e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
mechanische koolwinning kool maken met pantser en ploeg: kǭl mākǝ męt pansǝr ɛn plōx (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Emma, Maurits]), machinale vordering: mašinālǝ vø̄dǝreŋ (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale]), mechanisatie: mechanisatie (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Zwartberg, Waterschei]), mechanisch kolen: mǝxānǝ kǫǝlǝ (Heerlen  [(Emma)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), mechanische afbouw: mexānisǝ āfbǫw (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Emma]), mēšanišǝ āfbǫ.w (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), mechanische vorderung: mēšānišǝ vørdǝruŋ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Domaniale]) Manier van koolwinning waarbij de steenkool op mechanische wijze wordt losgemaakt, geladen en getransporteerd. [N 95, 596] II-5
mechanische pijler bakkenpijler: bakǝpęjlǝr (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Emma]), hobelstreb: hōbǝlštrēp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Willem-Sophia]  [Domaniale]), kolenploegpijler: koalǝplōxpīlǝr (Lutterade  [(Maurits)]   [Maurits]), koalǝplōxpęjlǝr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Zolder]), koǝlǝploxpajlǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Maurits]), kǭlǝplowxpęjlǝr (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), kolenploegstreb: koǝlǝploxštrēp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), kǫ.alǝpl ̇ōxštr ̇ēp (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale]), mechanische: māšānišǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Domaniale]), mechanische pijler: mechanische pijler (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Emma]  [Maurits]  [Maurits]  [Wilhelmina]  [Maurits]  [Maurits]), mexānisǝ pęjlǝr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Willem-Sophia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), mexānišǝ pęjlǝr (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]  , ... [Domaniale]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), mexānišǝ pīlǝr (Lutterade  [(Maurits)]   [Julia]), mēxānišǝ pęjlǝr (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Maurits]), mēxānesǝ pajlǝr (Chevremont  [(Julia)]   [Domaniale]), mēšānišǝ pęjlǝr (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Emma]), mǝxānišǝ pęjlǝr (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), mǝxānǝšǝ pęjlǝr (Heerlen  [(Emma)]   [Domaniale]), mechanische streb: mexānisǝ štrēp (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Winterslag, Waterschei]), mexānišǝ štrēp (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), mēxānesǝ štr ̇ēp (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), mēxānešǝ štrēp (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), mēšānišǝ štrēp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Laura, Julia]  [Domaniale]), mechanische taille: mǝkānisǝ tē (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Eisden]), pantsertaille: pa.nsǝrtęj (Zolder  [(Zolder)]   [Zwartberg, Waterschei]), pansǝrtęj (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Eisden]), ploegpijler: ploxpęjlǝr (Chevremont  [(Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), ploǝxpajlǝr (Chevremont  [(Julia)]   [Julia]), plōxpęjlǝr (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), plōxpɛjlǝr (Heerlen  [(Emma)]   [Julia]), ploegstreb: ploxštrēp (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Eisden]), plōxštrēp (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Laura, Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), ploegtaille: pluxtęj (Lanklaar  [(Eisden)]   [Domaniale]), plōxtaj (Eisden  [(Eisden)]   [Eisden]), schaafpijler: šāfpęjlǝr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Wilhelmina]  [Domaniale]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Emma]), schaafstreb: šāfštrēp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Eisden]  [Domaniale]), taille met ploeg of zaag: tęj męt plōx of zàx (Lanklaar  [(Eisden)]   [Winterslag, Waterschei]), taille mécanique: tęj makanik (Lanklaar  [(Eisden)]   [Maurits]), wandelenpijler: wandǝlǝpę̄jlǝr (Hamont  [(Eisden)]   [Domaniale]) Pijler waarin een machine zorgt voor het losmaken, laden en transporteren van de kolen. In de mijn van Eisden wordt volgens de invuller uit Q 7 in zo''n mechanische pijler een ploeg of een zaag gebruikt. [N 95, 282; N 95, 596; N 95, 598; monogr.] II-5
medaillon breloque (fr.): berlok (Sint-Truiden), brelok (Maastricht, ... ), breloque (Leopoldsburg), brəlok (Gingelom), Fr. breloque.  berlók (Hasselt, ... ), brelók (Hasselt, ... ), broche (fr.): breusj (Vlijtingen), decoratie: dikkeroase (Sint-Truiden), galontje (fr.): galongske (Eksel), hangertje: hengerke (Bree), hartje-zoutje: (zonder portret). soms: zie bij 48.  harte-zoutje (Meijel), medaille: ee gouw medel (Montenaken), een douen medallie (Neerpelt), een gave medulle (Oostham), een geire medalie (Kwaadmechelen), een geve medallie (Tessenderlo), een goo medaole (Lummen), een gooe medaolie (Genk), een gooe mədaeul (Sint-Lambrechts-Herk), een gou medelje (Bilzen), een gou medoul (Wellen), een goue medaele (Horpmaal), een goue medalie (Neerpelt), een gouje medaalie (Maaseik), een gouw medoale (Wilderen), een gouwe medaille (Herstappe), een gouwe medalie (Bocholt), een gouwe medallie (Neerpelt), een gouwe médoalie (Sint-Huibrechts-Lille), een gouwen medalie (Kaulille), een medallie van goud (Lommel), een xø̄ə mədāli (Neerglabbeek), ein gauwe medalie (Bree), ein gauwe midalie (Eisden), ein gooë medôille (Diepenbeek), ein goue medalie (Maaseik, ... ), ein goujən mədali (Maaseik), ein gouwe medaallie (Gruitrode, ... ), ein gouwe medalie (Bocholt, ... ), ein gouwen medalie (Bree), ein guirve medalie (Opoeteren), ein guive medalie (Meeuwen), ein guiwe medalie (Bree), en ga medellie (Beverlo), en gau medo:le (Sint-Truiden), en gawä medoli (Zutendaal), en go medoulle (Kuringen), en go midolje (Grote-Spouwen), en goe medaalie (Helchteren), en goo medalie (Beringen), en gooë medaalje (Voort), en gou medaule (Linkhout), en gou medeal (Jeuk), en goue medalie (Peer), en gouw medel (Montenaken), en gouwe medalie (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), en gouwe medallie (Hamont), en gouwe medaolle (Sint-Lambrechts-Herk), en gouwe midalie (Borgharen), enn gouwe medolj (Broekom), gouie medalie (Maaseik), gouw midoalle (Sint-Truiden), ien geu médolle (Schulen), ien goo medaelie (Zolder), ieən goo mədoaəlle (Nieuwerkerken), ijn gouwe medalie (Neeroeteren), med i.ldzje (Hasselt), medaaile (Geleen), medaaje (Sittard), medaalie (Sevenum, ... ), medaalje (Lutterade, ... ), medaille (Bree), medaillie (Meijel), medale (Maastricht), medali (Hamont), medalie (Bree, ... ), medaliej (Roermond), medalieë (Kerkrade), medalje (Heerlen, ... ), medaljə (Ubachsberg), medallie (Oirlo), medao.ël`e (Zonhoven), medao.ël`n (Zonhoven), medaol (Kortessem), medaolie (Genk), medoale (Sint-Truiden), medoile (Diepenbeek), medále (Uikhoven), medállie (Meerlo, ... ), medäolzje (Gronsveld), medöli-j (Beverlo), mëdaalje (Herten (bij Roermond)), məda.li (Meeuwen), mədaalə (Schinnen), mədalij (Lommel), mədallə (Loksbergen), mədāli (Meeswijk), mədālí (Bocholt), mədeͅl (Niel-bij-St.-Truiden), mədo:lžə (Kanne), mədoͅilə (Loksbergen), mədáálie (Heel), mədɛl (Gingelom), n goiji medallie (Maaseik), n gou mədol (Borgloon), n gouwe médolie (Achel), n gōwə medauilje (Beverst), n’ gouwen medoalie (Hamont), èn gawe medo:lè (Zutendaal), èn goo medâil (Wellen), èn gou medaulie (Heusden), é good medolzje (Millen), ə gou mədo(a)lə (Gutshoven), ə medda͂l (Mettekoven), ən gauw medaulie (Jeuk), ən gā mədəlli (Beverlo), ən geijəvə madaliej (Tessenderlo), ən gijeve medallie (Tessenderlo), ən go meda (Zolder), ən go mədōlə (Sint-Truiden), ən goo medaoəle (Hoepertingen), ən goo mədail (Alken), ən gou:wə mədali (Overpelt), ən gouw mədo:lə (Sint-Truiden), ən gouw mədolə (Sint-Truiden), ən gouwe medallie (Hamont), ən gouwə mədōlžə (Lanaken), ən gowə mədōͅlij (Hamont), ən gōe mədɛ̄lə (Herk-de-Stad), ən gōə mədol (Diepenbeek), ən gōͅwə mədoljə (Lanaken), ən goͅwə mədālə (Opgrimbie), ən gɛijəvə mədalie (Tessenderlo), ən gɛjvə mədali (Tessenderlo), ən jo͂ͅ məda͂li (Houthalen), ’n gaa medellie (Beverlo), ’n gaaë meda(e)lie (Hechtel), ’n gauwe medale (Stokrooie), ’n goo medaail (Ulbeek), ’n goo medalie (Paal), ’n goo medolje (Bilzen), ’n goo meduilje (Rijkhoven), ’n goo mudàlie (Heusden), ’n gooə medaole (Zonhoven), ’n goue medalie (Peer, ... ), ’n gouje medalie (Maaseik), ’n gouje mədalie (Rotem), ’n gouwe medalie (Kaulille), ’n gouwe medallie (Lommel), ’n gouwe medaolie (Achel), ’n gouwe medwaljie (Moelingen), ’n gouwe midoilje (Val-Meer), ’n gōe medōͅil (Diepenbeek), ’n gōu medailze (Vlijtingen), ’n mədulgə (Eigenbilzen), ’t gouwə mədalie (Eisden), [vgl. Zonhoven Wb., p. 289]  ən gō mədāwəl’n (Zonhoven), a dof  ’n gooe medalie (Paal), Bij niet-geletterden.  bed i.ldzje (Hasselt), Et. Fr. médaille.  mèddòl, mëdol (Tongeren), mèddôlzje (Tongeren), lange a  ’n gauwe medalie (Kaulille), Mil.  mədo.ələ (Wellen), Verbasterde vorm voor medalie.  bedalie (Bree), medaillon: me.daljo: (Kanne), medaaljong (Kerkrade), medailjon (Ittervoort), medailljŏng (Geleen), medaillon (Born, ... ), medaljon (Beek, ... ), medaljong (Kunrade, ... ), medaljóng (Klimmen), medaljông (Ell), medallion (Maastricht), medeljong (Sittard), medàljon (Venray), medàljòn (As), medâjon (Maasbree), meedaljon (Maastricht, ... ), meedaljoon (Guttecoven), meedaljón (Kapel-in-t-Zand), meedaljôn (Herten (bij Roermond), ... ), meedaljông (Herten (bij Roermond)), meeddàljóng (Grevenbicht/Papenhoven), meedàljon (Gennep), meedəljòn (Susteren), mēēdàljŏn (Nieuwenhagen), mid-dəljòn-g (Maastricht), midaljon (Wijlre), midaljòn (Meijel, ... ), middaljao (Hulsberg), middelgong (Maasniel), middeljon (Maastricht, ... ), middeljong (Maastricht), middeljou (Gronsveld), middeljoûng (Gronsveld), middeljón (Venlo), middeljóng (Maastricht, ... ), middeljôn (Venlo), midduljong (Brunssum), middəljao (Epen), middəljon (Maastricht), middəljong (Maastricht), middəljóng (Heerlen), mideljon (Geulle), mudaljon (Horst), médaillon (Jeuk), médajon (Hoeselt), mədaljon (Roermond), mədàljón (Venlo), mədèjòn (Maastricht), (m.).  m‧eͅda.lj‧oͅŋ (Eys), (met foto).  medajjon (Meijel), m.  m‧adəlj‧oͅn (Ingber), medaillonnetje: medeljonneke (Weert), middeljóngske (Susteren), medanjel: en gawe midounzchel (Zichen-Zussen-Bolder), en geu medandjel (Hasselt), en gueu medaëndjel (Hasselt), med i.ndzjel (Hasselt), mədānžəl (Hasselt), ən gouwə mədō:zəl (Lanaken), [Mondelinge informatie, RK]  medonzjel (Val-Meer), Achtervoeging van -l.  mədo.nžəl (Vroenhoven), Analogisch met franje, kastanje (= Mouillering van n, gevolgd van j).  mədo.nžəl (Vroenhoven), santema: santema (Valkenburg) aan een snoer geregen kralen, parels, enz. als halssieraad [toer, snoer, ketting, karkant, collier] [N 86 (1981)] || breloque: breloque || breloque: hangertje aan een horlogeketting of armband || een gouden medaille [ZND 38 (1942)] || hanger (sieraad) || hangertje (aan een horlogeketting, halssnoer e.d.) || Heeft u een speciaal woord voor taai leer? Welk is dat? || medaille [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || medaille (fr.) || medaille (gedenkpenning) || medaille, ereteken || medaille: a) gedenkpenning - b) plaatje met godsdienstige afbeelding || medaille: medaille || medaillon || medaillon, juweel dat om de hals gedragen wordt || medalie || mediallon || médaille: ereteken || médaille: médaille || médaillon: klein sierstuk aan halskettinkje, waar men een foto in bergen kan || rond, ovaal- of hartvormig sieraad waarin een portretje of iets dergelijks bewaard wordt (medaillon, mejonneke, boot, coulant) [N 86 (1981)] || rond, ovaal- of hartvormig sieraad waarin een portretje of iets dergelijks bewaard wordt [medaillon, mejonneke, boot, coulant] [N 86 (1981)] III-1-3
medaillon met lam gods agnus dei: `ne Anjus Deï (Klimmen), agnus dei (Baarlo), Agnus Dei (Boorsem), agnus dei (Diepenbeek), Agnus Dei (Geulle), agnus dei (Hechtel, ... ), Agnus Dei (Klimmen), Agnus dei (Maastricht), Agnus Dei (Neerbeek), agnus dei (Opglabbeek, ... ), Agnus Dei (Schinnen, ... ), agnus dei (Stokkem, ... ), Agnus Dei / Lam Gods (Jeuk), Agnus Deï (Maastricht), Angnus Dei (Lutterade), angus dei (Geistingen), Anjoes Dei (Epen), anjus dei (Ell, ... ), un anjoes deji (Meerssen), lam gods: Agnus Dei / Lam Gods (Jeuk), et lam gods (Siebengewald), Lam Gaods (Maastricht), lam gods (Baarlo, ... ), Lam Gods (Sint-Martens-Voeren), lam gods (Thorn), Lam Gäöts (Schimmert), ət lamgots (Montzen), lam godsmedaille (<fr.): `n Lam Gods medulge (Eigenbilzen), lam gods medalie (Weert), lam gods medalje (Venlo), lam gottes: lam gaodes (Vlodrop), medaille (<fr.): medalie (Baarlo), medalje (Waubach), medoaleks (Sint-Truiden), medâille, medaajie (Maastricht), medaillon (<fr.): medaillon (Klimmen), medaljon (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), medaljong (Holtum), medaillon (<fr.) van het heilig hart: nne medaljong van t hellig hart (Gulpen), wassen medaille (<fr.): wasse medallie (Neerpelt) Een hartvormig medaillon van was, waarop een lam met kruisvaan is afgebeeld. Dit medaillon werd gedragen [Agnus Dei, Lam Gods?]. [N 96B (1989)] III-3-3
mede bijwijn: bi-jwien (Weert), bombaris: bōmbaris (Well), honingbier: (h)ōniŋbēr (Mechelen-aan-de-Maas), honingbeer (Venlo), honingsbier: hoaningsbeer (Schinveld), hoeningbeer (Brunssum), hoeningsbeer (Neeroeteren), hoeningsbier (Genk), honingbeer (Baarlo, ... ), honingsbeer (Belfeld, ... ), honingsbeir (Einighausen, ... ), hooningsbeer (Obbicht), hooëningsbeer (Lanklaar), houningsbier (Genk), hōningsbeer (Grevenbicht/Papenhoven), honingsmede: honingsmee (Houthalen, ... ), hoënigsmè (Opitter), honingwijn: hoeningwien (Maaseik), kleinbier: kleinbier (Amby), mede: me: (Tessenderlo), me:də (Beringen), mee (As, ... ), meej (Echt/Gebroek, ... ), mei (Asenray/Maalbroek, ... ), meij (Blitterswijck, ... ), mej (Heijen), mel (Schinnen), met (Arcen), mēe (Wellen), mēͅ (Martenslinde), mĕĕj (Arcen), mie (Neeritter), mit (Meerlo), mè: (Aalst-bij-St.-Truiden), mè:i (Zonhoven), mèè(è) (Peer), mèèi (Venray), mɛi̯ (Hasselt), (Ook honingbeer).  mee (Venlo), met een streepje op de e  mêj (Merselo), medebier: meibier (Afferden), mededrank: meidrank (Berg-en-Terblijt), medewijn: meewijn (Paal), tuitter: (Appelwien).  tuitter (Schaesberg) mede [ZND 01 (1922)], [ZND 31 (1939)] || mede (drank) [SGV (1914)] III-2-3
medelijden compassie: compaasse (Riksingen), compasi (Beringen, ... ), compasje (Montfort), compasse (Bilzen, ... ), compassi (Kaulille), compassie (Alken, ... ), compassij (Koersel), compassy (Vucht), compassə (Lummen), compasə (Jeuk), comppassie (Beringen), coumpassie (Mechelen-aan-de-Maas), coͅmpassə (Vroenhoven), cómpasje (Heel), de kòmpâsie (Venray), kempassie (Hasselt), koempassie (Opglabbeek, ... ), kompaasje (Mheer), kompaa’sse (Kortessem), kompase (Leopoldsburg), kompasi (Meeuwen), kompasie (Meeuwen), kompasij (Rekem), kompasjə (Montfort), kompasse (Eigenbilzen, ... ), kompassee (Genk), kompassi (Susteren), kompassi-j (Beverlo), kompassie (Altweert, ... ), kompassie höbbe mèt (Maastricht), kompassə (Heers, ... ), kompasə (Gutshoven, ... ), kompāāsie (Venray), kompāsi (Diepenbeek), kompensatie? (Sittard), kompessie (Lommel), komposse (Mopertingen), kompàssie (Sevenum), kompàssə (Meeswijk, ... ), kompássie (Nieuwenhagen), kompâsse (Hoeselt), koompassie (Maastricht, ... ), koompássie (Heel), kōm.pàssie (Maastricht), kōmpassie (Roermond, ... ), kōmpāssĭĕ (Maastricht), kōͅmpasi (Bree), koͅmpase (Beek (bij Bree)), koͅmpasi (Oostham), koͅmpasə (Zonhoven), kòmpassie (Echt/Gebroek, ... ), kòmpàsn (Zonhoven), kòmpàssie (Maastricht), kòmpàsə (Loksbergen), kòmpâssie (Castenray, ... ), kómpasĭĕ (Meijel), kómpasse (Sittard), kómpassie (Bree, ... ), kómpassie:j (Roermond), kómpassë (Tongeren), kómpàssie (As), kómpàssĭĕ (Hamont, ... ), kómpàssə (Heerlen), kômpassie (Ell, ... ), kômpassje (Herten (bij Roermond)), kôompassie (Kelpen), kôompàssie (Swalmen, ... ), kəmpasĭĕj (Lommel), kəmpassie (Mechelen-aan-de-Maas), k’mpassi (Ophoven), (Eijsden!).  kompassie (Noorbeek), ich wuiw det ich kòmpassie möt dich kos höbbe: tegen iemand die onterecht aan het klagen is (klage möt gezòn bein)  kòmpassie (As, ... ), iech (h)aa ter kompasse bèè: ik had er meelij mee  kompasse (Hasselt), Mit dae kaerel höb ich gein kòmpassie  kòmpassie (Echt/Gebroek), deernis: niet gebruikt, wel compassie  deernis (Hasselt), jammer: jommer (Castenray, ... ), Ik haj jómmer mit da klèèn vrö.wke  jómmer (Gennep, ... ), leed: lei (Lanaken), leedachtig: leièchtig (Geleen), leeddoen, het -: leidoen (Mopertingen), leidoon (Maaseik), medelijden: medelije (Meijel), miejəleejə (Heers), meelij: meilij (Achel), metgevoel: mitgəveul (Nieuwenhagen), metleven: mitlaive (Melick), metlijden: metleje (Vucht), metli-je (As), metlieje (Kesseleik, ... ), metlien (Dilsen), metlieë (Gulpen), metlijen (Opgrimbie), midlieje (Hoensbroek, ... ), midliejje (Vijlen), mit lieje (Heythuysen, ... ), mit liejen (Born), mit liejə (Doenrade, ... ), mitlie-je (Schaesberg), mitlie.jə (Hulsberg), mitlie:je (Roermond), mitliej(e) (Castenray, ... ), mitlieje (Beek, ... ), mitliejə (Beesel, ... ), mitliejən (Urmond), mitlieë (Kerkrade, ... ), mitlieën (Heerlerbaan/Kaumer), mitlīējə (Heerlen, ... ), mitlĭĕjə (Epen, ... ), mitlîêjə (Amstenrade), mit’lieë (Bleijerheide, ... ), mit⁄lĭĕə (Brunssum), mètlieje (Thorn), mètliejje (Geulle), métliejə (Kapel-in-t-Zand), métlièje (Valkenburg), Doe hoofs gei mitiej te höbbe mit dae stòmmerik  mitliej (Echt/Gebroek), o.  me.tl‧ii̯ə (Eys), zn  mitlieje (Heerlen, ... ), mitleid (du.): mitleid (Herten (bij Roermond)), mitleit (Venlo), mètleid (Maasbree), moeite: meujte (Gronsveld), meujtə (Maastricht), meute (Gronsveld), moete (Diepenbeek), mōētë (Tongeren), pijn: pien (Gennep) compassie || deernis, medelijden || een gevoel van smart over het leed van andere mensen [medelijden, kompassie, deernis, deer] [N 85 (1981)] || een sterk gevoel van medelijden over het leed van anderen opwekkend [onnozel] [N 85 (1981)] || gevoel van smart over het leed van andere mensen || kompassie, medelijden, deernis || mededogen || medelijden [ZND 33 (1940)] || meelij || meelijk, compassie III-1-4
medicijn cachet (fr.): i.e. een capsule.  kasjé (Tongeren), drankje: dránkskë (Tongeren), pillen en pohjers ooch drankskes dienen veehr genezing (Peer), flesje voor de hoest: fleske vurren hoest (Eksel), medicament: medeke`ment (Boorsem), medekəmente (Kinrooi), medicament (Achel, ... ), medicamenten (Alken, ... ), medikament (Hoeselt, ... ), medikamɛ̄nt (Montzen), medikkement (Bree), medikkeminte (Zutendaal), medikəment (Kuringen), meedik’ment (Bocholt), middekemaente (Hechtel), middiekamênt (Eksel), midd’k’me:nt (Kaulille), midekemeent (Kanne), mèddikëment (Hoeselt), mèdikkement (Maaseik), médikament (Vliermaal), médëkëmênt (Tongeren), Pil.  mèddekemênt (Bilzen), medicatie: medikasie (Bree), medicijn: medecijn (Lommel), medesien (Geistingen), medesijn (Hoeselt), medicijn (Eigenbilzen, ... ), medisien (Ophoven), meedesèin (Kanne), melecijn (Eksel), middecijn (Eksel), middesie-jn (Maaseik), middesien (Kinrooi), midecijn (Eigenbilzen), midesê"n (Beverlo), millesien (Kinrooi), millesijn (Eigenbilzen), mèddesi-jn (Maaseik), Naast mèddesoojn.  millesoojn (Bilzen), Uitgestorven. Men spreekt nù van meedësíen. Men vergelijke het woord met het Franse mèdicine.  mëlësién (Herten (bij Roermond)), Vloeibaar.  mèddesoojn (Bilzen), Wordt nog gezegd door de oudere generatie (heel oude mensen).  millesijn (Eigenbilzen), pil: pil (Boorsem, ... ), pille (Bocholt, ... ), pillen (Alken, ... ), pillen en pohjers ooch drankskes dienen veehr genezing (Peer), pèlle (Kanne), pilletje: pillekes (Eksel), pillëkë (Tongeren), poeder: pillen en pohjers ooch drankskes dienen veehr genezing (Peer), Droog, los.  ne poejjer (Bilzen), stopje: Zetkaarsje. (?)  stùpke (Tongeren) medicijn || Medicijn, geneesmiddel (geneesmiddel, medicijn, medicament, (pillen)) [N 107 (2001)] III-1-2
medische keuring controle: kǫntrǫl (Hamont  [(Eisden)]   [Zwartberg, Waterschei]), controle van de doktoor: kontrǫl van ǝ dǫktūr (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Domaniale]), dokterskeuring: doktǝrskø̜̄reŋ (Buchten  [(Maurits)]   [Laura, Julia]), dǫktǝškȳreŋ (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale]), dokterskeurung: dǫkteškyruŋ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Eisden]), dǫktǝškyǝruŋ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Wilhelmina]), dǫktǝškȳǝruŋ (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Domaniale]), keuring: keuring (Lanklaar  [(Eisden)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma]), ky.ǝreŋ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), kyǝreŋ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), kȳreŋ (Heerlen  [(Emma)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Emma]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), kø̄areŋ (Lutterade  [(Maurits)]   [Domaniale]), kø̜̄reŋ (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), keurung: kyǝruŋ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]), medisch onderzoek: medis oŋǝrzø̄k (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), medische keuring: mēdišǝ kø̄reŋ (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), onderzoek: oŋǝrzø̄k (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Zwartberg]), visite: vizit (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Eisden]) [N 95, 967] II-5
meditatie meditatie (<fr.): ing meditatie (Nieuwenhagen), medditoasie (Eksel), medetaasje (Lutterade, ... ), meditaasje (Valkenburg), meditaotie (Eigenbilzen), meditase (Uikhoven), meditasie (Echt/Gebroek, ... ), meditasie, meditaasje (Schinnen), meditatie (Baarlo, ... ), meditawtie (Jeuk), meditāāsje (Boorsem), meditāsi (Meijel), meedetasie (Maastricht), meedietaasie (Heel, ... ), meedietaossie (Tessenderlo), mēēdiĕtāāsie (Nieuwenhagen), mĕditoatie (Heers), middetasie (Bocholt, ... ), middetoase (Sint-Truiden), middietaossie (Tessenderlo), midditasie (Merselo), midetoase (Diepenbeek), médetoase (Sint-Truiden), méditatie (Schimmert), n meditatsje (Gulpen), n médditaose (Tongeren), meditation (du.): də meditasiuən (Montzen), mediteren (ww.): meditere (Posterholt), mediteren (Neerpelt), overweging: euverwaeging (Baarlo), euverweging (Ell) Een meditatie, geestelijke overweging. [N 96B (1989)] III-3-3
meegaan gaan: goon (Geistingen), goën (As), gaan met: da geunt vier met euch (Welkenraedt), da gunte ver mit euch (Sint-Pieters-Voeren), da gönt vər mit öch (Montzen), da gønt fər med əx (y(3)̄x) (Eupen), da gønt fər med əx (øx) (Sippenaken, ... ), da gønt fər tə hōp (tə zā:mən) med əx (øx) (Gemmenich), da gønt vər met əx (Montzen), da j"nt fər med eš (øš) (Eynatten), da j"nt fər medəš (medyš) (Vaals), dan goon veer met tiech (Valkenburg), dan goon veer mèt ug (Amby), dan gōn vər met əx (Opgrimbie), dan gōͅn vər mɛdəx (Rekem), dan gwen v`r mët`ch (Rosmeer), dan gwon ver met tech (Val-Meer), dan gønt ver met y(3)̄x (Eupen), dān xon vēr meͅ-d-yx (Maastricht), deͅn gūn vər mət øx (Rotem), mej ox goͅən (Hamont), met dīx gōnə (Eupen), met teš gūən (Eynatten), met tex xōənə (Eupen), metix xōͅn (Maaseik), metteš jōə (Vaals), mettəx xūən (Welkenraedt), mĕttix gūn (Rotem), mèt (t)ig gooën (Lanklaar), mɛttix guən (Bree), Frings.  dan gūən vər meͅd ox (Bree), met øx gūən (Leut), metixūən (Bree), Mee valt weg.  dan gon ver mét oech (Vliermaal), meegaan: da gəm wə me (Tessenderlo), dan gaenə wə mē (Kwaadmechelen), dan goan we mee (Heusden), dan goan we mei (Hamont), maigaon (Overpelt), maitgoeoon (Rotem), me:gon (Tessenderlo), mee gaon (Eksel), meegaon (Oostham, ... ), meegoan (Heusden), meegŏin (Loksbergen), megaon (Tessenderlo), meigoan (Hamont), meigōͅn (Hasselt), meij gaon (Sint-Huibrechts-Lille), mej xoͅən (Sint-Huibrechts-Lille), met gaon (Molenbeersel), met goe (Welkenraedt), met gōͅən (Vliermaal), met gŏŏwə (Montzen), met gu.ə (Montzen), met gwön (Val-Meer), met xoin (Martenslinde), met xoi̯n (Guigoven), met xōn (Opgrimbie), met xoͅin (Tongeren), met xūə (Gemmenich, ... ), metgaŏn (Neeroeteren), metgon (Bilzen, ... ), metgwo (Zichen-Zussen-Bolder), metxōͅən (Niel-bij-As), mēgōən (Linde), mēgoͅən (Hasselt), mēxōən (Zonhoven), mēxōͅən (Zonhoven), meͅt xon (Maastricht), meͅtxon (Bommershoven), mi.go.ən (Hoepertingen), mi.go:ən (Mielen-boven-Aalst), mi:gö:ən (Aalst-bij-St.-Truiden), miegon (Kuringen, ... ), miegooën (Velm), miegoën (Buvingen), miejəgon (Kermt), migon (Gelinden, ... ), mit goan (Valkenburg), mit gŏŏn (Sint-Pieters-Voeren), mië goan (Wellen), miə gōən (Zonhoven), mī.goin (Voort), mīgōn (Sint-Truiden), mīgoͅin (Sint-Truiden), mīəgón (Sint-Truiden), mät gōn (Kortessem), mät gŏn (Koninksem), mèt gon (Amby), mët gwen (Rosmeer), mət goͅn (Riksingen), mɛt gon (Mechelen-aan-de-Maas), mɛt xōͅn (Rekem), Frings.  me.tgoin (Tongeren), meigōͅn (Hasselt), meigoͅn (Sint-Truiden), mēgōͅn (Borgloon), meegaan bet: da goəvər betox miə (Zonhoven), dan goin viēͅ bei ux mēͅt (Vliermaal), dan gon ve be oech miet (Sint-Truiden), dan gon vij beͅ ux meͅt (Bommershoven), dan gon və be-t-uchlis mie (Sint-Truiden), dan gon və betŏŏch mīējə (Kermt), dan gon və bä ug mät (Kortessem), dan gon və bə och miə (Kuringen), dan gonne ve b`oech mie (Buvingen), dan gonne we be oeg mie (Velm), dan gonvə bē ux met (Vliermaal), dan gonə və bux mijə (Gelinden), dan gōͅn fə bədux mē (Hasselt), dan gŏin we bè ŏĕg meej (Loksbergen), dan gŏŭnə fə bè`ch mie (Wellen), dan goͅin(v)ə bət ux mī (Sint-Truiden), dan gunəvə bə ux mijə (Hoepertingen), dan gòineve bèux mī (Voort), dan gónəfə bôêt uxlis mīə (Sint-Truiden), dan gönəx bɛ ux mi: (Aalst-bij-St.-Truiden), dan gønvə betux mei (Hasselt), [b &lt; be &lt; met]  dan gonə və buxli.s mi. (Mielen-boven-Aalst), Frings.  da goͅn və bə ux mēə (Borgloon), dan gohə bət uxlis mei (Sint-Truiden), dan gōͅnəvə bət uxləs mei (Hasselt), dan xōͅən vē bə ux mē (Zonhoven), meegaan met: dan gaon mee oech mee (Oostham), dan gaon we met oech mee (Eksel), dan gaon we mit ôg mee (Wijchmaal), dan gaon we mèt ōch mèt (Neeroeteren), dan goan və met ux met (Koninksem), dan goin və med əx me.t (Tongeren), dan goin və met ux met (Guigoven), dan goin vər metix met (Martenslinde), dan gon ver met oech met (Bilzen), dan gon veͅjə meͅt ux meͅt (Riksingen), dan gon və met dix met (Genk), dan gon vər mɛt yx mɛt (Mechelen-aan-de-Maas), dan gonwə meͅox meͅj (Sint-Huibrechts-Lille), dan gooën vër met ug met (Lanklaar), dan goën we mèt oech mèt (As), dan gōən və mät oox mē (Linde), dan gōͅn vēͅ met yx met (Maaseik), dan goͅn we meͅj øli meͅj (Hamont), dan gun welie met ulie mei (Overpelt), dan guən və mɛdox mɛt (Bree), dan gwo ver meet ug meet (Zichen-Zussen-Bolder), dan gənne we mee yëf mee (Tessenderlo), dan xōͅən vēͅə met ux met (Niel-bij-As), dān goan wâi mei oəch mei (Sint-Huibrechts-Lille), den goan we met uch met (Molenbeersel), den goeoon wie mait uch mait (Rotem), Frings.  dan gūən vər met øx met (Leut), meekomen: Frings.  met kōmən (Vliermaal) Dan gaan we met u mee. [ZND 04 (1924)] || Waar gaat ge heen, willen we met u meegaan ? [ZND 04 (1924)] III-1-2