e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zuster add. zustertje: zysterke (Paal, ... ) Zuster. [ZND 11 (1925)] III-3-3
zusters penitenten begijnen: begiene (Baarlo), grauwe begijnen: de grow begiene (Meerssen), de gròw begieëne (Hoensbroek), grauw begiene (Melick, ... ), grauw begienne (Eys), grauw begiêne (Schimmert, ... ), graw bəgienə (Nieuwenhagen), grauwe nonnen: de grauw nonnen (Eigenbilzen), grauw nonnë (Hoeselt), grauwe zusters: de graazùsters (Tongeren), de grauwzùsters (Tongeren), grauw zeuster (Hoensbroek), grauw zusters (Bocholt, ... ), grauwzuster (Ophoven), grauwzusters (Achel), grawzusters (Mechelen-aan-de-Maas), gróózustərs (Loksbergen), grijze begijnen: de gries begiene (Klimmen), gries begiene (Koningsbosch, ... ), Griesbegiène (Schinnen), grieze begien (Meijel), ing grīēs begieng (Nieuwenhagen), grijze nonnen: de grijs nonnen (Eigenbilzen), grijze zustertjes: grijs zusterkes (Maastricht), grijze zustertjes van schimmert: de Gries Zusterkes van Schummert (Nuth/Aalbeek), penitenten (<fr.): penetente (Roermond), pinnetente (Ell, ... ), soeurs-filles de la sagesse (fr.): soeurs fille de la sagesse (Maastricht), zusters penitenten (<fr.): de zusters pinnetente (Klimmen), zusters van de vliegende liefde: zusters van de vliegende leefde (Maastricht), zusters van het arme kindje jezus: zusters van het arme kiendje jezus (Maastricht), zwarte begijnen: de zwarte begiene (Klimmen) De Zusters Penitenten [graw begiêne]. [N 96D (1989)] III-3-3
zuur grel: Te vreug geplökdje ougstappel smaake grel: te vroeg geplukte oogstappels smaken zuur  grel (Altweert, ... ), om: öm (Gronsveld), zuur: zoer (Echt/Gebroek, ... ), zoor (Venlo), zouë.r (Hasselt), zoér (Gronsveld), zōē.ër (Zonhoven) zuur || zuur (van melk) III-2-3
zuur oprispen borren: borre (Panningen), borren, de zooi -: de zawj borre (Susteren), de zooi borre (Heel), borren, de zooi bort: de zooi bortj (Ell, ... ), borren, de zooi bort mij: de zooi bortj mich (Ell), NB: bort mich = brandt mij.  de zoo bort mich (Limbricht), borren, het zuur -: B.v. t zoor bórt mich.  t zoor bórre (Panningen), borren, het zuur bort: `t zoor bort (Helden/Everlo), borren, het zuur bort mij: t zoer bort mich (Limbricht), borren, zooi -: zooa bòrre (Holtum), zôâ bòrre (Holtum), i.e. branden.  zooi borre (Grevenbicht/Papenhoven), branden, de zooi -: de zaoj branje (Thorn), branden, de zooi brandt mij: de zao brandj mich (Nunhem), de zwâ brandt mich (Bunde), branden, het zuur brandt: t zoor brandt (Baarlo), t zoor branjt (Neeritter), branden, het zuur brandt mij: de zoer branjt mich (Boukoul), t zoer brand mich (Tegelen), t zoer brandj mich (Nunhem), t zoor brandj mig (Neer), t zōēr branjt mich (Haelen), t zōēr brint mich (Mheer), branden, zooi -: zooi branje (Ittervoort, ... ), branden, zuur -: zoe-er brenne (Bleijerheide), zoer branje (Stevensweert, ... ), zoer brenne (Mechelen, ... ), zoer bèèjne (Kelmis), zōēr branje (Stevensweert), zōēr branne (Valkenburg), de zooi hebben: de zeu hemme (Beverlo), de zoei hebbe (Oost-Maarland), de zoej əbə (Meeswijk), de zoi hebben (Mechelen-aan-de-Maas), de zuj øbə (Meeswijk), də zōə (h)øbə (Kinrooi), də zūj høbə (Lanklaar), heer heet de zoej (Maastricht), t zoei höbbe (Maastricht), zoͅj həbə (Bree), zäöj hemme (Kaulille), #NAME?  də zoj hö:bən (Zonhoven), Zuurachtig.  de zoͅj həbə (Opglabbeek), hartbrand hebben: dən ardbrant ebə (Hasselt), dən hatbrānt høbə (Tongeren), hat brānt høbə (Tongeren), het branden hebben: t brèène ha (Gemmenich), het zuur hebben: (t zoer höbbe) (Roermond), `t zoe.r hebbe (Veldwezelt), `t zoer hubbe (Urmond), `t zoo:r hemme (Kaulille), de zoer hebben (Oost-Maarland), het zoer höbbe (Oirsbeek), het zoor höbbe (Bree), het} zōēr hebbe (Ottersum), hè heegət zoeər (Hechtel), hər ēͅt ət sūr (Smeermaas), hət sūr həbə (Kanne), ich han t zoer (Heerlen), ich heb et zoer ien menne moond (Oost-Maarland), ich heb`t zower (Hasselt), ich heup het zoer én de kêl (Hoeselt), ich höb het zoer (Bunde), ig höb t zoer (Sittard, ... ), ik heb t zóór (Venlo), ik heb ⁄t zoer (Wanssum), t soer hebbe (Panningen), t soer höbbe (Susteren), t souər ebə (Hasselt), t sōr həbə (Bree), t suər heͅmə (Neerpelt), t syr heͅmə (Zelem), t zoer haan (Heerlen), t zoer habbe (Eigenbilzen), t zoer hebbe (Oost-Maarland, ... ), t zoer hubbe (Heerlerheide, ... ), t zoer höbbe (Beegden, ... ), t zooor hebbe (Weert), t zoor hebbe (Venlo, ... ), t zoor hubbe (Baexem), t zōē-er hŭbbe (Schimmert), t zōē.r han (Waubach), t zōēr hebbe (Gronsveld), t zōēr hubbe (Reuver, ... ), t zōēër hemmen (Eksel), t zur heͅmən (Hamont), t zūr høbə (Tongeren), t zūər heͅmən (Hamont), t zòer hebbe (Mesch), t zôêr hebbe (Panningen), tsur høbə (Tongeren), ut zoer höbbe (Maastricht, ... ), ut zooër hebbe (Weert), zoer hebben (Rekem), ət sūr hämən (Overpelt), ət sūr əbə (Opheers), ət zoer hebbe (Helden/Everlo), ət zoer höbbe (Reuver), ət zōr heͅbə (Bocholt), ət zyr heͅmə (Tessenderlo), ⁄t zoer hebbe (Wanssum), ⁄t zoer hebben (Meijel), B.v. `t zoehwer hemmen is vehr te stikken.  `t zoehwer hemmen (Peer), het zuur krijgen: het zoer in de mond krège (Vliermaal), t zoer kriege (Tegelen), t zoor krie.ge (Weert), t zoor kriëge (Venlo), t zūr kreͅigə (Gingelom), ut zoor kriege (Blerick), ət zur kreͅigə (Sint-Truiden), ət zuər krigən (Achel), ⁄t zoer kriege (Gennep), het zuurbranden hebben: et zoerbrenne höbbe (Valkenburg), het zōērbrenne hubbe (Hoensbroek), t sōērbrenne hān (Waubach), t zoerbranne hubbe (Houthem), t zoerbranne höbben (Neerbeek), t zōērbrenne haan (Nieuwenhagen), t zōērbrenne hubbe (Ubachsberg), zoerbrenne höbe (Valkenburg), maagzuur krijgen: maachzoer kriegen (Tegelen), opbreken, het zuur breekt mij op: t zoer brikt mĕĕj op (Wanssum), t zoor brik mich op (Boekend), t zoor brikt meej op (Broekhuizen), ut zoor brik mich op (Boekend), ⁄t zoer brikt meej op (Wanssum), ⁄t zoer brékt mej óp (Wanssum), ⁄t zoor brikt meej op (Broekhuizen, ... ), ⁄t zoor brikt mich op (Blerick), ⁄t zoor kumt mich op (Blerick), opbreken, het zuur breekt op: t zoer brèkt ôp (Oirlo), opgeven, zuur -: zoer opgaeve (Afferden), zuur opgaeve (Hees), opkomen, het maagzuur komt mij op: maagzuur kumt mich op (Hoensbroek), opkomen, het zuur komt mij op: het kump ich zoer op (Ulestraten), kömt mich t zoer op (Echt/Gebroek), kömt mich zoer op (Echt/Gebroek), t is mic zoer opgekòmme (Sittard), t zoer kump miek op (Belfeld), opkomen, het zuur komt op: t sōr kømt oͅp (Bree), oprupselen, zuur -: zoer oprepselen (Mechelen-aan-de-Maas), oprupsen, zuur -: zoer opröpse (Montfort), opstoten, het zuur stoot mij op: t zoer sjtūūt mich op (Hoensbroek), t zoeër sjtuut mich op (Tegelen), t zoor stuujt mich op (Leveroy), t zoor stêûtj mich òp (Leveroy), opstoten, het zuur stoot op: t zoer sjtoet op (Obbicht), opstoten, zuur -: t zoer opsjtwaote (Ulestraten), zoer opsjtoeëte (Klimmen, ... ), zoer opstoeate (Montfort), zoer opstoesze (Kerkrade), zoer opstoeten (Oost-Maarland), zoer opstoote (Limbricht), opzuren: opzoeve (Heerlerheide), opzoore (Tungelroy), rupsen met een zure smaak: røpṣə met ənə zūrə ṣmāk (Montzen), smerig boeren: smerg boere (Broekhuizen) Hoe noemt men in uw dialekt oprispen, opbreken van eten of drinken? [DC 47 (1972)] || oprispen [SGV (1914)], [ZND 05 (1924)] || oprispen, een boertje laten [beuke, bulke, opgeure, opbotte] [N 10a (1961)] || oprisping hebben gepaard gaande met een zure smaak in de mond [opzuure] [N 10 (1961)] || Oprisping hebben, gepaard gaande met een zure smaak in de mond. [N 109 (2001)] || oprisping, een zure oprisping [de vuilen opbot, zooj, zuur] [N 10a (1961)] III-1-2
zuurbes berber: WLD  berber (Gulpen, ... ), berberis: berberis (Geulle, ... ), #NAME?  bèrberis (Klimmen), Bree Wb.  berberis (Bree), eigen spellingsysteem  berberis (Schinnen), Endepols  berberis (Maastricht), ideosyncr.  berberis (Thorn), Nijmeegs (WBD)  berbərus (Meijel), oude spellingsysteem  berberis (Meijel), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  berberis (Gulpen), WLD  berberis (Gennep, ... ), bèrbərissə (Montfort), berbes: WLD  bérbĕsĕ (Schimmert), jasmijn: jasmijn (Roermond, ... ), WBD/WLD (jasmem ? - onduidelijk)  jasmein (Urmond), kroezel: Endepols  krousel (Maastricht), kroezelbeer: kroezelberen (Eksel), kwee: kweeje (Swalmen), WLD  kweeje (Swalmen), kweedoorn: Endepols  kweydoren (Maastricht), ideosyncr.  kweedoorn (Sittard), IPA, omgesp.  kwedorn (Kwaadmechelen), WLD  kweedoorn (Born), kwieədoeərə (Heel), kwīēdaorə (Venlo), sleedoorn: sleedoorn (Ubachsberg), sleen: ideosyncr.  sjleene (Vlodrop), sleendoorn: slind deur (Montfort), vogellijm: WLD ?  vogelleim (Itteren), voogelleim (Itteren), zuurbes: zoerbes (Jeuk), eigen spellingsysteem  zoere bes (Meijel), zuurbes (Meijel), ideosyncr.  zoorbes (Hoensbroek), NCDN  zūīrbès (Stevensweert), WLD  zuurbes (Grathem, ... ) Zuurbes: gedoornde struik, 1-2 m hoog; geelgrauwe takken, heeft gele kogelvormige bloemen in tot 4 cm lange trossen; scharlakenrode bessen, langwerpig en 8-13 mm lang die ook s winters nog aan de struik staan (berberissen, barbarinneke, versilts, kweedoo [N 82 (1981)] III-4-3
zuurdeeg brooddesem: brooddesem (Sint-Huibrechts-Hern), deeg: dęk (Baelen), deegsem: dēxsǝm (Bilzen, ... ), dęjxsǝm (Maaseik, ... ), desem: disǝm (Herk-de-Stad), dē.sǝm (Hasselt, ... ), dēj.sǝm (Borgloon), dējsǝm (Beverst, ... ), dējǝsǝm (Veulen, ... ), dēsǝm (Beverst, ... ), dēzǝm (Sippenaeken), dēǝ.sǝm (Zonhoven), dēǝsǝm (Berbroek, ... ), dē̜jsǝm (Borgloon, ... ), dē̜sym (Melveren), dē̜sǝm (Bocholt, ... ), dē̜zǝm (s-Gravenvoeren), dę.sǝm (Sint-Martens-Voeren, ... ), dęj.sǝm (Bree, ... ), dęjsǝm (Amby, ... ), dęjsǝn (Groesbeek), dęsǝm (Herderen, ... ), dęǝsǝm (Vlijtingen), dīǝsǝm (Sint Huibrechts Lille), dɛj.sǝm (Maastricht, ... ), dɛsǝm (Val-Meer), dɛǝsǝm (Rosmeer), dɛ̄sǝm (Halen, ... ), gist: ges (Venlo), gęs (Roermond), gɛš (Ubachsberg), heef: ēf (Ordingen), heefsel: hø̜sǝl (Tessenderlo), hējsǝl (Loksbergen), hēsø̜l (Oostham), hēsǝl (Beringen, ... ), hēzǝl (Kwaadmechelen, ... ), hē̜sǝl (Aalst, ... ), hę.sǝl (Aalst), hęjsǝl (Brustem, ... ), hęsǝl (Beringen, ... ), hɛsǝl (Tessenderlo), hɛvø̜l (Oostham), ējsǝl (Velm), ēsǝl (Sint-Truiden), ēǝsǝl (Gingelom), ē̜jsǝl (Gingelom), ęjsǝl (Niel-Bij-Sint-Truiden, ... ), ɛsǝl (Ordingen), heeft: hɛft (Herk-de-Stad), heffe: høfǝ (Nuth, ... ), hø̜fǝ (Rothem), hɛfǝ (Eygelshoven), hevel: hevel (Leuken), hø̄vǝl (Eksel, ... ), hējvǝl (Lommel), hēvǝl (Achel, ... ), hē̜vǝl (Hamont, ... ), ēvǝl (Lommel), hevelbrood: hēvǝlbrūǝt (Overpelt), oude deeg: ǭwǝn dęjx (Beek), stof: stof (Brustem), zuur: zūr (Brunssum, ... ), zuurdeeg: surdęjk (Eupen), zoǝrdęǝx (Voerendaal), zu.rdej.x (Maasniel, ... ), zurde.jx (Melick), zurdex (Koersel), zurdēx (Amstenrade, ... ), zurdęjx (Geulle, ... ), zurdęx (Meijel), zuurdeeg (Kleine-Brogel), zyrdējx (Sevenum), zôôr deig (Kelpen), zō.rdɛjx (Panningen), zōrdē̜x (Leuken), zōrdęjx (Baexem, ... ), zōrdīǝx (America, ... ), zū.rdēx (Sittard, ... ), zū.rdē̜j.x (Sittard), zūrdē.x (Gennep), zūrdē̜jx (Tongeren), zūrdęjx (Reuver, ... ), zūǝrdęjx (Haelen), zuurdeegsem: zurdēxsǝm (Brunssum, ... ), zurdęjxsǝm (Guttecoven, ... ), zurdęxsǝm (Sittard), zōrdęjxsǝm (Maaseik, ... ), zūrdęjxsǝm (Klimmen), zuurdesem: surdęjsǝm (Eupen, ... ), zordęjsǝm (Lozen, ... ), zurdesǝm (Meijel, ... ), zurdēsǝm (Berg, ... ), zurdēzǝm (Schinveld), zurdē̜sǝm (Noorbeek), zurdęjjsǝm (Beegden, ... ), zurdęjsǝm (Buchten, ... ), zurdęsǝm (Middelaar), zurdɛjsǝm (Maasmechelen), zurdɛ̄jsǝm (Mechelen), zurdɛ̄sǝm (Oost-Maarland), zuurdesem (Cadier, ... ), zuwǝrdēsǝm (Munsterbilzen), zuǝrdēsǝm (Bleijerheide, ... ), zōrdisǝm (Maaseik), zōrdęjsǝm (Bocholt, ... ), zōwrdęjsǝm (Kinrooi), zōǝrdēsǝm (Hasselt), zū.rdēsǝm (Waubach), zūrdisǝm (Neerpelt), zūrdēsǝm (Margraten, ... ), zūrdē̜jsǝm (Lanklaar, ... ), zūrdē̜sǝm (Lanklaar), zūrdęjsǝm (Rekem), zūrdɛsǝm (Wittem), zūǝrdēsǝm (Kerkrade, ... ) desemen; Hoe noemt U: Zuurdeeg in het beslag voor brood doen, desemen (zuren, mengen, desemen, het zuur zetten) [N 80 (1980)] || Door gisting verzuurd deeg, gebruikt als rijsmiddel om nieuw brood te maken. Het is overschot van het deeg dat de vorige keer is gebakken. Met zuurdeeg wordt roggebrood gebakken, terwijl voor witbrood brouwersgist wordt gebruikt. Het zuurdeeg wordt in een bepaalde vorm, meestal broodvorm, gekneed en aan de bovenkant van een gaatje voorzien waarin een handvol zout wordt gedaan. Ook maakt men met de vinger wel eens een kruisje waarop men dan zout strooit. Tot de volgende bakdag wordt het zuurdeeg in de baktrog of in een doek of pot of in de kelder bewaard. Voor het gebruik wordt de droge korst van het zuurdeeg afgesneden en de rest in warm water gebrokkeld en geweekt (Weyns blz. 45). [N 29, 23a; N 16, 75; N 29, 23b; L 1a-m; L 2, 21b; LB 2, 236; OB 2, 4; OB 2, 6; JG 1b add.; S 6; S 6 add.; monogr.] II-1, III-2-3
zuurdeeg maken aanmengen: amęŋǝ (Kerkrade), aanzet maken: ǭnzęt mākǝa (Maastricht), aanzetten: anzętǝ (Merselo), azɛtǝ (Voerendaal), ānzetǝ (Melick), ānzętǝ (Grubbenvorst, ... ), ānzɛtǝ (Beek, ... ), āzɛtsǝ (Kerkrade), āzɛtzǝn (Kaalheide), āzɛtǝ (Heerlen, ... ), ǭnzętǝ (Heugem), ǭǝnzętǝ (Heugem, ... ), aanzuren: ānzūrǝ (Beesel), beslaan: bǝslǭn (Houthalen), brood aanzetten: brood aanzetten (Grubbenvorst), deegsemen: dēxsǝmǝ (Heerlen, ... ), dēxsǝmǝn (Schinveld), dęjxsǝmǝ (Susteren), dęjxsǝmǝn (Geleen, ... ), desem derindoen: dēsǝm dren dōn (Simpelveld), desem maken: desem maken (Beverst, ... ), dēsǝm mākǝ (Eys), dēsǝm mǭkǝ (Genk), dęjsǝm mǭǝkǝ (Gronsveld), desemen: dē.sǝmǝ (Sint Pieter), dēsǝmǝ (Eijsden, ... ), dēsǝmǝn (Schaesberg, ... ), dē̜jsǝmǝ (Heer), dē̜sǝmǝ (Noorbeek), dē̜ǝsǝmǝ (Gulpen), dęesǝmǝ (Gulpen), dęjsǝmǝ (Amby, ... ), dęjsǝmǝn (Gronsveld, ... ), dęsǝmǝ (Mheer), dɛsǝmǝ (Afferden, ... ), gaan: gǭn (Meerlo), gisten: gē̜štǝ (Wijlre), heefsel maken: hē̜sǝal mǭkǝn (Bevingen), heefsel zetten: hęjsǝl zɛtǝ (Sint-Truiden), hevel indoen: hēvǝl endōn (Weert), hevel maken: hēvǝl mākǝ (Leuken), met deeg mengen: met dęjx meŋǝ (Baarlo), oude deeg aanlengen: ǭwǝ dē̜x ānleŋǝ (Bocholt), stuk oud deeg laten liggen: štøk ǫwt dēx lǭtǝ lekǝ (Rumpen), stukken wegleggen: støʔǝ wɛxlɛgǝn (Lommel), te bakken zetten: tǝ bakǝ zętǝ (Bilzen, ... ), tǝ bakǝ zɛtǝ (Geleen), zetsel aanzetten: zętsǝl ǭnzętǝ (Maastricht), zuren: zuren (Montfort), zōrǝ (Arcen, ... ), zūrǝ (Blitterswijck, ... ), zūrǝn (Gennep, ... ), zuur aanzetten: zō.r ānzetǝ (Panningen), zōr ānzetǝ (Venlo), zōr ānzętǝ (Hout-Blerick), zū.r āzɛtǝ (Waubach), zūr ānzętǝ (Amstenrade, ... ), zūr āzɛtǝ (Brunssum), zūr ɛnzętǝa (Ottersum), zuur kweken: zūr kwēkǝ (Tegelen), zuur maken: zūr mākǝ (Meijel, ... ), zuurdeeg aanzetten: zurdex ānzɛtǝ (Koningsbosch), zuurdeeg derindoen: zurdēx dren dōn (Belfeld), zurdęjx dren dōn (Sittard), zuurdeeg maken: zurdęjx mākǝ (Sittard), zōrdē̜x mākǝ (Leuken), zōrdęjx mākǝ (Heythuysen, ... ), zuurdeeg zetten: zurdejx zɛtǝ (Rothem), zuurdegen: zurdęjgǝ (Heel), zuurdesem maken: zurdęjsǝm mākǝ (Buggenum), zurdęjsǝm mākǝn (Susteren), zurdɛ̄sǝm mǭkǝ (Oost-Maarland), zuwǝrdēsǝm mǫkǝ (Munsterbilzen), zūrdęjsǝm mākǝn (Rekem), zuursel aanzetten: zōrsǝl ānzętǝ (Helden) Een restant van het deeg een poos laten "rijpen", totdat het zuurdeeg is geworden en het aldus verkregen zuurdeeg gebruiksklaar maken. [N 29, 23b; S 6; monogr.] II-1
zuurdesem deeg: dék (Baelen), desem: de:səm (Voort), deesem (Bilzen, ... ), deessem (s-Gravenvoeren), deesəm (Kermt, ... ), deezem (Sippenaken), deigsem (Sittard), deisem (Amby, ... ), deissem (Sint-Martens-Voeren), deiszem (Sint-Pieters-Voeren), deisəm (Eupen, ... ), dei̯səm (Eupen), dejsəm (Mielen-boven-Aalst), dejəsəm (Zonhoven), desem (Berbroek, ... ), dessem (Montzen), deîsem (Altweert, ... ), dē.səm (Hasselt), dēi̯səm (Borgloon), dēsəm (Bommershoven, ... ), dēͅi̯səm (Opglabbeek), deͅi̯səm (Borgloon), deͅsəm (Gennep, ... ), de’sem (Bleijerheide, ... ), dijsem (Grote-Brogel), dīəssm (Sint-Huibrechts-Lille), dèessem (Vlijtingen), dèisem (Gronsveld), dèisëm (Tongeren), dèssem (Herderen), dèzem (s-Gravenvoeren), dèèsem (Oost-Maarland), désem (Oost-Maarland), dézem (Leopoldsburg), déésem (Halen), dêsem (Montzen), dëesem (Rosmeer), dësem (Val-Meer), dɛi̯səm (Meeuwen), dɛjsəm (Bree), dɛ̄i̯səm (Ketsingen), dʔeͅsəm (Val-Meer), Desem dee.ësem èn zwárt broet: zuurdeeg in grof roggebrood  dee.ësem (Zonhoven), enigszins zuur geworden ofwel zuurgemaakte deeg, te gebruiken als (vervanger van) gist  dissem (Castenray, ... ), Hae zag det-er aan de mik kós preuve of-ter desem of ges in den deig waar gedaon  de:sem (Roermond), Syst. Frings  desəm (Opheers), dēi̯əsəm (Heppen), dēsəm (Gelieren/Bret, ... ), dēͅsym (Melveren), dɛ̄i̯səm (Gruitrode), Syst. Frings mnl.  dɛ̄i̯səm (Bree), Syst. Veldeke  deisem (Kinrooi), Syst. WBD  deesem (Neer), gist: gesj (Heerlen), gest (Venray), Syst. WBD  gis (Venlo), Syst. WBD dat kreeg je bij de bakker in een zakje. Die gist was net stopverf  gès (Oirlo), heffe: heffe (Eygelshoven), huffe (Heerlen, ... ), hûffe (Nuth/Aalbeek), höffe is hier de naam voor gist  höffe (Sittard), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  höffe (Sittard), Syst. WBD höffe = gist  höffe (Limbricht), öffe = gist  öffe (Puth), hefsel: eesel (Sint-Truiden), eesəl (Sint-Truiden), ēisel (Sint-Truiden), heesel (Beverlo, ... ), heessel (Velm, ... ), hesel (Heusden), hesəl (Halen), hezel (Paal), hēi̯səl (Loksbergen), hēsöl (Oostham), hēsəl (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), heͅ:səl (Aalst-bij-St.-Truiden), hoessl (Tessenderlo), hässöl (Oostham), héssel (Beringen), Syst. Frings  ēəsəl (Gingelom), ēͅi̯səl (Gingelom), hēsəl (Beringen, ... ), ɛi̯səl (Niel-bij-St.-Truiden), Syst. IPA  hēͅsəl (Paal), heͅsəl (Kwaadmechelen), hevel: eevel (Lommel), heevel (Altweert, ... ), heuvel (Eksel, ... ), hevel (Achel, ... ), hēvəl (Peer, ... ), hèvəl (Lommel), hével (Hamont), hévəl (Sint-Huibrechts-Lille), D¯n hieëvel in ¯t broët neet vergaete  hieëvel (Altweert, ... ), Syst. Frings  hēvəl (Achel, ... ), Syst. Frings M.  hēvəl (Peer), Syst. Grootaers  hēvəl (Lommel), Syst. WBD  heevel (Meijel), hèvel (Velden), zuur: Syst. WBD  zōēr (Meijel), zuurdeeg: zoerdaig (Roermond), zoerdeeg (Bleijerheide, ... ), zoerdeich (Sittard), zoerdeig (Echt/Gebroek, ... ), zoērdieëg (Castenray, ... ), zoérdèig (Gronsveld), zōērdēīg (Swalmen), zūrdeͅi̯k (Eupen), zūrdiəx (Blitterswijck, ... ), zūrdɛ̄i̯x (Tongeren), zôêrdeig (Haelen), Nieuwe [spelling]  zōērdeig (Reuver), Syst. Eijkman  zūrdēx (Gennep), Syst. Eykman  zōrdī.x (America), Syst. Veldeke  zoerdeig (Tegelen), Syst. WBD  zoe.rdei.g (Boukoul, ... ), zoerdeg (Meijel), zoerdeich (Holtum), zoerdeig (Herten (bij Roermond), ... ), zoerdiejeg (Oirlo), zoordeig (Baarlo, ... ), zuurdeegsel: zoerdeigsel (Echt/Gebroek), zūrdeͅxsəl (Gennep, ... ), zuurdesem: soerdeisem (Valkenburg), zoeerdeesem (Margraten), zoerdeesem (Mechelen, ... ), zoerdeĕsem (Gronsveld), zoerdeigsem (Ulestraten), zoerdeigsum (Guttecoven), zoerdeisem (Lanklaar, ... ), zoerdesem (Gulpen, ... ), zoerdessem (Middelaar), zoerdijsem (Eisden, ... ), zoer’desem (Bleijerheide, ... ), zoeërdeisem (Stokkem), zoērdissem (Castenray, ... ), zoordeigsem (Ophoven), zoordeisem (Elen, ... ), zoordeissem (Tongerlo), zoordeisum (Neeritter), zoordeîsem (Altweert, ... ), zordeisəm (Rotem), zordei̯jsəm (Rotem), zoérdèisem (Gronsveld), zōē.rdeesem (Waubach), zōērdeisem (Munstergeleen, ... ), zōrdeͅi̯səm (Maaseik), zuurdaegsem (Eys), zuurdecem (Eys), zūrdēͅi̯səm (Smeermaas), zūrdeͅjsəm (Maastricht), zu‧rdejsəm (Mechelen-aan-de-Maas), #NAME?  zoerdeisem (Susteren), (m.).  zūrdēͅi̯səm (Lanklaar), Eigen phonetische  zoerdeigsəm (Valkenburg), Eigen spellingssyst. Zie vragenlijst p.6  zoerdeisem (Berg-aan-de-Maas), Eigen syst.  zōērdēsĕm (Heerlen), schj=ch van chocolade  zoerdeisem (Heerlerheide), Syst. Frings  zōrdisəm (Maaseik), zōrdɛ̄i̯səm (Bocholt), zy(3)̄rdīsəm (Beringen), Syst. Frings (?)  zōu̯rdeͅi̯səm (Kinrooi), Syst. Veldeke  zoerdeesem (Bocholtz), zoordeisem (Kinrooi), Syst. WBD  zoerdeigsem (Neerbeek), zoerdijsem (Urmond), zoerdissem (Ottersum), zoerdèj:sem (Mechelen), zoordeisem (Tungelroy), zōêrdeesem (Kerkrade), Syst. Wbk. van Bree  zoordeisem (Bree) brooddesem || desem || desemen; Hoe noemt U: Zuurdeeg in het beslag voor brood doen, desemen (zuren, mengen, desemen, het zuur zetten) [N 80 (1980)] || desemzuur || zuur desem || zuurdeeg || zuurdeeg gebruikt i.p.v. gist || Zuurdeeg, gebruikt i.p.v. gist (heevel?) [N 16 (1962)] || zuurdesem || zuurdesem, verzuurd deeg om roggebrood mee te desemen (i.p.v. gist te gebruiken van elk deeg werd een deel achtergehouden om het een volgende keer als desem te gebruiken || zuurdesem: een beetje deeg overgehouden van de vorige maal (Fr. levain) [ZND 02 (1923)] III-2-3
zuurdesm desem: d‧eͅi̯səm (Sittard) deesem III-2-3
zuurkool choucroute (fr.): secraute (Heppen), soukrout (Leopoldsburg), šoͅu̯krut (Beverlo), šukrut (Vorsen), Syst. Frings  sxū̞krū̞t (Gingelom), hoofdmoes: heudmoes (Hoeselt), ingemaakt kappes: ējəmakt kapəs (Hergenrath), ēͅjəmakt kapəs (Hergenrath), ēͅjəmāt kapəs (Hauset, ... ), eͅjəmāt kapəs (Raeren), iggemak kappes (Rimburg), (Igemak kappes).  igemak kappes (Schinveld), ingemaakt moes: engəmākt mos (Rotem), ēngəmākt mōs (Kaulille), eͅ.ngəmā.kt mōs (Niel-bij-As), eͅngəmā.kt mōs (As), eͅngəmākt mōs (Opglabbeek), ingemaak moos (Elen, ... ), ingemaak mous (Guttecoven), ingemaakt moes (Beek (bij Bree)), ingemaakt moos (Kinrooi, ... ), ingemaakt moäs (Opitter), ingemaaktj moos (Hunsel, ... ), ingemakt moos (Helden/Everlo), Syst. Frings (?)  ingemaakt} mou̯s (Kinrooi), kabuitsmoes: keboetsmoos (Heel), kappemoes: kâppemoos (Beegden), kappes: kappes (Echt/Gebroek, ... ), kapəs (Eupen, ... ), kâppes (Beegden), #NAME?  kappes (Susteren), Syst. Frings  kapəs (Kessenich), kappesmoes: kappes-moos (Vlodrop), kappesmoos (Buchten, ... ), kappesmōēs (Ottersum), Syst. WBD  kappesmoos (Holtum, ... ), kompes: kombəs (Kelmis), kompes (Bleijerheide, ... ), kompəs (Sittard), ndl kompost obwohl in anderer Bedeutung, vom lat. compositum  koͅmpəs (Eupen), Syst. Veldeke  kompes (Bocholtz), Syst. WBD  kōmpus (Kerkrade), Wat hat uur jekaochd? kóm¯pes mit hónk (als afwijzend antwoord)  kóm’pes (Bleijerheide, ... ), kool: koel (Heusden), koul (Sint-Truiden), koolzuur: Syst. Frings  koͅu̯lzyr (Melveren), moes: moes (Wijshagen), mōs (Opglabbeek), mus (Koersel, ... ), opgelegde kolen: opgelegde koeəlen (Lommel), oͅpəleͅi̯də kyəl (Bevingen, ... ), tonnenmoes: tonnemoes (Blitterswijck), tonəmos (Meterik), tonəmus (Blitterswijck, ... ), tonəmūs (Gennep, ... ), tònnemoes (Castenray, ... ), Syst. Eykman  tonəmos (America), Syst. WBD  tonnemos (Velden), tonnemòs (Sevenum), tónnemoo:s (Panningen), witkool: witkūəln (Tessenderlo), witmoes: wit moes (Koninksem), witmoes (Achel, ... ), witmoos (Kaulille), witte kappes: Syst. Veldeke Als kool: witte kappes  witte kappes (Tegelen), witte kool: wattə køͅi̯l (Zepperen), witte kolen (Sint-Truiden), wittekul (Lummen), wittekyl (Lummen), wītə ky:əl (Beringen), wittekool: Syst. Frings  wetəkūəl (Neerpelt), zure kool: zoere koeel (Donk (bij Herk-de-Stad)), zoere koel (Zonhoven), zoere kuuel (Halen), zo͂e͂rə ko͂e͂əl (Donk (bij Herk-de-Stad)), zŭrəkŭl (Zonhoven), Syst. Frings  zūrəky(3)̄l (Sint-Truiden), zuremoes: zoeremoes (Meerlo, ... ), zoeremōēs (Ottersum), zŏĕrremoes (Wellerlooi), zŏĕrremōēs (Gennep), zūrəmus (Kwaadmechelen), Syst. WBD  zoeremōēs (Ottersum), zuur kappes: zōē.r kappes (Waubach), zuurkool: serəl (Lanaken), zeurkooal (Opgrimbie), zoerkeul (Koninksem), zoerkoal (Thorn), zoerkoil (Echt/Gebroek), zoerkollen (Lommel), zoerkool (Hoensbroek), zoerkul (Houthalen), zoerkuul (Overpelt), zoerkôal (Stevensweert), zou̯rky(3)̄l (Paal), zōērkūūl (Hamont), zurkel (Gingelom, ... ), zurkūl (Montenaken), zurkøͅi̯l (Borgloon), zuurkiel (Berbroek), zuurkool (Bocholt, ... ), zūrkoͅl (Lommel), zūrkyəl (Neerpelt), zy(3)̄rkōl (Sint-Huibrechts-Lille), zy(3)̄rkūel (Sint-Huibrechts-Lille), (m.).  zūrkyl (Helchteren), Syst. Frings  zūrkiəl (Linde), zūrkuəl (Achel), zūrky(3)̄əl (Beverlo), zūərkø̄əl (Gingelom), zyrky(3)̄l (Halen), Syst. Grootaers  zūrkoͅlə (Lommel), Syst. IPA  zo̞ͅu̯ərky(3)̄i̯əl (Paal), Syst. Wbk. van Bree  zoorkêêl (Bree), zuurkruid: zoorkroed (Maaseik, ... ), zoorkrŏit (Maaseik), zōrkrū̞t (Maaseik), zūrkrūt (Stokkem), Syst. Frings  zōrkrōu̯t (Maaseik), zuurmoes: soormoos (Grathem), zo:uərmu:s (Hasselt), zoarmoos (Hunsel), zoe-wermoes (Overpelt), zoeermoos (Neerharen), zoei̯rmoes (Overpelt), zoer moos (Lanaken, ... ), zoermaos (Sittard), zoermoeĕs (Sint-Lambrechts-Herk), zoermoeis (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), zoermoes (Alken, ... ), zoermoos (Amby, ... ), zoermooz (Lanklaar), zoermos (Simpelveld), zoermous (Bingelrade, ... ), zoermouws (Sittard), zoermŏĕs (Wellen), zoermŏŏs (Simpelveld), zoer’moos (Tegelen), zoer’mós (Bleijerheide, ... ), zoewermoes (Zonhoven), zoeërmoos (Gulpen), zoe’rmoos (Belfeld), zoor moos (Neeroeteren), zoormoes (Blerick), zoormoos (As, ... ), zoormōs (Meterik), zoormŏŏs (Arcen, ... ), zouermoes (Hasselt, ... ), zouermous (Hasselt), zouermouwes (Hasselt), zourmoes (Kortessem, ... ), zourmous (Piringen), zouwermoes (Paal), zouë.rmouës (Hasselt), zouërmoes (Hasselt), zoérmoos (Gronsveld), zoërmoos (Heerlen), zoërmoës (Panningen), zō.rmōs (Grote-Brogel, ... ), zōē.rmoos (Waubach), zōē.ërmoesj (Zonhoven), zōērmoes (Bocholt, ... ), zōērmoos (Eys, ... ), zōērmōēs (Tongeren), zōērmōōs (Susteren), zōr mōs (Opglabbeek), zōrmōs (Keent, ... ), zōərmōs (Hasselt), zŏĕrmoes (Blitterswijck), zŏĕrmŏĕs (Afferden), zoͅu̯ərmus (Hasselt), zu.u̯ərmus (Rukkelingen-Loon), zuirmoes (Reppel), zurmos (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), zurmōs (Meeswijk, ... ), zurmus (Blitterswijck, ... ), zurmós (Montzen), zuurmoes (Alken, ... ), zuurmŭs (Hoepertingen), zuërmoeës (Kwaadmechelen), zū.i̯ərmū̞əs (Zutendaal), zū.rmos (Wijer), zū.rmou̯s (Jesseren), zū.rmōs (Kanne, ... ), zū.rmős (Wijer), zū.rmo̝s (Ordingen), zū.rmoͅu̯s (Piringen), zū.rmus (Alken, ... ), zū.rmuu̯s (Gors-Opleeuw), zū.rmūs (Berg, ... ), zū.rmu̞s (Borgloon, ... ), zū.rmu̞u̯s (Overrepen), zūr mōs (Welkenraedt), zūr-moes (Hombourg), zūr-mou̯s (Hombourg), zūrmou̯s (Eupen, ... ), zūrmōs (Gelinden, ... ), zūrmoͅu̯s (Buvingen, ... ), zūrmus (Achel, ... ), zūrmuš (Houthalen), zūrmuu̯s (Borlo, ... ), zūrmūs (Bilzen, ... ), zūrmu̞s (Kerkom), zūrmüs (Koninksem), zūu̯rmus (Wilderen), zūu̯ə.rmus (Berlingen), zūə.rmus (Zepperen), zūə.rmuəs (Kermt), zūərmus (Borgloon), zūərmūs (Koninksem), zű.rmus (Nieuwerkerken), zű̅.rműs (Hees), zű̅rmo̝s (Kozen), zű̅rmoͅu̯s (Aalst-bij-St.-Truiden), zű̅rműs (Berbroek, ... ), zű̅rmű̅s (Diepenbeek), zu̯rmoͅu̯s (Linkhout), zy(3)̄rmu.s (Halen), zy(3)̄rmus (Halen, ... ), zy(3)̄rmūs (Alken), zy(3)̄rmys (Vlijtingen), zyrmus (Beringen), zyrmūs (Mettekoven), zôêrmoos (Bree), zôêrmôôs (Meeswijk), zúrmus (Veulen), zûrmôs (Montzen), (Igemak kappes).  zoermoes (Schinveld), (o.).  zūrmōs (Lanklaar), e doorrege stök piekelvleis huurt in ¯t zoermoos  zoermoos (Maastricht), Eigen phonetische  zoermoos (Valkenburg), Eigen spellingssyst. Zie vragenlijst p.6  zoermoos (Berg-aan-de-Maas), Eigen syst.  zōērmoos (Heerlen), Met "moosschaave"fijngesneden witte kool die in speciale tonnen met zout wordt bestrooid en door gisting verzuurt, waardoor de speciale smaak ontstaat  zoôrmoos (Altweert, ... ), Mit zoermoes kunde dn terring eweg aete: door zuurkool te eten kan men genezen van tbc  zoermoes (Castenray, ... ), Nieuwe [spelling]  zōērmoos (Reuver), schj=ch van chocolade  zoermoos (Heerlerheide), Syst. Eijkman  zūrmūs (Gennep), Syst. Frings  zōrmōs (Bocholt, ... ), zoͅu̯ərmūs (Hasselt), zuərmus (Hasselt), zū(ə)rmus (Hamont), zūrmōs (Mechelen-aan-de-Maas), zūrmoͅu̯s (Niel-bij-St.-Truiden), zūrmus (Beringen, ... ), zūr’mus (Gelieren/Bret), zūərmus (Hasselt), zyrmus (Sint-Truiden), Syst. Frings onz.  zōrmōs (Bree, ... ), Syst. IPA  zūrmus (Kwaadmechelen), Syst. Veldeke  zoermoos (Roermond, ... ), zoormoos (Kinrooi), Syst. WBD  zoe.rmoo:s (Maasniel), zoe.r’moos (Boukoul), zoermoes (Meijel, ... ), zoermoos (Buchten, ... ), zoermous (Limbricht), zoermōēs (Wanssum), zoe’rmoos (Tegelen), zoo.rmoo:s (Panningen), zoormoo:s (Baexem), zoormoos (Baarlo, ... ), zoormos (Velden), zoormòs (Sevenum), zoormôs (Velden), zoërmoos (Tegelen), zōērmoos (Geleen, ... ), zŏĕrmoes (Oirlo), Syst. Wbk. van Bree  zoormoos (Bree), Wordt ook overdrachtelijk gebruikt; heeft soms ongeveer de betekenis van: zwartkijker, pessimist.  zoermoos (Ubachsberg), Zoermoos mit e sjtök doorrege sjpek vinjt-er n dilliekates  zōērmoo:s (Roermond) een "hoofd"kool (rode, witte of zuurkool) || gezouten en ingemaakte kabuiskolen || ingemaakte witte kool [DC 27 (1955)], [Goossens 1b (1960)], [Goossens 1c (1955b)], [Goossens 2c (1963)] || ingemaakte witte kool (kappes) || zuurkool [N 16 (1962)], [SGV (1914)], [ZND 08 (1925)] || Zuurkool (zoerkolle, suuremoes?) [N 16 (1962)] || zuurkool in het vat || zuurkool, gemaakt van de buitenste koolbladeren || zuurkool, witte of rode kool || zuurkool, zuurmoes III-2-3