e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
freesboor frees: frē̜s (Bilzen  [(ook om bramen te verwijderen)]  , ... ), fręjs (Eigenbilzen), freesboor: frɛ̄s˱bōr (Helden, ... ), fresenboor: frē̜sǝbōr (Neeritter) Boorijzer waarmee men het boveneinde van geboorde gaten verwijdt om op deze wijze koppen van schroeven, klinknagels of bouten te kunnen verzinken. De freesboor bestaat uit een stalen spil die met één uiteinde past in de boormachine. Het andere uiteinde is voorzien van een stalen schijf waarin zes of meer tandvormige inkepingen zijn gevijld. De freesboor heeft ongeveer dezelfde functie als de soevereinboor. Het belangrijkste verschil is dat de soevereinboor een conisch boorgat oplevert. Zie ook afb. 116. [N 33, 164; N 33, 149, add.] II-11
freesmachine frees: frēs (Dilsen, ... ), frē̜s (Castenray, ... ), fręjs (Sint-Truiden), frɛ̄s (Mechelen), freesmachine: frē̜smašiŋ (Bleijerheide), frē̜smǝšin (Ottersum, ... ), frē̜smǝšīn (Herten), top: dǫp (Bilzen, ... ), toupie: tapi (Dilsen), tupi (Bilzen, ... ) Machine, bestaande uit een metalen frame waarop een verticale as is aangebracht die voorzien is van een aantal beiteltjes. Met de freesmachine kunnen inkervingen in het hout worden aangebracht. Ze wordt ook gebruikt om bepaalde profielen in het hout aan te brengen en is dan vaak de vervanger van de profielschaven. Zie ook afb. 56. [N 53, 86a; monogr.] II-12
fret deugniet: degeneet (Opoeteren), fis: fis (Eksel, ... ), fret: feret (Sint-Truiden), fred (Eys, ... ), fret (Achel, ... ), freͅt (Loksbergen, ... ), frit (Bree), frèt (Diepenbeek, ... ), frét (Meerlo), frêt (Gronsveld), frɛt (Eigenbilzen, ... ), albino bunzing, < fr. furet  frèt (Tongeren), putorius furo  frɛt (Meeswijk, ... ), fretje: fretje (Doenrade, ... ), ret: ret (Kerkrade), wezel: wezel (Thorn) fret [ZND 48 (1954)], [ZND 48 (1954)], [ZND 48 (1954)], [ZND m], [ZND m] || fret, albino vd bunzing || Fret, een tam bunzingachtig diertje waamee de konijnen uit hun holen worden verdreven [N 94 (1983)] || fret: Hoe noemt u in uw dialect het marterachtige roofdier waarmee men jaagt op konijnen (het is de tamme albinovorm van de bunzing)? [N100 (1997)] III-4-2
frezen frezen: frezen (Bommershoven, ... ), frēzǝ (Beringen, ... ), frē̜sǝ (Ottersum), frē̜zn (Zonhoven), frē̜zǝ (Aijen, ... ), frɛ̄zǝ (Mechelen), lijsten aanschaven: lēstǝn ǭnšǭvǝ (Bilzen), lijsten aanstoten: lēstǝn ǭnstǫwtǝ (Bilzen), op de toupie werken: ǫp˱ dǝn tupi węrkǝ (Bilzen), over de top gaan: iǝvǝr dǝn dǫp ˲gǫn (Bilzen), uitfrezen: ūtfrēzǝ (Dilsen) Het hout met behulp van de freesmachine bewerken. [N 53, 109a; monogr.] || Het land met de frees bewerken. [N 27, 16 add.; div.] I-2, II-12
frezer frezer: frēsǝr (Geulle), frē̜sǝr (Bleijerheide), frē̜zǝr (Posterholt), man aan de top: man ǫn dǝn dǫp (Bilzen), man aan de toupie: man ǫn dǝn tupi (Bilzen) De man die de freesmachnie bedient. [N 53, 175c] II-12
frikandel frikadel: frikkedel (Altweert, ... ), Nörges it me zón lekker frikkedel es bie Lena  frikkede:l (Roermond) frikadel || frikandel III-2-3
fris weer aan de koude kant: an d⁄r kouwe kant (Heerlen), akelig koud: aakkəlich kaut (Grevenbicht/Papenhoven), behoorlijk koud: bəheurlik káát (Kapel-in-t-Zand), bits: bits (Guttecoven), een beetje koud: e bitsje kaait (Maastricht), fijn koud: fiēn kaad (Herten (bij Roermond)), fris: freš (Ingber), fris (Bree, ... ), frisch (Lutterade, ... ), frisj (Amstenrade, ... ), frisj waer (Sittard), ⁄t is fris bōete (Venlo), frisjes: frisjes (Roermond), friskes (Venray), friskəs (Kwaadmechelen), het is geen hits: ⁄t is gen hêts (Swalmen), ijzig koud: iezig kot (Holz), kil: keel (Gruitrode, ... ), keel wéér (As), kel (Heer), kil (Maastricht, ... ), kilderig: kelderig (Blerick), kelderig waer (Venlo), kèldərich (Venlo), Nb. e meer palataal, ook in t nedeel.  kelderig (Tienray), killig: kellig (Gronsveld), killig (Born, ... ), killəg (Vlijtingen), kèllich (Heerlen), knielig: JK: correct overgenomen  knielig (Gulpen), koel: keul (Kerkrade, ... ), keul waer (Beesel), keut waer (Gulpen), kêûl (Swalmen), koud: kaaat (Jeuk), kaad (Sint-Odiliënberg), kaat (Hoeselt), kaaw (Meijel), kaod (Epen, ... ), kaot (Heythuysen, ... ), kaut (Nieuwstadt), kauw (Meijel), kauwt (Pey), kawd (Klimmen), kawt (Sweikhuizen), kāājt (Maastricht), koad (Noorbeek, ... ), koad wèr (Beesel), koat (Eys), koud (Beek, ... ), kout (Posterholt), kouwt (Doenrade), kuut (Nieuwstadt), kààld (Gennep), käöwd (Pey), kôôt waer (Thorn), köt (Vijlen), ⁄t is kald bute (Oirlo), koudachtig: kaajtechtich (Maastricht), kawtèchtig (Geleen), koude: de kéld (Venlo), koudig: koutig (Schimmert), kouwelig: keijeligh (Vlodrop), köjelig (Heerlerbaan/Kaumer), (kouwelijk).  kejjelig waer (Klimmen), kouwelijk: kaeelijk (Montfort), kaeielik (Geleen), kaejelik (Roermond), kaojelijk (Ophoven), kauweluk (Itteren), kauwelìk (Bree), keijelik (Doenrade), keijelik wér (Susteren), keijəlik (Schinnen), kejjelik (Maastricht, ... ), kejjeluk (Itteren), keujlik (Ell), kēūjölik (Stevensweert), kĕ-jelik weèr (Neerharen), kouwelijk wèèr (Stein), käjələk (Caberg), kèjeluk (Bunde), kèjjelik (Beek), kèjəlik (Brunssum), kèèwələk (Maastricht), kéújəlik (Heel), köwwelik (Mheer), Intermezzo: Waer of gei waer, wie höb ger t gaer!  kawwelik waer (Geulle, ... ), kouwig: kawwig (Maastricht), koajing (Weert), kouwig (Meeuwen, ... ), køͅjig (Thorn), luchtig: lōōgtig (Sevenum), naar de koude kant: nao de kaojə kanjtj (Echt/Gebroek), nijpig: JK: correct overgenomen  niepig (Ospel), niks te lekker: niks tə lekkər (Maastricht), noebelachtig: noebeléchtig (Sevenum), nōēbelaechtig (Sevenum), nogal koud: nogal kaad (Reuver), nut weer: nöt waer (Sittard), ozel (onzalig?): òzel (Steyl), ozelig: oozelig wear (Boekend), oozelìeh (Reuver), oozəlig (Tegelen), ozelig waer (Venlo), pittig: pittich (Venlo), redelijk koud: = (redelijk).  rēlik kaat (Eigenbilzen), schuiderig: sjŏĕdərig (Nieuwenhagen), schuw: JK: correct overgenomen  sjoch (Opglabbeek), spits: schpits weer (Heerlerbaan/Kaumer), sjpits (Oirsbeek), spits (Eys, ... ), ⁄t is sjpits (Herten (bij Roermond)), tamelijk koud: tamelek kâlt (Venray), tamelijk kaad (Reuver), tamelijk kout (Ingber), tamelijk kouàde (Buchten), tamelik kald (Blerick), tamelik kalt (Venlo), tamelik kaod (Neer), tamelik ka͂lt (Velden), táámelik káát (Roermond), ⁄t is tamelijk kaut (Schimmert), wreed koud: vrijj kaajt (Maastricht), ziemlich (du.) fris: semmelig kawt (Klimmen), sämelik frisj (Schinnen), ziemlich (du.) koud: semmelig kawt (Wijlre), tsemmelisch koat (Vaals), tsèmlig kòət (Ubachsberg), tsémləg kòt (Simpelveld), ziemlig kòòd (Kunrade), du. ziemlich.  sɛməlex kōͅt (Eys), zuur: zōēr (Meijel), zuur koud: zōēr kàwt (Susteren) loommakend, gezegd van het weer [lui] [N 81 (1980)] || tamelijk koud, gezegd van het weer [koutig] [N 81 (1980)] III-4-4
frisdrankenhuisje kantine: kanten (Lanklaar  [(Eisden)]   [Emma]), kantin (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Eisden]), kantine (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Domaniale]), melkbar: melkbar (Eisden  [(Eisden)]  , ... [Zwartberg, Eisden]  [Eisden]  [Winterslag, Waterschei]  [Zwartberg, Waterschei]), męlkbār (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), melkboede: melkbut (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), melkbūt (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), melkbūǝt (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), melxbūt (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Domaniale]), melxb˙ūt (Kerkrade  [(Domaniale)]  , ... [Wilhelmina]  [Emma, Maurits]), mēlkbuwt (Heerlen  [(Emma)]   [Domaniale]), mę̄lkbūt (Lutterade  [(Maurits)]   [Maurits]), mɛlkbut (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Laura, Julia]  [Maurits]  [Maurits]), m˙ęlǝkbut (Thorn  [(Maurits)]   [Emma]), melkhuisje: melkhȳskǝ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Wilhelmina]), melksboede: me.lǝks˱b˙ūt (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma]), melksbūt (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), melxsbūt (Chevremont  [(Julia)]   [Domaniale]), melxsb˙ūt (Kerkrade  [(Domaniale)]  , ... [Willem-Sophia]  [Domaniale]), melǝxsbūt (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Eisden]), mēlksbuwt (Heerlen  [(Emma)]   [Julia]) Gebouwtje waar melk, limonade, haringen, sigaretten, sprits en pruimtabak te koop zijn. [N 95, 6 add.; N 95A, 15] II-5
friseren een puntje trekken: ǝ pønšǝ trękǝ (Maastricht), friseren: freziǝrǝ (Bilzen), in frisé maken: en frijs mākǝ (As) Hout- of fineerstroken zodanig plaatsen, dat hun voegen zich straalsgewijs rond eenzelfde punt schikken. Zie ook afb. 168. [N 56, 24a] II-12
fritten fritten: fritǝ (Tegelen) Het glazuur op voorhand smelten om het daarna te malen voor gebruik. Het fritten werd in L 270 zelden zelf gedaan. [N 49, 55] II-8