e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
voorwerkers buitenspouwstenen: būtǝspǫwstęjn (Venlo), buitenstenen: būtǝstęjn (Weert), būtǝštęjn (Klimmen), buitenwerkers: bytǝwęrǝkǝrs (Leunen, ... ), būsǝwe ̞rǝkǝrs (Kerkrade), būtǝwe ̞rǝkǝrs (Helden, ... ), būtǝwęrǝkǝrs (Tungelroy  [(eerste soort)]  ), būtǝwęrǝkǝrš (Houthem, ... ), būtǝwɛrkǝrs (Lozen), eerste keus: jɛ̄stǝ kø̄s (Lommel), eerste soort: iǝštǝ sǭrt (Klimmen), façadestenen: fasādǝstęjn (Uikhoven), fasātstēn (Genk), fasātstęjn (Meeuwen), fásātstīǝn (Sint-Truiden), fǝsātstęjn (Bree), frontstenen: frǫntštęŋ (Bleijerheide), gevelstenen: gēbǝlštēn (Hoensbroek), gēvǝlstijǝnǝ (Tessenderlo), gēvǝlstiǝn (Sint-Truiden), gēvǝlštęjn (Heerlen), gīvǝlstęjn (Maastricht), hangers: haŋǝrs (Oud-Caberg), lochtbrikken: lǫx˱brekǝ (Mopertingen), voorwerkers: vyǝrwerkǝš (Eys), vyǝrwerǝkǝš (Klimmen), vȳrwęrǝkǝrs (Heerlen), vø̄rwerkǝrs (Ell, ... ), vø̄rwerǝkǝrs (Herten, ... ), vø̄rwęrkǝrs (Schimmert), vø̄rwęrkǝrš (Beek, ... ), vø̄rwęrǝkǝrs (Mesch, ... ), vø̄rwšrǝkǝrs (Meijel), vø̄rwɛrǝkǝrs (Maastricht), vø̜̄rwęrǝkǝrs (Heythuysen), vø̜̄rwɛ̄rkǝrs (Rothem), vø̜.rwęrǝkǝrs (Panningen), vø̜rwęrǝkǝrs (Ottersum), vǭrwęrǝkǝrs (Gronsveld, ... ) Metselstenen voor de buitenste spouwmuur, en meer in het algemeen voor metselwerk dat in het zicht blijft. Voorwerkers zijn meestal eerste keus metselstenen. Zie voor het woordtype 'façadestenen' ook het lemma 'Kleine stenen' in wld ii.8, pag. 70. [N 31, 35f; monogr.] II-9
voorwerp waarmee men de laatste haren van het varkenslijf brandt bek: bɛk (Beringen), borrende strowis: bǫrǝndǝ štrū.wēs (Panningen), bos stro: bos str ̇ūj (Venlo), bos stro (Bleijerheide, ... ), brandend stro: brandend stro (Heerlen), brander: brander (Sint-Truiden), brandǝr (Helden, ... ), branjǝr (Heythuysen), branǝr (Herk-de-Stad, ... ), brɛnǝr (Gulpen), %%meervoud%%  brɛnǝrs (Buchten), bussel stro: bøsǝl štrø̄ (Kerkrade, ... ), bø̜sǝl štruø̜ (Rothem), busseltje stro: bøsǝlkǝ strō (Riksingen), fakkel: fakǝl (Eys, ... ), fakkel stro: fakǝl štrø̄ (Schinveld), gas: gās (Waasmont), gasbrander: gāsbranjǝr (Ell, ... ), gāsbranǝr (Gruitrode, ... ), gasvlam: gasvlam (Meijel), gebusseld stro: gebusseld stro (Diepenbeek), kaars: kās (Borgloon), lamp: lamp (Linkhout), lāmp (Neerpelt), papieren fakkel: papīrǝ fakǝl (Terwinselen), snelbrander: šnęlbranǝr (Berg / Terblijt), spiritus: spiritøs (Hoensbroek), stro: stro (Neeritter, ... ), struj (Helchteren, ... ), strȳ (Maaseik, ... ), strȳj (Opitter), strø̄ (Maastricht), strø̄j (Neerpelt), strōj (Sint-Truiden), štry (Heugem), štryj (Hoensbroek), štrøj (Hoensbroek), štrø̄jǝ (Kerkrade), štrø̄ǝ (Susteren), strobussel: struǝ bøsǝl (Grazen), strowis: stryǝwøs (Kerkrade), strōjwɛs (Lummen), strūǝwes (Opglabbeek), wipjes: wipkǝs (Neerpelt), wis stro: wes strū.j (Horst), wes strūǝj (Horst), wes strǫj (Ottersum), wøš stryǝ (Terwinselen), węs strǫ (Mal), zwaan: zwan (Beverst), zwān (Beverst) Met dit voorwerp brandt men de na het krabben achtergebleven haren af. Het lemma valt uiteen in twee delen: één deel waarin de ouderwetse methoden worden genoemd b.v. stro e.d. en een deel waarin moderner gereedschap is opgenomen b.v. gasbrander. Het branden met stro e.d. kan gebeuren door met een bosje brandend stro over het varkenslijf te strijken, of door een strovuurtje onder het varken te stoken, terwijl het dier is opgehangen. Voor het mes waarmee men de laatste haren van het varkenslijf verwijdert, zie men het lemma ''mes''.' [N 28, 33c; monogr.] II-1
voorwiel van de driewielige kar klein rad: klai̯ rǫi̯t (Kozen), klein rad (Groot-Gelmen, ... ), klēn rǭt (Zepperen), loper: lø̜i̯pǝr (Vechmaal), ploegrad: plōxrāt (Echt), radje: rø̄tjǝ (Gellik), rētjǝ (Schinveld), rollen: rolǝ (Holtum), rulǝ (Sint-Pieters-Voeren), rullen: rølǝ (Maasmechelen), rø̜lǝ (Ulestraten), rullenrad: ręlǝrǭt (Mopertingen), spoorradje: [spoor]røtšǝ (Vliermaal), voorrad: voorrad (Sint-Lambrechts-Herk), voorste rad: vø̄rstǝ rat (Waasmont), voortrein: vīrtrɛi̯n (Bree), voorwiel: vērwil (Hasselt) Klein wendbaar wieltje vooraan aan de kar. [N G, 67a; A 27, 22b; Lu 5, 22b] I-13
voorwolf kapje: kɛpkǝ (Weert), schildje: sxeltjǝ (Weert) Het van boven schuintoelopend houten voorschot van de molenkap boven de as. [N O, 54f] II-3
voorzanger voorzanger: `ne vuerzenger (Klimmen), inne vuërzenger (Nieuwenhagen), ne vùrzenger (Tongeren), v"rzeŋər (Montzen), v"rzɛŋər (Neerpelt), veerzangers (Peer), veerzenger (Opglabbeek), veruzanger (Eksel), veruzenger (Eksel), veurzaenger (Eksel), veurzanger (Bocholt, ... ), veurzeinger (Diepenbeek), veurzenger (Achel, ... ), veurzingen (Sint-Huibrechts-Lille), veurzinger (Reuver, ... ), veurzänger (Wijk), veurzènger (Maastricht, ... ), veuërzinger (Epen), vieerzinger (Bree), vierzenger (Opglabbeek, ... ), vjèrzenger (Eigenbilzen, ... ), vjérzenger (Eigenbilzen), vuerzinger (Thorn), vuirzanger (Sint-Truiden), vuirzeinger (Sint-Truiden), vuirzèngər (Loksbergen), vurzenger (Siebengewald, ... ), vuuerzenger (Weert), vuurzenger (Doenrade, ... ), vuurzinger (Bocholtz, ... ), vuuërzenger (Hoensbroek), vuërzenger (Klimmen), vūūrzènger (Nieuwenhagen), väöerzaenger (Gulpen), väörzenger (Heugem), véórzenger (Terlinden), vöarzenger (Mechelen-aan-de-Maas), vöjerzanger (Tessenderlo), vørzɛŋər (Meijel), vø͂ͅrzeͅŋər (Echt/Gebroek, ... ), vøͅrzeͅŋər (Meijel, ... ), vùrzengər (Hoeselt) Een voorzanger [veurzenger,-zinger?]. [N 96B (1989)] III-3-3
voorzichtig attent: ateͅ.nt (Eys), attent (Beek), bedenkelijk: bedenkelik (Maastricht), bezorgd: bezörcht (Heerlerbaan/Kaumer), bezərgtj (Thorn), kalmaan doen: kalm a doeë (Kerkrade), listig: listich (Venlo), listig (Ophoven), met voordacht: met veurdacht (Heythuysen), nadenkend: naodinkend (Caberg), omzichtig: umzichtig (Weert), oppassend: oppassend (Caberg), secure, een -: ènne secuure (Sevenum), secuur: sekuur (Maastricht, ... ), sikeure (Vlodrop), vooruitkijkend: vroetkiekənt (Kapel-in-t-Zand), vooruitziend: veuroetzeend (Maastricht), voorzichtig: verzeejtig (Mheer), verzichtich (Amby, ... ), verzichtich/verzichtech (Zonhoven), verzichtig (Doenrade, ... ), verzich’tieg (Bleijerheide, ... ), verziechtig (Hasselt), verzigtig (Waubach), verûtzeend (Bree), veurzichtich (Kelpen, ... ), veurzichtig (Beek, ... ), veurzichtig zien (Hoensbroek), veurziechtich (Maastricht), veurziechtig (Maastricht, ... ), veurziechtəch (Maastricht), veurziegtig (Maastricht, ... ), veurzigtig (Hulsberg, ... ), veurzīēgtig (Maastricht), vezichtig (Swalmen), vīrzextəx (Meeuwen), voorzichtig (Gulpen, ... ), voorzigtig (Meijel), voorzisjtisch (Vaals), vōrzichtig (Beverlo), vuerzichtig (Klimmen), vurzeegtig (Meerlo), vurzichteg (Beverlo), vurzichtich/vurzichtech (Zonhoven), vurzichtig (Gulpen, ... ), vurzichtige (Schaesberg), vurzĭĕchtəch (Lommel), vuurzichtich (Wijnandsrade), vuurzichtig (Eys, ... ), vuurzich’tieg (Bleijerheide, ... ), väörzichtig (Heel), vèùrzichtig (Heel), vërzichtig (Merkelbeek), vörzichtig (Gennep, ... ), vörzîetig (Kortessem), vərze.xtex (Eys), vərzichtich (Amstenrade, ... ), vərzichtig (As, ... ), vərzichtəch (Meeswijk, ... ), vərzichəg (Loksbergen), zekeren: ziëkere (Gronsveld), zorg dragen: zorg draage (Posterholt), zorgdragend: zörrig dragend (Maastricht), zorgelijk: zorglik (Herten (bij Roermond)), zorgvol: zörgvol (Venlo), zorgzaam: zurgsaam (Lutterade) bedachtzaam || rekening houdend met wat er zou kunnen gebeuren, zorg dragend dat er niets verkeerd gaat [listig, roekelijk, voorzichtig] [N 85 (1981)] || voorzichtig || vorzichtig III-1-4
voorzoom stormlat: stǫrǝmlat (Leunen), voorzoom: voorzoom (Helden, ... ), vyǝrzǫwm (Weert), vørzǭm (Gennep), vø̄rzawm (Herten), vø̄rzǫwm (Neeritter, ... ), vø̜jǝrzyjǝm (Tessenderlo), vø̜rzø̜jm (Leunen), zijlat: zęjlat (Lummen), zoom: zyǝm (Meijel), zǫwm (Weert), zoomlat: zǫwmlat (Maxet) De zoomlat aan de voorkant van het hekken waarop de windborden zijn bevestigd. Zie ook afb. 38. [N O, 2c; N O, 4a; A 42A, 67] II-3
voorzwerm brandzwerm: bra.ntzwɛrǝm (Weert), brandzwerm (Ysselsteyn), branjtjžwɛrm (Asenray / Maalbroek), brantzwɛ̄rǝm (Meijel), brant˲zwɛrm (Horst, ... ), brāntžwɛrm (Noorbeek, ... ), eerste zwerm: eerste zwerm (Herkenbosch, ... ), eǝstǝ zwɛrm (Wijlre), ięstǝ zwɛrm (Nunhem), iǝstǝ zwɛrm (Grathem), øštǝ zwɛ̄rǝm (Montzen), īrstǝ zwɛrm (Stein), īrstǝ zwɛrǝm (Borgharen, ... ), īstǝ zwęrm (Geistingen), eersteling: istǝleŋ (Koersel), īǝstǝleŋk (Halen), hoofdzwerm: hoofdzwerm (Opglabbeek, ... ), højt˲zwɛrm (Asenray / Maalbroek, ... ), hø̄tšwɛrm (Heerlen, ... ), hø̜jftzwarm (Stramproy), hø̜jtšwɛrm (Buchten, ... ), hø̜jt˲žwɛrm (Asenray / Maalbroek, ... ), hōfzwɛrm (Born), hōfžwɛrm (Beek), moerszwerm: mōrszwɛrm (Heel), opzetter: opzętǝr (Venray, ... ), oude stok: ǭjǝ stǫk (Ospel), oude zwerm: ǫwǝ žwɛrm (Mheer), ǭjǝ zwɛrm (Peij), scheibij: sxęjbi.j (Hushoven, ... ), stokzwerm: stǫkzwɛrm (Well), voorzwerm: fērzę.rm (Hasselt), voorzwerm (Lommel, ... ), vyrzwɛrm (Dilsen), vyǝrzwɛrm (Kerkhoven, ... ), vȳršwɛrm (Heerlen), vørzwɛrm (Geysteren, ... ), vørzwɛ̄rǝm (Meijel), vø̄rzwęrm (Geistingen), vø̄rzwɛrm (Geulle, ... ), vø̄rzwɛrǝm (Diepenbeek), vø̄ršwɛrm (Herten), vø̄ržwɛrm (Beek, ... ), vø̜jrzwɛrǝm (Zepperen), vø̜rzwērm (Wellerlooi), vø̜rzwɛrm (Tessenderlo) De eerste zwerm, gewoonlijk in juni. Een deel van een bijenvolk verlaat met de oude koningin korf of kast. Wie met de zwerm meetrekt, schijnt niet meer naar de oude woning om te zien (De Roever, pag. 34). De zwerm laat een aparte zwermtoon horen. [N 63, 29b; JG 1b; N 63, 37e; A 9, 6] II-6
voos faux-cas: foka (Diepenbeek), voos: voeës (Oirlo), vōēë.s (Hasselt) Rotten en verschrompelen van appels (slijten, uitdrogen, verrompelen, rotte, verfronselen, verslijten, verrimpelen). [N 82 (1981)] || voos III-2-3
voos, van een vrucht doof: douf (Sittard), douf neut (mv.) (Venlo), voos: vrucht zonder stevig vlees  vuus (As, ... ) noot zonder pit || voos || voos, zonder pit of kern I-7