| 32293 |
de binnenwand gladschaven |
gelijkschaven:
gǝlī.kšāvǝ (L269p Blerick, ...
L267p Maasbree),
gladsnijden:
gladsnijden (Q074p Kortessem),
rondschaven:
rondschaven (Q156p Borgloon),
schaven:
sxāvǝ (Q002p Hasselt),
šāvǝ (L328p Heel),
uithalen:
ūthǭlǝ (L329p Roermond),
uitrekken:
ū.ttrękǝ (L290p Panningen),
uitschaven:
ūtšāvǝ (Q111p Klimmen),
ūtšǭvǝ (Q095p Maastricht),
zuiveren:
zȳvǝrǝ (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen),
zø̜jvǝrǝ (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen)
|
De binnenwand van het vat met behulp van haalmessen en schaven gladmaken. [N E, 37a]
II-12
|
| 32405 |
de bodem bijsnijden en afwerken |
fijnsnijden:
fē̜nsnęjǝ (K353p Tessenderlo),
nawerken:
nǭwęrǝkǝ (L266p Sevenum),
schoonmaken:
sxǫjnmākǝ (P047p Loksbergen)
|
De ruw bewerkte bodem van de geheulde klomp met het bodemmes en de bodemhaak bijsnijden en glad afwerken. [N 97, 88]
II-12
|
| 32364 |
de boomstam afmeten |
afmeten:
afmē(t)ň (K353p Tessenderlo),
meten:
mē̜tǝ (L286p Hamont),
opmeten:
ǫpmē̜tǝ (L266p Sevenum)
|
De zaagmaat op de boomstam leggen om te bepalen waar men moet zagen om bollen van de juiste lengte te verkrijgen. Bollen zijn afgekorte stukken boomstam met de lengte van een klomp. [N 97, 41]
II-12
|
| 29042 |
de borst in het linnen trekken |
de borst in het lijnen trekken:
dǝ bors en ǝt linǝ trękǝ (L299p Reuver),
uittrekken:
ūtrękǝ (Q111q Ransdaal),
ūttrękǝ (Q197p Noorbeek)
|
Vóór het aaneenrijgen van het gedresseerde pand en de vulling de borstwelving van beide delen door trekken op de juiste plaats brengen. [N 59, 113]
II-7
|
| 29553 |
de brandstof verdelen |
de roosters vrijmaken:
dǝ rø̜stǝrs vrējmākǝ (L163p Ottersum
[(om het vastbranden van de brandstof te verhinderen)]
),
het vuur losstoten:
ǝt ˲vȳr lǫsstōtǝ (L163p Ottersum
[(met het trekijzer)]
),
het vuur uiteendoen:
ǝt ˲vø̄̄r u.t˱ęjndōn (L270p Tegelen)
|
Met behulp van een lange schep de brandstof verdelen om een gelijkmatige hitte in de oven te verkrijgen. [N 49, 83]
II-8
|
| 22541 |
de bruid om de haard leiden |
haalleiden:
Haollèjje wördt tègeworrig nie mèr gedaon.
haollèjje (L164p Gennep),
halen:
haole (L210p Venray),
hōͅlə (L245b Tienray),
Bij huwelijk werd de jonge huisvrouw door de buren gehaold een der eerste dagen na het huwelijk. Dit gebeurde met de haolsketting, onder het uitspreken van een toepasselijk vers. Op de dag van het huwelijk werd door een der meisjes uit de familie een toepasselijk gedicht voorgelezen. Aan bruidegom, bruid, bruidsknecht en bruidsmeisjes werd dan een borrel jenever geschonken, terwijl aan bruidegom en bruidsknecht een versierde lange aarden pijp werd aangeboden (in 1935 een versierd sigarenpijpje). Dit noemt men beschenke. Gewoonlijk werd op de tweede dag de buurt uitgenodigd om getrakteerd te worden op koffie, krentenmik, vlees etc., daarna op bier en sigaren. Op die dag werd de jonge vrouw "gehaold".
hāōle (L217p Meerlo, ...
L214p Wanssum),
heilen:
heilen (L321a Ittervoort),
hieele (L320a Ell),
hīlə (L318b Tungelroy),
inhalen:
ihōͅlə (L217p Meerlo),
omtooien:
omtoien (Q015p Stein)
|
Haalleiden, traditie, waarbij de bruidegom zijn kersverse bruid om de haard(ketting) leidt als introductie in haar nieuwe huis. || Het gebruik om de bruid om de haard te leiden. [N 88 (1982)] || z. toel.
III-3-2
|
| 25432 |
de buik opensnijden |
buik doorsnijden:
bȳk dȳrsni-jǝ (L366p Gruitrode),
buik opensnijden:
buk oǝpǝšniǝ (Q203p Gulpen),
buk ōpǝsnejǝ (Q009p Maasmechelen),
buk ǫwpǝsnē̜ (P117p Nieuwerkerken),
būk ōpǝšniǝ (L432p Susteren),
būk ūǝpǝšni-jǝ (Q198p Eijsden),
būk ǭpǝšni-jǝ (Q033p Oirsbeek),
būǝk ǭpǝšni-jǝ (Q113p Heerlen),
buik opsnijden:
bux opšni-jǝ (Q121c Bleijerheide),
bux opšniǝ (Q121p Kerkrade),
būk ǫpšni-jǝ (Q099q Rothem),
doorsnijden:
dwørsnɛ̄jǝ (Q175p Riemst),
dørsnajǝ (Q180p Mal),
dørsnęjǝ (Q180p Mal),
dø̄rsnęjn (P176p Sint-Truiden),
dø̜rsnɛjǝ (K278p Lommel),
het varken opendoen:
tfɛrǝkǝ ǫwpǝdun (P108p Grazen),
lossnijden:
lossnejǝ (L163p Ottersum),
oopsnijden:
ōpsnējǝ (L211p Leunen),
ǭpsni-jǝ (L292p Heythuysen),
openlagen:
ǭpǝslagǝ (L246p Horst),
openmaken:
ōpǝmākǝ (K358p Beringen, ...
L289p Weert),
openslippen:
openslippen (P120p Alken),
ōpǝslepǝ (P057p Kuringen),
opensnijden:
opensnijden (L420p Rotem),
uǝpǝsnęjǝ (P177p Zepperen),
uǝpǝšnɛ̄ (Q080p Vliermaal),
wøpǝsnęjǝ (Q091p Veldwezelt),
wōpǝsnɛjǝ (Q158p Riksingen),
wǫpǝsnajǝ (Q162p Tongeren),
ø̄pǝsnęjǝn (P046p Linkhout),
ō.pǝšniǝ (L290p Panningen),
ōpǝ.šniǝ (L426p Buchten),
ōpǝnšniǝn (Q039p Hoensbroek),
ōpǝsnajǝ (P051p Lummen),
ōpǝsni-jǝ (Q187a Heugem, ...
L321p Neeritter),
ōpǝsnęjǝ (L265p Meijel),
ōpǝsnęjǝn (Q071p Diepenbeek, ...
L312p Neerpelt),
ōpǝsnɛjǝ (Q096c Neerharen),
ōpǝšni-jǝ (L291p Helden),
ūpǝsnejǝ (L289p Weert),
ūpǝsnęjn (P176p Sint-Truiden),
ūǝpǝsnī-jǝ (L416p Opglabbeek),
ǫwpǝsnęj (P107a Rummen),
ǭ.pšni-jǝ (L270p Tegelen),
ǭpǝnsnęjn (P176p Sint-Truiden),
ǭpǝsnajǝ (Q081a Heesveld-Eik),
ǭpǝsni-jǝ (Q039p Hoensbroek, ...
L318b Tungelroy),
ǭpǝsnęjǝ (Q074p Kortessem),
ǭpǝšni-jǝ (L330p Herten, ...
L325p Horn,
L270p Tegelen),
ǭǝpǝsnajǝ (Q156p Borgloon),
opsnijden:
obšni-jǝ (Q121p Kerkrade),
obšniǝ (Q202p Eys),
ǫpšniǝ (Q036p Nuth),
pens doorsnijden:
panš dørxšniǝ (Q118a Terwinselen),
pɛns dȳrsnī-jǝ (L362p Opitter),
pens losmaken:
pɛns lǫsmākǝ (L372p Maaseik),
pens oopsnijden:
pɛns ǭpšni-jǝ (L331p Swalmen),
pens openmaken:
pɛnz ōpǝmākǝn (L316p Kaulille),
pens opensnijden:
pęns ōpǝsnēǝ (P211p Waasmont),
pɛns ōpǝnsnęjǝn (Q071p Diepenbeek),
pɛns ōpǝsnęjǝ (Q072p Beverst, ...
L265p Meijel),
pɛns ōpǝšnęjǝ (L413p Helchteren),
pɛns ǫwpǝsnɛjǝ (P050p Herk-de-Stad),
pɛns ǭpǝsnęn (P176p Sint-Truiden),
pens opsnijden:
panš opšni-jǝ (Q121p Kerkrade, ...
Q204a Mechelen),
pslippen:
opslepǝ (L269p Blerick),
ǫpslepǝ (L246p Horst),
scheuren:
sxø̄rǝ (L413p Helchteren),
varken opensnijden:
vɛrkǝ ǭpǝsni-jǝ (L246p Horst)
|
De buik opensnijden om de ingewanden eruit te kunnen halen. [N 28, 56; monogr.]
II-1
|
| 32321 |
de buitenwand gladschaven |
afpoetsen:
afputsǝ (Q002p Hasselt),
afschaven:
āfšāvǝ (L328p Heel, ...
L270p Tegelen),
afsteken:
āfstē̜kǝ (L320a Ell),
fatsoenen:
fatsø̜jnǝ (Q156p Borgloon),
gladmaken:
glā.t mā.kǝ (L290p Panningen),
gladschaven:
gladschaven (Q074p Kortessem),
glatšāvǝ (L270p Tegelen),
oppoetsen:
ǫppotsǝ (Q095p Maastricht),
schaven:
sxāvǝ (L269p Blerick, ...
Q002p Hasselt,
L267p Maasbree),
schrappen:
šrabǝ (L329p Roermond),
zuiveren:
zȳvǝrǝ (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen)
|
De buitenwand van het vat met behulp van spookschaaf en schraapstaal glad maken. Het gladschaven gebeurt tijdens het vervangen van de sluitbanden door de definitieve banden of n√†dat de definitieve banden om het vat zijn aangebracht. Zie ook de lemmata ɛspookschaafɛ en ɛschraapstaalɛ in de paragraaf over het gereedschap van de timmerman.' [N E, 45b]
II-12
|
| 23888 |
de catechismusles bijwonen |
bij de catechismusles zijn:
bie de kategismis les zin (L432a Koningsbosch),
bijwonen:
beejwoene (L295p Baarlo),
biejwone (L329p Roermond),
biejwoone (Q021p Geleen),
biewone (Q111p Klimmen),
bijwone (L192a Siebengewald),
bijwonen van de christenleer:
t beewone v. de kristelièr (Q101p Valkenburg),
catechismus lopen:
kattekismes loupe (Q007p Eisden),
kattekismesloupe (Q007p Eisden),
catechismus volgen:
kategismis volgen (L415p Opoeteren),
catechismusles bijwonen:
katechismuslès bijwoene (Q095p Maastricht),
kategismus les bewoenen (Q202p Eys),
kattekissemesles bijwoene (Q095p Maastricht),
kattekissemèslès biejwoeëne (L374p Thorn),
katəgesməslɛs bējwōnə (L265p Meijel),
catechismusles gaan:
kátəgismuslés gūūn (L416p Opglabbeek),
catechismusles volgen:
kātekiesjemĕsleis vollegen (P197p Heers),
christenleer gaan:
kristelieër goeë (Q207p Epen),
christenleer hebben:
kristelier höbbe (Q197a Terlinden),
christenleer volgen:
kristelear volge (Q016p Lutterade),
erbij zijn:
d`r bie zeen (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
heer gaan:
hair goan (L288a Ospel),
horen:
huëre (L299p Reuver),
in christenleer gaan:
in kristelier joa (Q121p Kerkrade),
in de catechismus zijn:
in de katechismus zieë (Q039p Hoensbroek),
in de katekissemès zeen (L381p Echt/Gebroek),
in de christenleer geweest:
in de kristeleèr gewēēs (Q098p Schimmert),
in de christenleer geweest zijn:
biste in der kristeliër gewaes? (Q111p Klimmen),
in de lering zijn:
in de lering zijn (K278p Lommel),
meemaken:
metmaake (L289p Weert),
naar de catechese gaan:
nao de kategies gaon (L266p Sevenum),
naar de catechismus gaan:
nao de katechismus gaon (L371a Geistingen, ...
L313p Sint-Huibrechts-Lille),
nao de katechissemus gaon (L216p Oirlo),
nao de kategismes goan (Q032p Schinnen),
nao de kategismus (L270p Tegelen),
nao de katekissemès gaon (L381p Echt/Gebroek),
nao de kattegismes gaon (L353p Eksel),
nao de kattegismis goan (L360p Bree),
nao de kattegismus gaon (Q019a Neerbeek, ...
L245b Tienray),
nao de kattegismès goen (L317p Bocholt),
nao de kattegissemus goon (Q095p Maastricht),
no de kattekismes gwen (Q086p Eigenbilzen),
no de kattekismes gwèn (Q086p Eigenbilzen),
no də kattəkissəməs goin (P047p Loksbergen),
noa de catekiesmes goan (Q001p Zonhoven),
noa de kattegismis goan (L360p Bree),
noa dr kattegismes goa (Q117p Nieuwenhagen),
nouw de kateiezemŭs goan (L414p Houthalen),
nò de kattekiessemes gön (P219p Jeuk),
nò de kattekiezemes gòn (P176p Sint-Truiden),
nò gənə katəgisməs guə (Q253p Montzen),
nô de de kadegismus gôan (L312p Neerpelt),
nô de kadegismus gôan (L312p Neerpelt),
naar de christenleer gaan:
nao de kristelieër gao (Q111p Klimmen),
nao der kristeliër gaon (Q111p Klimmen),
nmoi de kristeleer gooin (Q162p Tongeren),
nò de kristelier gaoë (Q203p Gulpen),
naar de christenleer rijden:
nao de kristelieër rieë (Q117a Waubach),
naar de christenlering gaan:
nao de kristeliering gaon (L423p Stokkem),
nao de kristeliëring goan (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
naar de congregatie gaan:
nao de cônkergaasiej gaon (L320a Ell),
naar de kerk gaan:
nao de kerk gaon (L382p Montfort),
naar de kinderleer gaan:
nao de kingeliër gaon (L267p Maasbree),
naar de lering gaan:
na de lering gaan (K278p Lommel),
nè de liering gaon (L282p Achel),
op de catechismus:
oppe kategismus (L383p Melick),
op de christenleer:
oppe kristeleer (L383p Melick),
op de christenleer rijden:
op de kristelieër rieë (Q117a Waubach),
op de christenleer zijn:
op de kristelieër zien (L295p Baarlo),
volgen:
volge (L371p Ophoven, ...
L318b Tungelroy),
volgen (Q039p Hoensbroek, ...
Q099p Meerssen)
|
De katechismusles bijwonen. [N 96D (1989)] || Het boekje [kategèssemes, kategèsm, katejismes].De katechismusles bijwonen. [N 96D (1989)] || Het onderricht, katechismusles in de kerk of op school. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 23892 |
de catechismusles verzuimen |
de catechismus schwnzen (du.):
de katechismus sjwense (Q039p Hoensbroek),
de catechismus spijbelen:
de kattekismes spijbele (Q086p Eigenbilzen),
de catechismus verplenken:
dr kattegismes verplenke (Q117p Nieuwenhagen),
de catechismus verzuimen:
de katechismus verzoemen (L371a Geistingen),
kassegismes verzoemd (Q098p Schimmert),
kattekismes verzoeme (Q007p Eisden),
de catechismusles verzuimen:
de kategismuslès verzōēëme (Q117p Nieuwenhagen),
katechismuslès verzoume (Q095p Maastricht),
kategismusles verzoemen (Q202p Eys),
kattekissemesles verzoume (Q095p Maastricht),
kattekissemèslès verzoeme (L374p Thorn),
katəgesməslɛs vərzymə (L265p Meijel),
de christenleer schwnzen (du.):
de kristelier zjwense (Q203p Gulpen),
de christenleer verplenken:
de kristelieër verplenke (Q117a Waubach),
de christenleer verzuimen:
de kristelieër verzoeme (L295p Baarlo, ...
Q111p Klimmen),
der kristeliër verzoeme (Q111p Klimmen),
kristelear verzoeme (Q016p Lutterade),
kristelier verzoeme (Q197a Terlinden),
kristelieër verzoeme (Q207p Epen),
de christenlering brossen:
de kristeliering brosse (L423p Stokkem),
de congregatie verzuimen:
de cônkergaasiej verzoeme (L320a Ell),
er niet bij zijn:
d`r neet bie zeen (L425p Grevenbicht/Papenhoven),
eruit blijven:
d`raat gebleive (P219p Jeuk),
hageschool houden:
haageschool hage (L414p Houthalen),
hegscholen:
hekschoële (L267p Maasbree),
langs de catechismus lopen:
lans gənə katəgisməs lōpə (Q253p Montzen),
langs de christenleer pfuschen (du.):
langs de kristelier foesje (Q121p Kerkrade),
niet bijwonen:
neet beejwoene (L295p Baarlo),
niet gaan:
neet gaon (L381p Echt/Gebroek, ...
L288a Ospel),
niet in de catechismus geweest zijn:
nie en de catekiesmes geweist (Q001p Zonhoven),
niet naar de catechese gaan:
niet nao de kategies gaon (L266p Sevenum),
niet naar de catechismus gaan:
neet nao de kattegismis goan (L360p Bree),
neet nao de kattegissemus goon (Q095p Maastricht),
nēēt nao də katəgismus gūūn (L416p Opglabbeek),
ni nò de kattekiezemes gòn (P176p Sint-Truiden),
nie nao de katechissemus gaon (L216p Oirlo),
nie no de kattekismes gwèn (Q086p Eigenbilzen),
niet naar de catechismusles gaan:
neet no de kategismisles gegangen (L432a Koningsbosch),
niet naar de lering gaan:
nie na de lering gaan (K278p Lommel),
overslaan:
euversleun (Q039p Hoensbroek),
plenken:
plenke (L299p Reuver),
plênke (L289p Weert),
plenken van de christenleer:
t plenke van de kristelièr (Q101p Valkenburg),
uit de catechismus blijven:
oet de katechismus blieven (L313p Sint-Huibrechts-Lille),
oet de kattegismès blieve (L317p Bocholt),
oete kattegismus gebleve (L383p Melick),
oette kadegismus blieeven (L312p Neerpelt),
uut de kattegismis blieven (L415p Opoeteren),
van de catechismus wegblijven:
van de kattegismus wegblieve (L245b Tienray),
verzieken:
ook voor de school spijbelen
versieken (L271p Venlo),
verzuimen:
verzoeme (Q111p Klimmen, ...
L382p Montfort,
L371p Ophoven,
Q032p Schinnen),
verzoumen (Q099p Meerssen),
verzume (L192a Siebengewald, ...
L318b Tungelroy),
verzuume (L299p Reuver, ...
L329p Roermond),
vèrzuume (Q021p Geleen)
|
De katechismusles verzuimen. [N 96D (1989)]
III-3-3
|