e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
de kant van de wijk met zoden bekleden met rissen afzetten: met res afzetǝ (Ospel), met russen afzetten: met rø̜sǝ āfzetǝ (Ospel), met zoden afzetten: me zōj afzetǝ (Meijel), met zōjǝn āfzetǝ (Sevenum) [II, 30] II-4
de kap van binnen afwerken pasvorm aanbrengen: pas˲vǫrǝm ānbreŋǝ (Sevenum), schulpen: sxølǝpǝ (Loksbergen) Met het bodemmes of de opsnijder de kap van de in de heulbank geplaatste klomp van binnen rond en glad snijden. [N 97, 94] II-12
de kar gereformeerd maken de kar een heilige dag geven: dǝ kar enǝn hęi̯legǝn dāx gēvǝ (Ulestraten), de kar gereformeerd maken: dǝ kęr gǝrēfǫrmērt mākǝ (Lanklaar), de kar geus zetten: dǝ kar gøs ˲zęʔǝ (Lommel), de kar in de hoogte stoten: dǝ kar en dǝn hø stǫu̯ǝtǝn (Lommel  [(dit waren deugnietenstreken waarbij de berries onder de kar geslagen werden)]  ), de kar lam maken: dǝ kɛr lām mākǝ (Swalmen), de kar met de boom in de hoogte zetten: dǝ kar metǝ bǭm inǝ hȳdǝ zitǝ (Oost-Maarland), de kar onbruikbaar maken: dǝ kār ǫn˱brūk˱bār mākǝ (Teuven), de kar opslieten: dǝ kar ǫpšlētǝ (Munstergeleen), forceren: fǫrsērǝ (Stokkem), geus maken: gø̄s mākǝ (Nunhem), griffelen: grefǝlǝ (Stramproy), overdraaien: ø̄vǝrdręi̯ǝ (Neeritter), plat leggen: plat leggen (Ulestraten), plat lɛgǝ (Weert), reformeren: rǝfǫrmērǝn (Hamont) De berries van de stortkar averechts onder de bak doordraaien, zodat de kar onbruikbaar wordt [N 17, 87 + 93] I-13
de kar wipt balansen: (de kar) blanst (Maasniel), erg stoten: (de kar) stø̄tj ɛrx (Leuken  [(de kar maakt veel bewegingen)]  ), kippen: (de kar) kept (Beringen), (de kar) kipt (Gennep, ... ), knikken: (de kar) knikt (Paal), kwikkelen: kwekǝlǝ (Bocholt, ... ), kwikken: (de kar) kwek (Venlo), (de kar) kwekt (Achel, ... ), (de kar) kwektj (Baexem, ... ), kwekǝ (Eind), kwinkelen: (de kar) kweŋkǝlt (Sittard), omslaan: (de kar) slē̜t˱ øm (Teuven), opkippen: (de kar) kept˱ op (Geleen), (de kar) kip˱ op (Roosteren), opslaan: (de kar) slet˱ ǫp (Rosmeer), (de kar) sliǝtj op (Nederweert), (de kar) sly. op (Lommel), (de kar) slyt˱ up (Halen), (de kar) sløt˱ op (Beringen), (de kar) slø̜̄i̯t˱ op (Maasmechelen), (de kar) slø̜i̯t˱ op (Thorn), (de kar) slēi̯t˱ op (Leuken), (de kar) slęi̯t˱ op (Geulle, ... ), (de kar) šlēt˱ op (Oirsbeek, ... ), (de kar) šlēǝt˱ op (Reijmerstok), (de kar) šlęi̯t˱ op (Klimmen, ... ), opslǫn (Lommel), opšlǭn (Sittard), ǫpšlǭ (Heerlen), ǫu̯psløn (Gelinden, ... ), opslagen: (de kar) slix˱ ǫp (Hasselt), (de kar) slux˱ ǫp (Wellen), (de kar) slyx˱ op (Borgloon, ... ), (de kar) sløx˱ ǫp (Val-Meer), (de kar) slēxt˱ op (Opglabbeek), opzwikken: op˲zwikǝ (Blerick), schudden: (de kar) sxøt (Paal), slaan: (de kar) šlęi̯t (Munstergeleen), stuikelen: stukǝlǝ (Oost-Maarland), willen opkappen: (de kar) welt˱ opkapǝ (Kwaadmechelen), wippen: (de kar) wep (Swalmen), (de kar) wept (Vlodrop, ... ), zwikken: (de kar) zwekt (Lummen), (de kar) zwektj (Ophoven), (de kar) žwek (Gronsveld, ... ) Als de kar op een verkeerde manier geladen is (zie de lemmata te licht in de rug en te zwaar in de rug), heeft ze de neiging om te wippen. [N 17, 96 + 99] I-13
de kelder uitgraven (de) kelder schieten: kálǝr šītǝ (Diepenbeek), kɛldǝr šitǝ (Meijel), (de) kelder uitdiepen: kęldǝr ūt˱dēpǝ (Maastricht), kɛldǝr ūt˱dēpǝ (Neeritter), (de) kelder uitgooien: dǝ kęldǝr ūt˲gǫajǝ (Roosteren), dǝ kɛ ̝ldǝr ut˲gūjǝ (Rekem), dǝ kɛldǝr ut˲gwǫjǝ (Boorsem), dǝ kɛldǝr ūt˲gǭǝjǝ (Dieteren), kaldǝr ūt˲gujǝ (Rijckholt), kalǝr ǫwt˲gojǝ (Mal), kęldǝr ūt˲gujǝ (Limmel), kęldǝr ūt˲gwajǝ (Uikhoven), kęldǝr ūt˲gwǫjǝ (Meerssen), (de) kelder uitgraven: dǝ kaldǝr awt˲grǭvǝ (Bilzen), dǝ kalǝr ȳt˲grāvǝ (Meeuwen), dǝ kalǝr ǭ(ǝ)t˲grāvǝ (Zonhoven), dǝ koldǝr āt˲grǭvǝ (Bevingen, ... ), dǝr kɛldǝr ū.t˲grāvǝ (Waubach), kalǝr ǭt˲grāvǝ (Kuringen), kē̜ldǝr ut˲grāvǝ (Kaulille), kē̜ldǝr ūt˲grāvǝ (Kaulille), kęldǝr ūt˲grāvǝ (Herten, ... ), kɛldǝr yt˲grāvǝ (Merselo), kɛldǝr øt˲grāvǝ (Tessenderlo), kɛldǝr ūt˲grāvǝ (Haler, ... ), kɛlǝr ūt˲grāvǝ (Kleine-Brogel), (de) kelder uithalen: kalǝr ǫwthǭlǝ (Beverst), kø̜lǝr ǫwthoalǝ (Houthalen), (de) kelder uitschachten: dǝ kęldǝr ūtšaxtǝ (Helden, ... ), dǝ kɛldǝr u.tšaxtǝ (Tegelen), dǝ kɛldǝr ūtšaxtǝ (Jabeek), dǝr kęldǝr ūtšaxtǝ (Heerlen, ... ), dǝr kęldǝr ūǝtšaxtǝ (Eys), dǝr kɛldǝr ūsšartǝ (Kerkrade), dǝr kɛldǝr ūsšaxtǝ (Bleijerheide), dǝr kɛlǝr ūsšartǝ (Vaals), kaldǝr ūtšaxtǝ (Mesch), kęldǝr utšaxtǝ (Neeroeteren), kęldǝr ūtšaxtǝ (Rumpen, ... ), kɛldǝr ūtšaxtǝ (Munstergeleen), (de) kelder uitsmijten: dǝ kęldǝr ytsmitǝ (Middelaar), dǝ kęldǝr ūtsmītǝ (Blerick), dǝ kɛldǝr u.tšmītǝ (Tegelen), kę ̞ldǝr ūtšmītǝ (Ulestraten), (de) kelder uitwerpen: kɛldǝr ūtwęrǝpǝ (Epen), de kelder graven: dǝ kęldǝr grāvǝ (Ell, ... ), dǝ kɛldǝr grāvǝ (Leuken, ... ), de kelder smijten: dǝ kɛldǝr smitǝ (Venray), de kelder uitbreiden: dǝ kaldǝr ūt˱brøjǝ (Eijsden), de kelder uitschieten: dǝ kaldǝr ǫwtšītǝ (Bilzen), dǝ kalǝr ytšētǝn (Opglabbeek), dǝ kalǝr ø̜jtšītǝ (Genk), dǝ kalǝr ǫwtšītǝ (Gelieren Bret), dǝ koldǝr ātsxītǝ (Sint-Truiden), dǝ kęldǝr øtsxitǝn (Lommel), kaldǝr ǫwtsxitǝ (Zepperen), kalǝr ǫwtšitǝ (Hoeselt), kølǝr oǝtsxɛjtǝ (Lummen), kęldǝr ūtšētǝ (Montfort), kęldǝr ǫwtsxētǝ (Maaseik), kɛldǝr øtsxītǝ (Paal), kɛldǝr øtsxīʔǝ (Tessenderlo), kɛldǝr ø̜jtsxītǝ (Berverlo), de kelder uitsteken: dǝr kɛldǝr ūsštɛ̄xǝ (Kerkrade), de kelderput uitgraven: dǝ kęldǝrpø̜t˱ ūt˲grāvǝ (Weert), de kuil uitgraven: dǝ kūǝl ūt˲grāvǝ (Belfeld), de put uitgraven: dǝ pøt˱ yt˲grāvǝ (Ottersum), dǝ pø̜t˱ ūt˲grāvǝ (Weert), grondwerk: grontjwęrǝk (Sittard  [(meervoud: grontjwęrǝkǝr)]  ), groŋkwęrǝk (Maasbree), jroŋkwęrǝk (Kerkrade), kelders uitschieten: koldǝrs˱ ātsxītǝ (Sint-Truiden), openschieten: ōpǝnsxītǝ (Koersel), uitgraven: ōt˲grāvǝ (Stokrooie), uitschachten: ūtšaxtǝ (Obbicht, ... ) De kelderruimte van het bouwwerk met behulp van de steekschop uitgraven. [N 30, 25b; monogr.] II-9
de kerkgang maken de kerk maken: de kerk maken (Hechtel), de kerkengang doen: de kerkegang doen (Oirlo), de kèrkegangk doon (Valkenburg), kirkegank doon (Obbicht, ... ), kèrkegank doeën (Nuth/Aalbeek), de kerkengang maken: dr kirkegank māāke (Nieuwenhagen), dr kèrkegank make (Gulpen), kerkegank doon, make (Lutterade), kèrkegank moaken (Heers), de kerkgang doen: (kerkgank) doon (Bree), d`n kèrrekgaank doen (Maastricht), d`r kirkgank doeë (Klimmen), de keirkgang dōēn (Diepenbeek), de kerkgang doen (Tienray, ... ), de kerkgank doen (Eigenbilzen, ... ), de kerkgank doeng (Achel), de kerkgank doon (Baarlo, ... ), de kerrekgank doon (Weert), de kirkgank dooen (Roggel), de kirkgank doon (Ell, ... ), de kèrkgaank doen (Maastricht), de kèrkgank doon (Meerssen), de kèrrekgaank doen (Maastricht, ... ), der kirchgank doeë (Bocholtz), dr kirkgank doeë (Nieuwenhagen), də kēͅrəkgaŋk dū (Meijel), kerkgaank doeen (Eksel), kerkgaank doen (Maastricht), kerkgang doen (Merselo), kerkgangk doon (Ospel, ... ), kerkgank doen (Eigenbilzen, ... ), kerkgank doewn (Houthalen), kerkgank doon (Baarlo, ... ), kerrekgaank doen (Wijk), kerrekgaank doewen (Zonhoven), kerrikgaank doen (Eksel, ... ), kerrikgaank doewn (Neerpelt), kerrikgank doon (Bocholt), kerəkgank doen (Loksbergen), kirkegank doon (Montfort), kirkgangk doon (Geleen), kirkgank doen (Stokkem), kirkgank doeë (Hoensbroek), kirkgank doon (Echt/Gebroek, ... ), kirkgank doën (Koningsbosch), kèrkgang doen (Eigenbilzen), kèrkgang dōōn (Schimmert), kèrkgank doen (Heugem, ... ), kèrkgank doon (Uikhoven), kèrkgank dun (Hoepertingen), kèrrekchàànk doen (Tessenderlo), kèrrekgaank doen (Maastricht, ... ), kèrrekgank doen (Sint-Truiden, ... ), kèrəkgaank dōēn (Maastricht), de kerkgang houden: kerkgang hagen (Zonhoven), kirkgank haoje (Heel), kèrkgaank hotte (Sint-Martens-Voeren), de kerkgang maken: dr kirkgank maake (Kunrade), dr kirkgank make (Waubach), een kerkgaank make (Siebengewald), kerkgang maken (Baarlo), kerkgank make (Kessel), kirkgank maake (Posterholt, ... ), kirkgank make (Eys), de uitgang doen: autgank doen (Hoeselt), d`n awtgank doen (Hoeselt), d`n oetgank doeë (Klimmen), den oetgank doon (Guttecoven), den ōētgank doon (Boorsem), der oetgank doën (Klimmen), oetgaank daoen (Terlinden), oetgank doan (Nieuwstadt), oetgank doeen (Doenrade), oetgank doon (Beesel, ... ), naar de kerk gaan: no gən kerək guə (Montzen), noa de kirk goan (Sittard), noaə gən kirk goaə (Nieuwenhagen) De eerste gang naar de kerk die de moeder deed na de bevalling, kerkgang [kèrkegank, kirchejank?]. [N 96B (1989)] || De kerkgang doen/maken. [N 96B (1989)] III-3-3
de kerkgang uitzegenen de zegen geven: de zége géve (Maastricht), laatste zengen: letste zèènge (Sittard), relikwie rusten en wat geven: rillekwie russen en wa geeve (Neerpelt), toewijding: toewijding (Hoeselt), uitgangszegen: oetgankszaegen (Beesel), uitzegenen: `t oetzegene (Maastricht), eotzeëne (Eys), oeet zaegene (Venlo), oeszeëne (Kerkrade, ... ), oet zeigene (Roggel), oetzaegene (Roermond, ... ), oetzegene (Baarlo, ... ), oetzeigene (Bocholt), oetzèègene (Nuth/Aalbeek, ... ), oetzèène (Epen, ... ), oeëtzeëgene (Hoensbroek), oeëtzeëne (Waubach), outzeagene (Lutterade), outzegenen (Peer), ōētzééëne (Nieuwenhagen), t oehtzeëgene (Nieuwenhagen), ut oetzegene (Meerssen), utzɛ̄nə (Montzen), uutzegene (Merselo), uitzegening: de oetzeëgening (Gulpen), uitzengelen: oetzaengele (Thorn), uutzaengele (Weert), uitzengenen: het ootzéngene (Eigenbilzen), oetzèèngene (Koningsbosch), zegenen: zaegene (Klimmen, ... ), zegene (Ophoven, ... ), zegenen van de uitgang: zène van den oetgank (Holtum), zengel: zengel (Ell), zengen: zieènge (Schinnen), zengenen: zaengene (Geleen), zuiveren: zuuvere (Meijel), zuiveringsgebeden: zūūveringsgebeeje (Boorsem) De eerste gang naar de kerk die de moeder deed na de bevalling, kerkgang [kèrkegank, kirchejank?]. [N 96B (1989)] || Het "uitzegenen"bij gelegenheid van de kerkgang [oeszeëne?]. [N 96B (1989)] III-3-3
de ketel leegscheppen afslaan: āfslǭ (Nuth), ketel afslaan: kę̄tǝl āfsloa (Schinnen), ketel leegmaken: kę̄tǝl lę̄xmākǝ (Peij), ketel leegscheppen: kę̄tǝl lę̄x šøpǝ (Posterholt), leegscheppen: lēx šypǝ (Banholt), lę̄xšøpǝ (Roggel), pompen: pompǝ (Baarlo), uit de ketel halen: ø̜jt dǝr kę̄tǝl hǫalǝ (Tenessen), uit de ketel scheppen: ūt dǝ kę̄tǝl šø̜pǝ (Laak), uit gene ketel scheppen: ūt gǝnǝ kɛotǝl šøpǝ (Montzen), uitscheppen: oǝtsxøpǝ (Wellen), uitscheppen (Aubel), utšøpǝ (Sint-Pieters-Voeren), ūtšø̜pǝ (Baarlo, ... ), uitschoepen: ūtšōpǝ (Baarlo) Het uitscheppen van de ketel met behulp van een koperen of houten schep. Om de laatste resten beter uit de ketel te kunnen verwijderen, plaatste men in Q 249 de ketel schuin door er een grote hamer onder te leggen. In L 387 had men een speciale ketelschraag die werd gebruikt om de ketel schuin te zetten bij het leegmaken. [N 57, 29; N 57, 30 add.] II-2
de ketel schuren ketel schuren: kę̄tǝl šurǝ (Horn), ketel uitschuren: kē.tǝl ūtšō.rǝ (Panningen) De ketel na gebruik reinigen. Volgens de zegsman uit L 290 schuurde men de ketel met gele zand. [N 35, 43 add.] II-2
de ketting van het scheerraam halen afbomen: āf˱bø̜wmǝ (Eupen), dervan trekken: men zegt: dan trɛkt di kęteŋ dǝrvan (Stramproy) De ketting of de afzonderlijke twisten of gangen van het scheerraam afhalen. [N 39, 61; monogr.] II-7