e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
leemprop knod leem: knǫ lēm (Kelmis) Een knot leem dichtte de boorgaten, gemaakt voor het schieten, af; ook kleefde men hiermee een patroon op een brok gesteente die men wilde laten springen. [monogr.] II-4
leemspecie bezetsel: bǝzętsǝl (Overpelt), gepleister: gǝplęjstǝr (Schimmert), kleenleem: klęnlęjm (Geulle), leem: lejǝm (Diepenbeek), lijǝm (Velm), lim (Herk-de-Stad, ... ), liǝm (Halen), løm (Houthalen), lējǝm (Lommel), lēm (Genk, ... ), lē̜jm (Bocholt, ... ), lē̜m (Mopertingen), lęjm (Bemelen, ... ), lęm (Vliermaal), lījǝm (Tessenderlo), līǝm (Beringen, ... ), lɛj ̝m (Opheers), lɛjm (Opglabbeek, ... ), leemmortel: lemmǫdǝl (Kermt), limmo.rtǝl (Neerpelt), lēmmortǝl (Genk), lęjmmōrtǝl (Eisden), lęjmmǫrtǝl (Eisden), leemplaaster: līǝmplǭstǝr (Neerpelt), leemspecie: lēmspēsi (Gennep), lęjmspēsi (Ospel, ... ), lęjmšpēsi (Herten), lęmspēšǝ (Meijel), lemen mortel: lęjmǝ mǫrtǝl (Guttecoven), mortel: mǫdǝl (Herk-de-Stad), mǫrtǝl (Lummen, ... ), mǫtǝl (Linkhout, ... ), mortie: mǫrti (Noorbeek  [(leem en stro)]  , ... ), pap: pap (Rotem), plaaster: pløstǝr (Leopoldsburg), plø̜stǝr (Zelem), plǭstǝr (Rothem), plaksel: plaksǝl (Borlo, ... ), pleister: plęstǝr (Nunhem), plīǝstǝr (Hoensbroek), pleisterprat: plīǝstǝrprat (Ulestraten), plekleem: plɛklēm (Romershoven), plɛklīm (Hasselt), pleksel: plɛksǝl (Boekt Heikant), prats: pratš (Maaseik), specie: spēsi (Gennep), spijs: spīs (Boekend, ... ), špījs (Tegelen), vulsel: vø̜lsǝl (Stokkem) Het mengsel van leem, koemest, strohaksel en in een aantal plaatsen ook varkens-, paarde-, of mensenhaar, waarmee het vlechtwerk wordt dichtgepleisterd. Zie voor het woorddeel 'kleen-' in het woordtype 'kleenleem' (Q 18) ook het lemma 'Bepleisteren'. [N 4A, 53c; N 31, 45c; div.] II-9
leep, doortrapt bij de stoffen: beej de stŏŏfe (Swolgen), bijdehand: bi-jterhànd (As), de duivel te slim af: de duvel te slim af (Heythuysen), door de naas geboord: dēͅs d’r de noas gebwood (Rijkhoven), door de wol geverfd: door de wol geverf (Venlo), door en door gemeen: dur en dur gemēēn (Venray), doorgedaan: dĭēə eͅs dōərgədən (Diepenbeek), doortoe: doertowdj (Weert), doortout (Reuver), doortrapt: doertrapt (Wijnandsrade, ... ), doortrap (Beesel, ... ), doortrapjt (Thorn), doortrapt (Jeuk, ... ), doortraptj (Echt/Gebroek, ... ), doortràp (Maastricht), doërtrapt (As, ... ), dōēartrapt (Elen), dōērtràpt (As), dōōrtràp (Venlo), durtrapt (Meerlo, ... ), dörtrapt (Tienray), döörtrapt (Mheer), (klemtoon op trap).  doortrap (Amby, ... ), doortrokken: doortrokke (Maaseik), dortrokke (Wellen), dōēartrokken (Elen), doortrokken wie een smoutkruik: dortroͅkə wej ən smātkrōͅk (Zonhoven), durch (du.) de wol geverfd: durg də wòl gəvèrft (Nieuwenhagen), durch-dreven (< du.): dø.rəx˃dri.əvə (Eys), m.  dø.rəx˃dri.əvə (Eys), durch-trapt (< du.): durchtrapt (Waubach), durgtràpt (Nieuwenhagen), durch-treden (< du.): durchtroane (Kerkrade), dø.rəxtr‧oͅanə (Eys), filou-achtig (< fr.): filoe-echtig (Maastricht), gebreid: gebreid (Baarlo), gehaaid: gehaadj (Tungelroy, ... ), gehaaid (Melick, ... ), gehaaidj (Montfort), gehaaijd (Roermond), gehaait (Maastricht, ... ), gehaajd (Maastricht), gehaajt (Ospel), gəhaait (Kapel-in-t-Zand), gəhāājt (Reuver), (aai Ned.).  gehaadj (Ell), gemeen: gemein (Maastricht, ... ), gəmèènə (Loksbergen), geraffineerd: geraffineerd (Beesel, ... ), geràffinéérd (As), gəraffineerd (Urmond), geslepen: dieje’n is geslepen (Lommel), geschlepe (Schimmert), gesjleepe (Beek), gesjleëpe (Gulpen), gesjlīēpe (Merkelbeek, ... ), gesjlépe (Susteren), gesleipe (Sint-Truiden), geslepe (Horst, ... ), geslēpen (Hechtel), gesliepe (Maaseik), gesliêpe (As, ... ), gesliêpe zeen (Bree), geslīēpe (As), gëslépë zïn (Tongeren), gəsjleepə (Susteren), gəsleepə (Meijel), gəsleepən (Lommel), gəslējpə (Hoepertingen), gəslēpə (Molenbeersel, ... ), gəslèəpən (Zonhoven), (= geslepen).  gesljèpe (Eigenbilzen), (ê).  gesjlaepe (Neer), met lengteteken op de è  gəslèpə (Aalst-bij-St.-Truiden), ps. boven de è staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  geslèpe (Grevenbicht/Papenhoven), gewalleweerd (?): gewàlleweirt (Sint-Truiden), gewiekst: gewiekst (Beek, ... ), gewiekstj (Tungelroy), gewiks (Heek, ... ), gewikst (Elen, ... ), gëwiks (Tongeren), gəwieks (Kapel-in-t-Zand), glad: glaad (As, ... ), glad (Posterholt, ... ), glāāt (Thorn), glàt (Schinnen), Ki-jk mè good ût möt dèè kèrel, want det is eine glaje, hiêr  glaad (As, ... ), goochem: ∂gochum (Venlo), handig: hendjig (Weert), goede betekenis  heͅnex (Hoepertingen), hel: hèèl (Heerlen), laag: lèèg (Valkenburg), lééch (Swalmen), léég (Roermond), lééëg (Nieuwenhagen), laat die maar lopen, die is niet mis: laotj dè mer laupe, d’ès neet mis (Weert), leep: laip (Maasbracht), leejp (Venray), leep (As, ... ), leip (Maasbree), lēp (Beringen), lēͅp (Meeuwen), liep (Hoeselt, ... ), lieëp (Sint-Truiden), lieəp (Arcen), līēp (Tongeren), līp (Sint-Truiden), līəp (Tessenderlo), léjəp (Loksbergen), pas op bè dië, da ès ne le.pe  lee.p (Hasselt), leeps: leeps (Sint-Pieter), leepsch (Amby), leepsj (Berg-en-Terblijt, ... ), leips (Herten (bij Roermond)), leipsj (Buchten, ... ), lĕps (Stevensweert), lääpsch (Heerlen), lêpsj (Einighausen, ... ), loens: cf. WNT s.v. "loensch - loens"2.  loe’ns (barg.) (Tongeren), loos: lo-as (Blitterswijck), loeês (Stokkem), loeës (Gulpen, ... ), lois (Horn), looas (Lutterade), looes (Heerlen), loàs (Valkenburg), loäs (Grubbenvorst), loês (Maaseik), lōē.ës (Zonhoven), cf. VD s.v. "I. loos", 6. listig, sluw, geslepen  loeës (Heel), cf. WNT VIII 2, p. 2898 -2900 s.v. "loosch (II)"A.7.a. "gemeen, slecht, doortrapt  lôes (Meeswijk), louche: loesj (Zonhoven), met alle wateren gewassen: mit alle wassere jeweische (Vaals), niedertrchtig (du.): ni.ədərdreͅ.xtex (Eys), onder hem uit: die onder hem aat is (Duras), ene dieje ônder ’ne oowet is (Heers), onder zich uit: dê is oo-unger zich oèt (Eisden), ploertig: plūrteͅx (Maastricht), schlau (du.): schlauw (Schaesberg), sjlaauw (Schinveld), sjlau (Gulpen), sjlauw (Bleijerheide, ... ), sjlou (Puth), sjlouw (Beesel, ... ), sjlóuw (Tegelen), slau (Maastricht), slauw (Venlo), slouw (Echt/Gebroek, ... ), šlau (Brunssum), ∂slauw (Venlo), meer naar au  slouw (Blitterswijck), of. du.?  sjlauw (Heerlen), Zij lie.t Mieneke praote én da was slaw Hïj kiekt slaw uut zien ooge  slaw (Gennep, ... ), ¯n sjlaue: een sluwe  sjlau (Sittard), slim: sjlum (Beek, ... ), sjlŭm (Guttecoven, ... ), sleem (Meerlo), slŏm (Rekem), slum (Born, ... ), slūm (Lottum), zoe slim es ’ne vos (Neeroeteren), ∂slum (Venlo), snugger: snugger (As), stiekum: stiekum (Ell), uit de hel gekropen toen de duivel sliep: uit de hel gekroope toe de duvel slaap (Heythuysen), uitgefuchst (< du.): oes’-jefoeksd (Bleijerheide, ... ), oes"klankwettig in Kerkerade  oes’-jefoeksd (Kerkrade, ... ), uitgehikt: oes’jehikd (Bleijerheide, ... ), oes"klankwettig in Kerkerade  oes’jehikd (Kerkrade, ... ), uitgekookt: oetgekoakt (Lutterade), oetgekokt (Sevenum), oetgəkaok (Kapel-in-t-Zand), uitgeslapen: dieə is outgesloəpe (Ulbeek), diên is uetgeslaopen (Lommel), dè’s oetgesloapen (Neeroeteren), oetgesjlaope (Sittard), oetgeslōāpə (Opitter), oetgësloape (Lanklaar), ootgeslôpe (Rosmeer), outgeslaope (Bilzen), uitgestudeerd: oetgestudeertj (Buggenum), vaal: vaal (Kapel-in-t-Zand), van alle markten thuis: van alle merte thoes (Opitter), veeg: vaig (Melick), vernistig: fënestig (Lanklaar) doortrapt, sluw || doortrapte kerel [ZND 30 (1939)] || doortrapte,sluw, uitgeslapen || een doortrapte kerel [fijnaard, fijne, leperd] [N 85 (1981)] || een goed verstand hebben; zijn verstand goed gebruikend [bezouwig, redelijk, radelijk] [N 85 (1981)] || een vindingrijk persoon [fijnaard, finard] [N 85 (1981)] || een vindingrijk persoon maar in ongunstige zin [kuilotter] [N 85 (1981)] || een zeer goed verstand hebbend en zeer vlug van begrip [schrander, slim, hel] [N 85 (1981)] || geslepen || geslepen, leep || gewiekst, doortrapt, sluw || leep [SGV (1914)] || leep, doortrapt [ZND 01 (1922)] || leep, geslepen || leep, listig, doortrapt || leep, loos, callidus || listig, sluw, onbetrouwbaar || loos, slim, sluw, geslepen, leep || oneerlijk, achterbakse slinkse streken [linken, slenters, slingers, slenders, list, draaiers] [N 85 (1981)] || slim, sluw || slim, sluw, geslepen || sluw || sluw zijn || sluw, geraffineerd, berekenend || sluw, geslepen || sluw, slim || uitgekookt || uitgekookt, listig, sluw, geslepen, loos || uitgeslapen, sluw || vindingrijk in het bedenken van hulpmiddelen, in het raden etc.; [slim, ont, vossebillen gegeten hebbend] [N 85 (1981)] || zeer bedreven in het kwaad of in het kwaaddoen en daarbij zeer sluw [slim, glad, hel, leep, doortrapt] [N 85 (1981)] III-1-4
leep, doortrapt (sluw) gewiekst: gewikst (Meeswijk) doortrapt, sluw III-1-4
leer met natuurlijke kleur croupon naturel: croupon naturel (Lommel), natuur: natūr (Bleijerheide), natuurkleur: natuurkleur (Dilsen), natuurleer: natūrlę̄r (Heerlerheide, ... ) Leer met een natuurlijke kleur. [N 60, 13] II-10
leerjongen krullenjong: krølǝjǫŋ (Posterholt), krø̜lǝjōŋ (Ottersum), leergast: līrgast (As), leerjong: liǝrjoŋ (Bleijerheide, ... ), lęjrjuŋ (Bilzen), lę̄rjoŋ (Milsbeek), līrjoŋ (As, ... ), līrjǫŋ (Bleijerheide, ... ), leerjongen: leerjongen (Lommel), līrjoŋǝn (Dilsen), leerjongetje: līrjøŋskǝ (Maasbree), loopjong: lōpjuŋ (Bilzen), schoenmakersleerling: šōnmę̄kǝrslę̄rleŋ (Roggel), schoenpik: šoǝnpek (Posterholt), schoesterjong: sxustǝrjoŋ (Blitterswijck, ... ) De jongste knecht in het timmerbedrijf die onder leiding van een ervaren vakman het vak leert. [N 55, 172c; N 55, 173a-b] || Jongen die bij de schoenmaker inkomt om het vak te leren. [N 60, 217a; monogr.] II-10, II-12
leerkist couponsbak: kupǫnsbak (Roggel), houten kist: houten kist (Lommel), leerbak: lę̄rbak (Maasbree), leerkist: leerkist (Dilsen), lę̄rkes (Heerlerheide) De kist waarin de handwerker-schoenmaker het leer bewaart. Volgens de informant van Q 121c worden de leerhuiden aldaar opgehangen. [N 60, 37a] II-10
leerling aanspanner: ānšpɛnǝr (Klimmen), aanvanger: āvɛŋǝr (Klimmen), gezel: gǝzɛl (Maasbree), halfwas: halǝfwas (Buchten), helper: hɛlpǝr (Jeuk), jong: jǫŋ (Waubach), kind: keend (Noorbeek), kĕnjt (Geleen), kientj (Kapel-in-t-Zand), [kinner = mv.]  de kinner (Eigenbilzen), leerder: leerder (Montfort, ... ), leergast: lērgast (Diepenbeek), līrgast (Houthalen), leerjong: liɛrjo̜ŋ (Schinnen), lērjoŋ (Ottersum), lęrjoŋ (Meijel), lī.rjǫŋ (Waubach), līrjoŋ (Kerkrade), līǝrjoŋ (Heel, ... ), līǝrjo̜ŋ (Gulpen, ... ), leerjongen: lērjoŋǝ (Sittard), leerjongetje: līrjøŋskǝ (Heerlen), leerling: laerling (Guttecoven), learling (Lutterade), leerling (Blerick, ... ), leĕrling (Brunssum), leirling (Eys, ... ), liejərling (Heel), lierling (Amby, ... ), lierling(e) (Maastricht), lieërling (Ell, ... ), lièrling (Echt/Gebroek, ... ), liërling (Klimmen, ... ), līērling (Maastricht, ... ), lĭĕrling (As), ljèrling (Geulle), lérling (Born), lîerling (Heerlen, ... ), līrleŋ (Maasbree), līǝrleŋ (Klimmen), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  lĭĕrlin.g (Maastricht), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  leerling (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  lieërling (Nieuwenhagen), Opm. v.d. invuller: in de leer gaan, d.i. als je nog avondonderwijs volgt + bij een baas, ofwel 1 dag skole gaat + werken.  leerling (Jeuk), ps. omgespeld volgens Frings!  līrleŋ (Houthalen), metselaarleerling: mętsǝlērlīrleŋ (Limmel), schler (du.): sjuler (Kerkrade), schoolgaand kind: schaolgôôndkind (Schimmert), schooljong: sjooljong (Diepenbeek, ... ), schoolkind: schoelkink (Gulpen), scholkīēnd (Gennep), schōēlkind (Blerick), sjoelkingk (Vijlen), sjoeëlkink (Simpelveld), sjoolkentj (Oirsbeek), sjoolkindj (Swalmen), sjoolkéntj (Doenrade), sjooëlkintj (Herten (bij Roermond)), sjoälkëndj (Geleen, ... ), sjoëlkind (Klimmen), sjoëlkink (Schaesberg), sjwolként (Hoeselt), sjôelkintj (Grathem, ... ), sjôelkīnk (Heerlen), sjôêlkeengk (Epen), šoəlkent (Bilzen), (o.).  š‧uəlke.ŋk (Eys), ps. hier noteert invuller "sjoël", en niet "sjoeël"(zoals antwoorden bij vrg. 231 en 233)!  sjoëlkinger (Wijlre), schoolmeidje: sjoolmetskə (Diepenbeek), schoolwicht: sjoolwégt (Tungelroy), sjólweecht (Meijel), student: sjtudent (Herten (bij Roermond)), studènt (As) Aankomend metselaar die op de bouwplaats het metselaarsvak leert. [N 30, 3e] || Aankomend schilder die het schildersvak leert. [N 67, 99a] || de persoon [meestal een kind] dat onderwijs krijgt [leerder, leer] [N 90 (1982)] || schoolkind [ZND 12 (1926)] II-9, III-3-1
leerlinghouwer leerhouwer: liǝrhowǝr (Kelmis) Arbeider die voor houwer leerde en daarvoor in de praktijk opgeleid werd. [monogr.] II-4
leerlooier leerlooier: lęrlojǝr (Afferden, ... ), lęrloǝjǝr (Maasbree), lęrlø̜̄jǝr (Urmond), lęrlø̜ǝr (Epen), lęrlōjǝr (Sevenum), lę̄luǝr (Blerick), lę̄rlojǝr (Dieteren, ... ), lę̄rloǝjǝr (Grubbenvorst, ... ), lę̄rloǝr (Guttecoven), lę̄rlujǝr (Belfeld, ... ), lę̄rluǝjǝr (Horst, ... ), lę̄rluǝr (Arcen), lę̄rlyjǝr (Eys), lę̄rlyǝr (Berg / Terblijt), lę̄rlȳjǝr (Gulpen, ... ), lę̄rlȳǝjǝr (Heel, ... ), lę̄rlø̄jǝr (Beegden, ... ), lę̄rlø̄r (Sittard), lę̄rlø̜̄jǝr (Amby, ... ), lę̄rlø̜jǝr (Mechelen), lę̄rlø̜ǝr (Valkenburg), lę̄rlōjǝr (Asenray / Maalbroek, ... ), lę̄rlūjǝr (Steyl), lę̄rlǭjǝr (Nederweert), leertooier: lęǝrtojǝr (Tongeren), leertouwer: lęǝrtøwǝr (Tongeren), looier: lojǝr (Baarlo, ... ), lujǝr (Borgharen, ... ), luǝjǝr (Beesel, ... ), lyjǝr (Schaesberg), lȳjǝr (Eijsden), lȳr (Brunssum, ... ), lȳǝr (Doenrade, ... ), lø̄jǝr (Buchten, ... ), lø̄r (Bingelrade, ... ), lø̄ǝr (Einighausen, ... ), lø̜jǝr (Horn) Persoon die huiden bereidt tot leer door looiing. [S 22; monogr.] II-10