e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
smalen afhouwen: aafhawe (Klimmen), e-raaf houwe (Kerkrade), afkammen: aafkemme (Terlinden, ... ), aofkemme (Caberg, ... ), ‧eͅŋə ‧āfk‧ɛmə (Eys, ... ), Van Dale: afkammen, 3. iem. of iets afkammen, onbillijk bekritiseren, neerhalen.  aafkemme (Noorbeek, ... ), afkeuren: aafkeure (Einighausen), afkraken: (trans.).  ‧āfkrā.kə (Eys), afmaken: aafmake (Gulpen, ... ), afmaache (Simpelveld, ... ), bekladden: bəkladdən (Urmond, ... ), belachelijk maken: belachelék maken (Eksel), bəlachələk máákə (Epen), chicaneren (<fr.): chicaneere (Caberg, ... ), sjokke niere (Vaals), sjokkeneere (Meerssen, ... ), (intrans.).  šoͅ.kən‧ērə (Eys), mar. frequentatief  sjoekkeneere(n) (Schinveld), chipoteren (<fr.): vlg. Fr.  schiepeteere (Heerlen, ... ), choqueren: choqueere (Sint-Pieter), sjòkkeerə (Maastricht), sjókkere (Maastricht), choqueren (<fr.): choqueere (Sint-Pieter), sjoekēērə (Maastricht), sjòkkeerə (Maastricht), sjókkere (Maastricht), doortrekken: doortrekke (Valkenburg, ... ), erafhouwen: e-raaf houwe (Kerkrade), in de hoek stampen: ien de hôêk stampe (Oirlo), in de zeik zetten: inne zeik zitte (Herten (bij Roermond)), judassen: djudàsə (Loksbergen), joehdaase (Waubach), judassen (Jeuk), kleineren: kleinere (Amby, ... ), kleineren (Meeuwen, ... ), kleineren v.d. andere (Jeuk, ... ), kleinèère (Swalmen, ... ), kleinərə (Beesel, ... ), klenere (Merkelbeek), klenerend (Eksel, ... ), klenjèrre (Hoeselt, ... ), klèjnéére (As, ... ), klènijrə (Loksbergen, ... ), ‧eͅŋə kl‧ɛi̯n‧ēərə (Eys, ... ), (lange e).  kleinēre (Echt/Gebroek, ... ), (ww.).  klèjnéére (As), kleinerend (volt.deelw.): kleinnierend (Vaals, ... ), kleinerend spreken: kleinèrend sprèke (Bree, ... ), koeioneren: (ww.).  koejenéére (As), krenken: krenke (Maastricht, ... ), min (bn.): mīn (Reuver, ... ), min doen over: mīn doon euver (Tungelroy), mi‧n doon oeever (Weert, ... ), minnen: minne (Stein, ... ), mpriseren (<fr.): Van Dale: méprise (Fr.), vergissing, misvatting, dwaling.  meprizere (Maastricht, ... ), neerdouwen: nieerdowwe (Weert), neerhalen: eine neerhoole (Maastricht, ... ), neerhouwen: ‧eͅŋə ‧n‧ērhoͅ.u̯ə (Eys, ... ), negerend doen: negerend doon (Schimmert, ... ), omlaag halen: umlieeg hale (Weert, ... ), quatschen (du.): kwatsje (Montfort, ... ), schamel doen over: schaemel doon oe‧ver (Weert), schampen: schampe (Amby, ... ), schampen (Born, ... ), schampə (Montfort), sjaampe (Gronsveld, ... ), sjampe (Borgharen, ... ), sjampen (Nieuwstadt), sjampə (Doenrade, ... ), sjampən (Urmond), sjààmpə (Maastricht), (ww.).  sjàmpe (As), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  schampe (Heer, ... ), schamperen: schampere (Venlo, ... ), schamperre (Meerlo), scha‧mpere (Weert), sjampere (Posterholt, ... ), sjamperre (Geulle), sjampərə (Maastricht, ... ), sjàmpere (Swalmen), sjàmpərə (Maastricht, ... ), schanden: sjantje (Dieteren, ... ), sjantjen (Sint-Odiliënberg, ... ), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  schantje (Stevensweert, ... ), scherp zijn: scherpzeen (Montfort), schimpen: schimpe (Venray), schimpen (Leopoldsburg), schumpə (Loksbergen), schokkeneren: sjoekkeneere(n) (Schinveld), sjokkeneere (Meerssen, ... ), smalen: schmale (Mheer, ... ), schmeele (Oirsbeek, ... ), schmââle (Schimmert, ... ), schmäle (Belfeld, ... ), schmèle (Horn, ... ), schmèlen (Amby, ... ), sjmaale (Geulle, ... ), sjmaalə (Roermond, ... ), sjmaele (Roermond), sjmale (Reuver, ... ), sjmalə (Oirsbeek, ... ), sjmäle (Reuver, ... ), sjmêle (Beegden, ... ), sjmêle(n) (Schinveld, ... ), smale (As, ... ), smalen (Blerick, ... ), smaolen (Ophoven, ... ), smaolə (Meijel, ... ), smaêle (Altweert, ... ), smáálə (Maastricht, ... ), smäle (Echt/Gebroek, ... ), smälen (Heijen, ... ), smèle (Arcen, ... ), smèlje (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), smê-le (Blitterswijck, ... ), smêle (Afferden, ... ), smêlen (Oirlo, ... ), smêlle (Meerlo, ... ), smɛ̄le (Swolgen, ... ), lengteteken op de a  smäle (Leunen, ... ), ps. boven de ê staat nog een soort lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  smêle (Heel, ... ), WNT: smelen, zie smalen.  sjmaele (Nunhem, ... ), smaele (Sevenum, ... ), smāēle (Sevenum, ... ), smèle (Meerlo, ... ), smalend (volt.deelw.): sjmaalend (Vlodrop, ... ), sjmalend (Merkelbeek, ... ), smaalent (Maastricht, ... ), smaalənt (Maastricht, ... ), smalend (Meijel, ... ), smalenjd (Thorn, ... ), smalənd (Wijnandsrade, ... ), sneren: sjneerə (Susteren), snoeven: sjnōēvə (Susteren, ... ), spotten: nut sjpottə (Beesel), sjpotte (Maasniel), sjpottə (Roermond), sjpōtte (Roermond), spotte (Hoensbroek), stechelen: sjtichele op gĕt (Heek, ... ), steken: sjtaeke (Nunhem), treiteren: traiteren (Meeuwen), uitlachen: oetlache (Reuver), uitmaken: uitmaken (Meeuwen, ... ), vernederen: vernederen (Hoensbroek, ... ), verziehen (du.)?: (ww.).  verdzjīēje (As), voor de gek houden: ver de gek hagen (Eigenbilzen), veure gek haaje (Herten (bij Roermond)), vur de gek hâlde (Oirlo), voor het lapje houden: (ww.).  vier ⁄t lepke hòwe (As), zich smalend uitlaten: zich smáálənt ōētlaotə (Venlo, ... ), zwegelen: schwägele (Heerlen, ... ), schwägele täge (Heerlen, ... ), schwêgələ (Swalmen, ... ) met geringschatting spreken, zich vernederend uitlaten [smalen, kabatsen] [N 85 (1981)] || op minachtende of geringschattende wijze spotten [schamper, amper, scherp, grimachtig] [N 85 (1981)] || smalen [SGV (1914)], [SGV (1914)] || smalen, snieren III-1-4, III-3-1
smalle afgesloten ruimte voor het boogschieten baan: baan (Herten (bij Roermond), ... ), bān (Susteren), boan (Diepenbeek), buut: but (Lauw), doel: doel (Born, ... ), dool (Ophoven), dul (Heerlen, ... ), dūl (Echt/Gebroek, ... ), (Cibel.)  doel (Eigenbilzen), [Met foto van Aemulator Wieërt +- 1915].  doel (Weert), gangpad: gangpad (Meijel), schermen?: sjerme (Ell), schietbaan: scheetbaan (Eys, ... ), scheutbaon (Eijsden), sjeetbaan (Posterholt), sjeetbaon (Gronsveld, ... ), sjeitbaan (Sittard), sjisbaan (Simpelveld), Ss. sub schieten.  schīē.ëtbaoën (Zonhoven), Sub SCHIETEN.  sjeetbaan (Posterholt), stand: staant (Kanne), tir (fr.): Fr. tir schietterrein.  tej.er (Hasselt), Fr. tir.  tier (Maaseik), tîe.r (Zolder), Mil. champ de tir.  ti.jr (Wellen), Van Fr. tir.  tīē.ër (Zonhoven) *Tier: Schietbaan, schietterrein. || [Schietbaan]. || de smalle ruimte met schotten voor het boogschieten [doel] [N 112 (2006)] || De smalle ruimte met schotten voor het boogschieten [doel]. [N 88 (1982)] || Doel, schietterrein voor boogschutters. || doelen [SGV (1914)] || Schietbaan, schietstand (leger). || Schietbaan, schietterrein. || Schietbaan. || Schietbaan/vereniging van boogschutters. || Tir: Schietterein. III-3-2
smalle bovenhelft van de slagpen baard: d’r baard (Klimmen), Opm. is volgens inziens van de invuller (hij/zij noteert vóór dit woord: m.i.)!  baard (Doenrade), bovenhuid: bove howt (Kortessem), bovenkant: Opm. v.d. invuller: uitspreken als dubbele "aa".  de bovenkant (Tongeren), buitenkant van de pen: (m.): geldt (kennelijk) alleen voor het woord "bu.t\\ka.nt?"(ps. invuller noteert deze "(m.)"nl. achter dit woord!).  bu.təka.nt˃ van də p‧ɛn (Eys), buitenste: baateste (Jeuk), smalle bovenhelft: sjmaale baovehèllef (Geleen), snavel: sjnavel (Swalmen), top: toͅp (Meijel) Hoe heten de onderdelen van de slagpen? (de cijfers tussen haakjes verwijzen naar tekening 3): smalle bovenhelft (5) [N 93 (1983)] III-3-2
smalle buikriem buikband: bok˱ba.nt (Helchteren), bu.k˱ba.nt (Neerpelt), buk˱ba.nt (Achel, ... ), buk˱bānt (Sint Huibrechts Lille, ... ), bø̜k˱bānt (Lommel), bū(i̯).k˱bā.nt (Tongerlo), bū.k˱ba.nt (Bocholt  [(ketting)]  , ... ), bū.k˱bā.nt (Opitter), būi̯.k˱ba.nt (Beek, ... ), būi̯.k˱bā.nt (Bree, ... ), būk˱bānt (Kaulille), būǝk˱baŋk (Sevenum), bǫu̯.k˱ba.nt (Wijchmaal), bǫu̯k˱ba.nt (Hechtel, ... ), buikhelp: būkhęlp (Buchten, ... ), buikkettel: būkkętǝl (Lanaken), buikketting: bū ̞kkęteŋ (Ophoven), bū.kkęteŋ (Kinrooi, ... ), būkkęteŋ (Geistingen, ... ), buikriem: bokrī.m (Houthalen), bokrīm (Montenaken), bu(ǝ)krēm (Bocholt), buikriem (Blitterswijck, ... ), bukrim (Borlo, ... ), bukrī.m (Rukkelingen-Loon, ... ), bukrīm (Binderveld  [(leer)]  , ... ), buǝkrīm (Neerpelt), bøi̯krēm (Bree), bøkrīm (Zelem), bøykrim (Halen), bø̜̄.kri.m (Heusden), bø̜̄.krīm (Lummen, ... ), bø̜̄krīm (Linkhout), bø̜krīm (Heppen, ... ), bø̜ykrīm (Loksbergen), bū.krēm (Neeroeteren), būkrēi̯m (Sint Pieter), būkrēm (Baarlo, ... ), būkręi̯m (Limbricht), būkrīm (Overpelt), būxrēm (Bleijerheide), būǝkrēm (Blerick, ... ), bǫu̯kri.m (Berverlo), bǭ.krī.m (Zolder), bǭkrīm (Beringen, ... ), buiksband: bū.ks˱bā.nt (Kleine-Brogel), būi̯.ks˱ba.nt (Gruitrode, ... ), būi̯.ks˱bā.nt (Wijshagen), bǫu̯.ks˱ba.nt (Genk), bǫu̯ks˱bant (Gelieren Bret), buiksingel: bȳkseŋǝl (Meijel), būkseŋǝl (Boukoul, ... ), buikzeel: bau̯.k˲zei̯l (Tongeren), bau̯.k˲zē.l (Berg, ... ), bau̯.k˲zē.ǝl (Membruggen), bau̯.k˲zęi̯.l (s-Herenelderen), bau̯k˲zē.l (Millen), bok˲zil (Berbroek, ... ), bok˲ziǝl (Rummen), bok˲zē.l (Vliermaalroot, ... ), bok˲zē.ǝl (Rijkhoven, ... ), bok˲zęi̯.l (Alken, ... ), bok˲zī.l (Godschei, ... ), bu ̞u̯k˲zē.l (Diepenbeek), buikzeel (Eigenbilzen, ... ), buk˲zei̯ǝl (Rukkelingen-Loon), buk˲zil (Hasselt, ... ), buk˲ziǝl (Binderveld, ... ), buk˲zē.l (Gors-Opleeuw, ... ), buk˲zęi̯.l (Berlingen, ... ), buk˲zęi̯lj (Sint-Lambrechts-Herk), buk˲zęi̯ǝl (Mechelen-Bovelingen), buk˲zęlj (Gelinden), buk˲zīl (Boekhout, ... ), buk˲zīǝl (Donk, ... ), buk˲zǝl (Heers), bō.k˲zē.l (Grote-Spouwen, ... ), bōu̯k˲zē.l (Henis), bū.k˲zē.l (Kanne, ... ), bū.k˲zē.ǝl (Gellik), bū.k˲zęi̯.l (Elen, ... ), būi̯k˲zē.l (Hees), būk˲zē̜l (Oost-Maarland), būk˲zęi̯.l (Berg, ... ), būk˲zęi̯l (Klimmen, ... ), būk˲zɛ̄jl (Mechelen), būk˲zɛ̄l (Ten Esschen), būx˲zēl (Bocholtz), bǫ ̞u̯.k˲zē.l (Hoeselt), bǫu̯.k˲zē.l (Beverst, ... ), bǫu̯.k˲zęi̯.l (Koninksem), bǭ.k˲zē.l (Sint-Huibrechts-Hern), klingesingel: klingesingel (Baarlo, ... ), treksingel: trękseŋǝl (Afferden, ... ), voorzeel: vø̜̄rzęi̯l (Guttecoven) Riem of ketting die onder de buik van het paard doorloopt en beide strengen verbindt. Vergelijk ook lemma Brede Buikriem. [JG 1b, 1c, 1d, 2c; N 13, 61] I-10
smalle weegbree ezelsoren: ɛ̄zǝlsōrǝ (Beesel), galstong: galstǫŋ (Echt, ... ), ganstong: gǭstǫŋ (Echt), of voor L 387? HB.  galstong (Posterholt), WLD Additie bij vraag 77: ook de smalle weegbree  galstoong (Posterholt), ganzebree: ganzebree (Spaubeek), ganzentong: ganzetòng (Echt/Gebroek, ... ), gauzetong (Valkenburg), gauzetòng (Sittard), gawstòng (Echt/Gebroek), ganzetongen: ganzetongen (Echt, ... ), gau̯zǝtōŋǝ (Broeksittard, ... ), gāzǝtǫŋǝ (Zonhoven), gǭzǝtoŋǝ (Mechelen), hondsblad: hondsblad (Lommel), hondsdarm: hondsdarm (Groot-Gelmen), hondsgras: honsgrās (Bree), hondskruid: hǫntskrāt (Jeuk), untskrāt (Sint-Truiden), hondsrib: hondsrib (Beringen, ... ), hondsribbe (Zonhoven), hondstrip (Beringen), hoͅnsrep (Hamont), hǫnsrip (Beringen, ... ), hǫnsrębǝ (Genk, ... ), hǫntsrybǝ (Grazen, ... ), (mv)  hǫnsrobǝ (Kwaadmechelen), (Plantago lanceolata): wegens de opvallende, dikke bladnerven. z. L.J. p. 104 en S. hondsribbe  hónsrubbe (Zonhoven), [Plantago lanceolata]  hóndsrïb (2) (Tongeren), ook in L 286, Hamont  honsrib (Achel), WBD/WLD = smalle weegbree  hónsribbə (As, ... ), hondstop: hǫnstep (Helchteren), kattestaarten: katǝštɛrtǝ (Herten), lang: laŋk (Horst), lange klaver: laŋǝ klēvǝr (Grubbenvorst, ... ), lange klee: laŋǝ klīǝ (Helden), rattestaarten: ratǝštɛrtǝ (Roermond), rib: rup (Altweert, ... ), röb (Baexem, ... ), røp (Baexem, ... ), rōp (Ospel), (Plantago lanceolata)  röp (Echt/Gebroek), ribbel: ribbel (Deurne), schaapoor: šǭpōr (Vechmaal), schaapsoren: šapsūrǝ (Panningen), smalle weegbree: šmālǝ wēgbrɛ̄ (Helden), šmālǝ wē̜gbręi̯ (Asenray / Maalbroek), spitse weegbree: spetsǝ wɛ̄gbręi̯ (Bleijerheide), stoepen: stupǝ (Roggel), weebree: wē̜briǝ (Margraten, ... ), węi̯bręi̯ (Ubachsberg, ... ), weegblad: wē̜gblat (Munstergeleen, ... ), wē̜gblāt (Roggel, ... ), węi̯gblāt (As), weegbladeren: wēgblāi̯ǝr (Bree, ... ), wēgblār (Geleen, ... ), wē̜gblāi̯ǝr (Swalmen), wē̜gblār (Baarlo), węi̯gblāi̯ǝr (Bocholt), weegbree: wiǝgbrē (Weert), wēgbrē (Gulpen, ... ), wēǝgbriǝ (Hoensbroek), wēǝgbrē (Heerlerheide, ... ), wē̜gbriǝ (Amstenrade), wē̜gbrē (Beegden, ... ), wē̜gbrɛ̄ (Eigenbilzen, ... ), wē̜gbǝręi̯ (Berg / Terblijt, ... ), wɛgbriǝ (Reuver), weegbreed: wēgbriǝt (Dilsen, ... ), węgbrēt (Ottersum), weegbrem: weegbrem (Velden), weegtrede: węgtrēi̯ (Horst), weegzaadje: wīǝgzø̜̄tjǝ (Weert), wegeblad: wē̜gǝblat (Beesel, ... ), wegebladeren: wiǝgǝblǭr (Houthalen), wēgǝblāi̯ǝr (Maastricht), wē̜gǝblār (Hasselt, ... ), wē̜gǝblǭr (Deurne, ... ), węi̯gǝblau̯rǝ (Lutterade), wegebree: wē̜gǝbręi̯ (Geulle, ... ), wegegras: wigǝgrǭs (Mechelen-Bovelingen), wegesbree: wēgɛs˱bręi̯ (Vaals), welbloem: wɛlblom (Maastricht), wolf: wǫ.lǝf (Borgloon), zenuwbladeren: sęnfblāi̯ǝr (Hunsel), zuurmoes: zū.rmōs (Waubach), zwerenblad: zwīǝrǝblāt (Hasselt) onkruid met lancetvormige bladeren in klaverland || Plantago lanceolata L. Zeer algemeen voorkomend onkruid in graslanden en wegbermen, met lancetvormige, duidelijk generfde bladeren, die in een rozet vanuit de wortel groeien. Bovenaan de rechtopstaande stengel zit een donkerbruin aartje met een geel-wit pluizig kransje. De plant wordt 5 tot 40 cm hoog en bloeit van mei tot de herfst. Veel van de opgegeven benamingen zijn ook in gebruik voor de grote of brede weegbree (zie het lemma Grote Weegbree). Weegbree werd wel gebruikt om zweren te genezen (L 318b, Q 2), vandaar het type zwerenblad; de typen met rib(bel) duiden op de generfde bladeren. Bij lange klaver in L 249: "de smalbladige weegbree, waarvan het zaad dikwijls in het klaverzaad voorkomt". [N 37, 16b; A 46, 5; monogr.] || smalle weegbree [N 92 (1982)] || smalle wegbree (Plantago lanceolata) || weegbree || weegbree (smalle) || weegbree, smalbladige || weegbree, smalle [DC 60a (1985)] || weegbree, smalle — I-5, III-4-3
smalle weg, pad assenweg: asǝwɛx (Lommel), baan: bāǝn (Alken), bōn (Hoeselt), baantje: bai̯nkǝ (Landen), bankǝ (Ulbeek), boi̯ŋkǝ (Gutschoven, ... ), buǝnkǝ (Tongeren), bønkǝ (Riksingen), bø̄nkǝ (Hoepertingen, ... ), bø̜nkǝ (Mal), bēnkǝ (Jeuk, ... ), bē̜ŋkǝ (Alken), bǫi̯nkǝn (Diepenbeek), bǫi̯ŋkǝ (Romershoven, ... ), bǭnkǝ (Rummen), bǭŋkǝ (Herk-de-Stad, ... ), bɛnkǝ (Eigenbilzen), binnenweg: benǝwɛx (Lommel), bospaadje: bospē̜tjǝ (Bocholt), buurtpad: bȳrtpāt (Einighausen), dijk: dē̜k (Meldert), doorloop: dōrlau̯p (Egchel), drift: dref (Klimmen), dreft (Haelen), drēft (Weert), fietspad: fitspāt (Opoeteren), gang: gaŋ (Zichen-Zussen-Bolder), gangetje: gɛŋkskǝ (Neerpelt, ... ), gats: ga.ts (s-Gravenvoeren, ... ), gats (Eupen, ... ), gɛ.ts (Sint-Pieters-Voeren), gatsje: gatskǝ (Eigenbilzen), gɛtskǝ (As, ... ), grasweggetje: grāswɛxskǝ (Ulbeek), hofpad: hǫfpat (Eisden), holle weg: hǭlǝ wēx (Eckelrade), karspoorpad: kɛršpǭrpāt (Herten), kattenstraatje: katǝstręi̯tjǝ (Meeuwen), kerkbaan: kęrkbǭǝn (Herk-de-Stad), kerkenpaadje: kɛrkɛpē̜kǝ (Sint Huibrechts Lille), kerkenweg: kęrkǝwēx (Mechelen), kerkstraatje: kɛrkstritjǝ (Opoeteren), kerkweggetje: kęrkwęxskǝn (Diepenbeek), koedrift: kōdreft (Mechelen), kōwdreft (Brunssum), koegang: kōgaŋk (Ulestraten), koepaadje: kou̯wpęthǝ (Helden), kuwǝpętjǝ (Bergen), kōpē̜tjǝ (Obbicht, ... ), koepad: koepad (Middelaar), koeweg: kowē̜x (Holtum), kuwē̜x (Nunhem, ... ), laantje: lǫŋkǝ (Borgloon), looppad: lau̯ppāt (Hout-Blerick), lǫu̯ppāt (Munstergeleen), mosemweggetje: mōsǝmwēxskǝ (Neerharen), paadje: paadje (Rotem), pajkǝn (Achel), patǝkǝ (Koersel), pejǝnkǝ (Montenaken), peǝtjǝ (Neeroeteren), pijtjǝ (Wintershoven), pijǝkǝ (Heusden, ... ), piǝkǝ (Zolder), pøjkǝ (Neerpelt), pø̄jkǝ (Achel), pø̜̄ǝtjǝ (Millen), pø̜jkǝn (Achel), pø̜u̯kǝ (Overpelt), pājkǝ (Heusden), pēkǝ (Achel, ... ), pēnkǝ (Waasmont), pētjǝ (Genk, ... ), pētšǝ (Heer, ... ), pē̜jtjǝ (Bocholt, ... ), pē̜kǝ (Kuringen, ... ), pē̜nkǝ (Landen, ... ), pē̜tjǝ (Bree, ... ), pē̜tšǝ (Genk, ... ), pęjkǝ (Kuringen, ... ), pęjkǝn (Hechtel, ... ), pęjnkǝ (Waasmont), pęjtjǝ (Genk, ... ), pęjǝ (Kerkhoven), pęjǝkǝ (Zolder), pękǝ (Hechtel, ... ), pętjǝ (Bingelrade, ... ), pętšǝ (As, ... ), pętǝkǝ (Beringen, ... ), pęǝkǝ (Neerpelt), pęǝtjǝ (Gruitrode, ... ), pǭjkǝ (Griendtsveen), pɛtjǝ (Afferden, ... ), pɛtšǝ (Waltwilder), pad: pat (Beringen, ... ), paǝt (Zolder), pāt (Arcen, ... ), pāǝt (Opoeteren, ... ), pō.t (Genk), pǫǝt (Neerpelt), pǭt (Genk, ... ), pǭǝt (Neerpelt), pad door de wei: pāt dōr dǝ węi̯ (Blerick), ruitertje: rǫu̯tǝrkǝ (Mal), smal gatsje: šmal jɛtžǝ (Kerkrade), steeg: steeg (Beverst, ... ), steǝx (Groot-Gelmen, ... ), stiǝx (Kermt, ... ), stęi̯x (Montenaken), stęx (Alken), stīx (Borgloon), štɛ̄x (s-Gravenvoeren), steegje: stixskǝ (Dilsen), stiǝxskǝ (Kermt), stēxskǝ (Hoepertingen, ... ), stęxskǝ (Borgloon), stɛxskǝ (Kortessem), stegel: stegǝl (Hoeselt), stēgǝl (Amstenrade), straatje: strai̯kǝ (Lommel), stritjǝ (Hasselt), strutjǝ (Kerniel), strøkǝn (Tessenderlo), strø̄kǝ (Landen), strø̄tšǝ (s-Gravenvoeren), strø̜i̯tjǝ (Tessenderlo), strø̜i̯ǝtǝkǝ (Hechtel), strø̜tšǝ (Sint-Martens-Voeren, ... ), strętjǝ (Bree), vaart: vārt (Brunssum, ... ), vāt (Lummen, ... ), vǭǝrt (Linkhout), veepad: viǝpāt (Sevenum), veespoor: vēšpǭr (Swalmen), veeweg: viwɛx (Waubach), viǝwēx (Egchel), viǝwē̜x (Ransdaal), veeweggetje: vēǝwē̜xskǝ (Guttecoven), veldpaadje: vɛltpē̜tjǝ (Nieuwenhagen), veldpad: vɛltpat (Eisden), veldspad: vɛltspāt (Bocholt), veldweg: vɛltwęi̯x (Hoensbroek), veldweggetje: vɛltwęxskǝn (Diepenbeek), velopaadje: velopē̜tjǝ (Opoeteren), velopad: vēlōpāt (Opglabbeek), veloweggetje: velou̯węxskǝ (Wimmertingen), voetbaan: vutbø̜ǝn (Herk-de-Stad), voetbaantje: vutbaǝnkǝ (Sint-Lambrechts-Herk), vutboi̯nkǝ (Herk-de-Stad), vutboi̯ŋkǝ (Groot-Gelmen), vutbuǝnkǝ (Tongeren), vutbē̜ŋkǝ (Wellen), vutbǫi̯ŋkǝ (Borgloon), vūdbāi̯ŋkǝ (Landen), vūtbānkǝ (Mettekoven), voetgang: vōtgaŋk (Schinveld), voetlaantje: vatlǫŋkǝ (Borgloon), voetpaadje: votpē̜tjǝ (Dilsen), vou̯tpē̜tjǝ (Sittard), vōtpē̜tšǝ (Opgrimbie), vōtpętjǝ (Maasmechelen, ... ), vōtpęǝtjǝ (Opoeteren), voetpad: fuspat (Kerkrade), føu̯tpat (Eupen), vo.ǝtpā.t (s-Gravenvoeren), vospat (Bleijerheide, ... ), votpat (Epen, ... ), votpāt (Mechelen), vou̯tpāt (Einighausen), voǝtpa.t (s-Gravenvoeren), vutpǫu̯t (Zichen-Zussen-Bolder), vōtpat (Gulpen, ... ), vōtpāt (Berg / Terblijt, ... ), vǫ.tpa.t (Sint-Martens-Voeren, ... ), voetweg: vutwēi̯x (Diepenbeek), vutwē̜x (Beverst), vōtwęx (Heerlen), voetweggetje: vutwęxskǝ (Diepenbeek, ... ), vutwɛxskǝ (Sint-Truiden), vytwęxskǝ (Wimmertingen), vōtwēxskǝ (Maastricht), vouwer: vou̯wǝr (Kerkrade), weg: wēǝx (Margraten), wē̜.x (Montfort, ... ), wē̜x (Beek, ... ), węi̯x (Eupen), węx (Brunssum), wīǝ.x (s-Gravenvoeren), wegel: wēgǝl (Genk), wegeltje: wēgǝltjǝ (Sint-Truiden), wē̜gǝltšǝ (Borgloon), weggetje: weskǝ (Lanaken), wexskǝ (Hamont, ... ), weǝxskǝ (Hasselt), wixskǝ (Hasselt), więxskǝ (Hasselt, ... ), wøxskǝ (Lanklaar), wēxskǝ (Beverst, ... ), wēšǝ (Vroenhoven), wēǝxskǝ (Kuringen), wē̜xskǝ (Alken, ... ), węgǝskǝ (Halen), węi̯xskǝ (Hoeselt, ... ), węi̯šǝ (Zichen-Zussen-Bolder), węxskǝ (Amby, ... ), węxskǝn (Diepenbeek), wɛxskǝ (Boorsem, ... ), wɛ̄xskǝ (s-Gravenvoeren), weipaadje: węi̯pē̜tjǝ (Oirsbeek, ... ), weipad: węi̯pā.t (Tegelen), węi̯ǝpāt (Baarlo), weiweg: węi̯wēx (Tungelroy), węi̯węx (Gennep, ... ), zandpaadje: zanjtjpē̜tjǝ (Roermond) Een smalle weg, een pad in het algemeen. In L 40, 25 werd gevraagd naar de dialectwoorden voor ø̄een smalle weg, een padø̄ en in N M, 5 naar die voor ø̄een pad of een veeweg door een weiø̄. Omdat er in de antwoorden op beide vragen veel overlapping zat, zijn deze in √©√©n lemma ondergerbacht. Uiteraard duiden woorden als veeweg, weiweg, koegang e.a. specifiek op een weg door een wei. [N M 5; N P, 2; S 27; L 40, 25; R I, 3; A 25, 6 add.; L 19B, 6; monogr.] I-8
smalspoor gleis: glęjs (Reuver, ... ), gǝlęjs (Nunhem), kiprails: kiprels (Tegelen), rails: rels (Belfeld, ... ), rēls (Klimmen), rɛls (Echt, ... ), (enk)  rēl (Maaseik), route: rotǝ (Maaseik), rut (Belfeld, ... ), rutǝ (Panningen), røt (Bilzen, ... ), route-tje: røtšǝ (Bilzen), spoor: spuǝr (Bilzen), spōr (Echt, ... ), špōr (Sittard, ... ), špǭr (Klimmen), tramroute: tramrut (Tegelen) Spoorbaan waarbij de afstand tussen de twee spoorstaven kleiner is dan de gebruikelijke 1435 mm. Smalspoor van bijvoorbeeld 1000 of 750 mm wordt doorgaans toegepast in moeilijk begaanbaar terrein, of in het geval van de klei-ontginning, omdat het gemakkelijk verplaatst kan worden. Klei met behulp van smalspoor vervoeren noemde men in Q 83: de leem op guiden vervaren (d\ lēm ǫp ˲ged\ v\rvǭr\). [N 98, 54; monogr.] II-8
smeden smeden: sm ̇ejǝ (Montfort), sme.jǝ (Stevensweert), sme.jǝn (Hamont), smejǝ (Blitterswijck, ... ), smen (Hasselt), smiǝ (Bilzen), smiǝjǝ (Altweert, ... ), smje (Val-Meer), smājǝ (Bree), smē (Tongeren), smē(j)ǝ (Overpelt), smē.jǝ (Boshoven, ... ), smē.ǝ (Helchteren), smējǝ (Afferden, ... ), smējǝn (Lommel, ... ), smēǝ (Bevingen, ... ), smēǝn (Diepenbeek, ... ), smē̜.n (Beringen), smē̜jǝ (As, ... ), smē̜jǝ(n) (Obbicht), smē̜ǝjǝ (Venlo), smę.jǝ (Grathem, ... ), smę.ǝ (Borgloon), smę.ǝn (Diepenbeek, ... ), smęjǝ (Horst, ... ), smęn (Sint-Truiden), smęǝ (Herk-de-Stad), smęǝn (Tessenderlo), smɛjǝ (Arcen, ... ), šmejǝ (Heek, ... ), šmē(jǝ) (Berg / Terblijt), šmējǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), šmēǝ (Eupen, ... ), šmē̜ (Gulpen), šmē̜jǝ (Amby, ... ), šmē̜nǝ (Epen), šmē̜ǝ (Baelen), šmę.jǝ (Heerlen, ... ), šmędǝ (Eupen, ... ), šmęjǝ (Beek, ... ), šmęǝ (Eigenbilzen, ... ), šmɛjǝ (Bingelrade, ... ), šmɛǝ (Epen), šmɛ̄jǝ (Gronsveld, ... ), smeedwerk: smējwē̜rǝk (Castenray, ... ) In het algemeen de vorm van, doorgaans gloeiende, stukken metaal veranderen door ze met een hamer te bewerken. Bij het ɛuitsmedenɛ en ɛuithalenɛ wordt de lengte of de vorm van het stuk metaal groter, terwijl de dikte afneemt. Zie ook het lemma "uitsmeden van een splits" en het lemma "uittrekken, uithalen" in Wld II.3, pag. 140. Bij het (op)stuiken wordt de dikte van het metaal vergroot, terwijl de lengte afneemt. Tot het smeedwerk wordt ook het lassen gerekend. Zie ook de toelichting bij deze lemmata.' [N 33, 1c; Wi 39; S 33; monogr.] II-11
smederij smit: šmet (Kelmis) Plaats waar het gereedschap gerepareerd en geslepen kon worden. [monogr.] II-4
smeedhamer, handhamer aambeeldshamer: ambeltshāmǝr (Meerlo  [(zwaardere smeedshamer)]  ), aanvilthamel: ānvelthǭmǝl (Jeuk), handhamer: hanthāmǝr (Klimmen), lichte smeedhamer: lextǝ šmēhāmǝr (Rothem), smedershamer: smęjǝrshǭmǝr (Tessenderlo), smeedhamel: smiǝ(h)ǭmǝl (Bilzen), smęjhāmǝl (Loksbergen), smɛjhāmǝl (Maastricht), šmējhāmǝl (Herten, ... ), smeedhamer: smējhāmǝr (Middelaar, ... ), smī.jhāmǝr (Weert), šmejhāmǝr (Klimmen  [(voor gewoon smidswerk)]  ), šmēhāmǝr (Rothem  [(met pen -- voor alle voorkomende werkzaamheden)]  ), šmējhāmǝr (Heerlen, ... ), šmē̜jhāmǝr (Oostrum), šmęjhamǝr (Kerkrade, ... ), smidshamer: smetshāmǝr (Echt, ... ), šmętshāmǝr (Helden, ... ), smidshandhamer: šmetshantjhāmǝr (Susteren  [(om heet ijzer mee te bewerken)]  ), smis(se)hamel: smeshāmǝl (Loksbergen  [(bezat plat vlak en pin)]  ), smeshǭmǝl (Bevingen  [(voor het smeden van ijzer)]  , ... ), smis(se)hamer: smeshāmǝr (Meerlo, ... ), smējshāmǝr (Heijen), stuikhamer: st ̇ukhāmǝr (Weert), vuisthamer: vȳsthāmǝr (Heijen  [(zware smeedhamer)]  ), vūshāmǝr (Montfort  [(gewone hamer -- werd voor allerlei doeleinden gebruikt)]  ), zware bankhamer: šwǫarǝ baŋkhamǝr (Spekholzerheide  [(dubbel zo zwaar als een gewone hamer)]  ), zware smeedhamer: žwǭrǝ šmēhāmǝr (Rothem) In het algemeen een hamer die de smid gebruikt bij het werk aan het aambeeld. De steel van de smeedhamer kan lang of kort zijn. Eén kant van de kop van de hamer, de baan, is doorgaans vlak of enigszins bol uitgevoerd, de andere, de pen, wigvormig. De pen kan in de richting van de steel staan, maar ook dwars ten opzichte van de steel. Zie ook afb. 33. Volgens de invuller uit Q 5 kon iedere hamer als smidshamer worden gebruikt. De zwaarte van de hamer was afhankelijk van het soort werk. Zie voor het woordtype stuikhamer (L 289) ook de toelichting bij het lemma "stuiken". [N 33, 67-68; monogr.] II-11