e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
haasje-over add. bokspringen op een rij: vgl. pag. 53: Haasje-over.  bóksjprénge op ein rie (Sittard), bokspringen tegen de muur: vgl. pag. 53: Haasje-over.  bóksjprénge taenge de moer (Sittard), boombokspringen: De eerste jongen ging tegen de muur staan. Drie of vier jongens gingen er achter elkaar voorover gebogen tegenaan staan. Nu was het zaak dat zo veel mogelijk anderen er boven op sprongen. De eerste moest zover mogelijk naar voren springen, de laatste zo hoog mogelijk om boven op de anderen te komen.  baumboek sjpringe (Baarlo), flimpen: fliempe (Venlo), lopertje de bok: met meerdere al bokspringend verdergaan  luiperke de boek (Roermond), muurbok: bokspringen tegen de muur  muurboek (Venlo), wijdbok: bokspringen vanaf streep  wiedboek (Venlo) 1. Bij haasje-over met de hak t achterwerk van de "haas"raken. || [Bokspringen op een rij]. || [Bokspringen tegen de muur]. || Het spel waarbij elke speler op zijn beurt achtereenvolgens over al de anderen die voorovergebogen, met de handen op de knie, op een rij staan, heenspringt [pieën, over het lijfje springen, bokspringen, voetje, broek over de haag]. [N 88 (1982)] || Jongensspel. III-3-2
haasje-over add.: bokkensprong (zn.) bokkensprong (zn.): bokkesprong (Kerkhoven), /  bokkensprong (Elen), bokkesprong (Hasselt), 2kan ook rare streken uithalen  bokkesprunk (Elsloo), boksprong (zn.): /  boksprong (Schakkebroek) / [SND (2006)] || bok springen [SND (2006)] || het spel waarbij elke speler op zijn beurt achtereenvolgens over al de anderen die voorovergebogen, met de handen op de knie, op een rij staan, heenspringt [pieën, over het lijfje springen, bokspringen, voetje, broek over de haag] [N 112 (2006)] || sprong over degene die bokstaat [SND (2006)] III-3-2
haast haast: (h)ééəst (Niel-bij-St.-Truiden), haas (Eynatten), haast (Meldert), haes (Hasselt, ... ), hajət (Oostham), hao:s (Roermond), haojst (Halen), haos (Maastricht, ... ), haost (Houthalen, ... ), hes (Diepenbeek, ... ), hest (Kerkom, ... ), heust (Rotem), heͅst (Diepenbeek), heͅu̯st (Sint-Huibrechts-Lille), hoas (Heerlen, ... ), hoast (Grote-Brogel, ... ), hoest (Molenbeersel, ... ), hoist (Beverlo), hooes (Jeuk), hoos (Borlo), hos (Werm), hoëst (Berbroek), hō-est (Peer), hōāst (Opitter), hōēs (Widooie), hōs (Rekem), hōͅst (Eisden, ... ), hoͅst (Hamont), huəst (Hechtel, ... ), hóst (Lommel), höst (Hamont), hø͂ͅst (Peer), ōs (Rekem), əs (Mechelen-aan-de-Maas), Ien de haost was ik ¯t vergèète  haost (Gennep, ... ), met een vertikale streep tuusen hoe en aust  hoe aust (Helchteren), met vertikale streep tussen ho en est  hŏ est (As), spoed: sjpoo:d (Roermond), spoit (Beringen) Grooten haast hebben [ZND 26 (1937)] || haast || haast (is er zoveel ... bij?) || haast (spoed) || haast, spoed || spoed III-1-4
haast hebben afjakkeren: afjakkeren (Ophoven), avanceren: aveseere (Beverlo), àvəséərn (Zonhoven), drijven: drieve (Swalmen), drieven (Schinnen), driĕve (Schimmert), drīēeve (Venray), drīēve (Mheer), geen tijd hebben: geine tied heube (Posterholt), gehaast zijn: geho"st zēn (Beverlo), gəhöst sīēn (Hamont), gejaagd zijn: gejagd zien (Tienray), gepresseerd zijn: gepresseerd zien (Neerpelt), gepresseerd zèn (Lommel), geprəsséérd zeen (As), gespoed zijn: gespōeùt zien (Rijkhoven), grote haast hebben: (grôûte) haes hebbe (Schimmert), haast hebben: hes hemme (Vechmaal), hòst hemmen (Sint-Huibrechts-Lille), haasten: haoste (Maastricht), huêste (Hoensbroek), Doe mòs tich haoste  haoste (Echt/Gebroek), w.w.w  hooste (Genk), haastig zijn: ho"steg zēn (Beverlo), heien: hajje (Caberg, ... ), hàjə (Maastricht), häie (Geleen), cf. Schuermans s.v. "heien"= aanwakkeren  hajje (Maastricht), heksen: hekse (Altweert, ... ), hèkse (As), met een punt op de eerste e  hekse (Sittard), mân, jaag mich toch zuu neet op: ich kan toch neet hekse  hekse (As, ... ), ijlen: Doe mòs dich get iele  iele (Echt/Gebroek), jachten: jachte (Beek, ... ), jachten (Heythuysen, ... ), jagten (Meijel), jagtə (Maastricht), jàchtə (Nieuwenhagen, ... ), Ze kreeg d¯n hèlligentuu.ter; ze begós wèr te jachte  jachte (Gennep, ... ), jagen: jaag toch nie zoë (Oirlo), jaage (Altweert, ... ), jaagə (Gennep, ... ), jage (Echt/Gebroek, ... ), jagen (Born, ... ), jaoge (Gronsveld, ... ), jaogen (Maastricht), jaogə (Maastricht), jààgə (Susteren), jáágə (Epen, ... ), ich höb mich den hiêle daag mote jagen es eine gek  jage (As, ... ), jakken: jakke (Ell, ... ), jakə (Meeuwen), jakkeren: jakkere (Caberg, ... ), jakkeren (Kesseleik, ... ), jakkuru (Brunssum), jakkərə (Hulsberg, ... ), jakkərən (Urmond), jekkərə (Beesel), jàkkere (As, ... ), jàkkərə (Amstenrade, ... ), jákkərə (Reuver), jatsen: cf. Schuermans s.v. "jatsen"= lopen, draven  jatse (Maastricht), jotteren: Hïj jötterde óp de fiets nor schôl, mar kwam toch te laot Moet lè.j te jöttere; ze wow vör d¯n èète klaor zien  jöttere (Gennep, ... ), koersen: kóerse (Sint-Truiden), niet veel tijd hebben: nēət vø̄l tīt həbə (Molenbeersel), op hete kolen zitten: op heite kaole zitten (Montfort), zitj op heite kaole (Montfort), poejakken: poejakken (Wijlre), presseren: perseire (Sint-Truiden), preseire (Sint-Truiden), prəséérən (Meeuwen), prɛsēͅrə (Eupen), iech bè.n gepresseerd  pressere (Hasselt), rap zijn: rap zien (Neerpelt), rap zin (Sint-Huibrechts-Hern), spoed hebben: spoed həbbə (Wellen), spoeden: sjpo’je (Tegelen), sjpówwə (Heerlen), spoeië (Genk), spoje (Maastricht), spooien (Born), spujje (Hasselt), spùje (Beverlo), spud oech: schiet op  spujje (Hasselt), vooraan maken: vur-aan maken (Tegelen), zich afjakken: zich aafjakke (Bree), zich aafjàkke (As), zich avanceren: zich avvensere (Gronsveld), zich grellig touwen: cf. WNT s.v. "grillig - grellig  ze.x˃ gr‧ɛlex t‧oͅu̯ə (Eys), zich haasten: zich haoste (Altweert, ... ), zich heuste (Schimmert), zich höste (Reuver), zich èuste (Stokkem), Ik mót mien èège hôste; ik ziej al hôs te laot  zich hôste (Gennep, ... ), zich ijlen: iel’le, ziech (Bleijerheide, ... ), zich jagen: ze.x jā.gə (Eys), zich jaachen (Kapel-in-t-Zand), zich jagen (Heel), zich jàge (Beek), zich jáge (As), zich jááge (Heel), zich op-schwnzen (< du.): cf. VD (du.) s.v. "aufschwänzen"opjutten, achter de vodden zitten  ze.x ˂o.pšweͅ.nsə (Eys), zich plagen: zich plaoge (Heel), zich presseren: zich presseere (Stokkem), ziech persere (Maastricht), cf. fr. "presser  (zich) prəseerə (Meeswijk), zich spoeden: hem spoeie (Heers), sjpooiə (Beesel), sjpoue, zich (Sittard), sjpouwe (zich) (Heerlen), spoeie (Hoeselt, ... ), spoeien (Beverst, ... ), spoeit zich (Koninksem), spoeië (Koninksem), spoeje (Beverst, ... ), spoejen (Sint-Huibrechts-Hern), spojə (Lanaken), spooj dich (Vroenhoven), spooje (Stokkem), spoën (Koersel), spōeͅi̯ə (Kanne), spōjt zix (Kanne), spōjə (Kanne, ... ), spùje (Beverlo), z. spoeien (Martenslinde, ... ), z. spoeiəjə (Sint-Truiden), z. spui̯ə (Wellen), z. spuën (Groot-Gelmen), zex spyjən (Hamont), zeͅx spōi̯ə (Ophoven), zich sjpo (Gulpen), zich sjpo:je (Roermond), zich sjpoeë (Heerlen), zich sjpoje (Gronsveld), zich sjpowe (Heerlen), zich spaeje (Gruitrode), zich spauwə (Doenrade), zich speuje (Altweert, ... ), zich spoeie (Hoeselt, ... ), zich spoeje (Zonhoven), zich spoje (Heel, ... ), zich spooien (Kaulille, ... ), zich spooje (Maasbree, ... ), zich spoojen (Mechelen-aan-de-Maas), zich spoën (Houthalen), zich spujən (Beverst), zich spôje (Stokrooie), zieg spoojə (Maastricht), zix spōiə (Mechelen-aan-de-Maas), əm spūi̯e (Alt-Hoeselt), (= spoeden).  zich speujen (Eigenbilzen), Allei, spooj dich èns get. Weer spoodjen òs nao de stasie  spoje (Echt/Gebroek), haasten niet gebruikelijk men zegt zich sjpoje  zich sjpoje (Roermond), Spoejt ów, want ge ziet al laot Wille we de bus nog halen, dan mótte we ó.ns spoeje  zich spoeje (Gennep, ... ), zich tommelen: mar.: in de bet. van "tuimelen"?; cf. Schuermans s.v. "tommelen of tombelen  zeͅx tumələ (Eupen), zich touwen: (zeͅx) toͅu̯ə (Eupen), sich towe (Lontzen), towt sich (Lontzen), tsau’we, ziech (Bleijerheide, ... ), tòwwə (Heerlen), zich tooë (Heerlen), cf. WNT XVII-1 kol. 1700 s.v. "touwen"wederk. (zich) haasten  tsau’we, ziech (Chèvremont), zijn eigen haasten: zien aege hoste (Castenray, ... ), zijn eigen spoeden: zien aege spoeje (Castenray, ... ) (zich) spoeden || door haast gedreven zijn, uit gejaagdheid zich haasten [jachten, jakken] [N 85 (1981)] || gehaast || gehaast zijn || gepresseerd zijn || Grooten haast hebben [ZND 26 (1937)] || haast(en) || haasten || haasten (zich -) || haasten (zich) || haasten, spoeden || haastig [ZND 26 (1937)] || het al dan niet zich (overdreven) haasten || in heel grote haast [hap, snap] [N 85 (1981)] || opschieten, haasten || opschieten, voortmaken, zich haasten || opschieten, zich spoeden || reppen (haasten) || snel iets doen, zich haasten || spoeden || spoeden, haasten || spoeden, zich || vol ongeduld of blijk gevend van zijn ongeduld [haastig, hacht, drij] [N 85 (1981)] || voortmaken, zich haasten || zich haasten || zich haasten, zich spoeden || zich overmatig (moeten) haasten || zich spoeden || zich spoeden, zich haasten III-1-4
haastig blitzig: blittsieg (Kerkrade), drei: drei (Meerlo, ... ), drie-j (Weert), driej (Stein), drieè (Nederweert), Weijnen Etym. Wb., pag. 112, s.v. drei, vlug, haastig.  drei (Venray), gehaast: gehaos (Maastricht), geheust (Kleine-Brogel), gehoas (Heerlen), gehoast (Vroenhoven), gehoastj (Weert), gehoest (Genk, ... ), gehässch (Eynatten), gehöst (Heerlerbaan/Kaumer), geͅhois (Rutten), gə(h)ééəst (Niel-bij-St.-Truiden), Fr. heure  gəhêûstj (Ophoven), geheid: gehajd (Gulpen), gəhàjt (Maastricht), cf. Schuermans s.v. "heien"= aanwakkeren  gehäid (Geleen), geijld: geield (Schaesberg), gejaagd: gejaach (Amby), gejaag (Geulle), gejaagd (As, ... ), gejaagdj (Echt/Gebroek, ... ), gejaagt (Herten (bij Roermond), ... ), gejaat (Eys), gejachd (Neerpelt, ... ), gejacht (Vaals), gejagd (Tienray), gejagt (Noorbeek, ... ), gejaoch (Maastricht), gejaocht (Zonhoven), gejaog (Maastricht, ... ), gejaogd (Merkelbeek, ... ), gejaogs (Maastricht), gejaogt (Sint-Truiden, ... ), gejāx (Bilzen), gejoegt (Sint-Truiden, ... ), gejogd (Beverlo, ... ), gejogt (Sint-Huibrechts-Hern), gejoëgd (Wijer), gejôgd (Lanaken), gejôâg (Riemst), gəjaach (Meeswijk), gəjaagd (Montfort, ... ), gəjaagt (Nieuwenhagen, ... ), gəjaog (Maastricht, ... ), gəjāgd (Neerglabbeek, ... ), gəjāxt (Ophoven, ... ), gəjāəg (Maaseik, ... ), gəjōͅx (Bilzen), gəjoͅxt (Diepenbeek, ... ), gəjààch (Reuver, ... ), gəjààcht (Heerlen), gəjáág (Schinnen), gəj‧āt (Eys), gepresseerd  gejaagd (Diepenbeek), met een lengteteken op de a  gejâxt (Zonhoven), met een punt op de a  gəjāxt (Melveren), met lengteteken op de a  gəja͂xt (Zonhoven), gepresseerd: geperceerd (Gingelom), geperiseërd (Groot-Gelmen), geperseerd (Gronsveld, ... ), geperseert (Sint-Truiden, ... ), geperseërd (Diepenbeek), gepraisseert (Stokrooie), gepreseerd (Bevingen, ... ), gepreseert (Herk-de-Stad, ... ), gepreseet (Wilderen), gepresejrd (Borgloon, ... ), gepresērt (Mechelen-aan-de-Maas), gepresieid (Kortessem), gepresiooət (Hoepertingen), gepresiot (Genoelselderen, ... ), gepresjeert (Zichen-Zussen-Bolder), gepresjeut (Zichen-Zussen-Bolder), gepresjoaət (Ulbeek), gepresjooət (Ulbeek), gepressairt (Eisden, ... ), gepresseerd (Beringen, ... ), gepresseert (Amby, ... ), gepresseird (Bocholt, ... ), gepressejerd (Bilzen, ... ), gepresseërd (Diepenbeek), gepressi-eͅrd (s-Herenelderen), gepressiet (Hoeselt), gepressiĕrd (Waltwilder), gepressie’rd (Vliermaal), gepressiod (Martenslinde), gepressièd (Hoeselt, ... ), gepressiët (Hoeselt), gepressīēerd (Waltwilder), gepressjood (Wellen), gepressèrt (Vucht, ... ), gepriseerd (Hechtel), geprisseert (Kaulille), geprəceirt (Sint-Truiden), geprəseejət (Mielen-boven-Aalst, ... ), geprəseet (Wilderen), geprəsioet (Hoepertingen), geprəsiot (Sint-Lambrechts-Herk), geprəsseeird (Nieuwerkerken), geprəsseeərt (Hoepertingen), geprɛsserd (Beringen), gəperjeərt (Diepenbeek), gəpersiēərt (Diepenbeek), gəpraissēeͅrt (Herk-de-Stad), gəpresiot (Herten, ... ), gəpresseerd (Eigenbilzen), gəprēͅsēət (Montzen), gəprēͅssērd (Lanaken), gəprĕssjet (Zichen-Zussen-Bolder), gəprĕssjĕt (Zichen-Zussen-Bolder), gəpreͅsei̯rt (Sint-Truiden), gəpreͅsērt (Zonhoven, ... ), gəpreͅseͅi̯rt (Sint-Truiden), gəpreͅsiərt (Kortessem), gəpreͅsi̯ērt (Bilzen), gəpreͅssert (Melveren), gəpreͅsset (Melveren), gəpreͅssieət (Alt-Hoeselt), gəpreͅssét (Melveren), gəpreͅs’ērt (Bilzen), gəprèsseeərt (Hoepertingen), gəprəseerd (Leopoldsburg), gəprəseeͅi̯rd (Nieuwerkerken), gəprəseiert (Sint-Truiden, ... ), gəprəsērd (Kanne), gəprəsērt (Hasselt, ... ), gəprəsēərt (Maaseik, ... ), gəprəsioət (Zepperen), gəprəsjoit (Wellen), gəprəssērt (Rekem), gəpərsert (Borgloon), gəpərsērt (Borgloon), gəpərsééət (Niel-bij-St.-Truiden), xeͅprɛssērd (Mettekoven), xəprəssērt (Rekem), haastig is onbekend  gepresjeet (Zichen-Zussen-Bolder), gespoed: gespoeid (Hoeselt, ... ), gespoit (Beringen), gezwind: gezwient (Meerlo), haastig: (h)ééəstəch (Niel-bij-St.-Truiden), aostig (Maaseik), auestig (Melveren), eestig (Kerkom), estix (Mettekoven), goͅestig (Genoelselderen), haastig (Heythuysen, ... ), haistig (Opoeteren, ... ), hai̯stəx (Tessenderlo), hajstig (Oostham), haosteg (Oostham), haostich (Kelpen), haostig (Altweert, ... ), haostəg (Leopoldsburg), haos⁄tich (Brunssum, ... ), hastich (Kelmis), hastig (Arcen, ... ), hastisj (Vaals), hastix (Tessenderlo), hāāstich (Kermt), heei̯stig (Rutten), heesteg (Rosmeer, ... ), heestig (Beverst, ... ), heistig (Bilzen, ... ), hestig (Halen, ... ), hestix (Hoepertingen, ... ), hestəg (Kortessem), hestəx (Martenslinde), heustig (Amby, ... ), heùstig (Ittervoort, ... ), heûstig (Thorn), heəsteͅx (Zonhoven), heəstig (Hoepertingen), hēstex (Beringen), hēstig (Ulbeek), hēūstig (Roermond), hēͅstix (Linkhout), hēͅstəx (Meeuwen), hĕĕstig (s-Herenelderen), hĕŭstig (Geleen), heͅstig (Diepenbeek), heͅstix (Paal, ... ), heͅstəx (Meldert, ... ), hiestex (Zonhoven, ... ), hiestig (Genk, ... ), hiästəg (Zonhoven, ... ), hiëstig (Widooie), hiəsteͅx (Opglabbeek), hīsstix (Lummen), ho"steg (Beverlo), hoastich (Vroenhoven), hoastig (As, ... ), hoistig (Beverlo, ... ), hooestig (Jeuk), hoostig (Genk), hostig (Heijen, ... ), hostəch (Meijel), houstig (Koninksem), hozjtig (Lommel), hōͅsteͅg (Eisden), hōͅsteͅx (Maastricht), hōͅstig (Herk-de-Stad), hōͅstəx (Herk-de-Stad, ... ), hōͅəstəx (Bocholt), hŏ stig (Swolgen), hŏastig (Blitterswijck, ... ), hŏĕstig (As), hoͅstəx (Rekem), huestig (Rimburg), husstig (Hechtel, ... ), hustig (Meijel), hâstig (Zepperen), hästix (Halen, ... ), häö:stig (Roermond), häöstig (Maastricht, ... ), hèsteg (Beverlo), hèstig (Neeroeteren, ... ), hèustig (Schimmert), hèustëg (Lanklaar), hèèstig (Merkelbeek), hèèəstich (Zonhoven), hèùstich (Swalmen), héstich (Hoeselt), héstig (Loksbergen), héustig (Maasniel), héëstig (Berbroek), hêstig (Opglabbeek), hêêstig (As), hêûstig (Beegden, ... ), hëəstəx (Aalst-bij-St.-Truiden), hòstig (Sint-Huibrechts-Lille), hósteg (Castenray, ... ), hôstig (Horn), höestig (Schinveld), höstex (Hamont), höstig (Afferden, ... ), höstəg (Hamont), höstəx (Welkenraedt), hööstig (Klimmen, ... ), høstex (Kaulille), hø̄stəx (Montzen), hø͂ͅstex (Peer), hø͂ͅstig (Helden/Everlo, ... ), høͅsteg (Sint-Huibrechts-Lille), høͅsteͅx (Sint-Huibrechts-Lille), høͅstig (Bocholt), hùstig (Rekem), hɛstig (Zepperen), oastəg (Sint-Truiden), ōͅstəx (Rekem), èustig (Stokkem), ø͂ͅsteͅx (Boorsem, ... ), (enë Eng. "girl").  heuëstig (Ell), (fransche eu in b´¨ne).  heustig (Reuver), (vooral voor driftig).  hø͂ͅstig (Stevensweert), bij het eten  hēͅsteͅx (Maastricht), cfr. heure, korter  hēūstig (Maasbracht), ctr. zuster  høͅustig (Grote-Brogel), e hoog  hestix (Martenslinde), e van Henri  hestig (s-Herenelderen), ee kort  heestig (Hoeselt), eu is heure fr.  heustig (Rotem), eu van heure  heustig (Maaseik), Fr. heure  hêûstich (Ophoven), franse ch  hoachtig (Heppen), hoort men ook  hoastig (As, ... ), kort  hŏastig (Gennep), meer gebr.  hèèstig (As, ... ), met accent circonflexe op de ›  ø͂ͅstəg (Mechelen-aan-de-Maas), met een verkortingstreken op de  hɛstig (Hoepertingen), met lengteteken op de e  hestig (Bree), met lengteteken op de o  hòstig (Bree), met nazalering op de ao  häöstig (Maastricht), mi-jn nònkel is hèèstig gestorve  hèèstig (As, ... ), oplopend zijn  høͅstix (Mechelen-aan-de-Maas), Opm. lang.  höstig (Berg-en-Terblijt), opvliegend  hestig (Diepenbeek), ps. deels omgespeld volgens Frings.  hø͂ͅs}tich (Grevenbicht/Papenhoven), ps. omgespeld volgens Frings.  hastig (Sevenum), hø͂ͅstig (Beesel, ... ), ø͂ͅstig (Lutterade), ¡ in ¯t fr.  hièstig (Helchteren), “ \\ gelijk op eng. u in buzzing  øəstəg (Leopoldsburg), hol over trol: höl euvər tröl (Maastricht), hortig: horteg (Venray), hortich (Kapel-in-t-Zand, ... ), hortig (Blitterswijck, ... ), hòrtig (Roermond, ... ), hórtig (Sittard), hörtig (Venlo), cf. Schuermans s.v. "hortig"= gezwind, snel, lev endig  hortig (Vlodrop), ijlertig: ielertig (Einighausen), ijletig: ilətex (Eupen), ijlig: ie-lig (Vijlen), ielig (Oirsbeek), iel’lieg (Bleijerheide, ... ), ilex (Eupen), illich (Kelmis), jachtig: jachtig (Ophoven), jagtig (Maastricht, ... ), jàchtig (Horst, ... ), jàgtig (Roermond), jagend: jáágendj (Heel), jatsig: jatsig (Maastricht), ongeduldig: angəduillig (Montfort), oengedöldig (Merkelbeek), ongeduldig (Eigenbilzen, ... ), ongeduldjig (Neer), ongeduljig (Born), ongedŭldig (Geleen), ongedöldich (Amby), ongedöldig (Roermond), ongedöldig zien (Venlo), ongedöljich (Doenrade), ongedúldig (Maasniel), ongəduldig (Nieuwenhagen), ongədəldich (Beesel), oongedöldig (Gronsveld, ... ), oongədöldəch (Maastricht), oongədüldig (Maastricht), òngedöldig (Klimmen), òòngedeuljig (Posterholt), óngedeuldig (Gennep), óngedildig (As), óngedüldig (Horst, ... ), óngəduldəch (Epen), óngədöldich (Heerlen, ... ), ôngedöllig (Nunhem), ongedurig: oongedurig (Caberg), onruhig (< du.): o.nr‧øͅi̯ex (Eys), opgejaagd: opgejaagt (Susteren), opgeregt (< du.): o.p˃gər‧ēxt (Eys), press (fr.): presei (Sint-Truiden), presseerd: presiət (Welkenraedt), pressiert (Kelmis, ... ), rap: rap (Bevingen, ... ), ràp (Sint-Truiden), vlot: flot (Epen, ... ), zenuwachtig: zīēnəwèchtig (As) altijd gehaast, ongedurig, met weinig geduld || door haast gedreven zijn, uit gejaagdheid zich haasten [jachten, jakken] [N 85 (1981)] || dringend, haastig || gehaast || gejaagd || gejaagd, gehaast || gejaagd, zenuwachtig, haastig, onrustig || gepresseerd || Grooten haast hebben [ZND 26 (1937)] || haastig [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 26 (1937)] || haastig, driftig || haastig, gehaast || haastig, haast maken || haastig, ongeduldig || haastig, onrustig || haastig, overijld || haastig, zenuwachtig || in heel grote haast [hap, snap] [N 85 (1981)] || snel, haastig || vol ongeduld of blijk gevend van zijn ongeduld [haastig, hacht, drij] [N 85 (1981)] III-1-4
hagedis apstis: apstis (Diepenbeek), dis: dês (Puth), distelen: ook in ZND 01u, 168  distələ (sic) (Hamont), droogvenijn: ook in ZND 01u, 168  dry(3)̄xfərnēͅn (Halen), eidechse (du.): eideks (Vaals), ook in ZND 01u, 168  eideks (Montzen), ektis: ae:ktes (Roermond), aektes (Echt/Gebroek, ... ), aektesch (Lottum), aek’tès (Tegelen), aiktes (Lottum), echtes (Geysteren, ... ), eektes (Horst, ... ), eektès (Venray), eektés (Castenray, ... ), eektês (Panningen), egtesj (Vlodrop), eiktēs (America), ektes (Gennep), ēēktes (Sevenum), ēēktès (Herten (bij Roermond)), ēktes (Blitterswijck, ... ), ēxtes (Putbroek), eͅgtøͅs (Overpelt), iktes (Venray), nektes (Bergen), nèjtès (Maasbracht), vägtes (Blerick), vèègtes (Velden), vêgtes (Velden), äektesch (Venlo), äktes (Meerlo), ègtes (Arcen), ègtès (Helden/Everlo), èktes (Blitterswijck, ... ), èktès (Wanssum), èèktes (Gennep, ... ), êgtes (Beesel), êgtesch (Sint-Odili?nberg), êgtĕs (Steyl), êkdes (Swalmen), êkets (Meerlo), êktes (Baarlo, ... ), êktesch (Afferden), êktēs (Horst, ... ), êktĕs (Gennep, ... ), êktès (Well), êktês (Stevensweert), êêgtĕsj (Posterholt), êêktes (Heijen), êêktés (Venlo), door intellectuelen: hagedis  abdis (Wellen), ee = ee/?  eektes (Sevenum), ook in ZND 01u, 168  abdis (Wellen), jabəteͅst (Halen), jabətist (Loksbergen), zeggen ze ook tegen landsalamander  êktês (Stevensweert), ekvis: `ekvis (Heythuysen), eekvesch (Weert), eekvis (Haelen, ... ), eekvès (Nederweert, ... ), eekvêsch (Grathem), eikves (Grathem), ēkfes (Beegden), ēkvis (Leveroy, ... ), ēkvɛs (Kinrooi), ĕekvès (Heel), eͅkves (Thorn), èekvès (Nunhem), èkvis (Heythuysen), èèkvis (Grevenbicht/Papenhoven), êkvĕs (Heel), êkvès (Beegden, ... ), ook in ZND 01u, 168  eekves (Ophoven), êkvès (Neeroeteren), ook: salamander en zilvervisje  èèkves (Baexem), spec.: zwarte waterhagedis  ēͅkvēs (Bree), engevis: əŋēͅveͅs (Lanklaar), ertis: (h)ertis (Uikhoven), artis (Peer, ... ), artits (Heers), artɛš (Maaseik), ertesch (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), hErdest (Sint-Martens-Voeren), herdis (Borgharen, ... ), redis (Heer, ... ), redées (Gulpen), ɛrtis (Rekem), ook in ZND 01u, 168  artiss (Oostham), ertis (Eksel), eərdis (Amby), hertist (Zonhoven), heͅrteͅs (Peer), hɛrtés (Opgrimbie), ɛrtés (Rekem), ɛrtɛs (Mechelen-aan-de-Maas), veroud.; mnl adesse  ra’dis (Gronsveld), es: (aes) (Dieteren), aes (Nieuwstadt, ... ), āēs (Dieteren), hêsj (Sittard), ès (Oirsbeek), ês (Schinveld), esdik: èsdiek (Montfort), esje: īèskə (Munstergeleen), evis: ēvis (Neeroeteren), hagedis: agedis (Puth, ... ), agədis (Rekem), akkerdis (Ulbeek), āgədeͅs (Mechelen-aan-de-Maas), haagdis (Valkenburg), haageədis (America), haegedis (Tegelen), hagedies (Heers), hagedis (Afferden, ... ), haggedis (Houthem), hagədes (Neerpelt), hagədis (Lanklaar), haogedis (Batsheers, ... ), haugedis (Alken, ... ), hāgedis (Grevenbicht/Papenhoven), hāgədeͅs (Houthalen), hāgədis (Remersdaal), ha͂gedis (Engelmanshoven, ... ), hogedis (Diepenbeek), hoogedis (Beverlo, ... ), hougedis (Zichen-Zussen-Bolder), hōgedis (Bilzen), hōͅgedis (Genk), hōͅgədes (Rosmeer, ... ), hōͅgədis (Kortessem), hoͅgedis (Herderen), hoͅgədis (Beverst), hoͅgədiəs (Heers), háágedis (Heerlen), oagedis (Sint-Truiden), ōͅgedis (Kerkom, ... ), ägevis (Buchten), ègevis (Buchten), ’āgədes (Meeswijk), als in t Eng. name  hagedeesj (Mechelen), Ik ken alleen de waterhagedis"sic  hagedis (Mechelen-aan-de-Maas), ook in ZND 01u, 168  hagedis (Heusden), hōͅgədis (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), hoͅgədeͅs (Zonhoven), hoͅgədis (Tessenderlo, ... ), hagedisje: hagedieske (Valkenburg), ook in ZND 01u, 168  hagediske (Wijchmaal), heislangetje: hêjslengske (Lommel), hevis: ook in ZND 01u, 168  hêvis (Elen), hêvès (Lanklaar), kruiphagedis: kroephagedis (Lanaken), lzard (fr.): lezáár (Hasselt), muurektis: moerèktes (Belfeld), moerêgtes (Reuver), ook in ZND 01u, 168  moerertesch (Eisden), muurekvis: ook in ZND 01u, 168  moorêkfès (Maaseik), muurertis: ook in ZND 01u, 168  mōrhĕrteͅs (Opglabbeek), muures: moeraes (Dieteren), moerès (Broeksittard), muurhagedis: moerhagedis (Amby, ... ), moerrazedis (Mheer), ook in ZND 01u, 168  m oerhoagedis (Riksingen), moerhagedis (Eisden), moorhagedis (As), muurhagedis (Beringen, ... ), muurhôgedis (Rosmeer), mūrhāgədeͅs (Maastricht, ... ), pad: pet (Venlo), ook in ZND 01u, 168  pet (Welkenraedt), ralbedis: ralbediejs (Borgloon), salamander: salamander (Kessenich, ... ), komt niet veel voor; vandar dezelfde naam als de watersalamander  salemander (Maaseik), lett: "hagedis; gewoonlijk zeggen ze altijd salamander; het verschil is slecht gekend  salamander (Neerpelt), ook in ZND 01u, 168  saləmandər (Maastricht), scheldes: jsöldɛ̄s (Echt/Gebroek, ... ), sjeldaes (Pey), sjöldaese (Pey), sjəldais (Pey), sjəldēͅs (Koningsbosch), slangtis: lan’tis (Tongeren), slangtis (Bilzen), slantis (Hoeselt, ... ), ook in ZND 01u, 168  slangtis (Bilzen), slaŋteͅs (Martenslinde), vierpotige hond: veirpeutige(’n) hoendj (Einighausen), viervoet: veervoot (Kerkrade), viervoeter: veerveuter (Nuth/Aalbeek), viervoetige gilles: ?viervoetige gilles  vīrvøsijə jeləs (Vaals), viervoetje: veerveutje (Eygelshoven) (muur)hagedis [SGV (1914)] || hagedis [DC 07 (1939)], [DC 17 (1949)], [N 12 (1961)], [SGV (1914)], [Weijnen BN 06 (1939)], [ZND B2 (1940sq)], [ZND m], [ZND m] || hagedis, de gewone, lacerta agilis [ZND 47 (1950)] || hagedis, de kleine [ZND 47 (1950)] || hagedis, de kleine, lacerta agilis [ZND 47 (1950)] || hagedis, muurhagedis [ZND 01 (1922)] III-4-2
hagelbui bijs: bies (Maasbree, ... ), bīēs (Leunen), ps. (*): Roermonds woord! (vrouwelijk: bȉze).  bīē:s (Roermond), bui hagel: buuj hagel (Born), hagelbijs: haachelbies (Montfort), haagelbīēs (Hout-Blerick, ... ), haagəlbīēs (Putbroek), haaxəlbīes (Wessem), hachelbies (Haelen, ... ), hagelbies (Baarlo, ... ), hagelbīēs (Herten (bij Roermond), ... ), hāchelbīs (Pey), hagelbiezen  hágəlbizə (Opglabbeek), zonder onweer  hagelbies (Panningen), hagelbui: haachelbuj (Weert), haachelbuuj (Roermond), haagelbui (Leunen), haagelbŭüj (America), haagḷbŭü (Venlo), hachelbuui (Maasbracht), hagelbu (Geulle, ... ), hagelbuaj (Wanssum), hagelbuj (Eygelshoven, ... ), hagelbuu (Blerick, ... ), hagelbuuj (Born, ... ), hagelbŭüj (Lottum), hagelbüj (Amstenrade), hagəlbuu (Berg-en-Terblijt), hagelschoer: hagelschoer (Venray, ... ), hagelschoor (Blerick), hagelsjoor (Meerssen, ... ), haogelsjoor (Gronsveld), met onweer  hagelsjoor (Panningen), hagelschuil: ha:gəlšu:l (Sibbe/IJzeren), haachelsjoel (Echt/Gebroek), haagelšoel (Stein), haagəlšōēl (Putbroek), hagelschoel (Geleen), hagelsjoel (Eys, ... ), haxelšōēl (Roermond), hāgəlschōēl (Geleen), (haagelsjoele-haagelsjuulke).  haagelsjoel (Sittard), hagelslag: mv.: -slêug (st! (zelden gebruikt)  hôgëlslôog (Tongeren), harelschuil: harelžoel (Vaals), ha⁄relsjoel (Bleijerheide, ... ), schoer: schaor (Blerick), schoar (Blerick), schoer (Valkenburg), schoor (Maasbree, ... ), sjoor (Steyl), schoer hagel: schoor haagel (Amby), sjoor hagel (Borgharen), sjoor hààgel (Heugem), schuil: schoel (Meerssen), sjoel (Maasbracht), šōēl (Heythuysen), schuil hagel: šōēl haaxel (Roermond), ɛn sjoel hachel (Beegden), schuil harel: žoel harel (Vaals) fijne hagel [sjrot, schrot] [N 22 (1963)] || hagelbui [DC 16 (1948)] || snijdende gure wind; regen- of hagelbui III-4-4
hagelbui (mv.) hagelbijs: haachelbieze (Echt/Gebroek) hagelbuien III-4-4
hagelen hagel geven: göft hagel (Sevenum), ⁄t geuftj haachel (Maasbracht), hagel krijgen: kriege hagel (Beesel, ... ), kriegen hagel (Arcen, ... ), hagelen: (h)a.gele (Hasselt), (h)axələ (Sint-Truiden), achele (Sint-Truiden), agele (Lutterade, ... ), āgələ (Maaseik), haa che le (Asenray/Maalbroek), haachele (Altweert, ... ), haachelen (Stramproy), haachelə (Swalmen), haachələ (Kermt, ... ), haagëlë (Lanklaar), haagələ (Berg-en-Terblijt, ... ), hachele (Genooi/Ohé, ... ), hachelen (Weert), haegele (Tessenderlo), hagel (Meerssen), hagele (Afferden, ... ), hagele(n) (Guttecoven, ... ), hagelen (Amby, ... ), haogele (Beverlo, ... ), haogelen (Kwaadmechelen, ... ), haogələ (Opitter), hauglən (Leopoldsburg), haxələ (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), haəgelen (Tessenderlo), hāchele (Buggenum, ... ), hāgele (Berg-en-Terblijt, ... ), hāgələ (Maastricht, ... ), hāgələn (Velden), hāxele (Ophoven), hāxələn (Molenbeersel), hāəgələ (Leopoldsburg), ha͂:gələ (Neerglabbeek), ha͂gøͅlən (Oostham), ha͂gələ (Beringen), ha⁄gele (Bleijerheide, ... ), hoagele (Bilzen, ... ), hoaəgelen (Sint-Huibrechts-Lille), hogele (Bingelrade), hoogele (Beverlo), hōͅgələ (Martenslinde), hoͅgln (Tessenderlo), hoͅgəln (Zonhoven), hoͅəgelen (Sint-Huibrechts-Lille), hágələn (Beringen), hâgələn (Peer), häogele (Gronsveld), hôgele (Rosmeer), hôgëlë (Tongeren), ’t hagelt (Oirlo, ... ), (ch: scherp laten klinken). (a: langer aanhouden).  hachele (Hunsel), (g = ch).  hagele (Beesel), (haagelde-haet gehaagelt).  haagele (Sittard), (haageldje-gehaageldj).  haagele (Tungelroy), (Scherpe:ch).  haachele (Stevensweert), het hagelt  t hōͅgəlt (Vliermaal), harelen: ha⁄rele (Bleijerheide, ... ), ww-vorm  ’t harelt (Vaals) fijne hagel [sjrot, schrot] [N 22 (1963)] || hagelbui [DC 16 (1948)] || hagelen [DC 53A (1978)], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 26 (1937)] || hagelsteen, hagelkorrel [N 22 (1963)] III-4-4
hagelkruis hagelkruis: e hagelkruus (Meerssen), e hagelkruuts (Gulpen), ee hagel-krüts (Nieuwenhagen), ee hagelkruuts (Hoensbroek), haachelkruuts (Montfort), haagelkruus (Sevenum), hagekruus (Siebengewald), hagelekruuts (Montfort), hagelkruits (Linne), hagelkrus (Blitterswijck), hagelkruts (Schinnen, ... ), hagelkruus (Beek, ... ), hagelkruuts (Baarlo, ... ), hagelkrüts (Waubach), hāāgelkrŭŭts (Nieuwenhagen), hāgəlkrøsj (Meijel), n hagelkrüts (Klimmen), kruis: kruis (Hoepertingen, ... ), kruus (Noorbeek), kruuts (Tegelen), kruis voor de bescherming van de oogst: ei kruuts veur de besjerming van den ougst (Lutterade), oogstkruis: oogskruuts (Sittard), ougskruus (Valkenburg), ougskruuts (Geleen), schutskruis: schutskrø͂ͅəs (Loksbergen) Een in het veld geplaatst kruis ter bescherming van de oogst tegen hagelscha-de [hagelkruus, hagelkruuts?]. [N 96A (1989)] III-3-3