e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
bomgat, spongat boesgat: būs˲gāt (Stramproy), bom: bom (Baarlo, ... ), bǫm (Hamont), bomgat: b ̇omgāt (Roermond), bomgat (Broekhuizenvorst, ... ), bomgā.t (Linne, ... ), bomgāt (As, ... ), bomgǭt (Heusden, ... ), bumgat (Oostham, ... ), bōmgǫǝt (Sint Huibrechts Lille), bǫmgāt (Nunhem), bǫmgǭǝt (Gelinden), bǭǝmgāt (Molenbeersel), pomgā.t (Wellen), bommengat: bomǝgā.t (Swalmen), bomǝgāt (Meterik), bomsgat: boms˲gā.t (Linne), bongat: bongat (Afferden, ... ), bongāt (Ell, ... ), boŋgāt (Blerick, ... ), bǫwgā.t (Heythuysen), broeslok: brušlǭk (Elsloo), gat: gat (Bergen, ... ), gāt (Sevenum, ... ), gǭt (Mielen-boven-Aalst), koot: kūt (Riksingen, ... ), kraangat: krāngāt (Ell, ... ), lok: lok (Sint Odilienberg), lōk (Heugem, ... ), lǭk (Epen, ... ), loop: lōp (Vijlen), pon: pǫn (Koninksem, ... ), ponnenkoot: pǫnǝkūt (Tongeren  [(meervoud: pǫnǝkytǝr)]  ), rits: rętš (Montzen), spon: spon (Amby, ... ), spōn (Lanaken, ... ), spǫǝn (Rotem), spǭǝn (Lanklaar), špon (Montzen), spondgat: sponjgāt (Montfort, ... ), spont˲gāt (Venlo), spoŋgāt (Blerick), spunjgāt (Urmond), spondlok: šponjlǭk (Sittard), špoŋklǭk (Heerlen), špoŋklǭx (Bleijerheide  [(meervoud: špoŋklø̜xǝr)]  , ... ), spongat: spongat (Broekhuizen, ... ), spongā.t (Sint Pieter), spongāt (Arcen, ... ), spungāt (Eisden, ... ), spōngāt (Meijel), špongā.t (Panningen, ... ), špongāt (Beesel, ... ), sponkoot: sponkūt (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), sponlok: šponlǭ.k (Heer, ... ), šponlǭk (Amstenrade, ... ), špǫnlōǝk (Mheer), špǫnlǭk (Gulpen, ... ), sponnenlok: šponǝlǭk (Schinnen), sponning: sponeŋ (Maastricht, ... ), šponeŋ (Voerendaal), tonnengat: tǫnǝgāt (Weert), vulgat: vølgāt (Panningen), vullok: vøllǭǝk (Eys) De opening in de zijwand van een vat, waardoor het gevuld kan worden. Zie ook het lemma ɛspongatɛ in wld II.2, pag. 44.' [N E, 48a; N 6, 4; L 7, 28; A 36, 3a; monogr.] II-12
bomgatboor bodemboor: bǭmbǭr (Neer), bomzaag: bomzāx (Panningen), bomzeeg: bumzīǝx (Hasselt), bonzaag: boŋzāx (Tegelen), bonzeeg: bonzē̜x (Heel), ponzaag: ponzaag (Borgloon) Handboor waarmee het ronde bomgat en tapgat worden geboord. De bomgatboor bestaat uit een boorijzer dat uitloopt op een centrerende geleideboor met daaromheen een zaagring. Zie ook afb. 228. [N E, 48c; A 32, add.] II-12
bomijs bol ijs: baol ies (Echt/Gebroek, ... ), baol íes (Merkelbeek), boal iees (Weert), boal ies (Maasbracht, ... ), boal īes (Meerlo), bol ies (Meerlo, ... ), bol īēs (Kelpen), bool (Haler, ... ), bool ies (Ell, ... ), bool ijs (Hushoven), bool isj (Meijel), bool iês (Tungelroy), booliēs (Tungelroy), bâol ies (Neer), bòòl ies (Tienray), bôâl iès (Buchten), dat ijs is boal (Pey), bolle toeter: bole-tuter (Ospel), bomijs: bom ies (Maastricht), bomīēs (Nieuwenhagen), bôm-ies (Oirlo), bros ijs: broos ies (Thorn), broos īēs (Roermond), bros iës (Venlo), bròs ies (Klimmen), bròs īēs (Sevenum), brós iĕs (Sevenum), dat ijs ligt hol: dat ies līt (’ligt’) hōl (Hout-Blerick), droog ijs: droog ijs (Horst), drueg ies (Wellerlooi), drueug ies (Grathem), drooggevroren ijs: drieggəvruurd (Opglabbeek), gevallig ijs: gevealig ies (Eys, ... ), glasijs: glaas ies (Nunhem), grondijs: grónjtīēs (Susteren), het ligt hol: ⁄t likt haolle (Stein), dooi: aafgaond waer.  ⁄t liegkt haol (Klimmen), hol brak ijs: hol brak ys (Montfort), hol ijs: haal ies (Sevenum), haol ies (Beesel, ... ), haol ieès (Ingber), haol iês (Blerick, ... ), haol īes (Doenrade), haol īēs (Brunssum, ... ), haol îês (Venlo), haol-ies (Klimmen, ... ), haolīēs (Heythuysen, ... ), hoal ies (Geulle, ... ), hoal ĭĕs (Guttecoven), hol eejəs (Loksbergen), hol ies (Kerkrade, ... ), hol iës (Neeroeteren), holijs (Stein), holíes (Maasbree), hool (Epen, ... ), hool ies (Panningen, ... ), hool y(3)̄s (Meijel), hoolies (Heer, ... ), hooliēs (Tungelroy), houl-ies (Heerlerbaan/Kaumer), houwl ijs (Jeuk), hoêl ies (Melderslo), hoël iēs (Ten-Esschen/Weustenrade), hōōl iesch (Amby), hōŏhl-ies (Schimmert), hoͅl ēͅs (Kwaadmechelen), háol îês (Sittard), hòl ies (Born), hôl-ies (Beesel), hôèl ies (Doenrade), höli-js (Schimmert), ⁄t ies is hol (Gulpen), hollebol: hool en bool (Sevenum), hoolenbool (Venray), hollebollekelder: hollebollekelder (Sevenum), hóle bóle kelder (Sevenum), de luchtplekken noemt men: moojers  holəboləkèldər (Meterik), hollemetoet: hŭŭlemetūūt (Opglabbeek), ijs: iesch (Amby), ijs (Afferden), ingekrakt ijs: ingekrakt ies (Waubach), kaal ijs: of haol ies?  kaol iês (Boekend), kant ijs: kantj ies (Geleen), kraakijs: kraak ies (Heythuysen), kraak-iēs (Herten (bij Roermond)), kraaki-js (As), krāākīēs (Nieuwstadt), krikkelijs: krikkelies (Montfort), krikkəlīēs (Heel), los ijs: looch ies (Sevenum), los ijs (Vaals), papieren ijs: pepere iês (Venlo), papieren zolder: papieren (Stein), papèrre zolder (Maastricht, ... ), pepere zölder (Venlo), papieren zoldertje: pepeere zôlderke (Venlo), pepere zölderke (Venlo), pəpeerə zöldərkə (Venlo), rakelijs: rakelijs (Bergen), schol: schol (Sint-Geertruid), sjol (Klimmen), sjòl (Sittard), spiegelijs: sjpegel ies (Geulle, ... ), sprok ijs: sjprok ies (Ulestraten), sprok (Hunsel), sprok ies (Heythuysen), ys uitspreken als ijs (zacht).  sprok y(3)̄s (Meijel), tichelap: correct overgenomen.  tiechəlap (Amstenrade), wit ijs: wit ies (Schinnen), zool: žol (Vaals) bomijs (ijs waaronder het water is weggezakt) || ijs waar het water onderuit is gelopen [holijs, bomijs, papieren zolder] [N 81 (1980)] || ijs waaronder het water is weggelopen [DC 32 (1960)] || slecht dragend ijs [papieren zolder] [N 81 (1980)] III-4-4
bonbon babbelaar: babbelê"r (Beverlo), bonbon: bònbòn (Castenray, ... ), heer koch get bóngbóng veur z¯n döchterke Lekker bóngbóngs  bóngbóng (Maastricht), Veur de dames waer-der bónbóns en veur de here siegare  bó:nbó:n (Roermond), bonbonnetje: ¯n tuut bonsje veur Leneke  bonsje (Maastricht), praline: Fr. praline  prëlïn (Tongeren), Verklw. p\\rlin\\¿\\n  pərlin (Lommel), Verklw. pralin\\¿\\n  pralin (Lommel), Verklw. pralinneke  pralen (Hasselt), prent: Tongerse specialiteit : soort bonbon  prént (Tongeren) bonbon || bonbon (bol) || praline || print III-2-3
bonen- of erwtenstro afdekstro: aafdèksjtreué (Herten (bij Roermond)), bonenstro: boenestru (Maastricht), boenstru (Maastricht), boeënestroeë (Venlo), boeënestruuë (Venlo), boeëneströj (Blitterswijck, ... ), bonenstro (Herten (bij Roermond)), boonesjtreu (Sittard), boëne’sjtruë (Tegelen), bunestrü (Eupen), zoe dom wie bo$nesjtruuë  boøͅnesjtruuë (Heerlen), zoi dom es...  boineschtruèè (Valkenburg), erwtenkruid: ertekroet (Dilsen), erwtenstro: ertesjtreuë (Herten (bij Roermond)), ertestroe (Boekend), ertestrooi (Sevenum), ertestruue (Sint-Pieter), erteströj (Castenray, ... ), erwtenstro (Herten (bij Roermond)), èrtəstrôe (Meijel), èèrtə strŭŭj (Lanaken), èèrtəstròj (Nederweert), mest: mèst (Nederweert), roggestro: erwte en bonenstro zijn niet juist bonestro krijgt men na het dorsen  roggestro (Sevenum), stro: strruu (Sint-Pieter), niet speciaal erwtenstroo  stròj (Nederweert), stro om af te dekken: stroe um aof te dekke (Boekend) [Heem 08.5-6 (1964)]bonenstro || erwtenstro || Hoe noemt u: het stro waarmee het zaaibed na de zaaiing wordt bedekt tegen de vorst (erwtenstro, bonenstro) [N 71 (1975)] || Hoe noemt u: het verdorde loof dat na het dorsen van erwten overblijft (erwtenstro) [N 71 (1975)] I-7
bonenkruid bonenkruid: bo:nekrōēd (Roermond), boanekrōēt (Valkenburg, ... ), boanə-krōēt (Schinnen, ... ), boeanekroet (Doenrade, ... ), boene kroet (Montfort, ... ), boenekroed (Maastricht), boenekroet (Dilsen, ... ), boenekróed (Maastricht, ... ), boenəkroed (Maastricht, ... ), boeënekroêt (Altweert, ... ), boeënekruud (Castenray, ... ), boeë’nekroed (Bleijerheide, ... ), boēnekroēt (Amby, ... ), bonekroet (Roermond, ... ), bonekrudje (Herten (bij Roermond)), bonen kroet (Schimmert, ... ), bonnekroed (Gulpen, ... ), bonnekroet (Vaals, ... ), boënekroed (Eksel, ... ), bōēnekrōēt (Boekend, ... ), bōēënekrōēd (Hoensbroek, ... ), bŏĕnekrŏĕt (Horst, ... ), bwanne kroed (Stein, ... ), bwannekroet (Geulle, ... ), bónnekroad (Diepenbeek), bónnəkrōēd (Epen, ... ), bùnekrûîd (Beverlo), b‧uənəkrū.t (Ingber), b‧uənəkrū.t o. (Ingber), b‧ūənəkrū.t (Eys), b‧ūənəkrū.t o. (Eys), selderie (Roermond), #NAME?  boenekruit (Jeuk, ... ), böënekrōēd (Klimmen), + WLD  böënekrōēd (Klimmen), -uit = + oat  boenekruit (Jeuk, ... ), Bie wolle bone heurt bonekruudje  bo:nekrōēd (Roermond), bijvoorbeeld bij bonen  boenekroet (Sint-Pieter), Bree Wb.  bunekrût (Bree, ... ), eigen fon. aanduidingen  boeënekroet (Ell, ... ), eigen spellingsysteem  bonnekrutj (Meijel, ... ), boënekroed (Merkelbeek, ... ), bôêanekróet (Geleen, ... ), Endepols  boenekroed (Maastricht, ... ), boenekroet (Maastricht, ... ), boenkroed (Maastricht), ideosyncr.  boenekroed (Eijsden, ... ), bone kroet (Thorn, ... ), bonekroet (Vlodrop, ... ), booenkroet (Sittard), bōānekroet (Susteren, ... ), NCDN  boanökrōēt (Stevensweert), boanökrōēt* (Stevensweert), oude spellingsysteem  bonekruije (Meijel), Veldeke  boeanekroed (Echt / Gebroek, ... ), boeaonekroet (Haelen, ... ), boeënekroed (Klimmen, ... ), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones oe = lang  boennekroed (Gulpen, ... ), Veldeke aangepast  boeënekrüd (Tienray, ... ), Verklw. boeënekrüdje  boeënekroed (Heerlen), WBD/WLD  boanekroed (Lutterade, ... ), boenəkroet (Maastricht, ... ), boenəkrōēt (Maastricht, ... ), bonekroed (Stein), bonekroet (Ophoven, ... ), bōēënə-krōēët (Nieuwenhagen, ... ), bŏenekrōēd (Caberg, ... ), bŏĕnəkrōēt (Maastricht, ... ), bôenəkrōēt (Heerlen, ... ), bôênəkrōēt (Susteren, ... ), WLD  boanekroed (Brunssum, ... ), boanəkroed (Sweikhuizen, ... ), boene kroet (Maastricht, ... ), boenekroêt (Kesseleik, ... ), boenəkroed (Maastricht, ... ), bonekroet (Posterholt, ... ), bonenkroet (Born, ... ), bonnekroet (Vijlen, ... ), boonekroet (Swalmen, ... ), boonə-krŭŭt (Gennep, ... ), boonəkroet (Montfort, ... ), bōēnekrōēt (Tungelroy, ... ), bōēnəkrōēt (Doenrade, ... ), bōēnəkəroet (Maastricht, ... ), bôene krôêt (Itteren, ... ), ± WLD  bonekrood (Vlijtingen, ... ), bonenkruiden: oude spellingsysteem  bonekruije (Meijel), bonenkruidje: boeenekruddje (Venlo), boeĕnekrŭŭtsje (Noorbeek, ... ), boenekrutsje (Gronsveld), boenekruudje (Blerick, ... ), boeënekruudje (Venlo, ... ), boeënekruutje (Altweert, ... ), bonekrudje (Herten (bij Roermond)), bonekruudje (Heythuysen, ... ), boonekrutje (Sittard), bunekrüttche (Eupen), būnəkrytšə (Eupen), böänekrudje (Pey, ... ), eigen spellingsysteem  boannekruudje (Neer, ... ), booënekruutje (Schinnen, ... ), bôêanekruutje (Geleen, ... ), eigen spellingsysteem oudere uitspraak  baonekr(uudje) (Neer), baonekruudje (Neer), ideosyncr.  boenekrutsje (Gronsveld, ... ), boenekruudje (Hoensbroek, ... ), boeëne-krüdsje (Kerkrade, ... ), bonekruidje (Oirsbeek, ... ), bonekrutje (Sittard, ... ), ideosyncr. boene-krootsche ? - moeilijk leesbaar)  boene-kruutsche (Eijsden, ... ), LDB  bonekruudje (Roermond, ... ), neet: kruutje, sjroe‰p  boeēnekruuiē:tje (Herten (bij Roermond), ... ), toekruid bij tuinbonen  boenekrutsje (Gronsveld), Veldeke  boeënekrüdje (Klimmen, ... ), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  bonnekruutsje (Gulpen, ... ), Veldeke aangepast  boeënekrüdje (Tienray, ... ), Veldens dialekt  boenekruudje (Velden, ... ), Venlo e.o.  boënekruudje (Maasbree, ... ), WBD / WLD  bōēnəkrûûtjə (Reuver, ... ), bōēənəkruutjə (Beesel, ... ), WBD-WLD  boonə krŭŭtjə (Roermond, ... ), WBD/WLD  boonəkruutjə (Kapel in t Zand, ... ), bōēnekri-jtje (As, ... ), būūnəkridjə (Opglabbeek, ... ), bwannəkruutjə (Urmond, ... ), WBD\\WLD  bôênəkrŭŭtjə (Amstenrade, ... ), WLD  boane kruutje (Geverik / Kelmond, ... ), boenekruudsje (Mheer, ... ), boeənəkruudjə (Heel, ... ), bonnenkrūtsche (Gulpen, ... ), boène-kruutje (Sevenum, ... ), boënekruutje (Venlo, ... ), boënəkrudje (Wijnandsrade, ... ), bōenəkrūūtjə (Ubachsberg, ... ), bōēnekruudje (Schaesberg, ... ), bōēnəkrūūtjə (Venlo, ... ), bŏanekrŭtsche (Schimmert, ... ), bôênəkruutjə (Grathem, ... ), ± WLD  boeenekruudje (Weert, ... ), bonenranden: bùnerange (Beverlo), boonkruid: Endepols  boenkroed (Maastricht), ideosyncr.  booenkroet (Sittard), gekruid: Nijmeegs (WBD)  gəkruijə (Meijel), gekruiden: Nijmeegs (WBD)  gəkruijə (Meijel), kolle: kólle (Diepenbeek), kondsel: koe.ndzjel, ku.ndzjel (Hasselt), koeingel (Kortessem), kuŋdjəl (Gutshoven), [Saturea hortensis] Stevens: verwijst naar Paque sv koenjel; mnl condsel, uit Lat conila  koe’nzjël (Tongeren), kruidje: krutje (Lutterade, ... ), WLD  (kruutje) (Tungelroy), kruutje (Tungelroy), krùtje (Guttecoven, ... ), selderie: selderie (Roermond) [ZND m]bonekruid || bonenkruid || Bonenkruid, het geurige kruid dat bij de tuinbonen of andere peulvruchten gevoegd wordt (keule, keul, kuil, kruid, heume, bonenkruid, kuun, keune). [N 82 (1981)] || Hoe noemt u: bonenkruid (satureia hortensis - fam. labiatae). Dient om de tuinboon een aangename smaak te geven en bij het inmaken van augurken [N 71 (1975)] || Hoe noemt u: een kruid dat bij andere groenten gedaan wordt om de smaak te verbeteren (specerijplant, toekruid) [N 71 (1975)] || toekruid gebruikt bij het eten van tuinbonen, bonenkruid I-7, III-2-3
bonk bonk: boŋk (Griendtsveen, ... ), bonken: bonken (mv.) (Ospel), bonkje: bøŋkskǝ (Meterik) Blok veen tussen de greppels. [II, add.] || Strook tussen twee evenwijdige dwarsgreppels. [II, 43] II-4
bonk grauwveen vaal bonk: vaal bonk (Meterik) Strook grauwveen van twintig meter lengte en tien meter breedte. [II, add.] II-4
bonk- of grauwveen aanmaakturf: ānmāktørǝf (Griendtsveen), bolle: bōlǝ (Ospel), bǭlǝ (Ospel), bolle turf: bōlǝn tørǝf (Ospel), bolster: bolstǝr (Boekend), bonksel: boŋksǝl (Griendtsveen), bouwlaag: bolǫx (Geistingen), bouwlaag (Helchteren), bovenveen: bōvǝvēn (Griendtsveen), erf: ęrf (Middelaar), humus: hymøs (Milsbeek, ... ), hømøs (Neerpelt), humuszand: humuszand (Hoensbroek), losse turfgrond: losǝn tø̜rfgroŋk (Tegelen), moer: mōr (Montfort), moergrond: moergrond (Zolder), mosturf: mōstø̜rǝf (Ospel), russen: res (Beringen), ros (Blerick), ręsǝ (Meldert), schaverd: sxāvǝrt (Sevenum), turf: tø̜rǝf (Sevenum), turfgrond: rǝfgrǫnt (Diepenbeek), tørfgǭnt (Neerpelt), turfzoden: tørǝfzōj (Blerick), vaal moer: vāl mūr (Meijel), vale: vālǝ (Panningen, ... ), vale turf: vale turf (Leunen), vālǝn tørǝf (Griendtsveen, ... ), vilt: velt (Neerharen, ... ), vlinken: vleŋkǝ (Egchel), wei: wē̜ (Lummen), weigrond: wē̜gront (Beringen), zoden: zōj (Blerick), zool: zōl (Neeritter) De bovenste laag in het veen. Deze bonklaag behoort tot het voedselarme veen en bestaat voor het overgrote deel uit weinig of niet vergaan sphagnum of veenmos. Turf uit deze laag dient vooral als aanmaakturf. [I, 2e; N 27, 19a] II-4
bonkelaar van het staakijzer bonkel: bǫŋkǝl (Peer), bonkelaar: bonkelaar (Gennep, ... ), boŋkǝlǝr (Meijel), bøntǝlǝr (Hamont), bøŋkǝlę̄r (Rothem), bǫŋkǝlēr (Thorn), commandowiel: commandowiel (Linkhout), groot rad: gruǝ.t rāt (Herten), kamrad: kamprāt (Beringe), kamrad (Horn), kroonrad: kroonrad (Beesel, ... ), krǫanrāt (Thorn), kroonwiel: kroonwiel (Linkhout), spoorwiel: spoorwiel (Beesel), tandrad: tantrāt (Weert) Liggend wiel met op de buitenrand rechtopstaande kammen, dat in sommige windmolens in plaats van het rondsel aan het bovenste uiteinde van het staakijzer bevestigd is. Zie ook afb. 60. Een aantal woordtypen is mogelijk ook van toepassing op een horizontaal wiel waarbij de tanden in het verlengde van de cirkelstraal staan. [N O, 14h; A 42A, 13; N O, 41g; A 42A, 55] II-3