: liech vreesweer (Maastricht), licht vriezen: lich gevraore (Venlo), lich vreeze (Pey, ... ), lich vrezen (Schimmert), lich vrueze (Vaals), liech vrezen (Itteren), lig vreeze (Guttecoven), ⁄t fruustj lôchte (Herten (bij Roermond)), ⁄t vruus lich(t) (Velden), lichte vreus: lichte vruu͂s (Venlo), lichtjes vreren: lo͂chjəs vrèèrə (Venlo), moer van alle weer: moer van alləwèèr (Opglabbeek), nachtvorst: nachvors (Venlo), niet hard vriezen: ⁄t vreesjt nie hart (Meijel), rijmen: geriemd (Roermond, ... ), görīēmp (Stevensweert), reemə (Loksbergen), rēͅmə (Kwaadmechelen), ri-jme (As, ... ), rieme (Buchten, ... ), riemen (Beesel, ... ), riemp (Bunde), riemt (Opglabbeek), rijme (Gronsveld, ... ), rijmen (Eigenbilzen), rīēmə (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), rïemə (Kelpen), ut hét get gəriēmp(t) (Kapel-in-t-Zand), ət rimt (Ingber), ⁄t riemp (Beek, ... ), ⁄t riempt (Sittard), ⁄t riemptj (Ell), (= rijmen).  rieme (Nunhem), (zichtbaar).  riemə (Hunsel), hiezal: bevroren regen of mist.  rĭĕmə (Meeuwen), rouwvorsten: geroewvorstj (Tungelroy), rouwvrost: rauwvros (Eys), roevros (Caberg, ... ), rouw vros (Eys, ... ), rouwvrost (Heerlerbaan/Kaumer), rōēvrós (Ten-Esschen/Weustenrade), rŏŭwvrös (Schimmert), m.  rōͅu̯vroͅs (Eys), rouwvrosten: rōēvrosse (Mheer), rŏĕvròsjə (Sweikhuizen), schorzen: ⁄t schorst ⁄n bietje (Maasbree), schroeien: schruije (Sevenum), schrūīe (Sevenum), vreren: vreerə (Venlo), vrere (Heer), vrēērə (Maastricht), vreuzelen: vreuzelen (Geleen), vries: vrees (Pey), vriezen: vreeze (Lutterade), vreezə (Horn), ət vrŭŭst (Epen), zacht vriezen: zoacht vreze (Bree) licht vriezen || lichtjes vriezen || lichtjes vriezen [schorzelen] [N 81 (1980)] || vriezen [bieberen, bikken] [N 22 (1963)] || zacht vriezen [SGV (1914)] III-4-4
licht, steenlicht balans: balans (Arcen, ... ), draadlicht: drǭtlext (Weert), hef: he̜f (Ittervoort), licht: lex (Beek, ... ), lext (Aldeneik, ... ), licht (Arcen, ... ), lixt (Lauw, ... ), løx (Maasmechelen), lēxt (Hamont, ... ), līx (Heks), lichtens: lextǝs (Bree, ... ), lichter: lichter (Susteren), lichterstel: lichterstel (Kuringen), lichtinstallatie: lichtinstallatie (Merselo), lichtwerk: lichtwerk (Heythuysen, ... ), lēxtwɛ̄rk (Meijel), lift: lef (Groot-Gelmen, ... ), left (Kermt), liftwerk: leftwɛrǝk (Tessenderlo), maalregeling: maalregeling (Beringe), sluit: slø̜jt (Wintershoven), steenlicht: stēǝnlixt (Kuringen), steenlichter: stē̜.nlixtǝr (Mal), vonderwerk: vǫndǝrwę.rǝk (Altweert, ... ), wip: wep (Maastricht), zwik: zwek (Sint-Truiden) De inrichting waarmee de loper in verticale richting versteld kan worden om de afstand tot de onderste steen te regelen. De taats van het staakijzer of de kleine spil rust daartoe in een taatspot. In oudere molens is deze pot bevestigd op een zware balk, de vonderbalk. Deze balk scharniert aan één zijde in de houtconstructie van de molen, aan de andere zijde wordt hij omhooggehouden met een hefboom, bestaande uit een lichtijzer en een lichtboom met daaraan een koord of ketting en een gewicht. Later werd dit type lichtwerk vooral in watermolens vervangen door een ijzeren systeem. Daarbij staat de taatspot op een ijzeren lat die door middel van een regelrad op en neer geschroefd kan worden (Janssen, pag. 88/89). Zie ook afb. 85. Blijkens de opgaven is licht in P 53 en P 56 onzijdig. [N 0,23a; A 42A, 30; Sche 58; Vds 109; Jan 139; Coe 120; Grof 142; N O, 23p; monogr.; Vld] II-3
lichtbonte koe bleekwit: blēǝkwi (Beverst), bleke: blikǝ (Beringen), bleke koe: bliǝkǝ [koe] (Halen), blīkǝ [koe] (Meldert), bloem: bløm (Riksingen), bonte: būntǝ (Opglabbeek), bǫntǝ (Lummen, ... ), bǭntǝ (Lanklaar, ... ), bonte koe: bontǝ [koe] (Velden), bønjtǝ [koe] (Susteren), bǫntǝ [koe] (Hoeselt, ... ), bǫŋtǝ [koe] (Oost-Maarland), gekleurde koe: gǝklørdǝ [koe] (Maaseik), geplekkerde: gǝplękǝrdǝ (Borgloon), geplekkerde koe: gǝplękǝrdǝ kā (Borlo), geplekte: gǝplɛktǝ (Herk-de-Stad), gespikkelde: gǝspekǝldǝ (Vliermaal), halve witte: halǝvǝ wet (Gennep, ... ), heel rode: hil ruǝj (Hasselt), kleerode: klīǝ.rrō.i̯ (Opheers), licht (bijvgl. nmw.): lext (Heerlerheide), lichtbont (bijvgl. nmw.): lexbunt (Paal), lextbōnt (Hamont), lextbǫnt (Achel), lēxtboŋkt (Tegelen), lēxtbunt (Rotem), lichtbonte: lexbontǝ (Boorsem), lexbōntǝ (Rothem), lexbǫntǝ (Klimmen), lextbǫntjǝ (Nunhem), lextbǫntǝ (Oud-Waterschei, ... ), lēgbōntǝ (Venlo), lēxbǫntjǝ (Montfort), lēxtbontjǝ (Ophoven), lēxtbǫntǝ (Geistingen), lɛgbōntǝ (Smeermaas), lichtbonte koe: lextbǫntǝ [koe] (Gelieren Bret), lextbǫ̃ntǝ [koe] (Kermt), lii̯ǝtbōntǝ [koe] (Teuven), lēxbǫntǝ [koe] (Blerick), lichte: lextǝ (Kaulille, ... ), lēxtǝ (Bocholt, ... ), lichte bonte: lītǝ bōntǝ (Mechelen), lichte koe: lextǝ [koe] (Holtum), lichte rode: lēxtǝ rōi̯ (Grathem), lichtrode: lixtrūi̯ (Neeritter), vaalrode: vālrōi̯ (Eisden), vale koe: vāl [koe] (Maasniel), vǫǝl [koe] (Lommel), witte: wetǝ (Heugem, ... ), wętǝ (Diepenbeek) Zie voor de fonetische documentatie van (koe) het lemma ''koe''(3.3.1). [N 3A, 123b] I-11
lichtboom balk: balǝk (Lummen), hefbalk: hɛf˱balǝk (Keent, ... ), hefboom: he̜f˱bǫj.m (As), hø̜f˱bǫwm (Neeritter, ... ), hɛf˱bum (Berbroek), hɛf˱bǫwm (Kortessem), licht: lex (Geysteren), lext (Helden, ... ), licht (Gennep, ... ), lichtbalk: lext˱balǝk (Ell, ... ), lex˱balǝk (Linkhout, ... ), lēxt˱balǝk (Meijel), lichtbalk (Beegden, ... ), lichtboom: lext˱bawm (Haler), lext˱būm (Lummen), lext˱bǫwm (Maxet, ... ), lext˱bǫǝm (Leunen), lex˱bōm (Heerlen, ... ), lēxt˱bǫm (Meijel), lichtboom (Beesel, ... ), lixt˱bum (Kaulille), lichter: lichter (Susteren), lichterhout: lichterhout (Kuringen), lichthout: lexthø̜j.t (Opitter, ... ), lexthǫw.t (Maaseik), lixhōt (Diepenbeek), løxhǫwt (Maasniel), lift: left (Tessenderlo), pasboom: pas˱bōm (Maasniel), steenlicht: ste̜jnlext (Weert), trekboom: trɛk˱bōm (Diepenbeek), wip: wip (Arcen, ... ) De hefboom waaraan aan één uiteinde het lichttouw is bevestigd; met het andere uiteinde is de lichtboom aan het lichtijzer vastgemaakt. Zie ook afb. 85. [N O, 23e; A 42 A , 27; Vds 111; Jan 145; N D, 22] II-3
lichtboom van de handmolen hefbalk: hęf˱balǝk (Epen), hefboom: hø̜f˱bǫwm (Swalmen), hęf˱baw.m (Swalmen), hęf˱bōm (Mechelen), hęf˱būm (Peer), hęf˱bǫwm (Montfort), licht: lex (Munstergeleen), lext (Baarlo, ... ), licht (Bocholtz), lēxt (Meijel), lichtbalk: lex(t)˱balǝk (Rothem), lichtboom: lext˱bawm (Grathem, ... ), lext˱bǫwm (Tungelroy, ... ), lex˱bawm (Herten, ... ), lex˱bōm (Hoensbroek, ... ), lex˱bǫm (Milsbeek, ... ), lichtboom (Velden), lixt˱buwǝm (Paal), lēxt˱bom (Middelaar), lēx˱bǫwm (Maaseik), lēx˱bǭwm (Maaseik), lichthout: løxhǫwt (Maasmechelen), lift: lef (Puth), liftboom: left˱bōm (Lommel), wip: wep (Klimmen) Het onder de pasbrug geplaatste balkje, als onderdeel van de licht van handmolens, waarmee de pasbrug op en neer kan worden bewogen. [N D, 22] II-3