e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
haksel gehaks: gǝhaks (Schaesberg), gehakt stro: gehakt [stro] (Lanaken), gekapt stro: gekap [stro] (Groot-Gelmen, ... ), gekapt [stro] (Beringen, ... ), gescherfd (stro): gǝsxęi̯rǝft [stro] (Neerpelt), gǝsxɛrǝft [stro] (Achel, ... ), haksel: haksǝl (Borlo, ... ), hēksǝl (Maastricht), hǭksǝl (Sevenum), hɛ.ksǝl (Godschei, ... ), hɛksǝl (Aalst, ... ), hɛǝksǝl (Opgrimbie), ɛksǝl (Bilzen, ... ), kapstro: kap[stro] (Vroenhoven), kepsel: kapsel (Koersel, ... ), kɛpsǝl (Aalst, ... ), kepseling: kepseling (Gingelom), kepselstro: kɛpsǝl[stro] (Beverst), scherfeling: šɛrǝfǝleŋ (Loksbergen), scherfsel: sxɛrǝfsǝl (Beringen, ... ), scherfstro: sxɛrǝf[stro] (Paal) Het kortgehakte stro, op de snijbok of in de hakselmachine, werd vroeger, samen met haver, gekookt en aan de beesten gevoerd. Als het iets grover gesneden was werd het ook wel als strooisel in de potstal gebruikt. Zie ook het lemma ''bussel kort stro'' (6.1.29). Zie voor de fonetische documenatie van het woorddeel [stro] het lemma ''stro'' (6.1.24). [JG 1b, 2c; L 1, a-m; L 26, 11; S 12; Wi 51; monogr.] I-4
hakspijker hakspijker: hakspijker (Schinnen), hakspiǝkǝr (Venray), rivet: (mv)  rivɛts (Bleijerheide, ... ), rīvɛtǝs (Schinnen), rǝvęts (Roggel), rǝvętǝ (Bilzen), rubberhaknagel: (mv)  røbǝrhaknę̄gǝl (Meijel) Eén van de spijkertjes die men gebruikt bij het maken van de hak. [N 60, 200e; N 60, 235b; N 60, 235; N 60, 200a; N 60, 202c] II-10
haktip achterste van de knuppel: ęǝtǝštǝ van dǝr knøpǝl (Montzen), achterste van de vers: ātǝrstǝ van dǝ vās (Bilzen), achterstuk: ātǝrstęk (Bilzen), slijtkant: šlītkanjtj (Roggel), tip: tep (Meijel, ... ), topje: typkǝ (Maasbree) Het achterste gedeelte van de hak, waar men soms ijzertjes op zet. [N 60, 170a; N 60, 170b] II-10
haktip [wld ii.10, p. 37] achterste van de knuppel: Geen bijzondere benaming.  ət ɛətəštə van dər knøpəl (Montzen), achterste van de vers: aaterste v.d. vaas (Bilzen), achterstuk: NB: tip = punt, vooraan.  aaterstèk (Bilzen), slijtkant: sjlīētkanjt (Roggel), tip: tep (Meijel), Van rubber.  tips (Milsbeek), tipje: [WLD II.10: topje, typke]  tuupke (Maasbree) Deze ijzertjes (tip?) [N 60 (1973)] || Het achterste gedeelte van de hak waar men wel ijzertjes opzette? (tip?) [N 60 (1973)] III-1-3
hakvloot hakvloot: hakvloeët (Venlo) houten bak, aan een zijde geheel of ten dele open, waarin vlees en groente werd fijngehakt of fijngesneden III-2-1
halen bijhalen: bęjhālǝ (Hasselt), dragen: drāgǝ (Asenray / Maalbroek), flink halen: flink halen (Ysselsteyn), halen: (h)oale (Bingelrade), alə (Sint-Truiden), ha:lə (Beringen), haelen (Vechmaal), hale (Afferden, ... ), halen (Achel, ... ), halə (Bree, ... ), haole (Beverst, ... ), haolen (Berbroek, ... ), haulen (Linkhout), hawf (Schimmert), hawǝlǝ (Zepperen), haëlen (Stal), haəle (Alken), hāālə (Kermt), hāle (Opglabbeek), hālə (Wellen), ha͂le (Godschei, ... ), ha͂len (Stal), heaulen (Achel), ho-elen (Neerpelt), ho.alə (Kortessem), ho.ələ (Genk), ho:lə (Maastricht, ... ), hoaale (Mheer), hoale (Asenray/Maalbroek, ... ), hoalen (Amby, ... ), hoalə (Swalmen), hoaële (Gulpen), hoeale (Heel), hoele (Maaseik), hoelen (Maaseik), hole (Berg-en-Terblijt, ... ), holen (Amby, ... ), holə (Voort, ... ), holən (Tessenderlo), hoole (Kessenich, ... ), hooëlë (Lanklaar), houle (Zichen-Zussen-Bolder), howlə (Hoepertingen), howələn (Zonhoven), hoôle (Thorn), hoələ (Overpelt), hoələn (Neerpelt), hōilə (Sint-Lambrechts-Herk), hōle (Borgharen, ... ), hōlə (Opgrimbie), hōlən (Overpelt), hōōle (Eijsden), hōələ (Genk), hōͅelen (Diepenbeek), hōͅlen (Diepenbeek), hōͅlə (Martenslinde, ... ), hōͅlən (Sint-Huibrechts-Lille), hŏalen (Griendtsveen), hŏlen (Geleen, ... ), hâlen (Helchteren, ... ), hälə (Voort), hôle (Beegden, ... ), hö.ələ (Aalst-bij-St.-Truiden), höle (Mheer), hālǝ (Geistingen, ... ), hǭ.lǝ (Houthalen), hǭlǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), hǭlǝn (Genk, ... ), oilə (Borgloon), oole (Lutterade), oələ (Stokkem), ōōle (Maaseik), ōͅlə (Sint-Truiden), ǭlǝ (Sint-Truiden), [Paragraaf: onregelmatige werkwoorden].  hole (Boorsem), holen: hoalǝ (Heerlen), hulǝn (Dilsen), hōlǝ (Maaseik), stuifmeel holen: stȳfmę̄l hoalǝ (Stein), vliegen: vliegen (Beek, ... ), vlīgǝ (Wellerlooi), zamelen: zamǝlǝ (Montzen) halen [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] || halen: Moeder, bij wie moet ik geld halen ? [ZND 44 (1946)] || Verzamelen van nectar, stuifmeel en water door de meestal oudere werkbijen. [N 63, 41; Ge 37, 79] II-6, III-1-2
halen en betalen <omschr.> betalen wat men gegolden heeft: ps. letterlijk overgenomen (dus niet(s) omgespeld!).  betaal was doe gegŏlle has! (Heerlen), afbetalen: ps. omgespeld volgens Frings.  afbətoələ (Wintershoven), ōͅfbətōͅlə (Diepenbeek), ōͅfbətōͅələ (Wellen), ōͅfbətōͅəl’n (Diepenbeek), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de "# met een punt erboven"en de "hoge u"(resp. omgespeld: ‹ en ?) staat nog een ~; deze combinatieletters zijn niet te maken/om te spellen en heb alleen de "# met een punt erboven"en de "hoge u"omgespeld.  āefbetōͅu̯lə (Kermt), afhalen: aafhaole (Haelen, ... ), Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssysteem Veldeke, maar met een vraagteken erachter; de lijst is gewoon in het "Nederlands"ingevuld en heb het daarom maar letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  aafhole (Ulestraten), Opm. voor huizen en land is er nog eine vraogpries, de prijs van de verkoper waarop wordt afgedongen.  aaf gaon hole (Neeritter), ps. omgespeld volgens Frings.  āfha͂lə (Zolder), āfhōͅlə (Ophoven), də wōͅr ōͅfhōͅlə (Borgloon), ōͅfhōͅlə (Val-Meer), ps. omgespeld volgens Frings. Alleen de å heb ik niet omgespeld!  gōͅn āfha͂lə (Hasselt), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de "#"moet nog een ~ staan; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen en heb alleen de "#"omgespeld.  oͅ~fhoͅai̯lə (Borgloon), afhalen en betalen: aafhaole en betale (Maasniel), afhalen met contante (<fr.) betaling: aafhaole mit contante betaling (Mechelen), afrekenen: aafraekene (Blerick), bet gereed geld kopen: ps. omgespeld volgens Frings.  bēͅ gərit geͅlt kūpə (Hasselt), betalen en afhalen: betale en aafhaole (Sittard), beuren: beure (Herten (bij Roermond), ... ), gaon beuren (Middelaar), gaon büre (Jabeek), ich mat gowe beuren (Mechelen), boter bij de vis: Note: invuller geeft alleen dit voorbeeld!  boter bie de vŭsch (Schimmert), Opm. de ei (van "veis") is kort.  bótter bie de veis (Roermond), ps. omgespeld volgens Frings.  botər bij də vøš (Mechelen-aan-de-Maas), lwətər bēͅi də ves (Rosmeer), contant (<fr.) betalen: contant betale (Hoensbroek), contant (<fr.) kopen: ps. omgespeld volgens Frings.  koͅntant kūpə (Hasselt), contant (fr.) kopen: à contant kaupen (Roosteren), direct betalen: ps. omgespeld volgens Frings.  dreͅk betulə (Oud-Waterschei), halen: hale (Weert), ik gao mich het mient haole (Limbricht), ps. omgespeld volgens Frings.  (h)ōlə (Kinrooi), eͅx gøn ət ha͂lə (Lummen), hōͅələ gon (Opheers), hūlə (Maaseik), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de u staat nog een dakje (^ deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen en heb alleen de u omgespeld.  hu^lə (Maaseik), halen en betalen: de waar haole en betale (Oirsbeek), gaank dat hoole en betaole (Wolder/Oud-Vroenhoven), haole en betale (Schimmert), hôôle en betaole (Mechelen), mòt haòle en betale (Sittard), Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssyteem Veldeke, maar het is gewoon in het Nederlands genoteerd en heb het daarom letterlijk overgenomen (dus niets omgespeld!).  haole en betale (Welten), ps. omgespeld volgens Frings.  də wɛr gūə hōlə eͅn bətālə (Teuven), halen en leveren: ps. omgespeld volgens Frings.  halə eͅn lēvərə (Bocholt), houden: hawte (Klimmen), inbeuren: ps. omgespeld volgens Frings.  enb"rə (Lanklaar), incasseren: goon incassere (Maastricht), inkopen doen: inkaupe doan (Grevenbicht/Papenhoven), innen: inne (Kinrooi), nemen: ich gaon dat numme (Klimmen), ontvangen: ich moot ontvange (Geulle), ik moet gaan ontvangen (Grathem), ontvaangen (Wijk), oontvangen (Milsbeek, ... ), òntvange (Tegelen), ps. omgespeld volgens Frings.  ex mot gōən oͅntfeͅŋə (Rummen), ontfaŋə (Lanklaar, ... ), ontvaŋən⁄ (Lommel), ōntvaŋə (Bree), oͅntvaŋə (Halen), oͅntvaŋən (Hamont), ophalen: ps. omgespeld volgens Frings.  oͅphālə (Bocholt), optrekken: optrèkke (Kinrooi), ps. omgespeld volgens Frings.  gon optreͅkə (Sint-Truiden), īt oͅptreͅkə (Hoeselt), oͅptrēͅkə (Hasselt), oͅptrɛkə (Rotem), ⁄ōptrēͅkə (Boekt/Heikant), ps. omgespeld volgens IPA.  ig mut gon optreͅkkə (Gelinden, ... ), overkomen: ps. omgespeld volgens Frings. (de j achter de i staat wat lager geschreven en omgespeld als: ?).  ii̯vər komə (Waterloos), reine banen maken: rein bane make (Sittard), vereffenen: goan vereffene (Eksel), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de "@"(omgespeld: @) staat nog een ~; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen en heb alleen de "@"omgespeld.  vəreͅ~fənə (Kermt), voort betalen: voort bətalə (Holtum), zich effen maken: ps. omgespeld volgens IPA.  zex eͅfə māəkə (Rotem), zuiver maken: zuuver maake (Heerlen) Halen en betalen wat men gekocht heeft [ik moet gaan ontvangen?] [N 21 (1963)] III-3-1
half kuipdeksel achterste deel: ęxǝlstǝ dęjl (Neeritter, ... ), halve deksel: hawvǝ dęksǝl (Sittard), hawvǝ dɛksǝl (Rothem), halve maan: halǝf mǭn (Thorn), kistdeksel: kistdeksel (Weert), maanstuk: mǭnštø̜k (Herten), schupdeksel: sxøpdęksǝl (Maxet), voorste deel: vø̄rstǝ dęjl (Neeritter, ... ) Elk van de twee dekselhelften van de steenkuip. [N O, 18f] II-3
half- of stiefbroer halfbroer: (h)a.llefbrejer (Hasselt), en ha.lefbrūūr (Zolder), ha.llefbrūūër (Zonhoven), haaf broor (Amby), haafbroor (Maastricht), haafbruur (Hoeselt), haafbróór (Sint-Geertruid), hal(le)fbrôr (Reuver), half-bruur (Heijen), halfbreur (Stramproy), halfbroer (Genk, ... ), halfbroor (America, ... ), halfbrōōr (America, ... ), halfbrur (Jeuk, ... ), halfbruur (Afferden, ... ), halfbruuër (Blitterswijck, ... ), halfbruuər (Tienray), halfbruūr (Castenray, ... ), halfbruër (Eksel, ... ), halfbrūūr (Oirlo, ... ), halfbrüer (Bergen), half˂brou̯ər (Doenrade), half˂brōr (Maastricht, ... ), hallefbroor (Haelen, ... ), hallefbrōōr (Blerick), halləfbroor (Herten (bij Roermond)), halvbroer (Vaals), haləf˂brōr (Maastricht), haufbroor (Born, ... ), haufbrouer (Sittard), hau̯f˂brōr (Schinnen, ... ), hawfbroor (Valkenburg), hāf˂brōr (Hoensbroek, ... ), hāf˂brōͅr (Maastricht), hoafbroor (Kerkrade), hàlf brŭr (Siebengewald), hòfbroor (Vijlen), höəfbroər (Rimburg), ’t haafbruur (Tongeren), cf. WNT s.v. "broeder - broêr", gewestelijk broêre, breur, bruur  halfbruur (Middelaar), halfbroer  haafbroer (Eigenbilzen), vaker dan stiefbroer  hàlləfbrûûr (Lommel), halve broer: au̯və brōr (Munstergeleen, ... ), haave broor (Gronsveld), haawve broor (Hulsberg), halleve broor (Herten (bij Roermond), ... ), halve broer (Eijsden), halve broor (Beegden, ... ), halve bror (Leveroy), halve bruur (Merselo, ... ), halven broor (Velden), halven bruur (Geysteren), halvenbroor (Venlo), halvə broor (Grubbenvorst, ... ), halvən broor (Grubbenvorst), haolvə broor (Heerlen), haove broor (Kerkrade), hauve broor (Buchten, ... ), hauve brouwer (Einighausen, ... ), hauvəbroor (Born), hau̯və brou̯ər (Oirsbeek), hau̯və brōr (Geulle, ... ), hau̯və broͅu̯ər (Merkelbeek), have broor (Amby, ... ), havve broor (Gronsveld, ... ), havvə broor (Amby), hawve broor (Berg-aan-de-Maas, ... ), hawvə broor (Berg-en-Terblijt), hawvəbroor (Born), ho-uve brower (Waubach), hoave broor (Eys, ... ), hoavə brōu̯ər (Brunssum), hoove broor (Mheer), hove broor (Nieuwenhagen), hōͅvə brou̯r (Schinveld), hōͅvə brou̯ər (Schinveld), hōͅvə brōr (Oirsbeek), hŏve broor (Schaesberg), hòòve broor (Gulpen), hôve broor (Bocholtz), bij au hoort men op het eind geen w  hauve broor (Ubachsberg), mar.: resp. gebruikt spelling uit de (bijgevoegde) brochure: "Phonetische schrijfwijze van het Valkenburgsch plat en gelijkluidende dialecten". Omspelling komt voor mijn rekening  hauvə broor (Valkenburg), stiefbroer: schteefbroor (Kerkrade), schteifbrouwer (Limbricht), sjteefbroar (Heerlen), sjteefbroor (Bleijerheide, ... ), sjteefbrŏwər (Koningsbosch), sjteefbróór (Sint-Geertruid), sjteegbroor (Beegden, ... ), sjteifbroor (Margraten), sjteëfbroor (Mheer), steefbroer (Geistingen, ... ), steefbroor (Amby, ... ), steegbroor (Echt/Gebroek, ... ), stefbroor (Vijlen), stefbroər (Rimburg), stēf˂brōr (Borgharen, ... ), stie.fbruur (Gors-Opleeuw), stief bruur (Wellen), stiefbreu:r (Kaulille), stiefbroer (Alken, ... ), stiefbroor (Blerick, ... ), stiefbruer (Achel), stiefbruur (Hoepertingen, ... ), stiefbruë (Vorsen), stiefbrūūr (Wanssum), stiefbrŭr (Siebengewald), stiefbrüer (Bergen), stiefbrüür (Well), stīēfbrūūr (Oirlo), stīf˂brōr (Stein), stĭĕvbrûûr (Lommel), štēf˂broar (Nuth/Aalbeek), štēf˂brōr (Beek, ... ), štēf˂broͅu̯ər (Merkelbeek), šteͅi̯f˂broͅu̯ər (Amstenrade, ... ), cf. WNT s.v. "broeder - broêr", gewestelijk broêre, breur, bruur  stiefbruur (Middelaar), mar.: resp. gebruikt spelling uit de (bijgevoegde) brochure: "Phonetische schrijfwijze van het Valkenburgsch plat en gelijkluidende dialecten". Omspelling komt voor mijn rekening  sjteefbroor (Valkenburg) De zoon van de tweede man of vrouw van je vader of moeder (stiefbroer) [N 115 (2003)] || De zoon van een tweede man of vrouw (stiefzoon) [N 115 (2003)] || half- of stiefbroeder [DC 05 (1937)] || halfbroer || halfbroer, stiefbroer || stiefbroeder || stiefbroer III-2-2
half- of stiefzuster half-schwester: halfschwester (Vaals, ... ), cf. VD D-N s.v. "Schwester  hoafsjwester (Kerkrade), halfzuster: au̯f ˃zøͅstər (Munstergeleen, ... ), dë haafzùstër (Tongeren), en ha.lefzùster (Zolder), haafzuster (Amby, ... ), haafzustər (Amby), haafzŭŭstər (Sint-Geertruid), haawfzuster (Hulsberg), hafzuster (Meerssen), half-zuster (Heijen), halfsusjter (Eijsden), halfsuster (Blerick, ... ), halfzeuster (Helden/Everlo, ... ), halfzuister (Diepenbeek, ... ), halfzuster (Afferden, ... ), halfzustər (Grubbenvorst, ... ), halfzūster (Oirlo, ... ), halfzöster (Beegden, ... ), halfzöstər (Makset, ... ), half˃zøstər (Doenrade, ... ), hallefsuster (Blerick), hallefzöster (Haelen, ... ), halləfzuustər (Reuver), halləfzöstər (Herten (bij Roermond), ... ), haləf˃zø̄stər (Maastricht), haofzuster (Kerkrade), haolfzustər (Heerlen), hauf zöster (Dieteren), haufzuster (Buchten, ... ), haufzuuster (Valkenburg, ... ), haufzŭster (Einighausen), haufzöster (Born, ... ), hauvzuster (Stein), hau̯f ˃zøstər (Geulle), hau̯f ˃zøͅstər (Jabeek, ... ), hau̯f˃zystər (Schinnen), hau̯f˃zøstər (Geulle, ... ), hau̯f˃zøͅstər (Oirsbeek), havzuster (Amby, ... ), hawfsustər (Born), hawfzuster (Berg-en-Terblijt, ... ), hawfzustər (Berg-en-Terblijt), hawfzuuster (Valkenburg), hawfzöster (Berg-aan-de-Maas), hāf˂zøstər (Nuth/Aalbeek), hāf˃zøstər (Maastricht, ... ), hāf˃zøͅstər (Hoensbroek), hāu̯f˃zøͅstər (Merkelbeek), helfsöster (Beegden), ho-ufzuster (Waubach), hoafzuster (Eys, ... ), hoaf˃zøstər (Brunssum), hofzeuster (Nieuwenhagen), hōͅf ˃zøstər (Oirsbeek), hōͅf˃zøͅstər (Schinveld), hŏfzuster (Schaesberg), hŏŏfzūūster (Mheer), hàlf zŭster (Siebengewald), hòfzuster (Vijlen), hòòfzeuster (Gulpen), hôfzuster (Bocholtz), halfzuster  haafzuster (Eigenbilzen), mar.: resp. gebruikt spelling uit de (bijgevoegde) brochure: "Phonetische schrijfwijze van het Valkenburgsch plat en gelijkluidende dialecten". Omspelling komt voor mijn rekening  haufzustər (Valkenburg), vgl. "schwester"in vraag 13  höəfzuster (Rimburg), halve zuster: halleve zuster (Ulestraten), halve zeuster (Gennep), halve zuster (Horst, ... ), stiefschwester (du.): stefschwester (Vaals), cf. VD D-N s.v. "Schwester  sjteefsjwester (Kerkrade), stiefzuster: schteefzuster (Kerkrade), schteifzöster (Limbricht), sjteefzuster (Eys, ... ), sjteefzustər (Heerlen, ... ), sjteefzuuster (Valkenburg), sjteefzŭŭstər (Sint-Geertruid), sjteefzöster (Haelen, ... ), sjteefzöstər (Tegelen), sjteefzüster (Guttecoven), sjteefzüstər (Koningsbosch), sjteegzuster (Buggenum), sjteegzöster (Beegden, ... ), sjteifzuster (Margraten), steefdochter (Zutendaal), steefzuster (Baarlo, ... ), steefzustər (Amby), steefzöster (Kinrooi, ... ), steegzuster (Echt/Gebroek, ... ), steegzöster (Echt/Gebroek, ... ), stēf˃zøstər (Borgharen, ... ), stēf˃zø̄stər (Maastricht), stie.fzùi.ster (Gors-Opleeuw), stie:fzöst’r (Kaulille), stief zuister (Wellen), stiefzeuster (Hoepertingen, ... ), stiefzuster (Achel, ... ), stiefzūster (Well), stiefzŭster (Siebengewald), stiefzëster (Vorsen), stīēfzūster (Oirlo), stīf˃zøͅstər (Stein), štēf˂zøͅstər (Munstergeleen), štēf˃zøstər (Beek, ... ), štēf˃zøͅstər (Hoensbroek, ... ), šteͅi̯f˃zøstər (Bingelrade), šteͅi̯f˃zøͅstər (Amstenrade), mar.: resp. gebruikt spelling uit de (bijgevoegde) brochure: "Phonetische schrijfwijze van het Valkenburgsch plat en gelijkluidende dialecten". Omspelling komt voor mijn rekening  sjteefzustər (Valkenburg), vgl. "schwester"in vraag 13  stefzuster (Rimburg), zelden gebr.  stēf˃zøstər (Maastricht) De dochter van de tweede man of vrouw van je vader of moeder (stiefzuster) [N 115 (2003)] || De dochter van een tweede man of vrouw (stiefdochter) [N 115 (2003)] || half- of stiefzuster [DC 05 (1937)], [DC 05 (1937)] || stiefdochter [DC 05 (1937)] III-2-2