e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
hamerslag aanbrengen afkloppen: āfklǫpǝ (Helden), dumpelen: dømpǝlǝ (Stokkem), hamelen: hāmǝlǝ (Roermond), planieren: planērǝ (Schimmert), verdumpelen: vǝrdømpǝlǝ (Sevenum) Ter versiering in het oppervlak van het koperen werkstuk door middel van een hamer oneffenheden aanbrengen. In L 266 werd dit werk met behulp van de klophamer gedaan. [N 66, 32a] II-11
hamersteel hamelensteel: hāmǝlǝštēl (Tegelen), hamersteel: hamǝrštil (Bleijerheide), hāmǝrštēl (Heel), steel: stiǝl (Bilzen), stēl (Geulle, ... ), stęjl (Dilsen), štēl (Herten, ... ), štī.l (Mechelen), štīǝl (Posterholt) De, doorgaans houten, handgreep van een hamer. [N 53, 126e] II-12
hamworst schonkenspek: sjónkesjpek (Roermond) hamspek III-2-3
hand hand: (h)enj (Bingelrade), (h)enjt (Stein), and (Lanklaar), andj (Lutterade, ... ), andje (Bingelrade), ant (Eisden, ... ), antj (Geleen, ... ), ānd (Sint-Truiden), ānt (Sint-Truiden, ... ), enj (Geleen), enjt (Stein), h`an.t (Rekem), ha(j)ntš (Roermond), ha-nd (Wellen), ha.nd (Maastricht, ... ), ha.nt (Hoepertingen, ... ), ha.ṇt (Borgloon), ha.ənt (Zonhoven), ha:nt (Leunen, ... ), haan (Tongeren), haand (Amby, ... ), haande (Gennep), haant (Eijsden, ... ), haaënt (Velm), haint (Eupen, ... ), hajndj (Reuver), han (Borgharen, ... ), hand (Amby, ... ), haNd (Hoensbroek), hand (Hoensbroek, ... ), handj (Beesel, ... ), hang (Grubbenvorst, ... ), hangt (Helden/Everlo, ... ), hanjd (Bingelrade, ... ), hanjdj (Schinveld), hanjt (Baexem, ... ), hanjtj (Echt/Gebroek, ... ), hank (Baarlo, ... ), hant (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), hantj (Asenray/Maalbroek, ... ), haànd (Heugem), hā.nt (Tongeren), hān (Hamont, ... ), hānd (Afferden, ... ), hāndj (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), hāngt (Sevenum), hānj (Grevenbicht/Papenhoven), hānk (Steyl, ... ), hānkt (Maasbree, ... ), hānt (Beverst, ... ), hāntj (Maasbracht), hend (Blerick), hendj (Einighausen, ... ), heng (Epen, ... ), henj (Beegden, ... ), henjd (Elsloo), henjt (Obbicht), hentj (Guttecoven), hĕndj (Einighausen), hĕng (Berg-en-Terblijt, ... ), hĕnj (Buggenum, ... ), hĕntj (Guttecoven), hing (Heerlen), hà:nd (Merselo, ... ), hà:nt (Arcen), hà:ntj (Neeritter, ... ), hà:ənt (Geysteren), hàn (Amby), hànd (Bemelen, ... ), hàndj (Buchten, ... ), hànjd (Koningsbosch), hànjtj (Posterholt), hànk (Bleijerheide, ... ), hànt (Gulpen, ... ), hàntj (Oirsbeek), hàŋk (Kerkrade), há:nt (Cadier, ... ), hánt (Amby, ... ), hâ.nt (Montzen), hând (Maastricht), hândj (Molenbeersel, ... ), hânt (Lottum), häng (Belfeld, ... ), hänj (Asenray/Maalbroek, ... ), hèndj (Urmond), hèng (Baarlo), hènj (Urmond), hèntj (Urmond), hénj (Neer), hêndj (Oirsbeek), hêng (Valkenburg), änj (Lutterade), [Paragraaf: lichaam]  hand (Boorsem), Gewoon.  hant (Opglabbeek), Niet dier bedoeld.  haan (Lauw) [N 10 (1961)]een hand [ZND A1 (1940sq)] || hand [DC 01 (1931)], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || handen [SGV (1914)] || ik heb een splinter in mijn hand [ZND 07 (1924)] || Spotbenamingen voor de handen [N 109 (2001)] III-1-1
handbeschermer brikkenlapje: brekǝlɛpkǝ (Bree), caoutchouc-lap: katšulap (Zonhoven  [(meervoud: katšulɛp)]  ), caoutchoucen handschoe: køtšǝ hās (Sint-Truiden), caoutchoucen lap: katšūwǝ lap (Lommel), kǝtšuwǝ lap (Stokrooie), caoutchoucen vinger: (mv)  kawt`šu veŋǝrs (Bilzen, ... ), draagleertje: drāxlɛrkǝ (Venray), duimeleer: dømǝlē̜r (Bree), duimeling: dymǝleŋ (Mesch  [(om de vingertoppen te beschermen)]  ), dymǝleŋk (Klimmen  [(bescherming van de duim)]  , ... ), dȳmǝleŋ (Belfeld), dȳmǝleŋk (Dieteren), dø̄mǝleŋ (Limmel), dōmǝleŋ (Kuringen), duimleer: duwmlē̜r (Tegelen), duimleertje: dūmlē̜rkǝ (Panningen), duimpje: dympjǝ (Kerkrade), duimring: dǫwmreŋ (Mal), gummi lap: gømi lap (Rothem), gummi vingerlap: gømi veŋǝrlap (Tungelroy  [(meervoud: veŋǝrlɛp)]  ), handbeschermer: handbeschermer (Rumpen), hantj˱bǝšɛrmǝr (Jabeek, ... ), hant˱bǝšęrǝmǝr (Klimmen  [(meervoud: hant˱bǝšęrǝmǝrš)]  , ... ), hānt˱bǝšɛrmǝr (Rijckholt), handkap: haŋkkap (Waubach), handlap: hanlap (Lommel), hantlap (Leuken, ... ), hānlap (Gelieren Bret  [(meervoud: hānlɛp)]  ), handlapje: hantlapjǝ (Genk), handleer: hantjlēr (Brunssum, ... ), hantjlē̜r (Dieteren, ... ), hantjlęjr (Boorsem), hantjlęǝr (Schinveld), hantlēr (Bleijerheide, ... ), hantlēǝr (Merselo), hantlē̜r (Leuken, ... ), haŋklēr (Bleijerheide, ... ), haŋklē̜r (Helden, ... ), hāntlē̜r (Eys), (mv)  hantlɛrǝ (Meijel), handleertje: hantjlē̜rkǝ (Beek, ... ), hantlšrkǝ (Ulestraten), haŋktlē̜rkǝ (Panningen), hāntlɛrkǝ (Hoeselt), handschermer: haŋkšɛrǝmǝr (Waubach), handschoe: hās (Bevingen, ... ), hǫws (Meeuwen), āws (Rekem), koetje: kutjǝ (Stein), kūtjǝ (Heythuysen), lap: lap (Ell, ... ), leer: lēr (Sint-Truiden), leertje: lērkǝ (Sint-Truiden), lē̜rkǝ (Sittard), leren kapje: lē̜rǝ kɛpkǝ (Steyl), leren lap: līrǝ lap (Houthalen), menote: (mv)  manotǝ (Mal), mǝnǫtǝ (Sint-Truiden), pootje: putjǝ (Ottersum), rubber kap: røbǝr kap (Maastricht), rubber kapje: røbǝr kɛpkǝ (Blerick), schutzlapje: šutslɛpjǝ (Kerkrade  [(meervoud: šutslɛpjǝr)]  ), steenkap: stijnkap (Kleine-Brogel), steenlap: stęjnlap (Neeritter), stīnlap (Kaulille  [(meervoud: stīnlɛp)]  ), tutter: tøtǝr (Lommel  [(rubberen vingerdopje)]  ), vinger: veŋǝr (Alken, ... ), vingerlap: veŋǝrlap (Meeuwen  [(meervoud: veŋǝrlɛp)]  , ... ), vingerlapje: veŋǝrlɛpkǝ (Kaulille, ... ), vingerling: veŋǝrleŋ (Kuringen, ... ), want: wānt (Tessenderlo) Rubber of leren kapje dat men aan de handen schuift om vingers en handpalm te beschermen bij het dragen van stenen. De woordtypen 'handschoe' en 'want' duiden waarschijnlijk een handschoenachtige bescherming aan die de hele hand bedekt. Zie ook het lemma 'handbeschermers' in het Woordenboek van de Limburgse Dialecten II.8, pag. 59. Over de term handlap merkt Van Houcke (pag. 133) op: ...Is een klein stuk leder met eene of meer dubbele kerven. De kerven vormen als 't ware ringen, waarin de metselaar de vingeren steekt om de hand tegen het slijten door den steen, en voornamelijk door natgemaakten steen, veroorzaakt, te vrijwaren.ø̄ [N 30, 6a; N 30, 6b; monogr.] II-9
handbeschermers caoutchouc-lappen: kawǝtšu-lɛp (Bilzen), handlappen: (h)ānlɛp (Bilzen), hantlę ̞p (Klimmen  [(enkelvoud: hantlap)]  ), handleertjes: hantjlē̜rkǝs (Nunhem), hantlē̜rkǝs (Venray), handleren: hantjlē̜rǝ (Echt, ... ), haŋklērǝ (Tegelen), haŋklē̜rǝ (Maaseik, ... ), hãntlē̜rǝ (Milsbeek), hāntlērǝ (Maastricht), hę ̞ntjlē̜rǝ (Elsloo), lappen: lapǝ (Sint-Truiden) Vingerloze handschoenen, uit leer of een oude binnenband vervaardigd, ter bescherming van de handen tegen het schuren bij het laden en lossen. [N 98, 159; monogr.] II-8
handbijl aaks: dāks (Weert), bijl: bijǝlǝ (Mechelen), bijltje: bilkǝ (Limbricht), blokbijl: blǫk˱bīl (Montfort), brede bijl: brijǝ bē̜l (Tessenderlo), hakbijl: hak˱bīl (Echt), handbijl: hantj˱bīl(ǝ) (Oirsbeek), hant˱bīl (Groot Genhout, ... ), handbijltje: haŋk˱bilkǝ (Tegelen), kapbijl: kap˱bīl (Maastricht, ... ), kapbijltje: kap˱bīlkǝ (Tegelen) Een licht bijl met korte steel die wordt gebruikt om uit ruw hout naven, spaken en rongen te bekappen en hun eerste vorm te geven. Zie ook afb. 179. [N G, 41] II-12
handboei boei: boei (Echt/Gebroek, ... ), boeie (Blerick, ... ), boeien (Eys, ... ), boeij (Maastricht, ... ), boeije (Amby, ... ), boeijə (Doenrade), boej (Blerick, ... ), boeje (Maastricht, ... ), boejje (Klimmen), boejn (Brunssum), boejə (Grathem, ... ), bōējə (Venlo), bŏĕjə (Epen, ... ), (mv.).  bŏĕjə (Meijel), (v.).  b‧ui̯ (Eys), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  boei (Meerlo), ps. invuller twijfelt over dit antwoord (er staat een vraagteken achter!).  boeje (Herten (bij Roermond)), ps. omgespeld volgens Frings!  bojə (Houthalen), handboei: haandboei (Noorbeek), hanboeije (Susteren), hand boei (Schinnen), handboei (Born, ... ), handboeien (Eksel), handboeij (Vlodrop), handboeije (Blerick), handboej (Meijel, ... ), handboeje (Maastricht, ... ), handj boeij (Montfort), handjboei (Melick, ... ), handjboeje (Posterholt), hankboeie (Maasbree), hantboej (Roermond), hantjboej (Swalmen), hāntboej (Maastricht), hànjtbŏĕj (Susteren), hántbŏĕjjə (Heerlen), ps. omgespeld volgens RND!  hantby(3)i̯ (Meeuwen), handschelle (du.): Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  hànksjèl (Nieuwenhagen), kluister: Van Dale: kluister, 1. boei; -2. soort van boei aan een der voeten aangelegd om een paard of rund in zijjn bewegingen te belemmeren; -3. (gew.) (hang)slot.  kloester (Oirsbeek, ... ), kloestere (Klimmen), kloesters (Ell, ... ), kloestərs (Urmond), kloostərs (Diepenbeek), kloters (Zonhoven), klóuster (As), kləəstərs (Loksbergen), schelle (du.): Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  sjèl (Nieuwenhagen) de boei waarmee handen geboeid worden [paternoster, handboei] [N 90 (1982)] III-3-1
handboog handboog: handboeëg (Kaulille), hanjtbaoch (Sittard), há.ntbooch (Zolder), Ss. handbaogsjötterijj.  handbaog (Maastricht), Ss. handjbaogbaan: handboogbaan; handjbaogsjötter: handboogschutter; handjbaogsjötteriej: handboogschutterij.  handjbaog (Swalmen) Handboog. || Hoe heet een boog dien de kinderen maken van een buigbaren stok en een koord? [ZND 32 (1939)] III-3-2
handboom boom: bōm (Bocholtz), breekijzer: brę̄k˱izǝr (Molenbeersel), brug: brø̜q (Ophoven), dissel: dē̜.sǝm (Sint-Truiden), handboom: hantj˱bǫwm (Molenbeersel, ... ), hant˱bom (Meijel), hant˱bø̜jm (Opitter), hānt˱bum (Lummen), hānt˱bōm (Diepenbeek, ... ), hefboom: hęf˱bom (Meijel), hęf˱bø̜jm (Neeroeteren, ... ), hęf˱bǫwm (Ophoven), hɛf˱bawm (Rothem), hɛf˱bōm (Diepenbeek), koepoot: kupuǝt (Molenbeersel), koevoet: koevoet (Meijel, ... ), kuvōt (Herten, ... ) De hefboom waarmee men de loper een klein stukje oplicht. Daarna maakt men met behulp van steenspieën of een trapspie ruimte om steenreep en teers te plaatsen voor het ophijsen van de molensteen. Zie ook de toelichting bij het lemma ɛsteenreepɛ.' [N O, 20h; N O, 41e; Vds 209; Jan 186] || Handboom waarmee het persblok werd bediend. [monogr.] II-3, II-8