e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
smeermiddel boter: boter (Melveren, ... ), botǝr (Kerkrade), butǝr (Schinveld), bǫwtǝr (Sint-Truiden), goedkope olie: gōtkǫwpǝ ōǝli (Hout-Blerick), margarine: margarine (Tegelen), olie: oali (Voerendaal), oli (Leuken, ... ), olie (Brunssum, ... ), olǝ (Stokrooie), uli (Gronsveld), ø̄al (Kerkrade), ø̜̄li (Stein), ōli (Houthalen, ... ), ūli (Oost-Maarland), ǫli (Ottersum), ǭli (Arcen, ... ), olig: olix (Bleijerheide), ōlex (Schinveld), ǫwlex (Rumpen), pezerik: pęjzǝręk (Lommel), plaatvet: plowǝtvɛt (Lommel), reubolie: rø̄bǭli (Herten, ... ), reubsolie: rø̄bsǭli (Heythuysen), salade-olie: šlātø̄l (Kaalheide), slamet: slǭmęt (Maastricht), slaolie: slaolie (Cadier), slǭjōli (Maastricht), smout: smāt (Houthalen, ... ), šmǭwt (Susteren), smoutvet: smø̜̄tfat (Kwaadmechelen), spekzwaard: spɛkzwās (Geulle), varkensvet: vɛrkǝsvęt (Helden, ... ), vet: vet (Melveren, ... ), vē̜t (Leuken), vęt (Hasselt), vɛt (Houthalen, ... ), vethoddel: vɛthodǝl (Gulpen), zoete olie: zø̄tǝn ōli (Helden, ... ), zwaard: zwārs (Noorbeek), zwārt (Tungelroy) Het smeermiddel waarmee blik, plaat of vorm worden ingevet. In N 29, 38b werd gevraagd naar het middel waarmee men invette. Deze vraag is dubbelzinnig opgevat. Een aantal informanten geeft een benaming of voor een bepaalde vaste of vloeibare smeerstof op. Een ander aantal noemt het werktuig waarmee de smeerstof uitgesmeerd wordt. Op grond hiervan zijn de opgaven van N 29, 38 verdeeld over twee lemmata. [N 29, 38b] II-1
smeerolie smeerolie: smērōli (Neeritter), smē̜ruǝlǝ (Bilzen), šmērǭli (Herten, ... ), šmē̜rǭli (Reuver), smeerolig: šmēroǝlǝx (Kelmis), šmīrǫǝlex (Heerlen), šmīrǭlex (Klimmen), smeeröl: šmīrø̜̄l (Simpelveld), šmīrø̜ǝl (Kerkrade  [(voor bouten en moeren etc)]  ) Olie die wordt gebruikt bij het smeren van de draaiende delen van een machine. [N 33, 307] || Smeerolie, gebruikt om de beweegbare delen van de kipwagen te smeren. [monogr.] II-11, II-4
smeerpoes besmoddelen: besjmoddelde (Doenrade), braddelaar: mar.: van "broddelen"?  bràddəlééər (Niel-bij-St.-Truiden), diedel: diedel (Venlo), drekbeer: drekbeer (Maastricht), drekbèr (Gronsveld), beer in vorm van mnl. varken  drêkbêer (Tongeren), met een punt op de eerste e  drekbaer (Sittard), dreksbeer: dreks bear (Eys), dreksemmer: dreks’emmer (Bleijerheide, ... ), dreksvarken: dreks’verke (Bleijerheide, ... ), drekszak: dreks’zak (Bleijerheide, ... ), drekzak: drek’zak (Tegelen), met een punt op de e  drekzak (Sittard), gore vetkadee: gore vetkadee (Hoensbroek), klamot: cf. WNT VII,2 s.v. "klamot". Aanm. voor vla. klamot in andere betekenissen (o.a. "vuile slons") Zie ook CV  klaamót (Altweert, ... ), knaaibeest: knwaojbiaes (Echt/Gebroek), knaaierd: knwaojert (Echt/Gebroek), kniesbuil: knies’bül (Bleijerheide, ... ), kruiskont: króó.ës = roet vgl WLD III,2.1 het huis, lm. roet  króó.ëskó.nt (Zonhoven), kte: smeerlap RhWb Kute, Küte, IV, 1791 o.m. schmutziger Mens  kütte (Heerlen), loeder: loeder (Kerkrade), mops: möps (Sittard), mottige, een -: mòtigə (Loksbergen), mottigerd: eine mozak is èè mottig menneke  mottigerd (As, ... ), motzak: motzak (Bree), nami: mar. protheisis: vgl. fr. "ami"met slot-n van voorafgaand lidwoord  námmie (Castenray, ... ), nutjas: ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  nötjas (Beegden), nutterd: nöterd (Noorbeek, ... ), nötterd (Klimmen, ... ), nöttert (Schaesberg, ... ), nutterik: nuttərik (Lommel), nötterik (Valkenburg), nutzak: nutsàk (Lommel), onnut: onnut (Munstergeleen), onnöt (Altweert, ... ), oonnut (Mheer), oonnöt (Gronsveld, ... ), ōennöt (Eijsden), ònnöt (Valkenburg), ó:nnut (Roermond), ónnöt (Heer, ... ), ⁄nen ónnöt (Klimmen), onnutter: onnutter (Gulpen), onnötter (Lutterade), onnutterd: onnutterd (Valkenburg), onnöttert (Obbicht), ŭnnöttert (Sittard), ónnuttərt (Epen), ónnöttert (Sittard), ónuttərt (Meeswijk), m.  o.nnø.tərt (Eys), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  ŏannutterd (Guttecoven), onnutterik: onnuterik (Beverlo), ónnötterik (Zonhoven), ónuttərək (Hamont, ... ), onnutzak: ónutsàk (Lommel), poezel: pōēzel (Schimmert), schmrick: Cf. RhWb (VII), kol. 1505, s.v. "Schmörick" (Schmor = Schmier)  smó.rrek (Zonhoven), schmutz-varken: sjmŏĕtsverke (Mechelen), schrouwe, een -: m.  šr‧oͅu̯ə (Eys), sjappie: sjappie (Venlo, ... ), slabberjan: schlabberjan (Heerlen), slavodder: slavodder (Jeuk), slodder: schloddur (Brunssum), slodderjanus: sjlòddərjàànəs (Heerlen), sloddervos: sjlodder vos (Wijlre), sjloddervos (Sittard), sloddervot: sjloddervot (Vijlen), sloeber: slŏĕbbər (Meijel), slons: schlóns (Heer), sjloens (Vaals), slons (Beesel), sloons (Maastricht), smeerdel: Nów kiek ów kleed toch ¯s, smèrdél  smèrdél (Gennep, ... ), smeerkanis: sjmeerkaan (Sittard), sjmeerkanes (Heek, ... ), sjmeerkanis (Schinnen), sjmieerkanes (Schinveld), sjmierkanes (Simpelveld), smeerkanis (Maastricht), smieerkanes (Heel), smèèrkanis (Schimmert), smeerkees: sjmaerkees (Nunhem), sméérkees (Venlo), Nów hèdde al wèr vlèkke ien de bóks; wa ziede toch enne smèrkees  smèrkees (Gennep, ... ), smeerlap: schmeerlap (Schimmert), sjmeerlap (Puth), sjmierlap (Schaesberg), sjméérlàp (Susteren), sjmêrlap (Buchten, ... ), smeerlap (Caberg, ... ), smer-lap (Oirlo), smĕrlap (Merselo), smierlap (Genk), smèrlap (Arcen, ... ), smèèrlap (Eigenbilzen), smêr-lap (Blitterswijck), smêrlap (Horst), smeerpoes: schmeerpoes (Amby, ... ), schmèrpoes (Belfeld, ... ), schmêrpoes (Mheer), sjmeerpoes (Berg-en-Terblijt, ... ), sjmeerpōēs (Schinnen), sjmeèrpoes (Gulpen), sjméérpoes (Beesel), sjmêrpoes (Buchten, ... ), smeerpoes (Borgharen, ... ), smeĕrpoes (Broeksittard), smerpoes (Heijen, ... ), smĕrpoes (Griendtsveen, ... ), smieerpoes (Heel), smierpoes (Oirlo), smèrpoes (Afferden, ... ), smèèrpôês (Tienray), smérpoes (Meijel), smêrpoes (Blerick, ... ), smêrpōēs (Baarlo, ... ), (vr.).  smerpoes (Venray), met lengteteken op de eerste e  smêrpoes (Meerlo), smeerpoets: sjmeerpoets (Herten (bij Roermond)), sjmêrpoets (Steyl), smèrpoets (Gennep), smeerpot: smeerpot (Echt/Gebroek), smeerwezel: boven de è staat een lengte-teken  smèrwiesel (Arcen), smerig wijf: smerrig wief (Meijel), smodder: smòdər (Loksbergen), todder: todder (Schinveld), varken: verke (Venlo), Hïj hèt alles ó.nder gezawd, wat ¯n vé.rke toch  vé.rke (Gennep, ... ), vetdel: vetdel (Venlo), vetdèl (Blitterswijck, ... ), vetdirk: vètdèrrek (Maastricht), vetjaap: vetjaep (Weert), vetjanus: vetjanes (Geulle), vetkanis: vet-kā-nes (Blitterswijck), vetkaanis (Neer), vetkanes (Blitterswijck, ... ), vetkanis (Maastricht), vetkanus (Kesseleik), vetkanəs (Beesel), vètkaanəs (Roermond), vètkanes (Heel), vètkanis (Geleen), vétkaanes (Altweert, ... ), vétkàànəs (Heerlen), vêt’kanes (Tegelen), vëtkaanis (Sittard), vëtkanis (Neer), vetkast: vetkas (Thorn), vetkees: vetkees (Caberg, ... ), vetkiēs (Tungelroy), vetkéés (Meijel), véétkees (Urmond), véətkîes (Kelpen), vêtkees (Gronsveld, ... ), (m.).  vetkees (Venray), vetkei: vetkei (Weert), vétkei (Tungelroy), vétkej (Altweert, ... ), vetlap: vetlap (Haelen, ... ), vètlap (Asenray/Maalbroek, ... ), vétlàp (As), vêtlap (Herten (bij Roermond)), vetpatat: vêtpetaat (Gronsveld), vetpoes: vetpoes (Venlo), vetpôês (Tienray), vetpoetje: vètpoetje (Heel), vetpot: vétpòt (Loksbergen), vettig poetje: vèttig poetje (Heel), vettigaard: vettigaard (Leopoldsburg), vettige tist: vèttigen tist (Zonhoven), vetzak: vet-zak (Blitterswijck, ... ), vetszak (Maasniel), vetzak (Gennep, ... ), vitzak (Vijlen), vètzak (Echt/Gebroek, ... ), vètzàk (Roermond), vétsak (Kapel-in-t-Zand), vétsàk (Susteren), vétzak (Heel, ... ), véétsàk (Swalmen), vêtzak (Swalmen), vieslap: vieslap (Sittard), vīēslap (Oirsbeek), viespoes: viespoes (Epen), vieszak: viessak (Geulle), vieszak (Beek, ... ), viezak (Valkenburg), vīēsak (Geleen), vieze ami (fr.): ene vieze-n-ámmie (Brunssum), fiezen ammie (Venlo), ’nne viezen ammie (Gronsveld), Wa ziedde toch enne fie.zen ammie  fie.zen ammie (Gennep, ... ), vieze del: fiezen del (Blitterswijck), vieze, een -: vieze (Gulpen, ... ), m.  v‧īzə (Eys), viezerik: fiezerik (Maasbree, ... ), viezerik (Born, ... ), viezərik (Wijnandsrade), vieëzerik (Waubach), vijzerik (Maastricht), vīēzərik (Amstenrade, ... ), vuil hoepermarian: ’n vōēel (h)oepermerján (Hasselt), vuil klamot: een vuil klammot (Meeuwen), vuilak: voelak (Haelen, ... ), voellak (Montfort, ... ), voulak (Maastricht), vŏĕllák (Venlo), vuijlāk (Maastricht), vuilak (Maastricht, ... ), vuillak (Amby, ... ), vuillàk (Schinnen), vujlàk (Maastricht), ⁄ne vuillak (Caberg), vuile heks: een vuil heks (Meeuwen), vuile potter: vûile potter (Beverlo), vuile wammes: cf. VD s.v. "vuilwammes"(wammes = wambuis?)  vŏĕllə wààməs (Hamont), vuile, een -: ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  voͅəl (Eksel), vuilerik: vo-e-lderèk (Eksel), voelerik (Maastricht, ... ), voulerik (Maastricht), vówlerik (As), vuilik: eine voelik (Neer), voelik (Guttecoven, ... ), voellek (Weert), voellik (Ell, ... ), vuulik (Heythuysen), vŭŭlik (Gennep), vuilnak: ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a. Opm. vuilspreker = smêrlap, voelik, nötterd.  voelnak (Stevensweert), vuilpoes: voelpoes (Maastricht), zouwbeer: saubär (Rimburg), zwart spook: zwárt spoek (Zonhoven), zwart varken: sjwàt vèrrəkə (Nieuwenhagen), zwarte joene: manspersoon alleen in zwarte j؉ë.ne (vooral als scheldwoord gebr.)  zwarte jōēë.ne (Hasselt), zwartmoor: zwartmuër (Tungelroy) deugniet, vuilpoes, waardeloos persoon || een vuilpoes || iemand die er altijd vuil en onverzorgd uitziet [smeerpoes, vuillak, vetkees] [N 85 (1981)] || joene, smeerpoes || knoeier || knoeipot, deugniet || morsige persoon || onnut, smeerpoes || onzindelijk iemand, vuilik, smeerlap || onzindelijk iemand, vuilik, smeerpoes || onzindelijk, vuil wezen, motlap || smeer- en vuilpoes || smeerkanis || smeerlap, vuilerik || smeerlap, vuilik, onzindelijk iemand || smeerlap, vuillap (knoeien!) || smeerpoes [SGV (1914)] || smeerpoes, morsig kind || smeerpoes, vuile vent || smeerpoets || vetzak || viespeuk || viezerik || viezerik, vuilpoes || vuilak, smeerpoes || vuilak, viespeuk || vuile, onverzorgde persoon || vuilerik, vuilpoes || vuillap, smeerpoes || vuilpoes || vuilpoes, smeerpoes || vuilpoes, viezerik || vuilpoets || vuilpoets, smeerlap || vuilpoets, smeerlap, viezerik III-1-4
smeerstijlen baanstijlen: baanstijlen (Well), buitenbalkjes: būtǝbɛlǝkskǝs (Thorn), keerbalken: keerbalken (Helden), keersteunen: kiǝrstø̄nǝ (Meijel), keerstijlen: keerstijlen (Beesel, ... ), kiǝrstilǝ (Neeritter, ... ), kērstilǝ (Maxet, ... ), kęǝrstilǝ (Leunen), kīrsti.lǝ (Weert) De twee verticale balken aan weerskanten van de hals van de molenas, tussen de windpeluw en de wolf. [N O, 28f; A 42A, 86] II-3
smeervet smeervet: šmērvet (Kelmis) [monogr.] II-4
smeerwortel ezeloor: aizeloèr (Schimmert), èzelaur (Schimmert), ezelsoor: aezelsoer (Eys), ezelsoer (Oirlo, ... ), eigen spelling  èzəlsoor (Montfort), idiosyncr.  iəzelsoeər (Thorn), WLD  èezels-ŏĕr (Schimmert), éézelsoor (Swalmen), heilbeen: heilbein (Tungelroy), -  heilbein (Echt/Gebroek, ... ), symphytum officinale; geneeskrachtige plant  heilbein (Altweert, ... ), kalvertong: kalvertong (Jeuk), WLD  kaaver tong (Montfort), kalvertòng (Beesel), kalverwortel: kalverwortel (Jeuk), patersblaren: patersblaren (Jeuk), pisbloem: pisbloom (Venlo), scheurwortel: ook: smeerwortel  sjeurwortel (Echt/Gebroek), smeerwortel: sjmeerwortel (Lutterade, ... ), -  smeerwortel (Tungelroy), smërwortel (Maasbree), ? Gezeefd uit vraag naar heemst.  smeerwortel (Beesel, ... ), eigen spellingsysteem  smeerwortel (Ell), eigen spellinsysteem  sméérwoortel (Meijel), Gezeefd uit vraag naar heemst.  smaerwortel (Venlo), smeerwortel (Ell, ... ), smèèrwortel (Sevenum), idem  smeerwortel (Venlo), idiosyncr. ?  smīērwortel (Blerick), ook: sjeurwortel  smeerwortel (Echt/Gebroek), WBD/WLD  sméérwortel (Urmond), WLD  smĭĕjerwortel (Thorn), tabaksplant: toebaksplant (Wijlre), vetwortel: vetwòrtel (Jeuk), eigen spellinsysteem  vetwoortel (Meijel), idiosyncr.  vètwortel (Sittard), WLD  vetwortel (Stein), z. L.J. p. 87  vètwórtel (Zonhoven), weerwortel: ook: wil6ntobak  ɛweiərɛwotəl (Diepenbeek), wijerwortel: wijerwortel -wijver- (Zonhoven), z. L.J. p. 87  wijerwórtel (Zonhoven), wilde tabak: wilde - tabak (Jeuk), wĭĕlən toobàk (Diepenbeek), ook: wei6rwot6l*  ɛwilənɛtobak (Diepenbeek), zweerwortel: zweerwortel (Jeuk), zwiërwórtele (Zonhoven) hondstongen, ruwbladig plantengeslacht || smeerwortel [DC 52 (1977)], [DC 60a (1985)] || Smeerwortel (symphytum officinale 30 tot 120 cm grote, forse plant, ruwharig; de stengels zijn sterk vertakt, iets gevleugeld; de bladeren zijn langwerpig, met dikke nerven; de bloemen zijn hangend, de bloemkroon is buisvormig met omgebogen slippen, van [N 92 (1982)] III-4-3
smeken aanhouden: aanhālde (Lottum, ... ), aanhouwe (Heerlen, ... ), alstublieft: astebleef (Sevenum), asteblift (Sevenum), bedelen: baedele um... (Venlo), baidele (Roermond), bedelen (Meeuwen), bedelle (Maastricht), bädele (Belfeld, ... ), bèdele (Maasniel), béédele (Swalmen), bêdele (Sevenum, ... ), bêdelen (Stein), beleefd vragen: belééft vraogə (Gennep), bermoeren: bèrmoore (Brunssum), bermoren (?): bèrmoore (Brunssum), bidden: baeje (Geleen, ... ), baije (Ell), beej-ne (Schaesberg), been (Eksel), bei (Vlodrop), bei-je (Amby), beije (Maastricht, ... ), beijə (Maastricht), beiu (Brunssum), bĕje (Eijsden, ... ), beͅi̯jə (Meeuwen), bidde (Eys, ... ), bidden (Leopoldsburg, ... ), bidə (Loksbergen), bàeje (Sevenum), bèje (Bree, ... ), bèjen (Born), bèjə (Montfort), bèèjə (Venlo), béé (Oirsbeek), bééje (As), bééjə (Beesel, ... ), bééënə (Nieuwenhagen), bê-je (Blitterswijck, ... ), bêje (Arcen, ... ), bêjje (Meerlo, ... ), bêne (Simpelveld, ... ), bêênə (Heerlen), om good wêr bêe(n) (Schinveld), (ik bid je erom).  e.x ˂be.t˃ de.x˃ dr‧øͅm (Eys), bidden en smeken: (altijd samen gebruikt).  bidden en smeken (Jeuk), ps. ik weet niet precies of invuller dit als 1 antwoord bedoelt?!  beijə en smeikə (Maastricht), goede woorden geven: jow wued gève (Rimburg), knieval doen: kneejväl doeë (Heerlen, ... ), kwellen: kweale (Vaals), lamenteren (<fr.): lammenteere (Neer), om goed weer bidden: om good wêr bêe(n) (Schinveld), permitteren (<lat.): permitere (Horst), permitteren (Gulpen), permítteren (Schimmert), prengelen: er um prengelen (Ospel), pruimen: pròòme (Sint-Truiden), schmeicheln (du.): sjmeegele (Munstergeleen, ... ), sjmiechele (Herten (bij Roermond)), smeken: schmeeke (Heer, ... ), schmeekə (Swalmen, ... ), schmeéke (Amby), schmèèke (Amby, ... ), schmêke (Mheer, ... ), sjmaeke (Geleen), sjmeek (Steyl, ... ), sjmeeke (Beegden, ... ), sjmeeke(n) (Schinveld, ... ), sjmeekə (Doenrade, ... ), sjmeike (Klimmen, ... ), sjmeikə (Schinnen), sjmeke (Kerkrade, ... ), sjmeken (Schinnen), sjmeèëke (Gulpen, ... ), sjmeëke (Gulpen, ... ), sjmēēkə (Nieuwenhagen), sjmèke (Roermond, ... ), sjmèèke (Geulle, ... ), sjméékə (Oirsbeek), sjmêke (Asenray/Maalbroek, ... ), sjmëke (Gronsveld, ... ), smaeke (Venlo), smee.kə (Kelpen), smeeke (Baarlo, ... ), smeeken (Dieteren, ... ), smeekə (Maastricht, ... ), smeeʔən (Lommel), smeike (Maastricht, ... ), smeiken (Heijen, ... ), smeikə (Maastricht), smeke (Genooi/Ohé, ... ), smeken (Eigenbilzen, ... ), smekən (Urmond), smēēke (Thorn), smēͅkə (Meeuwen), smie"ke (Beverlo), smīēkə (Loksbergen), smèke (Bree), smèèkə (Venlo), sméke (Hoeselt), smééke (As), sméékə (Meeuwen), smêke (Horst, ... ), smêke(n) (Obbicht, ... ), vooral in de vaste verbinding: smieke n èn biejen: smeken en bidden  smīēke (Hasselt), smeken en bidden: ps. ik weet niet precies of invuller dit als 1 antwoord bedoelt?!  smeke en beije (Maastricht), smekend vragen: smekend vräöge (Maastricht), vragen: vroage (Merselo, ... ), zijn woord geven: jow wued gève (Rimburg) nederig en dringend vragen [permitteren, pernegracie, spelen, bidden, smeken] [N 85 (1981)] || smeeken [SGV (1914)] || smeken III-1-4, III-3-1
smele bunt: bēntj (Nederweert), mele: WLD = smele  meelje (Posterholt), sleme: šlēmǝ (Banholt, ... ), smeelde: smēljǝ (Herten, ... ), šmēljǝ (Baexem, ... ), smele: smēl (Blitterswijck, ... ), smēli (Hulsberg), smēliǝ (Tungelroy, ... ), smēlǝ (Venlo), šmēlǝ (Klimmen, ... ), šmēǝlǝ (Waubach), šmęi̯le (Merkelbeek), windaar: windaar (Wellen) Deschampsia Beauv. In het gebied van het WLD komen van deze grassoort met wijduitstaande aren twee soorten vrij algemeen voor: de ruwe smele (Deschampsia cespitosa (L.) Beauv.) en de hierbij afgebeelde bochtige smele (Deschampsia flexuosa (L.) Trin.) De eerste komt in pollen voor op vochtige gronden en wordt 30 tot 150 cm hoog; de tweede op droge gronden en wordt 30 tot 70 cm hoog. De benamingen slaan in sommige plaatsen speciaal op de halmen. || smele [N 92 (1982)] I-5, III-4-3
smeren smeren: schmeere (Epen, ... ), schmeerə (Swalmen), schmere (Bingelrade, ... ), schmeren (Amby), schmiere (Heerlen, ... ), schmère (Belfeld, ... ), schmêre (Heer, ... ), shmère (Mheer), sjmeere (Guttecoven, ... ), sjmeeren (Posterholt), sjmeiere (Klimmen), sjmere (Doenrade, ... ), sjmeère (Gulpen), sjmēēre (Asenray/Maalbroek), sjmĕre (Ulestraten), sjmie-re (Vijlen), sjmieeren (Schinveld), sjmiere (Mechelen, ... ), sjmiēre (Eys), sjmièr (Valkenburg), sjmère (Buchten), sjmêre (Beegden, ... ), sm ̇ē̜rǝ (Beverst, ... ), smej.rǝ(n) (Zonhoven), smere (Dieteren, ... ), smeren (Helchteren, ... ), smerə (Koersel), smerən (Overpelt), smeêre (Thorn), smeərə (Mielen-boven-Aalst), smērə (Meldert, ... ), smērən (Beverlo, ... ), smēərə (Herk-de-Stad), smēͅrə (Berg, ... ), smēͅərən (Kwaadmechelen), smĕren (Urmond), smieere (Heel), smirə (Opglabbeek), smiǝ.rǝ (Godschei), smiərə (Heers, ... ), smiɛ.rǝ (Diepenbeek), smīrə (Gerdingen, ... ), smīərə (Lozen), smère (Arcen, ... ), smèrre (Meerlo), smê-re (Blitterswijck), smêre (Afferden, ... ), smêre(n) (Obbicht), smêren (Borgharen, ... ), smē.rǝ (Houthalen), smē̜rǝ (Munsterbilzen, ... ), smīǝ.rǝ (As, ... ), smɛ̄rə (Beverst, ... ), sm‧ēͅrə (Tongeren), šmière (Brunssum), šmīrə (Kerkrade), šmeǝrǝ (Kelmis), met lengteteken op de a  smäre (Leunen) Iets met vet of olie smeren. [monogr.] || Olie of vet in de naafbus doen om te voorkomen dat de asarmen vastlopen in de naafbus. [JG, 1a] || smeren [SGV (1914)], [ZND A1 (1940sq)] II-12, II-4, III-2-3
smet smet: smęt (Stramproy) Een van de blauwe of rode of anders gekleurde vlekjes die op regelmatige afstanden al op het scheerraam in een rechte lijn dwars op de ketting worden aangebracht om aan deze lijn van vlekjes te kunnen zien of de ketting over de hele breedte gelijkmatig geboomd wordt. [N 39, 72a] II-7