e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
voortogen aaneentogen: ānęjntōgǝ (Herten), aantrekken: ɛntrękǝ (Ottersum), bijeentogen: bijęjntōgǝ (Herten), togen: tø̄gǝ (Mechelen), trekken met de toogpin: trɛkǝ met ˲dǝr tsǭxpen (Bleijerheide), voortogen: vø̄rtōgǝ (Venlo) De twee delen van de hoekverbinding bij elkaar trekken door een metalen toognagel in de voorgeboorde gaten te slaan. [N 54, 64b] II-12
vooruit allez: `alę (Henis), `halē (Piringen), a`lei̯ (Herk-de-Stad), a`lē (Achel, ... ), a`lēi̯ (Berbroek), a`lę (Overpelt), alęi̯ (Guigoven, ... ), ha`lei̯ (Halmaal, ... ), ha`lē (Schulen), ha`lęi̯ (Nieuwerkerken, ... ), hale (Vorsen), halē (Millen), halɛ (Mechelen-Bovelingen), hǫ`lē (Montenaken), allez jong: alē juŋ (Nieuwerkerken), allez-hop: `ale hop (Kortessem, ... ), `alē hop (Grote-Spouwen, ... ), `halē hǫp (Kanne), halē hop (Rijkhoven), allez-hup: a`lę høp (Wellen), alē høp (Hoepertingen, ... ), allez-ju: alē jȳ (Molenbeersel), alē jø (Opoeteren), alę jø̄ (Meeswijk), alɛ jø̜ (Klimmen), allez-jup: ale jøp (Borlo), alē jø̜p (Kerniel, ... ), alē̜ jøp (Hamont), alē̜i̯ jøp (Niel-Bij-Sint-Truiden), alę jyp (Ordingen), hale jøp (Halen), halę jøp (Wijchmaal), allez-op: alē `op (Leut), alē `øp (Boorsem, ... ), alē `ø̜p (Achel, ... ), alę jøp (Velm), alęi̯ `øp (Guigoven), hale `øp (Gutschoven), halē `ǫp (Diets-Heur), arree: a`ręi̯ (Duras), harę (Vliermaalroot), arree-hop: arē `hǫp (Zepperen), harē `hǫp (Sint-Lambrechts-Herk), arree-hup: are `høp (Kozen), arree-op: arē `øp (Linkhout), dju: djȳ (Kwaadmechelen, ... ), djø (Berverlo, ... ), hai: hai̯ (Herten), hai-hup: ai̯ `høp (Hopmaal), hai-op: ai̯ op (Riemst), ai̯ øp (Lauw), ai̯ ø̜p (Bommershoven), ai̯ ǫp (Waltwilder), hai op (Sint-Huibrechts-Hern), hai̯ ø̜p (Wijchmaal), hop: hop (Grote-Spouwen, ... ), hup (Zolder), hǫp (Afferden, ... ), hu: hy (Heers, ... ), hu-hop: hȳ hǫp (Herk-de-Stad), hu-jo: hȳ jo (Opheers), hup: hyp (Aalst, ... ), høp (Borgloon, ... ), hø̜p (Achel, ... ), hup-ju: hø̜p jy (Paal), jop: jop (Meeuwen), ju: jo (Berg, ... ), joǝ (Romershoven), jy (Beringen, ... ), jyi̯ (Groot-Gelmen, ... ), jyǝ (Kaulille, ... ), jȳ (Achel, ... ), jȳi̯ (Loksbergen, ... ), jȳǝ (Genk, ... ), jø (Beek, ... ), jøx (Tongerlo), jø̄. (Eksel), jø̜̄ (Panningen, ... ), jø̜ (America, ... ), jø̜i̯ (Helchteren), jup: jep (Maaseik, ... ), jyp (Brustem, ... ), jȳp (Bree), jøp (Berlingen, ... ), jø̜p (Alken, ... ), jęp (Kessenich), jɛp (Herstappe, ... ), prrr: pr̄ (Tegelen  [(draf)]  , ... ), prrr-ju: pr̄ jy (Linde), pst: pst (Tongerlo), voort: fǫrt (Dieteren, ... ), vurt (Klimmen, ... ), vørt (Echt, ... ), vø̄rt (Eijsden), vōrt (Leunen, ... ), vǫrt (Afferden, ... ), voort-ju: vōrt jø (Heerlen), vooruit: vooruit (Maxet), vrut (Beegden, ... ), vrūt (Neeritter, ... ), vyrut (Schaesberg, ... ), vȳrut (Vijlen), vø`r˙ūt (Hamont), vørut (Amby, ... ), vør˙ūt (Heer), vø̜̄r˙ūt (Buggenum), vø̜rut (Epen, ... ), vǝrut (Beegden, ... ), voorwaarts: vørwats (Eys, ... ), vørǝwat (Simpelveld), weg: węx (Gulpen), wɛx (Grevenbicht / Papenhoven, ... ) Voermansroep om het paard vooruit te doen gaan. [JG 1b; N 8, 95f en 96; L 1 a-m; L B 2, 253; L 26, 2; L 36, 81a; S 41; monogr.] I-10
vooruitbetaling op het loon abschlag: ab˱šlāx (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Domaniale]), kleine quinzaine: klēnǝ kęzɛm (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Domaniale, Wilhelmina]), voorbetaling: vyǝrbǝtāleŋ (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), vȳrbǝtāleŋ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), vȳǝrbǝtāleŋ (Heerlen  [(Emma)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), vø̄rbǝtāleŋ (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]  [Julia]  [Maurits]), v˙yǝrbǝtā.leŋ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), voorbezahlung: vø̜̄rbǝtsāluŋ (Chevremont  [(Julia)]   [Eisden]), voorschot: voorschot (Lanklaar  [(Eisden)]   [Maurits]), vȳršus (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Zwartberg]), vȳršǫt (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Laura, Julia]), vȳǝršus (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Willem-Sophia]), vø̄rsxǫt (Hamont  [(Eisden)]   [Zwartberg, Waterschei]), vø̄ršot (Lutterade  [(Maurits)]   [Maurits]), vø̄ršōt (Rekem  [(Eisden / Zwartberg)]   [Maurits]), vø̄ršǫt (Geleen  [(Maurits)]   [Eisden, Zwartberg]), vø̄ǝršōt (Thorn  [(Maurits)]   [Eisden]), vīršǫt (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), à coût: à coût (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Julia]) [N 95, 974; N 95, 973] II-5
vooruitkomen, vorderen avanceren: aavaosēērə (Maastricht), avanceerə (Schimmert), avancere (Geleen, ... ), avanceren (Born, ... ), avancerə (Doenrade, ... ), avancien (Weert), avancère (Schimmert), avancére (Wijlre), avanseere (Ittervoort, ... ), avansēre (Nieuwstadt), avans‧ēərə (Eys), aveceren (Eksel, ... ), avencere (Thorn), avenceren (Amby), avenseere (Geulle, ... ), avensere (Susteren), aveseere (Maastricht), avesere (Houthalen, ... ), avesère (Bree), avonseerə (Maastricht), avvensere (Klimmen, ... ), avvensére (Klimmen), avvesièrre (Hoeselt), avvənseerə (Hulsberg, ... ), avènseerə (Guttecoven), avəseirən (Diepenbeek), avəsērə (Houthalen), avəsɛ.rə (Meeuwen), āvvōnseerə (Maastricht), àvvənseerə (Epen), àvànseerə (Heerlen), àvərséére (As), áávaonseerə (Maastricht), opschieten: opscheete (Gulpen, ... ), opsjeete (Swalmen, ... ), opsjeetə (Kapel-in-t-Zand, ... ), opsjete (Haelen, ... ), ōpschiete (Oirlo), ŏpsjēētə (Nieuwenhagen), up sjōette (Meijel), òpsjeetə (Susteren), ópsjeetə (Heerlen), ópsjīētə (Meijel), plakken: plakke (Maasbree, ... ), plakkə (Horst, ... ), (= snel).  plakke (Venray), planken: planke (Meerlo), vooraankomen: vuur a komme (Kerkrade), vooraanmaken: vuraanmakə (Doenrade), vūūrāamaakə (Nieuwenhagen), voortmaken: vortmake (Sevenum), vroehtmaake (Herten (bij Roermond)), vòrt maake (Sevenum), vooruitgaan: veuroatgau (Brunssum), veuroet gaon (Oirsbeek), vuuruut goan (Weert), vūūrōētgaoe (Nieuwenhagen), vooruitkomen: veuroet komme (Melick, ... ), veuroet kōmme (Roermond), veuroetkomme (Maasniel), veuroetkommə (Montfort), veuroetkômme (Hoensbroek), veuəroetkóme (Thorn), voeroetkómmən (Urmond), vuëroetkomme (Klimmen), vör ŭŭtkómmə (Gennep), vorderen: vordere (Blerick, ... ), vorderen (Beesel, ... ), vordərə (Nieuwenhagen), vördərə (Heerlen), wijder gaan: wijjergoon (Maastricht), wijder komen: wiejerkomme (Oirsbeek), wujer kòmme (Echt/Gebroek), w‧iər ko.mə (Eys), zich maken: (in carrière).  zig maakə (Roermond) vooruitkomen [avanceren, vorderen, plakken, plakmaken, verkuvereren] [N 91 (1982)] III-4-4
vooruittrappen houwen: hǫu̯ǝ (Heel, ... ), kappen: kapǝ (Baexem, ... ), kapǝn (Achel, ... ), klauwen: klau̯ǝ (Tongeren), klau̯ǝn (Lommel), klāvǝ (Beverst, ... ), klǫu̯ǝ (Hoepertingen), schoppen: skǫpǝ (Paal), sxopǝ (Houthalen, ... ), sxupǝ (Hasselt), sxǫpǝ (Herk-de-Stad), šupǝ (Neeroeteren), schuppen: sxøpǝ (Bergen, ... ), sxøpǝn (Achel), sxø̜pǝ (Afferden, ... ), šøpǝ (Baarlo, ... ), šø̜pǝ (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), stampen: stampǝ (Blerick, ... ), stampǝn (Hamont, ... ), stāmpǝ (Hees, ... ), štampǝ (Haelen, ... ), štāmpǝ (Gronsveld), stoten: stōǝtǝn (Urmond), štuǝsǝ (Bleijerheide), štuǝtǝ (Moresnet), štōtǝ (Heerlerheide), štōǝtǝ (Klimmen, ... ), štūtǝ (Heerlerheide, ... ), štūǝtǝ (Heerlen, ... ), trappen: trapǝ (Oirsbeek), vooruithouwen: vø̄rāthǫu̯ǝ (Opheers), vø̄rūthǫu̯ǝ (Kanne), vǭrutǫu̯ǝ (Meeswijk), vooruitstampen: vø̜rātstampǝ (Gingelom), vooruitstoten: vø̜̄rutštuǝtǝ (Moresnet) De meeste woorden in dit lemma komen ook in het volgende lemma voor. [N 8, 70b en 71] I-9
voorvoet bal: RK -> voetzool.  bāl (Maastricht), bovenvoet: bovevoot (Valkenburg), kussentje van de voet: i.e. het kussentje van de voet.  t köske vanne voot (Montfort), neusvoet: neusvoot (Valkenburg), punt: peunt (Maastricht), stompels: RK -> benen (spotnamen).  mit foschje schtjumpele (Heerlerheide), stootstuk: stoesstuk (Kerkrade), striksel: i.e. wreef.  striksel (Wellen), Indien de wreef bedoeld wordt (Borgloon).  striksel (Gors-Opleeuw), timp: tump (Geleen), top: tóp vanne voot (Bree), Mv. [RK: ev. toep] -> trefw. top (*toppen).  typə (Val-Meer), tred: den triët (Hasselt), van voor op de voet: van vøər oͅb də vut (Neerpelt), voetstuk: voetstuk (Lauw), voorste deel van de voet: hət v"rstə diəl van də vut (Beverlo), t veurste deil van de voot (Meeswijk), veurste deil van de voot (Urmond), veuusjte deel van de voot (Oirsbeek), voorste van de voet: ⁄t voorste van ne voet (Lommel), voorste, het -: t veursjte (Mheer), voorvoet: `ve.ərvu.ət (Hasselt), de veurvoot (Urmond, ... ), de vèùrvoot (Gronsveld), der vuurvoot (Rimburg, ... ), v".rvō:t (Moresnet), v"rvu(ə)t (Opheers), v"rvut (Tongeren), veu.rvoot (Boukoul), veurvoet (Bokrijk, ... ), veurvoot (Baarlo, ... ), veurvout (Sittard), veurvoöt (Venlo), veurvōt (Maastricht), veurvôot (Blerick), vōͅrvūt (Tongeren), vurvoet (Afferden, ... ), vurvoot (Heerlerheide, ... ), vurvōēt (Meijel, ... ), vuurvoo:t (Weert), vuurvoot (Hoensbroek), vuurvos (Kerkrade), vuuërvôêt (Weert), vūūrvōōt (Waubach), väörvoot (Horn), vèùrvoot (Baexem, ... ), vö.rvoot (Panningen), vö:rvoot (Beegden, ... ), vørvut (Lommel), vørvuwt (Lommel), vøərvut (Achel), vøərvuət (Gingelom), vøͅjrvut (Halen), vøͅrvut (Gingelom), vúrvoot (Tegelen), vûrvoet (Middelaar), vɛ:rvo:ət (Neeroeteren), B.v. de veehrvoet is `t veerste diehjel vanne voet.  veehrvoet (Peer), vrei: vre (Hamont), vree (Swalmen), vreej (Tegelen), vrej (Venlo), vreͅi (Houthalen), vreͅi̯ (Overpelt), i.e. bovenste deel van de voet.  vreej (Blerick), wreef: de wreef (Stein), vreef (Boekend, ... ), vrēf (Hamont, ... ), vrēͅf (Paal), vrief (Bunde, ... ), vrijf (Hechtel, ... ), vrīəf (Opglabbeek), vrèijf (Veldwezelt), wreef (Belfeld, ... ), wrief (Meeuwen), wrêêf (Haelen), wregel: der vregel (Voerendaal), vréégel (Nuth/Aalbeek), vrééjel (Kelmis), vrêêgel (Heerlerheide), zool: RK -> voetzool.  de zool vaanne voot (Oost-Maarland) voet: voorste deel van de voet [vurvoet] [N 10 (1961)], [N 10 (1961)] || Voorste deel van de voet (voorvoet). [N 109 (2001)] III-1-1
voorwand berd: bɛt (Zelem), bred: bret (Rotem), brit (Gruitrode), briɛ.t (Heers), brē.t (Hamont, ... ), brēt (Dorne, ... ), brēǝt (Eksel), brē̜t (Haelen), bręt (Heel), brīǝ.t (As, ... ), brɛǝt (Maasbracht), brɛ̄t (Guttecoven, ... ), bredje: bretjǝ (America, ... ), brētjǝ (Hout-Blerick), bręi̯tjǝ (Maasbree), hoofd: hai̯t (Rosmeer), hyi̯ǝt (Beringen), hyt (Zolder), hȳi̯t (Paal), høi̯t (Piringen), høt (Houthalen), hø̄t (Hoeselt), hęi̯t (Meeuwen, ... ), hōǝt (Oostham, ... ), hɛi̯t (Hees  [(slechts bij langkar)]  , ... ), hoofdberd: hyt˱bęrt (Heusden), hyt˱bɛrt (Beringen), hyǝt˱bɛt (Loksbergen), høt˱bęt (Heppen, ... ), høt˱bɛrt (Boekt Heikant, ... ), hø̜t˱bęt (Berverlo, ... ), hoofdberd van voor: hyǝt˱bɛt ˲va vø̄r (Halen  [(ook bij bottelkar - los)]  ), hoofdbred: het˱brię.t (Hasselt), het˱briǝt (Genk), hibrēǝ.t (Kermt), hit˱brēǝ.t (Schulen), hit˱brēɛ.t (Stokrooie), hyt˱brē.t (Helchteren), hyt˱brēǝ.t (Stevoort  [(voornamelijk bij langkar)]  ), hyt˱brīǝ.t (Houthalen, ... ), hyt˱brīɛ.t (Berbroek), hyǝt˱brē.t (Herk-de-Stad), hyǝt˱brēǝ.t (Donk), hyǝt˱brē̜.t (Kleine-Brogel), hȳt˱brii̯ǝt (Zonhoven), høbrei̯ǝt (Zolder), høi̯t˱brēt (Berg, ... ), høi̯t˱brēǝ.t (Kessenich), høi̯t˱brēǝt (Piringen, ... ), høi̯t˱brē̜t (Henis, ... ), høi̯t˱brē̜ǝ.t (Romershoven), høi̯t˱brɛ̄t (Posterholt), høt˱brēt (Eksel), høt˱brē̜t (Millen), høt˱bręi̯t (Neerrepen), høǝt˱briɛ.t (Mechelen-Bovelingen), hø̄i̯t˱brīi̯ǝt (Zepperen), hø̄t˱brēi̯t (Sint-Lambrechts-Herk), hø̄t˱brēi̯ǝt (Groot-Loon), hø̄t˱brēt (Schalkhoven), hø̄t˱brē̜.t (Diets-Heur, ... ), hø̄t˱bręt (Genoelselderen), hø̜̄i̯t˱briǝt (Bocholt), hø̜̄t˱brē̜t (Sluizen, ... ), hø̜̄t˱brɛ̄t (Membruggen), hø̜i̯t˱brii̯ǝt (Rijkel), hø̜i̯t˱brit (Kortenbos), hø̜i̯t˱brię.t (Hoepertingen, ... ), hø̜i̯t˱briǝ.t (Broekom, ... ), hø̜i̯t˱briǝt (Vliermaalroot), hø̜i̯t˱briɛ.t (Alken, ... ), hø̜i̯t˱bri̯ɛ̄.t (Wintershoven), hø̜i̯t˱brē̜.t (Hoeselt  [(niet bij clitchèt)]  , ... ), hø̜i̯t˱brīǝ.t (Diepenbeek, ... ), hø̜i̯t˱brɛ̄t (Haren), hø̜t˱briǝ.t (Dilsen), hø̜t˱briǝt (Klein-Gelmen), hø̜t˱briɛ.t (Bommershoven), hø̜yt˱brīǝ.t (Kinrooi), hēt˱brēt (Kleine-Spouwen), hēt˱brēǝ.t (Grote-Spouwen), hē̜i̯bręt (Rosmeer), hęi̯brē̜.t (Niel-bij-As, ... ), hęi̯brīǝ.t (Beek, ... ), hęi̯t˱brīǝ.t (Ellikom, ... ), hęi̯˱brē.t (Munsterbilzen), hęt˱briǝt (Gelieren Bret), hībrīǝ.t (Kuringen), hɛi̯brē.t (Mopertingen), hɛi̯brē̜.t (Gellik), hɛi̯t˱brīǝ.t (Gelinden), h˙ēbrē.t (Bilzen), h˙ēt˱brē.t (Beverst), h˙īt˱brīǝ.t (Godschei), ø̜i̯t˱briǝ.t (Stokkem), ø̜i̯t˱brē.t (Vucht), ø̜i̯t˱brī ̞ǝt (Leut, ... ), ø̜i̯t˱brī.t (Eisden), ēt˱brē̜.t (Waltwilder  [(bij slagkar)]  ), ēt˱brē̜t (Bilzen  [(slechts bij langkar)]  ), (mv)  høi̯t˱brē̜ǝr (Romershoven), høi̯t˱brɛ̄r (Vlodrop), hø̄t˱brē̜ǝr (Diets-Heur), hęi̯brētǝr (Opoeteren), hęi̯brīǝ.r (As, ... ), hęi̯brǭǝr (Eigenbilzen), hīt˱brēǝr (Spalbeek), hoofdbred van voor: høi̯t˱brē̜.t ˲van vø̄r (Lauw), hoofdsel: hɛi̯tsǝl (Zichen-Zussen-Bolder  [(bij langkar)]  ), hoofdstuk: hyetstøk (Kermt), hytstøk (Walsbets, ... ), hyǝtstø̜k (Aalst, ... ), hȳtstø̜k (Alken), hø̄tstø̄k (Wellen), hø̜̄ǝ.tstø̜k (Rukkelingen-Loon), hø̜i̯tstø̜k (Gelinden, ... ), yǝtstø̜k (Melveren, ... ), (mv)  hytstøkǝ (Herk-de-Stad), hytstɛkǝ (Montenaken), hȳtstɛkǝ (Gorsem), hoogbred: hɛx˱brēt (Mopertingen), (mv)  hyx˱brēr (Godschei), karbred: karbrēt (Meeswijk), karbrɛt (Kaulille), (mv)  karbriǝr (Maaseik), karhoofd: karhęi̯t (Wijshagen), karschoft: kɛ̄rsxoft (Hechtel, ... ), karschot: kɛrsxǫt (Weert), kɛršot (Haelen), kistbord: kis˱bat (Waasmont), kop: ko.p (Rekem), kop (Ketsingen, ... ), kǫp (Bilzen, ... ), kopbred: kop˱brēt (Grathem, ... ), kop˱brɛt (Bleijerheide, ... ), (mv)  kop˱brēdǝrs (Hoeselt), kopeind: kop˱en (Noorbeek), kǫp˱ent (Oost-Maarland), kǫp˱eŋ (Berg / Terblijt, ... ), kǫp˱ęn (Opglabbeek), kǫp˱ɛnt (Gronsveld), kophoofdbred: kophøt˱brēt (Montfort), kopplank: kǫpplaŋk (Zonhoven), kopschot: kopšot (Haelen, ... ), kopstuk: kopstøk (Raeren, ... ), kopstø̜k (Bommershoven, ... ), kǫpstøk (Rummen), kǫpstø̜k (Kanne), kǫpstęk (Zonhoven), kǫpštøk (Teuven), kǫpštø̜k (Sint-Pieters-Voeren), schoft: sxoft (Houthalen, ... ), sxǫft (Beringen  [(bij kipbare kar - maar kan afgenomen worden)]  , ... ), (mv)  sxǫftǝn (Heppen, ... ), schoftplanken: schoftplanken (Zolder), schootbred: šōt˱bręt (Heel), schot: sxǫt (Hamont, ... ), šǫt (Haler, ... ), (mv)  šǫtǝn (Lanklaar, ... ), schut: sxøt (Hamont, ... ), šɛt (Bree), (mv)  sxøtǝn (Hamont, ... ), sxø̜tǝn (Achel), schutbred: šøbbręi̯t (Smeermaas), šøt˱brēt (Herkenbosch, ... ), šøt˱bręi̯t (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), šøt˱brɛǝt (Gellik, ... ), šø̜t˱brē.t (Lanaken), šø̜t˱bręi̯t (Swalmen), šø̜t˱brɛ̄t (Herten, ... ), šęt˱brē̜.t (Veldwezelt), schutbred van voor: šøt˱bręt va vø̜̄r (Teuven), schutsel: sxøtsǝl (Bree), sxɛtsǝl (Grote-Brogel), stop: stǫp (Stein, ... ), štǫp (Einighausen, ... ), štǭǝp (Moelingen), stopbred: štøp˱brēt (Amby), stopsel: stø.psǝl (Boorsem  [(vast bij slagkar)]  ), stø̜psǝl (Stokkem, ... ), štø̜psǝl (Geverik / Kelmond, ... ), (mv)  støpsǝls (Neerharen, ... ), støpsǝlǝ (Buchten), stø̜psǝls (Maasmechelen, ... ), stǫpsǝlǝ (Roosteren), štø̜psǝlǝ (Berg), vast voorbred: vast ˲vø̄rbrēt (Neeritter), voorberd: vø̄rbɛt (Linkhout), voorbred: [voor]brēt (Kessenich), vørbret (Leunen, ... ), vø̄ ̝rbrē ̝t (Lanklaar), vø̄rbrē.t (Molenbeersel, ... ), vø̄rbrēt (Baarlo, ... ), vø̄rbrē̜t (Echt, ... ), vø̄rbrɛt (Neer), vø̄rbrɛ̄t (Haelen, ... ), vø̜̄rbrēt (Borgharen, ... ), vø̜̄rbrɛ̄t (Baexem, ... ), vø̜rbręt (Gennep, ... ), vø̜rbrɛt (Afferden, ... ), vē̜rbriǝt (Bree), vōǝrbręt (Kinrooi), vɛrbrē.t (Maaseik), voorbredje: vø̄rbretjǝ (Arcen), voorhoofd: vø̄rhøi̯t (Herkenbosch), vø̄rhēt (Kleine-Spouwen), voorhoofdbred: vø̄rhøt˱bręi̯t (Kuringen), vērhɛi̯brēt (Zutendaal), (mv)  vørhø̜i̯t˱brɛ̄r (Vlodrop), voorkant: vø̄rkantj (Nederweert), vø̄rkaŋt (Lanklaar), vø̜̄rkant (Blerick, ... ), voorkop: vø̄rkǫp (Nunhem), voorkopeind: vø̄rkop˱eŋ (Valkenburg), voorplank: vø̄rplaŋk (Roermond), vø̜rplãŋk (Smeermaas), (mv)  vø̄rplęŋk (Swalmen), voorschoft: voorschoft (Heusden, ... ), vørsxoft (Lommel), vø̄rsxǫft (Beringen, ... ), vē̜rsxǫft (Peer), voorschot: voorschot (Echt), vȳǝrsxǫt (Weert), vørsxǫt (Lommel), vø̄rsxot (Keent), vø̄ršǫt (Ell, ... ), vø̜̄rsxǫt (Hamont), vø̜ršǫt (Roosteren), vē̜ršǫt (Bree), voorschotsels (mv.): voorschotsels (mv.) (Bree), voorschut: vōrsxøt (Achel), voorschutbred: vøršø̜t˱bręi̯t (Boukoul, ... ), vø̄ršøt˱brēt (Roggel), voorschutsel: vø̜ršø̜tsǝl (Rotem), voorste berd: vystǝ bɛt (Meldert), vørstǝ bɛt (Linkhout), voorste bred: [voorste] brēt (Horst), vørstǝ bret (Lottum, ... ), vøstǝ brɛt (Eynatten), vø̄rstǝ brēt (Baarlo, ... ), vø̄rstǝ brē̜t (Maasbracht), vø̜rstǝ brēǝt (Elen), vē̜rs bret (America), vē̜rstǝ bręi̯t (Waterloos), voorste bredje: vø̄rstǝ bretjǝ (Baarlo), vø̄rstǝ britjǝ (Velden), vø̄rstǝ brēi̯tjǝ (Sevenum), vø̜rstǝ bretjǝ (Meerlo), vōrstǝ bretjǝ (Horst), voorste hoofd: vi̯ostǝ hɛi̯t (Rosmeer), vi̯østǝ hɛi̯t (Herderen), vi̯ǫstǝ hii̯t (Vlijtingen), vē̜rstǝ hɛi̯t (Veldwezelt), voorste hoofdberd: vørstǝ hyt˱bęt (Lummen), vø̜stǝ hyt˱bęt (Zelem), voorste hoofdbred: [voorste] hyt˱brēt (Kuringen), [voorste] høt˱briǝ.t (Engelmanshoven), [voorste] hø̄bręi̯ǝt (Kozen), [voorste] ø̜i̯t˱brēt (Meeswijk), vi̯o ̞stǝ hēt˱brē̜.t (Martenslinde), vi̯ostǝ hit˱brēi̯ǝt (Spalbeek), vi̯ostǝ hø̄t˱brīt (Heers), vi̯østǝ høt˱brē̜.t (Hoeselt, ... ), vi̯ø̜stǝ hø̜i̯t˱briɛ.t (Guigoven), vi̯ęstǝ ēt˱brē̜.t (Bilzen), vi̯ō.stǝ hø̜i̯t˱briɛ.t (Wimmertingen, ... ), vi̯ǫstǝ hȳt˱brēǝt (Schakkebroek), vi̯ǫstǝ hø̄brit (Mechelen-Bovelingen), vi̯ǫstǝ hø̄t˱brē̜.t (Membruggen), vi̯ǫstǝ hø̜i̯t˱briɛ.t (Vliermaalroot), vi̯ǫstǝ hø̜i̯t˱brē̜.t (Berg), vi̯ǫstǝ hęi̯bręt (Rosmeer), vi̯ǭ.stǝ høt˱brē̜.t (Rutten), vi̯ǭ.stǝ hø̜i̯t˱brię.t (Gutschoven), vi̯ǭstǝ hø̜i̯t˱briǝ.t (Sint-Lambrechts-Herk), vøi̯ǝrstǝ hø̜i̯briɛt (Ulbeek), vørstǝ hø̜i̯t˱brē̜.t (s-Herenelderen), vørstǝ hø̜i̯t˱bręt (Peij), vø̄rstǝ hø̜i̯t˱brii̯t (Veulen  [(wagen)]  ), vø̄rstǝ hø̜i̯t˱brii̯ǝt (Batsheers), vø̄rstǝ hø̜t˱brēǝt (Diepenbeek), vø̄stǝ hø̜i̯t˱brit (Mettekoven), vø̜i̯rstǝ høi̯t˱brē̜.t (Borgloon), vø̜i̯rstǝ hø̜i̯t˱brēi̯t (Borgloon), vø̜i̯ǝrstǝ hyt˱briǝ.t (Wijer), vø̜i̯ǝrstǝ hø̜i̯t˱briǝ.t (Kortessem), vø̜rstǝ hø̜t˱brēi̯t (Wellen), vēǝrstǝ hēt˱briǝ.t (Genk), vēǝrstǝ ēt˱brɛt (Bilzen), vē̜.rstǝ hęi̯brīǝ.t (Niel-bij-As), vęrstǝ hibrēt (Stokrooie), vęrstǝ hęi̯brit (Neerglabbeek), vɛrštǝ hø̜i̯brɛt (Putbroek), voorste hoofdstuk: vi̯ǫ.stǝ hyǝtstø̜k (Ordingen), vi̯ǫstǝ hø̄tstøk (Mechelen-Bovelingen), vyǝstǝ hyǝtstø̜k (Boekhout), vø̄ ̝ǝrstǝ hyǝtstø̜k (Velm), vø̄rstǝ hyǝtstøk (Nieuwerkerken), vø̄stǝ hyǝtstø̜k (Binderveld, ... ), vø̜rstǝ ø̜fstø̜k (Rotem), voorste schoft: vi̯ostǝ sxǫft (Oostham), voorste schoft (Berverlo, ... ), vørstǝ sxǫft (Berverlo, ... ), vøstǝ sxǫft (Tessenderlo, ... ), vø̄rstǝ sxǫft (Tessenderlo), vērstǝ sxǫft (Peer), voorste schot: vørstǝ sxǫt (Overpelt), vørstǝ šǫt (Meijel), vø̄rstǝ sxǫt (Nederweert), vø̄rstǝ šǫt (Bocholt, ... ), vø̜rstǝ sxǫt (Kaulille), vē̜rstǝ šǫt (Bree), voorste schut: vø̄rstǝ sxøt (Sint Huibrechts Lille), voorste schutbred: vørstǝ šø̜t˱bręi̯t (Herten), vø̄rstǝ šøt˱bręi̯t (Maasniel), vø̄rstǝ šø̜t˱brē̜t (Melick), vø̜̄rstǝ šø̜t˱brē.t (Neerharen), vø̜rst šø̜t˱bręt (Horn), voorste stop: vyštǝ štǭp (Eys), vø̄rstǝ štǫp (Nieuwstadt), vø̄rštǝ štǫp (Brunssum, ... ), voorste stopsel: vø̄rstǝ støpsel (Roosteren), vø̄rstǝ štø̜psǝl (Neerbeek), vø̄štǝ štø̜psǝl (Geleen), voorstop: vȳrštop (Eygelshoven), vø̄rštǫp (Heerlerheide, ... ), vø̄ǝrštǫp (Oirsbeek), vø̜rštǫp (Mechelen), voorstopbred: vø̜̄rštop˱brēt (Meerssen), voorstopsel: vyǝrštø̜psǝl (Boorsem), vø̄rstø̄psǝl (Eisden, ... ), vø̄rstø̜psǝl (Maasmechelen), vø̄rštø̜psǝl (Geleen, ... ), (mv)  vø̄rštø̜psǝlǝ (Berg, ... ), vø̄rštǫpsǝlǝ (Schimmert), voorstuk: vø̄rstø̜k (Blerick), vø̜̄rštø̄k (Noorbeek) De vaste of afneembare voorplank van de kar of wagen. De kar met opkipbare bak heeft meestal een vaste voorwand; bij die met vaste bak kan de voorwand weggenomen worden en vervangen worden door bv. een oogsthek om de laadruimte te vergroten. Dit lemma vertoont een grote gelijkenis met het lemma voor de achterwand. Dat is niet te verwonderen, omdat er betekenisuitbreidingen in de twee richtingen zijn geweest. Ten noorden van de lijn Halen (P 48) - Neeroeteren (L 368) hebben de benamingen voor de achterplank geleidelijk aan ook de betekenis "voorplank" gekregen, omdat de achterplank altijd een apart onderdeel van de kar of de wagen geweest is, terwijl de voorplank alleen maar bij de hoogkar los is en dus een apart onderdeel vormt. Ten zuiden van deze lijn is echter het omgekeerde gebeurd: de achterplank heeft de naam van de voorplank gekregen. Vermoedelijk hadden de karren hier oorspronkelijk helemaal geen achterplank. Toen men nadien de karbak achteraan ook ging afsluiten (om de laadruimte te vergroten), werd daarvoor dan dezelfde naam gebruikt als die van de voorplank, die hier sterk op leek. (Meer hierover is te vinden in Goossens 1963, pag. 54-58). Op de kaart zijn voor Belgisch Limburg alleen de gegevens uit de mondelinge enqu√™te opgenomen. [Meer hierover is te vinden in Goossens 1963, pag. 54-58] I-13
voorwas aanvang: āvaŋk (Montzen), aanwerk: anwɛ̄rk (Horst), ānwerk (Roermond), aanzetraat: ānzɛtroęt (Wellerlooi), beginwas: bǝgenwas (Kerkhoven), leerwas: leerwas (Opglabbeek), richtwas: rixtwaǝ.s (Diepenbeek), speetraat: špētrāt (Beek), voorbouw: vørbǫw (Venray), vø̄rbuw (Asenray / Maalbroek, ... ), voorwas: voorwas (Maasmechelen), vø̄rwas (Geistingen), vø̄rwās (Zepperen), voorwasraat: viǝrwasrǭt (Genk), voorwerk: vo.rwɛrk (Dilsen), voorwerk (Born, ... ), vȳrwęrk (Heerlen), vȳrwɛrǝk (Weert), vørwɛrk (Ysselsteyn), vørwɛ̄rǝk (Meijel), vø̄rwerk (Beek, ... ), vø̄rwęrk (Geistingen), vø̄rwɛrk (Asenray / Maalbroek, ... ), vērwęrk (Hasselt), vǫrwɛrk (Tessenderlo) Was die door de bijen geproduceerd wordt, voordat ze aan de eigenlijke ratenbouw beginnen. Mengsel van propolis en was. Bovenaan in de korf of het raam wordt ter versteviging een laagje was aangebracht als basis voor de raten. [N 63, 14a] II-6
voorwater, bovenwater bovenwater: bō.vǝwā.tǝr (Maastricht), bō.vǝwātǝr (Ittervoort), bō.vǝwǭ.tǝr (Kanne, ... ), het water voor: t wǭ.tǝr vø̄.r (Sluizen), hoogwater: hǫwxwɛtǝr (Tongeren), jeker: jē.kǝr (Tongeren), voorste wijer: vø̜̄.rstǝ wejǝr (Lanaken), voorwater: vø̄.rwǭ.tǝr (Lauw, ... ), vīǝ.rwātǝr (Bree, ... ) Het water vōōr de sluizen. [Jan 88; Coe 44] II-3
voorweeg achterkant: achterkant (Beegden, ... ), axtǝrkanjt (Neeritter, ... ), axtǝrkanjtj (Baexem, ... ), axtǝrkant (Hamont, ... ), maaleind: maaleind (Helden), staarteinde: staarteinde (Oirlo), voorgespan: vø̄rgǝšpan (Herten), voorkant: voorkant (Linkhout), vø̄rkanjt (Herten), vø̄rkant (Lummen), vø̜rkãnt (Tessenderlo) De zijde van de molenkast waar zich trap en ingang bevinden. Zie ook afb. 22. [N O, 45a; A 42A, 97; Sche 16] II-3