e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zuurkoolstamppot aardappelen en zuurmoes: eirappelen en zoermoos (Oost-Maarland), aardappelen met zuurmoes: Eigen phonetische  eèrpele mit zoermoos (Valkenburg), Eigen syst.  äerpel mit zōērmoos (Heerlen), aardappelen met zuurmoes ondereen: Syst. WBD  éérpel mit zoermoos ongerein (Buchten), boerenmoes: boeremoos (Valkenburg), choucroute (fr.): Syst. Frings  šukrut (Beringen), gestampt moes: gəstampt mōs (Opglabbeek), gezomp: Syst. Frings  gəzump (Hasselt), hanglip: hanglip (Middelaar), ingemaakt moes: engəmākt mos (Rotem), ingemaak moos ongerhein (Grevenbicht/Papenhoven), ingemaaktj moos (Ittervoort, ... ), kappes: kappes (Eygelshoven), kappes ondereen: kappes ongeree (Kerkrade), kappes ongerein (Munstergeleen), kappes ongerree (Nieuwenhagen), kappes òngeree (Waubach), kappesmoes: kappes moos (Roosteren), kappesmoos (Posterholt), kappesmōēs (Ottersum), kapəsmus (Blitterswijck, ... ), kapəsmūs (Gennep, ... ), #NAME?  kappesmoos (Susteren), kappesmoes ondereen: Syst. WBD  kappesmoos ongerein (Holtum), kompes: kômpes (Eygelshoven), kompes ondereen: Syst. Veldeke  kompes ongeree (Bocholtz), Syst. WBD  kōmpus-onger-eej (Kerkrade), koolstomp: Syst. Frings  ky(3)̄əlstū̞mp (Gingelom), kø̄əlstūmp (Gingelom), Syst. IPA  ky(3)̄i̯əlstump (Paal), moes: Syst. Frings  mus (Peer), patattenstomp met zuurmoes: pətatəstump mɛt zūrmūs (Tongeren), potage: Syst. Frings Wordt algemeen gebruikt  pətɛsi (Achel), potage met ingemaakt moes: Syst. Frings (?)  pətāzi [met ingemaakt} mou̯s (Kinrooi), stamp van zuurmoes: Syst. Frings  stōmp ˃van zōrmōs (Bree), stamppot: stamppot (Haelen), 23  stampot (Tungelroy), Syst. WBD  sjtamp-pot (Maasniel), stamppot met aardappelen en zuurmoes: Syst. WBD  sjtampot mit aerpel en zoermous (Limbricht), stamppot met zuurmoes en aardappelen: Syst. Frings  sta(ə)mppoͅt meͅt zōrmōs ɛn ɛ̄rpəl (Bocholt), stamppot van aardappelen met zuurmoes: Syst. WBD  sjtamppot van éérpele mit zoermoos (Roermond), stamppot van zuurmoes: Syst. Veldeke  stamppot van zoermoos (Tegelen), stamppot zuurmoes en aardappelen: stjampot zoermoos en aerpele (Nunhem), stomp: Syst. Frings  stōmp (Gelieren/Bret), stūmp (Beverlo), stomp met zuurmoes: stoemp mèt zoermoes (Bilzen), stomp van patatten en kool: Syst. Frings  stump ˃van pətátən ɛn ky(3)̄əl (Melveren), stomp van zuurkool: stómp van zuurkiel (Berbroek), tonnenmoesstamp: Syst. WBD  tonnemòsstamp (Sevenum), wit kappesmoes: wit kappesmoos (Grathem), zuremoes: zoeremōēs (Ottersum), zuremoesstamppot: Syst. WBD  zoeremōēsstampot (Ottersum), zurestomp: zoerestomp (Mechelen-aan-de-Maas), zuurkolenstomp: Syst. Grootaers  zūrkoͅləstoͅmb (Lommel), zuurkruid ondereen: Syst. Frings  zōrkrōu̯t ōŋərɛ̄i̯n (Maaseik), zuurmoes: zoermoos (Gronsveld, ... ), zoor moos (Neeroeteren), zoormoos (Baarlo, ... ), zōrmōs (Maaseik), zūrmōs (Stokkem), zūrmus (Blitterswijck, ... ), (o.).  zārmōs (Lanklaar), zūrmōs (Lanklaar), Eigen spellingssyst. Zie vragenlijst p.6  zoermoos (Berg-aan-de-Maas), Nieuwe [spelling]  zōērmoos (Reuver), Syst. Eijkman  zūrmūs (Gennep), Syst. Eykman  zōrmos (America), Syst. Frings  zoͅu̯ərmūs (Hasselt), zūrmōs (Mechelen-aan-de-Maas), zūrmus (Linde), zūrmūs (Neerpelt), zūərmus (Hasselt), Syst. Veldeke  zoermoos (Roermond, ... ), zoormoos (Kinrooi), Syst. WBD  zoe.r’moos (Boukoul), zoermoes (Meijel, ... ), zoermoos (Herten (bij Roermond), ... ), zoermōēs (Wanssum), zoormoes (Broekhuizen), zoormoo:s (Baexem), zoormoos (Leuken, ... ), zoormôs (Velden), zoërmoos (Tegelen), zōērmoos (Neer, ... ), Syst. WBD (Klemtoon op zoo.r)  zoo.rmoo:s (Panningen), zuurmoes en aardappelen: zūrmūs ɛn jɛrpələ ondərɛ̄n (Val-Meer), zuurmoes met aardappelen gestampt: zoermoos mit èrpele gestamjt (Maasbracht), zuurmoes met patatten: Syst. WBD  zoormoos met petatte (Baarlo), zuurmoes ondereen: zoermoos ongeree (Ubachsberg), zoermoos oonderein (Heugem), zoermoosonderee (Mechelen), zoermous ongerein (Sittard), zōērmoos onderein (Oost-Maarland), zōērmoos o͂ngerei(n) (Puth), Syst. WBD  zoe.rmoo:s óngerei.n (Maasniel), zoormoos òngerein (Neer), zoormoos ônderein (Venlo), zōērmoos ongerein (Klimmen), zōērmoos oonderein (Mechelen), zuurmoes ondereen gekookt: Syst. WBD  zoermoos ongerei gekaokt (Neerbeek), zuurmoespatatten: zūrmūspətatən (Helchteren), zuurmoespotage: Syst. Frings  zōrmōspətāsi (Kessenich), zū(ə)rmuspətázi (Hamont), zūrmuspətazi (Hamont), zuurmoespuree: zoermoospurée (Ulestraten), zuurmoesstamp: zoermoossjtamp (Roermond), Syst. WBD  zoe’rmoossjtamp (Tegelen), zoormoosstamp (Blerick, ... ), zoormosstamp (Velden), zŏĕrmoesstamp (Oirlo), zuurmoesstamppot: zoermoosstamppot (Roermond), Syst. WBD  zōērmoossjtampot (Geleen), zuurmoesstomp: zurmustump (Borgloon), Syst. Frings  zūrmusstūmp (Opheers) gestampte witte kool, zuurkool || moes van kappes (witte kool) || Stamppot van aardappelen en zuurkool [N 16 (1962)] || Stamppot van aardappelen met stokvis en uien (pratmoes, stieveleknech, kalvètsj?) [N 16 (1962)] || stamppot van zuurkool || Zuurkool (zoerkolle, suuremoes?) [N 16 (1962)] III-2-3
zuurtijd aanzuurtijd: ānzōrtīt (Heythuysen), gaan: gø̜nǝ (Stein), geren: gērǝ (Maastricht), gisting: gisting (Sint-Truiden), gisttijd: gɛstit (Bocholt), heefseltijd: hē̜sǝltē̜t (Melveren), het gaan: hǝt gǭn (Houthalen), het zuur aanzetten: ǝt zōr ānzɛtǝa (Heythuysen), heveltijd: hējvǝltējt (Lommel), laten desemen: loatǝ dē̜ǝsǝmǝ (Gulpen), rijpen: rīpǝ (Neeritter), rijstijd: ręjstīt (Ulestraten), rusttijd: røstīt (Maastricht), tijd van zuren: tsīt va zȳǝrǝ (Kerkrade), tijd voor het gaan: tīt vȳr ǝt gun (Gronsveld), verzuren: verzuren (Rekem), zuren: zø̄rǝ (Maaseik), zūerǝ (Noorbeek), zūrǝ (Heugem, ... ), zuurtijd: sūrtīt (Geleen), zo.rtī.t (Panningen), zurtsit (Kaalheide), zuwǝrtęjt (Munsterbilzen), zuǝrtīt (Noorbeek), zȳrtīt (Cadier), zȳrtīǝt (Voerendaal), zōrtīt (Helden, ... ), zūrtęjt (Genk), zūrtīt (Herten, ... ), zūrtɛ̄t (Kwaadmechelen) De tijd gedurende welke het deeg moet blijven liggen om zuurdeeg te worden. Volgens informanten kan deze tijd verschillend zijn. Gewoonlijk duurt die één à twee dagen. Maar ze kan ook één nacht beslaan of een week of soms zelfs 14 dagen. De beantwoording van de vraag de "zuurtijd" was gedeeltelijk van dien aard dat een aantal woordtypen werkwoorden zijn. [N 29, 23c] II-1
zwaai draai: drɛi̯ (Opglabbeek), zwaai: zwɛi̯ (As), zwɛ̄. (Diepenbeek, ... ), zwɛ̄.i̯ (Genk), zwik: zwek (Zonhoven), zwink: zwe.ŋk (Houthalen, ... ), zwins: zwe.ns (Beverst, ... ) Zie de toelichting bij het lemma ''met de volle hand -zaaien'' (2.12). [JG 1a] I-4
zwaaien aanzwengelen: ne moteûr aonzwèngele (Bilzen), lawaai maken: lawei make (Belfeld), met de arm schudden: met de erm sjeudde (Hoeselt), met de armen houwen: bè òer êrm hàve (Borgloon, ... ), met de erme haawn (Jeuk), mèt de errem houwe (Val-Meer), op en af houwen: op en oaf hooën (Genk), ronddraaien: ro.ntdriənə (Eys), rondzwengelen: rondzwèngele on `n koëd (Bilzen), schokken: sjokkenn (Neeroeteren), slaan: sjloan (Guttecoven), slingeren: sjlingere (Geleen), sjlingərrə (Grevenbicht/Papenhoven), slingeren (Alken), slingĕre (Hoeselt), swouteren: vgl. WNT wouteren - walteren, woiteren, wuiteren. Freq. van wouten (I).  sjwaaljtere (Sittard), weisteren: weistere (Blitterswijck), wuistere (Helden/Everlo, ... ), wuistərə (Meijel), wenkelen: winkele (Kinrooi), wenken: weengke (Kanne), weenke (Noorbeek, ... ), weinke (Kortessem, ... ), wenke (Jeuk), wenken (Lauw, ... ), weŋke (Montzen), wēŋke (Kinrooi), winke (Bocholt, ... ), winken (Eksel, ... ), winkə (Nieuwenhagen), wè.nke (Hasselt), wènke (Bilzen, ... ), wèènke (Val-Meer), wénké (Tongeren), wînke (Tungelroy), (als gebaar)  wénke (As), als afscheid  wi.nke (Zolder), is niet ritmisch  winken (Geistingen), Men vergelijke met het Duitse winken.  winke (Herten (bij Roermond)), wiegen: wiege (Venray), zwaaien: jwĕje (Heer), met de armen zwahjen is iemand noawuiven (Peer), schwaaie (Bingelrade), schwaje (Mheer), schwèje (Schaesberg), schzwéjje (Amby), sjweie (Nieuwstadt), sjweië (Gulpen), sjweje (Melick, ... ), sjwejje (Reuver, ... ), sjwejjə (Beesel), sjwīë (Merkelbeek), sjwäje (Puth), sjwèje (Wijlre), sjééje (Susteren), zjwaaië (Schimmert), zjwaaiə (Simpelveld), zjweiə (Oirsbeek), zjweje (Kessel), zjwejje (Gronsveld, ... ), zjwejə (Reuver), zjwĕje (Beegden, ... ), zjwĕjje (Klimmen), zjwäje (Limmel), zjwèjjə (Heel), zjwèjə (Kapel-in-t-Zand, ... ), zjwêîde (Meerssen), zjwëje (Ulestraten), zwaaie (Afferden, ... ), zwaaien (Achel, ... ), zwaaije (Meerlo, ... ), zwaaje (Horst, ... ), zwaeje (Kanne), zwaije (Baarlo, ... ), zwaojə (Leopoldsburg), zwaên (Eksel), zwāāi-je (Gennep), zwe-je (Broeksittard), zwei-jen (Meijel), zweie (Kinrooi, ... ), zweien (Geistingen), zweije (Blerick, ... ), zweijə (Maastricht, ... ), zwein (Sint-Truiden), zweje (Asenray/Maalbroek, ... ), zwejen (Achel, ... ), zwejje (Blerick, ... ), zwejje(n) (Maaseik), zwejjen (Rekem), zweye (Caberg), zwĕje (Heel, ... ), zwijjen (Ophoven), zwijë (Venlo), zwjeije (Haelen), zwo(w)e (Loksbergen), zwàeje (Bocholt), zwàèje (Kaulille), zwäje (Buchten, ... ), zwèije (Amby, ... ), zwèje (Arcen, ... ), zwèjen (Opglabbeek), zwèjje (Munstergeleen, ... ), zwèjə (Brunssum, ... ), zwèjən (Urmond), zwèèjə (Meijel), zwééje (Meijel), zwê-je (Laak), zwêj-je (Nunhem), zwêje (Beesel), zwêjen (Sint-Odiliënberg), zwüjen (Heijen), žwêjə (Swalmen), (naar iets)  zweie (Blerick), [Paragraaf: regelmatige werkwoorden].  zwejje (Boorsem), molenwieken  zwéén (Zolder), {zw.\\n}  zwe`n (Eksel), zwadderen: zwaddere(n) (Eigenbilzen), zwensen: zjwanse (Valkenburg), zwinse (Hoepertingen), zwieren: zweiere (Eijsden), zwieren (Eigenbilzen, ... ), zwingelen: schwengulu (Brunssum), sjwengelə (Doenrade), sjwingele (Posterholt), sjwīngələ (Heerlen), šweͅ.ngələ (Ingber), zjwengələ (Wijnandsrade), zjwingele (Geleen, ... ), zjwingələ (Reuver, ... ), zjwungelə (Oirsbeek), zjwungələ (Schimmert), zwingele (Boekend, ... ), zwingelen (Heythuysen, ... ), zwingölö (Stevensweert), zwingələ (Kelpen, ... ), zwiŋələ (Meeuwen), zwongele (Weert), zwungele (Stein), zwŭngele (Schimmert), žweͅŋələ (Eys), Niet alg.; doorgaans voor salade uitzwieren.  zwèngele (Bilzen), zwingen: schwinge (Heerlen, ... ), sjweenkə (Epen), sjwengə (Oirsbeek), sjwenke (Kerkrade), sjwinge (Doenrade, ... ), sjwingen (Schinveld), šwinge (Brunssum), zjwenge (Schinnen), zjwinke (Gulpen), zjwènke (Geleen), zwenken (Zonhoven), zwinge (Eys), zwingen (Urmond), zwinke (Epen), zwènke (Sevenum, ... ), zwénke (As) zwaaien [SGV (1914)] || Zwaaien: (langzaam) ritmisch heen en weer bewegen, bijv. met de armen (scharrewarren, scharmaaien, zwingelen). [N 84 (1981)] || Zwaaien: ritmisch heen en weer bewegen, b.v. de armen (zwaaien, schwingen, zwingelen, wenken) [N 108 (2001)] III-1-2
zwaaien met het wierookvat bewieroken: bewiereke (Mechelen-aan-de-Maas), bewierke (Meijel), bewierouke (Lutterade, ... ), het wierooksvat slaan: `t wierouksvaat sjlaon (Geleen), het wierooksvaat slaon (Doenrade), het wierooksvat sjlaon (Posterholt), het wierooksvat zwaaien: `t wieruiks-vaat zwèjje (Maastricht), et wierooksvaat zjweie (Reuver), et wierouksvaat zwèjje (Obbicht), et wiersvat zwaeje (Oirlo), het wierooksvat zwaaien (Eys), t wieróeksvoat zwóje (Sint-Truiden), het wierooksvat zwengelen: t wierooksvāāt sjwūngele (Nieuwenhagen), het wierooksvat zwieren: het wieroaksvoat zwiere (Eigenbilzen), t wierooksvaat sjwèjere (Ubachsberg), het wierooksvat zwingen: t wierooksvāāt sjweenge (Nieuwenhagen), het wierookvat doen zwensen: t wirròukvaot dun zwinse (Tongeren), het wierookvat zwengelen: t wierookvāāt sjwūngele (Nieuwenhagen), het wierookvat zwenken: ??  t wierookvāāt sjweenge (Nieuwenhagen), met de wierookspot zwaaien: met de wieroekspot zweje (Sint-Huibrechts-Lille), met het wierooksvat slaan: mit `t wierouksvaat sjlaon (Klimmen), met het wierooksvat zwaaien: (mit) het wierooksvaat sjwajje (Hoensbroek), me ət wirəksvat zwɛ̄jə (Meijel), met et wiereksvaak zjwejje (Baarlo), met et wiereksvaat zweije (Geistingen), met et wieriksvaat goeje (Stokkem), met et wierooksvaat zjweie (Tegelen), met het wierooksvaat zjweije (Heel), met het wierouksvaat zweje (Uikhoven), met t wieraoksvaat zjweië (Gulpen), met t wierooksvaat zweijen (Peer), met t wierouksvaat zwejje (Weert), met ut wierouksvaat zwejje (Roggel), mēt wirauksvāāt zwejje (Boorsem), mit `t wierouksvaat zjwejje (Klimmen), mit et wierksvat zwaaie (Tienray), mit et wieroaksvaat sjweie (Holtum), mit t wierooksvaat [sjweie} (Holtum), mit ut wierauksvaat zjwejje (Vlodrop), mèt `t wierouksvaat zwaaie (Maastricht), mèt t wierouksvaat zwejje (Maastricht), met het wierooksvat zwengelen: mit t wierooksvaat sjwungele (Nieuwenhagen), met het wierooksvat zwenken: met t wieraokzvaat zjwinke (Gulpen), met ət wīroksvat zjwēŋkə (Montzen), slaan: sjloa (Kerkrade), slaon (Terlinden), slingeren: sjligeren (Guttecoven), slingere heen & weer (Thorn), wieroken: wiereke (Montfort, ... ), wieroeke (Hoepertingen), wieroke (Bocholt, ... ), wieroken (Diepenbeek, ... ), wierooke (Opglabbeek, ... ), wierouke (Weert), wieroweken (Achel), wieròke (Eigenbilzen), wirreke (Sevenum, ... ), wierook zwaaien: wierook zwaaien (Siebengewald), wierouk zweije (Ell), wierooksvat: wieooksvaat (Swalmen), wiereksvaat (Hechtel), wierooksvat zwaaien: wiereksvaat zjweie (Reuver), wiereksvaat zwejje (Montfort), wieroksvaat zwejen (Neerpelt), wierooksvaat sjweije (Nuth/Aalbeek), wierooksvaat swaaie (Klimmen), wierooksvaat zjweje (Kessel), wierooksvaat zjwejje (Heel), wierooksvaat zweije (Maastricht), wierouksvaat zwijje (Ophoven), wierouksvaat zwèje (Wijk), zwaaien: sjweijen (Koningsbosch), sjweìje (Schinnen), sweie (Grevenbicht/Papenhoven), zeiwjen (Linne), zjweije (Roermond), zweije (Tungelroy, ... ), zweje (Melick), zwejje (Baarlo, ... ), zweìeje (Schimmert), zwēͅn (Eksel), zwèie (Maastricht), Ook `wierouke`.  zwejje (Maastricht), zwaaien met het wierooksvat: zweje mit et wierooksvaat (Horn), zwèje mèt ut wierooksvaat (Maastricht), zwengelen: sjwengele (Nieuwstadt), sjwingele (Sittard), swingele (Bocholtz), zjwengele (Schinnen), zwenken: sjwinke (Epen), zwinke (Echt/Gebroek), zwensen: zwinsen (Jeuk), zwieren: zwiere (Tessenderlo), zwieren (Eksel), zwīērə (Loksbergen) (met) het wierookvat zwaaien. [N 96B (1989)] III-3-3
zwaaier lam gaan (ww.): lām gǫu̯n (Aalst, ... ), zwaaier: zwęi̯ǝr (Maasbree), zwɛi̯ǝr (Thorn), zwɛ̄i̯ǝr (Meijel) Door een gedeeltelijke verlamming van de achterhand maken de dieren een zwaaiende beweging bij het lopen. Het woordype zwaaier duidt op een schaap dat deze ziekte heeft. [N 77, 65] I-12
zwaaihaak dobbele winkelhaak: dubǝlǝ weŋkǝlhǭǝk (Nieuwenhagen, ... ), groothaak: gruǝthōǝk (Alken), hoek: hō.ak (Jabeek), hoek met losse armen: ōk męt lǫsǝ ɛrǝm (Boorsem), malletje: mɛlkǝ (Blerick  [(soms zelf gemaakt)]  ), plooier: plōjǝr (Mal), schmiege: šmīx (Bleijerheide, ... ), schuifhaak: šø̜jfhōk (Diepenbeek), šø̜jfhǭk (Eijsden), schuifwinkel: šȳfweŋkǝl (Kerkrade), smijt: šmīs (Vaals), stelhaak: štɛlhǭk (Klimmen), twijghaak: tswęjxhǭǝk (Bleijerheide), verstekblok: vǝrstɛ̄k˱blok (Berverlo), verstekhaak: vǝrstēkhǭk (Bevingen), vǝrstɛkhǭk (Ottersum), vǝrštēkhǭk (Rothem), vǝrštękhǭk (Eys), vǝrštɛkhǫak (Kerkrade), vǝrštɛkhǭk (Panningen), verstekhoek: vǝrštē̜khōk (Dieteren), verstelbare haak: vǝrstęlbǫwǝrǝn hāk (Lommel), verstelbare verstekhaak: vǝrštɛlbārǝ vǝrštɛkhǫak (Kerkrade), verstelbare winkelhaak: vǝrstęlbārǝ weŋkǝlhǭk (Maastricht), vǝrstɛlbārǝ weŋkǝlhǭǝk (Weert), vǝrštɛlbārǝ weŋkǝlhǫak (Waubach), vǝrštɛlbārǝ weŋkǝlhǭǝk (Spekholzerheide), verstelhaak: vǝrstɛlhāk (Lommel), verstelwinkelhoek: vǝrštɛlweŋkǝlhōk (Ubachsberg), voelmaat: vȳlmǭt (Middelaar), werphaak: wɛrfhǭ.k (Sittard), wɛrǝfhǭk (Maastricht), wɛrǝfhǭǝk (Bleijerheide), zwaai: žwē̜ (Bilzen), zwaaihaak: zwajhōk (Loksbergen), zwojhoǝk (Meeuwen), zwāj(h)uǝk (Bilzen), zwājhǫak (Geulle), zwājhǭk (Castenray, ... ), zwēhoak (Houthalen, ... ), zwēhwok (Tongeren  [(meervoud: zwēhjø ̞k)]  ), zwēhōk (Kuringen), zwēhǫak (Hasselt), zwējhwǫk (Hoeselt), zwę(j)hōk (Beverst), zwęjhowk (Beverst), zwęjhǭk (Geulle, ... ), zwęjǭk (Sint-Truiden), zwǫwǝhǭk (Tessenderlo), zwǫwǝjhǭk (Tessenderlo), zwǭhǭk (Leopoldsburg), zwǭjhǭǝk (Paal), zwǭwǝjhǭk (Tessenderlo), zwɛ ̝jǭk (Rekem), zwɛjhok (Gelieren Bret), zwɛjhǫak (Ell), zwɛjhǫwk (Limmel), zwɛjhǭk (Gronsveld, ... ), zwɛjhǭǝk (Stein), zwɛjōk (Sint-Truiden), zwɛ̄hoak (Zonhoven), šwejhāk (Heugem), šwājhǫak (Heerlen), šwęjhǫak (Gulpen), šwɛjhǫak (Susteren), šwɛjhǭk (Montfort), žwęjhǭk (Helden, ... ), žwɛjhǫak (Ulestraten), žwɛjhǭk (Beek, ... ), zwaaihoek: zwājhūǝk (Lummen), zwējhuk (Montfort), zwęjūk (Sint-Truiden), zwɛjhuwǝk (Wellen), zwɛjhōk (Tungelroy, ... ), žwē̜huǝk (Bilzen), zwei: zwęj (Eisden, ... ), zweihaak: zwējhǭǝk (Zonhoven), zwē̜j(h)ǭǝk (Niel-Bij-Sint-Truiden), zwęjhǭk (Buchten, ... ), zwęjǭk (Dilsen), zwɛjhǭk (Ell, ... ), zwɛjǭk (Meeswijk  [(meervoud: zwɛjø̜̄k)]  ), šw ̇ęjh ̇ǭk (Roermond), šwējhǭk (Mechelen), šwɛjhǭ.k (Sittard), šwɛjhǭk (Posterholt), žwęjhǭk (Doenrade, ... ), žwɛjhǭk (Herten, ... ), zwenkhaak: zweŋhǭǝk (Zonhoven), šweŋhǭk (Mechelen), šweŋkhǫak (Bleijerheide, ... ), šwɛŋkhǭk (Eygelshoven, ... ), žwęŋkhǭǝk (Nieuwenhagen  [(mv žwęŋkhø̜̄k -- enkel en dubbel)]  , ... ), zwong: zwuŋk (Bilzen) Winkelhaak waarvan de benen beweegbaar zijn. De zwaaihaak bestaat doorgaans uit een huis en een veer die scharnierend met elkaar verbonden zijn. Met een schroef kan men de veer in de gewenste hoek vastzetten. Men onderscheidt de enkele en de dubbele zwaaihaak. De eerste is L-vormig, de tweede heeft de vorm van een T. De zwaaihaak wordt gebruikt om hoeken op te meten en af te tekenen. Zie ook het lemma "zwaaihaak" in Wld II.9, pag. 11-12 en afb. 78. [N 33, 318b; N 64, 79a] || Winkelhaak waarvan de benen ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn, zodat men er scherpe, rechte en stompe hoeken mee kan afschrijven en kan controleren. Zie ook afb. 105 en vgl. het lemma ɛzwaaihaakɛ in Wld II.9, pag. 11-12 en Wld II.11, pag. 57-58. De kuiper gebruikt de zwaaihaak onder meer tijdens het opzetten, het overeind zetten van de duigen in een voorlopige kopband. Hij kan dan met de zwaaihaak controleren of het vat de juiste stand behoudt. Zie ook het lemma ɛhet vat opzettenɛ.' [N 53, 189; N E, 27; N G, 18b; monogr.] || Winkelhaak waarvan handvat en veer ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn. Met een schroef kan men de veer in de gewenste hoek vastzetten. De zwaaihaak wordt gebruikt om hoeken op te meten. Zie ook afb. 5. [N 30, 13c; monogr.] II-11, II-12, II-9
zwaan, algemeen tamme zwaan: taam zwaan (Weert), wilde zwaan: weelde zwaone (Gennep), wel zwan (Opglabbeek), wel zwoͅən (Achel), weldə zwoͅu̯ən (Lommel), wil sjwaan (Gulpen, ... ), wil zjwaan (Houthem, ... ), wil zwaan (Rimburg), wil zwān (Hasselt), wil zwoan (Hoeselt), wil zwoën (Eksel), wilde zwane (Blerick), wildje zwaan (Tungelroy), wilj sjwaan (Brunssum), wilj zjwaan (Swalmen, ... ), wilj zwaan (Stevensweert), wilje zjwaan (Urmond), wilje zwaan (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), wille sjwaan (Heerlen), wul zwoan (Eigenbilzen, ... ), wèl zjwaon (Gronsveld), wèl zwaon (Maastricht), wèèlde zwaan (Middelaar), doorgaans Frings, soms eigen spelling  weldə zwoͅn (Kwaadmechelen, ... ), Frings, omgesp.  weldə zwoͅu̯ən (Lommel), vdBerg; omgesp.  wel zwōͅn (Sint-Truiden), zwaan: chwaen (Aubel), schwan (Eupen), shwān (Baelen), sjwaa:n (Roermond), sjwaan (Bleijerheide, ... ), zjwaan (Boukoul, ... ), zjwaon (Gronsveld), zwa:n (Rekem), zwaan (Bree, ... ), zwaon (Maastricht, ... ), zwāān (Oostham), zwān (Eupen, ... ), zwāōn (Bilzen, ... ), zwāōën (Diepenbeek), zwḁḁ.n (Hasselt), zwoan (Genk, ... ), zwoon (Beverlo), zwoân (Borgloon), zwōān (Genk, ... ), zwōͅan (Gutshoven), zwōͅn (Borgloon, ... ), zwōͅnə (mv.) (Heijen), zwōͅən (Hamont, ... ), zwân (As, ... ), dim. zw#nk\\  zwoͅan (Loksbergen), NOLuiks  žwān (Kelmis), schrijffout voor "zwaan"?  zaan (sic) (Blerick), vdBerg; omgesp.  zwōͅn (Sint-Truiden, ... ), zwaantje: dim.mv.  zwäönsjes (Maastricht, ... ) kleine zwaan (122 gelijk de wilde zwaan [120b], maar kleiner [N 09 (1961)] || wilde zwaan (152 geen knobbel op de snavel; gele snavel; rechte nek [N 09 (1961)] || zwaan [Willems (1885)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] III-4-1
zwaar ijzer steeksel: šteksǝl (Kelmis) Zwaar ijzer voor het maken van bijvoorbeeld vloergaten en voor het verbrokkelen van het erts. De lengte varieerde tussen 1.50 en 2m. [monogr.] II-4
zwaar paard (een) brabantse: brǫbantsǝ (Tongeren), (een) geblokte: gǝblok˱tǝ (Hasselt), (een) patat (van een paard): pǝtat (Zolder), (een) zware: zwǫu̯rǝ (Bilzen), žwǭrǝ (Swalmen), assepaard: asǝpi̯ā.t (Hasselt), belg: bɛlex (Urmond  [(paard van het Belgische ras)]  ), bels: bɛls (Blerick, ... ), bɛlš (Heerlerheide, ... ), blok: blǫk (Koersel), boerenpaard: burǝpɛat (Halen), būrǝpi̯at (Hees), būrǝpērt (Maastricht), būrǝpīǝt (Bilzen), bonk: bou̯ŋk (Kinrooi), boŋk (Baarlo, ... ), bu.ŋk (Hasselt, ... ), buŋk (Herk-de-Stad, ... ), bōŋk (America, ... ), būŋk (Bokrijk, ... ), bǫŋk (Achel, ... ), bǭŋk (Posterholt), brabander: brābandǝr (Leopoldsburg, ... ), brǭbandǝr (Bilzen), brabants paard: brabants paard (Reppel), echte brabander: ɛxtǝ brobandǝr (Halen), geblokt: gǝblǫkt (Sevenum), gedrongen: gǝdroŋǝ (Eigenbilzen), gǝdruŋǝ (Bilzen), klots: klots (Moresnet), knoes: knu̯s (Smeermaas), knol: knǫl (Elden, ... ), kolos: kolos (Hulsberg), labeurpaard: labø̄rpēǝt (Koersel), labø̄rpē̜ǝt (Paal), trekpaard: trekpaard (Hombourg), trɛkpē̜rt (Hamont), werkblok: wø̜rǝkblǫk (Gingelom), zwaar: zwǫǝr (Lommel), zwǭr (Overpelt), šwuǝr (Moresnet), žwūǝr (Remersdaal), zwaar paard: zwǭr pē̜rt (Thorn), zwǭǝr pęǝt (Gingelom), žwǭr pēǝt (Ubachsberg), zware blok: zwǭrǝ blǫk (Koersel) Zwaargebouwd paard, geschikt voor het veldwerk of als trekdier. Zie afbeelding 7. [JG, 2c; N 8, 62d, 62e en 64b] I-9