e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
handpalm binnen in de hand: bènes e jen haand (Kelmis), binnenhand: binnehand (Hoensbroek), binnenkant: binnekaant (Oost-Maarland), binnenste, het -: `t binneste (Hasselt), benneste v.d. hand (Jeuk), benənstə (Gingelom), benəste (Tessenderlo), benəstə (Val-Meer), binneste vanne haand (Hechtel), bènneste van de handj (Neerbeek), bénneste van de haand (Hoeselt), t bennenste van de hèndj (Berg-aan-de-Maas), ət bɛnəstə va gən hānt (Montzen), handje: handje (Maasniel), handpalm: de handjpalm (Baexem), de handpaawm (Klimmen), ha.ndjpa.lm (Boukoul), ha:ndpall`m (Kaulille), handjpalm (Baexem, ... ), handpallum (Weert), handpalm (Bokrijk, ... ), handpam (Bunde), hangkpalm (Panningen, ... ), hanjdpalm (Herten (bij Roermond), ... ), hankpalm (Belfeld, ... ), hantpalm (Bocholt, ... ), hāndjpalm (Tungelroy), hāntpalm (Sint-Truiden), hāntpaləm (Overpelt, ... ), hendjpaum (Guttecoven), hénjtpalm (Elsloo), B.v. t plat vanne hand is den handpalm.  handpalm (Peer), holte van de hand: hölte van de hand (Blerick), in de hand: ien den haand (Veldwezelt), è.n de ha.nd (Zutendaal), muis: de moes (Stein), naakte hand: nackse hang (Kerkrade), palm: de paam van de haand (Hees), de pallem fan de haant (Tongeren), de palm (Kerkrade, ... ), de palm van de handj (Nunhem), de palm van de hangt (Buchten), de palm van de haêng (Rimburg), der palm (Schaesberg), paam (Eigenbilzen, ... ), pal (Leopoldsburg), pallem (Maastricht, ... ), pallum (Roermond, ... ), palm (Afferden, ... ), palm van de haand (Mesch), palm van de hand (Horst, ... ), palm van de handj (Stevensweert), palm van de hank (Boekend, ... ), paləm (Achel, ... ), paləm van də hānt (Achel), paolm (Heerlerheide), paum (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), pām (Kanne), pāəm (Beverst), pőͅ:m (Moresnet), pan van de hand: de pan van de hand (Voerendaal), de pan vanne haand (Oost-Maarland), panschop: panschup (Nuth/Aalbeek), plat: plat (Lauw, ... ), plat va ne hand (Wellen), plat van de haand (Diepenbeek), plat van de hand (Alken, ... ), plat van de handj (Brunssum), plat van de hànd (Sint-Truiden), plat van òer hââ.nt (Gors-Opleeuw), plat vd hand (Zonhoven), t plat (Hasselt), t plat van de haand (Mheer), t plat van də hant (Tongeren), rug van de hand: dr rug van de hank (Waubach), valwand: val wand (Mechelen), vlak: vlaak (Eksel), ət vlak (Genk), vlakke hand: vlakke handj (Swalmen), volle hand: volle handj (Geleen) palm van de hand [N 10 (1961)] || Palm van de hand (binnenste van de hand, plat van de hand). [N 109 (2001)] III-1-1
handpijler bakkentaille: bakǝtaj (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]   [Maurits]), handpijler: handpijler (Kerkrade  [(Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Wilhelmina]), hanjtjpęjlǝr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Maurits]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]), hanjtjpīlǝr (Lutterade  [(Maurits)]   [Emma, Maurits]), hantpęjlǝr (Heerlen  [(Emma)]  , ... [Domaniale]  [Julia]  [Emma]  [Emma]), haŋkpajlǝr (Chevremont  [(Julia)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), haŋkpęjlǝr (Heerlen  [(Emma)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), haŋkpīlǝr (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Emma]), handstreb: ha.ntštr ̇ēp (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), hankštrēp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Eisden]  [Laura, Julia]  [Willem-Sophia]  [Domaniale]  [Domaniale]), hantštrēp (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), riemtaille: rēmtaj (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]   [Zwartberg, Eisden]), taille met de hand: tęj męt dǝ hant (Lanklaar  [(Eisden)]   [Winterslag, Waterschei]), taille waar ze de kool met de piqueur maken: tē wār zǝ dǝ kōl męt dǝ pikø̄r mākǝ (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg, Eisden]) Pijler waarin de steenkool met behulp van de luchthamer wordt gewonnen. Zie ook het lemma Mechanische Pijler. [N 95, 281; monogr.] II-5
handrol, tuinrol gaardewel: gādǝwɛl (Gulpen), handwel: ha.nt[wel] (As, ... ), hant[wel] (Arcen, ... ), hantj[wel] (Herten, ... ), haŋk[wel] (Beringe), hãnt[wel] (Horst, ... ), há̄.nt[wel] (Zonhoven), handwelletje: ha.ntwɛlkǝ (Beverst, ... ), ha.ntwɛlǝkǝ (Godschei), hantjwɛlkǝ (Herten), há̄.ntwɛlǝkǝ (Zonhoven), hofrol: hō ̞frǫl (Panningen), hofwel: hōfwɛl (Maastricht), hǭfwɛl (Tegelen, ... ), hofwelletje: hǭfwɛlkǝ (Lottum), houteren wel: hǫu̯tǝrǝ wɛl (Baexem), klein welletje: klęi̯ wɛlkǝ (Heer), klęi̯n wɛlkǝ (Boekend, ... ), kleine wel: kleŋ wɛl (Mheer), klęi̯n wɛl (Baarlo, ... ), klęi̯nj wɛl (Meijel), kleine welboom: klē̜nǝ wɛlbuǝm (Aijen), koolhofsrol: koálǝfsrǫl (Schimmert), koolhofswel: kuǝlǝfswɛl (Margraten), koolhofswelletje: koalǝfswɛlkǝ (Ulestraten), koolhofwel: koálǝfwɛl (Hulsberg), kǫlǝfwɛl (Mechelen), licht welboompje: lēxt wɛlbø̜̄mkǝ (Mook), lichte wel: lēxtǝ wɛl (Kronenberg, ... ), lichte welboom: lextǝ wɛlbǫm (Siebengewald), moestemwel: mōstǝmwɛl (Cadier, ... ), rol: rǫl (Geleen, ... ), tuinrol: tø̜̄i̯nrǫl (Rijckholt), tuinwel: tø̜̄i̯nwɛl (Rijckholt), wals: wals (Broekhuizen, ... ), wãls (Meerlo), walsje: walsjǝ (Vaals), wel: wɛl (Arcen, ... ), wel voor de hof: wɛl vø̄r dǝn hōf (Maastricht), welboom: wɛ ̝lbuǝm (Merselo), welboompje: wɛlbø̄mkǝ (Bergen), welletje: wɛlkǝ (Berg / Terblijt, ... ), zware wel voor in de gaard: šwǭ ̝ǝr w˙ɛ ̝l vǝr en dǝr gā(r)t (Simpelveld) Een kleine rol voor gebruik in de tuin of op een klein perceel; deze rol wordt door een persoon voortgetrokken aan een touw dat op twee plaatsen aan het raam bevestigd is, of aan een met het raam verbonden steel met handgreep. Zie de afb. 85 en 86. [JG 1a; N 11A, 186a; A 40, 9f; div.] I-2
handschaar bandscheer: bantšīr (Maastricht), bladscheer: blātšīr (Helden  [(voor plaatmateriaal)]  , ... ), blikscheer: bleksxiǝr (Meerlo), blekšē̜r (Schimmert), blē.kšēr (Roermond  [(C)]  ), blē̜kšēr (Sittard), blęksxiǝr (Oostrum), blęksxēr (Heijen, ... ), blęksxēǝr (Well), blęksxīr (Venray  [(C)]  ), blɛksxęjǝr (Tessenderlo), blɛxšīǝr (Kerkrade  [(om dunne ijzerplaat of zink te knippen)]  , ... ), bliksnijder: blekšniǝr (Rothem), doorgangsscheer: dø̜rgaŋssxīr (Venray  [(hiermee kan men een plaat recht doorknippen)]  ), doorloopscheer: dōrlūwpsxīr (Horst  [(C -- schaar met een ovaalvormige kop waarbij de snijkanten evenwijdig aan elkaar liggen)]  ), draadscheer: drǭtsxiǝr (Castenray, ... ), drǭtšīǝr (Neeritter), handscheer: hantjš ̇īr (Herten), hantsxēr (Heijen, ... ), hantsxēǝr (Well), hāntsxēr (Bevingen), ijzerscheer: ē̜jǝzǝrsxē̜r (Loksbergen), ē̜zǝrsxęjǝr (Tessenderlo), ęjzǝršęjr (Bilzen), īzǝršīǝr (Neeritter), knipscheer: knepšīr (Helden  [(voor plaatmateriaal)]  , ... ), plaathandscheer: plōthantsxē̜r (Loksbergen), plaatscheer: plātsxiǝr (Meerlo), plātš ̇īr (Herten), plātšiǝ.r (Montfort), plātšīr (Helden, ... ), plātšīǝr (Heerlen, ... ), plōtsxījǝr (Loksbergen), plǭtsxēr (Heijen, ... ), plǭtsxęjǝr (Tessenderlo), plǭtšēr (Eigenbilzen), plǭtšēǝr (Bilzen), plǭtšęjr (Bilzen), plǭtšīr (Zutendaal), plǭwǝtskēr (Jeuk), plaatsnijder: plātšnijǝr (Simpelveld  [(voor het snijden van dunne plaat)]  ), platenscheer: plātǝsxīǝr (Castenray, ... ), plātǝšīǝr (Kerkrade, ... ), platte scheer: platǝ šīǝr (Spekholzerheide), rechte scheer: rɛxtǝ šīr (Helden  [(C)]  , ... ), scheer: skēr (Jeuk), sxēǝr (Well), šīr (Stokkem), snakke snijder: šnakǝ šnīǝr (Bleijerheide  [(C)]  ), snijscheer: snęjšēr (Diepenbeek), stalen scheer: stōlǝ sxēr (Bevingen), zinkscheer: tseŋkšīǝr (Bleijerheide), zeŋkšīǝr (Nieuwenhagen, ... ) In het algemeen een handschaar voor het knippen van plaatmateriaal, banden, draad, etc waarmee vooral een rechte snede wordt gemaakt. Zie ook het lemma "handschaar voor boogvormige sneden". Voor zover door de informant opgegeven, wordt achter de betreffende plaatscode met behulp van een letter verwezen naar de verschillende scharen uit afb. 137. [N 33, 244; N 33, 265; N 64, 3a; N 66, 4a; monogr.] II-11
handschaar voor boogvormige sneden bandijzerscheer: bant˱īzǝršīr (Lanaken  [(B)]  ), bant˱īzǝršīǝr (Bleijerheide  [(G)]  ), boogscheer: bǭxšīr (Stokkem  [(H)]  ), gatenscheer: gātǝšē̜r (Schimmert  [(B)]  ), gatscheer: gatsxēǝr (Well  [(om een gat rond te knippen)]  ), gātšīr (Helden  [(E en F -- rechtse schaar)]  ), gebogen plaatscheer: gǝbǭgǝ plātšīr (Reuver), halve hondenscheer: half hondǝsxīr (Venray  [(B)]  ), knabbelscheer: knabǝlsxēr (Heijen), knabǝlšē̜r (Schimmert  [(G)]  ), kromme scheer: krom šīr (Stokkem  [(E)]  ), kromp šīǝr (Heerlen  [(E)]  ), linkse zeegscheer: lēŋksǝ zēxšīr (Lanaken  [(E)]  ), lokscheer: lǭxšīǝr (Kerkrade  [(E -- om ronde gaten te knippen)]  ), loktang: lǭxtsaŋ (Kerkrade  [(E)]  ), loodscheer: lōtšēr (Roermond  [(H)]  ), pelikaanscheer: pēlikānšīǝr (Bleijerheide  [(E)]  ), pijpscheer: p ̇īpšēr (Roermond  [(D)]  ), plaatscheer: plātšīǝr (Klimmen  [(F)]  ), puntscheer: pøntjšēr (Roermond  [(B)]  ), rondknipscheer: rontjknepš ̇īr (Herten), rondscheer/ronde scheer: rontsxēr (Siebengewald), rontsxēǝr (Well), roŋkšīǝr (Bleijerheide  [(B)]  ), rǫntsxēr (Heijen, ... ), rondsnijscheer: rontsnęjsxīr (Venray  [(E)]  ), snapscheer: snapšīr (Lanaken  [(H)]  ), zinkscheer: zęŋkšīr (Stokkem  [(F)]  ) In het algemeen een handschaar waarmee men boogvormige sneden kan maken. De bekken en de benen van dit type schaar kunnen diverse vormen hebben. Zie ook afb. 138. Voor zover door de informant opgegeven, wordt achter de betreffende plaatscode met behulp van een letter verwezen naar de verschillende scharen uit afb.138. [N 33, 265; N 64, 3a; N 66, 4a] II-11
handschieter bredje: brętšǝ (Kerkrade), broodjesscheutel: brȳǝtjǝsšȳǝtǝl (Eys), broodjesschieter: brȳtjǝnsšesǝr (Kerkrade), brȳtjǝsšētǝr (Brunssum, ... ), brȳǝtjǝsšētǝr (Waubach), brø̜tšǝsšētǝr (Gulpen), broodplank: brūtplāŋk (Rekem), broodplankje: brūǝtplɛŋkskǝ (Panningen), broodschietertje: brūtšētǝrkǝ (Rumpen), broodslee: brūǝt-šlē (Panningen), grote zwouw: grūtǝ zwø̄ (Hasselt), handscheutel: haŋkšø̄tǝl (Tegelen, ... ), handscheuter: hantsxytǝr (Koningsbosch), hāntsxø̄tǝr (Ottersum), handschieter: haŋkšētǝr (Helden), hāntsxītǝr (Ottersum), hortje: %%meervoud%%  ȳrtjǝs (Jabeek), inschieter: ensxitǝr (Neerpelt), inschietplankje: insxitplɛŋskǝn (Lommel), kadetjesplankje: kǝdɛtjǝsplɛŋkskǝ (Heugem), kadetjesscheut: kǝdɛtšǝsšø̄t (Ulestraten), kleine handpaal: klē̜nǝ hantpǫl (Bocholt), kleine scheutel: klęjnǝ sxø̄tǝl (Hout-Blerick), kleine scheuter: klęŋǝ šȳtǝr (Oost-Maarland), lange schieter: laŋǝ šētǝr (Rothem), paal: pōǝl (Stokrooie), pistoletplaat: pestǫlēplǭt (Koersel), pistoletplankje: pestǝlē̜plɛŋkskǝ (Melveren), pistoletszwoelde: pestǝlēszwōlj (Maaseik), plaat: platen (Maasbracht), plōt (Sint-Truiden), plǭt (Kwaadmechelen), %%meervoud%%  plǭtǝ (Beverst), plankje: plęŋskǝ (Rothem), plɛŋkskǝ (Sint-Truiden), %%meervoud%%  plɛŋkskǝs (Maastricht), plets: plɛtš (Ulestraten), rond plankje: rond plankje (Eijsden), scheutel: sxø̄tǝl (Venlo), šȳǝtǝl (Heerlen), šøsǝl (Kerkrade), šø̄tǝl (Brunssum, ... ), scheuter: šø̄tǝr (Noorbeek), schieter: šētǝr (Geleen, ... ), schietplankje: %%meervoud%%  šęjtplɛŋkskǝs (Gronsveld), schietzwoelde: šētzwōl (Rekem), schoffel: šø̜fǝl (Maastricht), sleutel: šlø̄tǝl (Wittem), steekschopje: steekschopje (Noorbeek), vloertje: %%meervoud%%  vlōrkǝs (Hout-Blerick), zwoelde: zwult (Genk) Dun plankje waarop de kadetjes of andere broodjes, met twintig tegelijk, de oven worden ingeschoven. Woordtypen als "lange schieter" en "grote zwouw" wijzen erop dat hiervoor ook wel de gewone ovenpaal wordt gebruikt. Vgl. dit lemma met dat van ''ovenpaal''. [N 29, 96b] || Plankje waarmee het deegbrood op de ovenpaal gelegd wordt. In N 29, 45c werd gevraagd: "Waarmee legt u het brood op deze platte houten schop?" Bedoeld was met die platte, houten schop de "ovenpaal". Veel antwoorden duidden erop dat dit leggen van het brood op die schop met de hand(en) gebeurde. Deze opgaven zijn niet in het lemma opgenomen evenals de opgaven "karton" of "kartonnen vlakjes". Zie afb. 23. [N 29, 45c] II-1
handschoen bijenhands: (mv)  bi-jǝhǭsǝ (Thorn  [(voorzien van mouwen)]  ), haas: (h)aa.s (Hasselt), (h)asə (Hasselt), (h)aəs (Niel-bij-St.-Truiden), (h)ās - āsə (Sint-Truiden), (h)ōs (Kessenich, ... ), [hāsə (Rosmeer), a paar haase (Linkhout), a.ušə (Rotem), a.wšə (Stokkem), a.əsə (Velm), a:s (Sint-Truiden), aus (Elen, ... ), aus - ausjen (Elen), ausch - e paar ausche (Eisden), auš - ə pār̄ aušə (Rotem), aušə (Lanklaar), awjš (Lanklaar), awš (Mechelen-aan-de-Maas), awšə (Mechelen-aan-de-Maas), ās (Sint-Truiden), āsə (Sint-Truiden), e paar achen (Rotem), e paar haase (Borlo, ... ), e paar haasen (Paal, ... ), e paar haasse (Zutendaal), e paar hase (Koersel, ... ), e paar hasen (Helchteren), e paar hauschen (Mechelen-aan-de-Maas), e paar hause (Opitter), e paar hawse (Neeroeteren), e paar hawsen (Overpelt), e paar hāse (Mal), e paar hâsse (Hasselt), e par haase (Hasselt), e pār hāse (Wellen), e poar haase (Montenaken), e poar haaëse (Sint-Lambrechts-Herk), e poar hase (Tongeren), e poar hasə (Montenaken), e poar hauwsen (Achel), e pour haassen (Rijkhoven), e pour hase (Kuringen, ... ), e pōͅr haasse (Martenslinde), e pör haassen (Groot-Loon), ee paar haesse (Voort), ee paar haussen (Ellikom), ee poaar hâasen (Ulbeek), een haas (Gorsem, ... ), een has (Hoepertingen), een hauws (Ellikom), een hââs (Ulbeek), een paar hasen (Gorsem), ei paar ausche (Maaseik), ei paar hasjen (Rotem), ei paar hause (Bree), ei paar hausen (Bocholt, ... ), ei paar hausse (Opoeteren), ei paar hauwsen (Opoeteren), eijsch (Lutterade), eijsche (Lutterade), ein asch (Lanklaar), ein ausch (Maaseik), ein haus (Bocholt, ... ), ein hauws (Opoeteren, ... ), ein hāus (Bree), ein hoas (Gruitrode), ein paar asche (Lanklaar), ein paar hause (Grote-Brogel), ein paar hausen (Bocholt, ... ), ein paar hausse (Neeroeteren), ein paar hoase (Gruitrode), einen hasj (Rotem), eisj (Geleen, ... ), eisje (Geleen), ej pār hase (Opglabbeek), ejn haus (Opglabbeek), en haais (Sint-Truiden), en haas (Borlo, ... ), en haas - e poar haasen (Heusden), en haaës (Sint-Lambrechts-Herk), en hausch (Mechelen-aan-de-Maas), en haws (Neeroeteren), en haës (Riksingen), en hās (Diepenbeek), en hâs (Wellen), en paar haache (Neerharen), en paar hasen (Zonhoven), en pār hāsen (Peer), en pear haase (Jeuk), ē paar hase (Hasselt), ē paar hause (Maaseik), ē pōir hāsen (Diepenbeek), ēj pār hāwsə (Bree), ēn haas (Hasselt), ha.s (Vroenhoven), ha.s, haa.s (Zonhoven), ha.əs (Zonhoven), ha.əsə (Kermt), ha:s (Beringen, ... ), ha:sə (Paal), haa.es (Peer), haaijs (Echt/Gebroek), haais (Lanaken), haaisen (Lanaken), haas (Alken, ... ), haas - hase (Bilzen), haas - his (s-Herenelderen), haasch (Sint-Odiliënberg), haasche (Sint-Odiliënberg), haase (Asenray/Maalbroek, ... ), haasen (Kuringen), haasens (Reuver), haasse (Eijsden, ... ), haasə (Swalmen), haaəs (Swalmen), haejse (Bemelen, ... ), haes (Voort), haisch (Amby), haische (Amby), haisje (Einighausen), hao.s - haose (Wellen), haos (Genooi/Ohé, ... ), haos - ei paar haosen (Ophoven), haose (Baarlo, ... ), haosje (Horn), haosse (Tungelroy), has (Maasbree, ... ), has(ch) (Blerick), hase (Beesel, ... ), hasse (Blerick, ... ), hassen (Blerick), hasə (Beringen, ... ), hašə (Neerharen), haus (As, ... ), haus - e paar hasen (Eksel), haus - hause (As), hause (Bree, ... ), hausj (Lanklaar), hausə (Kaulille, ... ), hauwch (Mechelen-aan-de-Maas), hauwsen (Overpelt), haūs (Opglabbeek), haws (Arcen, ... ), haws - hawsən (Sint-Huibrechts-Lille), haws(ə) (Bree), hawsch (Rekem), hawschen (Rekem), hawse (Arcen, ... ), hawsj (Boorsem), hawsə (Achel), hawš (Eisden, ... ), hawš - hawšə (Opgrimbie, ... ), hawšə (Opgrimbie, ... ), haəs (Schulen, ... ), haəsse (Borgloon), hā.s (Hasselt), hāas (Hasselt), hāās (Beesel, ... ), hāās -e paar haāsen (Wijchmaal), hāāse (Belfeld, ... ), hāose (Boeket/Heisterstraat), hāōes (Neeroeteren), hās (Beringen, ... ), hās - ee paor hāsə (Vliermaal), hās - hāse (Rosmeer), hās - hāsə (Herk-de-Stad, ... ), hās - ə pār hāssən (Peer), hās - ə poər hāsən (Zonhoven), hās - ə pōͅr hāssə (Sint-Truiden), hās - ə pōͅr hāəsə (Bilzen), hās - əv pø̄r hāsə (Riksingen), hāsə (Borlo, ... ), hāws (Bree, ... ), hāwse (Horst, ... ), hāwsə (Hamont), hāwsə-heͅiskə (Neeroeteren), hāysə (Bree), ha͂:s - ha͂:sə (Aalst-bij-St.-Truiden), ha͂se (Grazen (WBD)), he-isj (Doenrade), he-isje (Doenrade), heesj (Mechelen), heesje (Mechelen, ... ), heijsje (Munstergeleen), heis (Helden/Everlo), heische (Bingelrade), heise (Caberg, ... ), heisj (Sittard, ... ), heisje (Montfort, ... ), heissche (Valkenburg), heisse (Helden/Everlo), hejs (Maastricht, ... ), hejs - ə pār hejsə (Maastricht), hejsche (Schimmert), hejsj (Buchten, ... ), hejsje (Buchten, ... ), hesj (Einighausen), hesje (Einighausen, ... ), heuisj (Klimmen), heuisje (Klimmen), heusche (Heerlen, ... ), heuschje (Heerlerheide), heusje (Bleijerheide, ... ), heuš (Brunssum), heuësje (Hoensbroek), hēsse (Heugem), hēš - ĕ pār hēšĕ (s-Gravenvoeren), hēš - hēšə (Eupen), hēšə (Teuven), hĕeise (Stevensweert), hĕiesj (Berg-en-Terblijt), hĕiesje (Berg-en-Terblijt), hĕjsch (Heer), hĕjsche (Heer), hĕjsj (Limmel), hĕjsje (Limmel), hĕsj (Guttecoven), hĕsje (Guttecoven), hie-ës (Epen), hie-ësse (Epen), hijse (Wijk), hijsje (Hoensbroek), hīš- ə pār hīšə (Welkenraedt), hoa`s (Kortessem), hoas (Baarlo, ... ), hoase (Beegden, ... ), hoasje (Baarlo), hoasse (Buggenum), house (Sevenum), hoâs (Tungelroy), hōās (Buggenum, ... ), hōāse (Heel, ... ), hōs (Paal), hōͅs (Molenbeersel), hōͅsə (Ophoven), hőősj (Chèvremont), hősje (Waubach), hoͅ.usə} ([heͅ.iskə}) (Opglabbeek), hoͅušə (Lanklaar), huisch (Oirsbeek), huische (Oirsbeek), huisje (Brunssum), huíše (Brunssum), hàas (Tongeren), hàs (Velden), hàsse (Velden), háas (Herten (bij Roermond)), hâs (Borgloon), häisj (Schinveld), häisje(n) (Schinveld), häosj (Kerkrade), häs - ə pōār hausən (Sint-Huibrechts-Lille), hääjs (Sint-Pieter), hääjse (Sint-Pieter), hääsch (Simpelveld), hääsche (Mheer), hääsj (Puth), hääsje (Puth), hèesje (Urmond), hèijse (Stevensweert), hèis (Maasbracht), hèisch (Schimmert), hèische (Schimmert), hèise (Maastricht), hèisj (Sittard), hèisje (Bunde), hèisjə (Holtum), hèjse (Heugem), hèjsj (Grevenbicht/Papenhoven), hèjsj (1 (Borgharen), hèjsje (Einighausen, ... ), hèjsje (2 (Borgharen), hèsche (Broeksittard, ... ), hèsje (Guttecoven, ... ), héisje (Meerssen), héjschu (Mesch), héjse (Amstenrade, ... ), héjsje (Buchten, ... ), hésch - e paar hésche (Montzen), hése (Wijk), hésje (Kerensheide, ... ), hééjsche (Mechelen), hééjsje (Lutterade), héésje (Urmond), hêisch (Maasbracht), hêise (Maasbracht), hêisj (Posterholt), hêisje (Posterholt), hêjse (Schimmert), hês (Montzen), hêsj (Schinnen), hêsje (Schinnen), hêîschj (Urmond), hêîschje (Urmond), hêîsj (Meerssen), hêîssje (Meerssen), hòòse (Panningen), hóóse (Eind), hösch (Schaesberg), hösche (Gulpen, ... ), hösje (Bocholtz), höösch (Heerlen), höösche (Heerlen, ... ), höösj (Simpelveld), höösje (Mheer, ... ), hɛ͂:js - hɛ͂:jsə (Maastricht), i poër haase (Stevoort), ie paar (h)aasse (Hasselt), ie paar hasen (Hasselt, ... ), ie paar hassen (Heusden), ie paar hāsen (Hechtel), ien (h)aas (Hasselt), ien haas (Hasselt, ... ), ien hāās (Kuringen), ien paar haase (Spalbeek), ieə poar haaəse (Nieuwerkerken), ieən haaəs (Nieuwerkerken), ij paar haussen (Neeroeteren), in haaəs (Stevoort), inne hâəs (Hasselt), iën haas (Zepperen), ouse (Maaseik), ōs (Kinrooi), paar hase (Meldert), paar hasen (Hechtel), paar hazen (Hechtel), paor hasen (Bilzen), pār hāsə (Zichen-Zussen-Bolder), por hāsən (Diepenbeek), twie paar hoasə (Ophoven), é paar ausjə (Eisden), é paar haësse (Riksingen), ə paar hausə (Opoeteren), ə paor haasse (Veldwezelt), ə pāwər hāsn (Zonhoven), ə poar asə (Sint-Truiden), ə poier hase (Sint-Truiden), ə por haawsen (Hamont), ə por hasən (Bilzen), ə por hāsə (Genk), ə pōr hāsə (Lanaken), ə pōr hāwsən (Hamont), ə pōər hāsə (Borgloon), ə pōͅr hāisə (Lanaken), ə pōͅr hāsə (Herk-de-Stad, ... ), ə pâər hāsə (Houthalen), ən aas (Sint-Truiden), ən aiš (Rekem), ən aws - awsə (Mechelen-aan-de-Maas), ən haas (Heers, ... ), ən haaws (Hamont), ən hawš (Opgrimbie), ən haəs (Heers), ən hā.əs (Borgloon), ən hāis (Lanaken, ... ), ən hās (Genk, ... ), ən hāəs (Diepenbeek), ən paar hasə (Paal), ən pōar hāəsən (Diepenbeek), ɛ po:r a:sə (Sint-Truiden), ’n aas (Sint-Truiden), ’n ach (Rotem), ’n aus (Maaseik), ’n ha.s (Gelinden), ’n haas (Bilzen, ... ), ’n haasch (Neerharen), ’n haus (Meeuwen, ... ), ’n hauws (Achel), ’n hāās (Paal), ’n hāūs (Opitter), ’n hāws (Hamont), ’n həs (Bilzen), ’n paar ausen (Maaseik), ’n paar haase (Bilzen), ’n paar haassən (Eigenbilzen), ’n paar hase (Beringen), ’n paar hasen (Heusden, ... ), ’n paar hause (Neerpelt), ’n paar hausen (Kaulille), ’n paar haussen (Meeuwen), ’n paar hawsen (Kaulille), ’n poor ase (Sint-Truiden), ( men hoort ´ met korte ei).  hĕs (Stevensweert), (aa; langer aanhouden).  haas (Venlo), [Moeilijk leesbaar]  hänš / häuš (Vaals), [mv. haaste]  e paor haasten (Sint-Lambrechts-Herk), e pawər haste (Gelinden), e paər haste (Hoepertingen), e poar haaste (Ulbeek), e poaər haaste (Gutshoven), ha:əs - ha:stə (Voort), haəs - ha:stə (Hoepertingen), hās - ə pōr hāstə (Gelinden), hāstə (Hoepertingen), ie paor haaste (Zepperen), iən pār hāste (Mettekoven), paar haaste (Hoepertingen), paər haaste (Alken), ə paor haastə (Ulbeek), ə poar haastə (Heers), ə poər haəstə (Heers), [´ : sleeptoon]  háas (Tegelen), accent op eerste lettergreep  ’n ausj (Eisden), Duitsche ei  eisch (Bingelrade), heisch (Bingelrade), e"tussen è en ei, langgerekt  hèsje (Borgharen), Frequenter gebruikt.  hās (Paal), J. Leenen, Taal- en Tongval VI (1954), p. 118: Hantsche.  hāus (Hamont), mnl. hantsche < mnl. hantschoe. De onbeklemtoonde lettergreep -sche is verschrompeld tot de s. De korte klinker (a) voor nasaal + s (en oude th) resulteert in het verdwijnen van de n en het ontstaan van een gerekte vocaal (au). Vergelijk met ndl. mond tgo. eng. mouth, ndl. ons tgo. (in sommige) dial. oos/uis. Zie verder Leenen, J. in Taal en Tongval VI, 1954, p.118.  haauws (Achel, ... ), mvd. haasse  haas (Venlo), n-wegval.  ha.s (Vroenhoven), NB: pi-j, want (haus zonder vingers, behalve duim).  haus (Bree), Opm. de a (met een ? erboven): gerekt.  haws (Sevenum), Opm. Duitse ei.  eisje(n) (Obbicht), Opm. klank van Duitse ei.  haisj (Einighausen), Platduitsch Händsch.  hèjsch (Valkenburg), ps. bij benadering omgespeld volgens Frings.  hø͂ͅsch (Gulpen), ps. boven de è staat nog een lengteteken; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  hèsch (Munstergeleen), hèsche (Munstergeleen), ps. omgespeld volgens Frings.  hawse (Sevenum), hø͂ͅsj (Eys), hø͂ͅsje (Eys), hɛ̄jsj (Sittard), hɛ̄jsje (Sittard), hɛ̄sj (Dieteren, ... ), hɛ̄sje (Dieteren, ... ), Samentrekking van handschoen. Cfr. J.Leenen, Taal en Tongval VI (1954), p. 118: haus < Hantsche.  hâ.us (Meeuwen), soms heusje  héjsje (Margraten), Teuth. hantsche; Rijnl. hejse < hendsje < händsjuh.  auš (Meeswijk), uitspraak eerste e lang  hesse (Maasbracht), Zie ook afb.  haas (Genk), Zie ook afb. p. 325.  häösj (Heerlen), zonder vinger  has - hāsə (Meldert), ‘peuple’  höösch (Rimburg), haasje: hø͂ͅske (Kessel), hø͂ͅskes (Kessel), hands: hans (Meijel), hanse (Meijel, ... ), hejš (Montzen), hendsch (Vijlen), hendsche (Vijlen), hā.s (Herten), hās (Genk, ... ), hāǝ.s (Diepenbeek), hǫws (Horst), hǭs (Geistingen, ... ), ās (Alken, ... ), (mv)  ha.jšǝn (Dilsen), hawsǝn (Opglabbeek), hø̜šǝ (Heerlen), hāsǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), hāšǝ (Maasmechelen), hęjsǝ (Peij), hęjšǝ (Beek), hę̄šǝ (Born, ... ), hǭsǝ (Maaseik), hɛ̄šǝ (Noorbeek, ... ), handschoen: een hanschoen (Lommel), een paar handschoenen (Heppen), een por hanschoen (Lommel), en handschoen - e paor handschoenen (Oostham), ha:nsxu.n (Tessenderlo), haanschoen (Leunen), haanschoene (Leunen), haantschoen (Gennep), handschoen (Duras, ... ), handschoenen (Tessenderlo), handschoon (Arcen, ... ), handsjeun (Vijlen), handsjoon (Montfort, ... ), hansxun (Lommel), hansxun - hansxunən (Tessenderlo), hantskown (Paal), hantsxun - ə pōͅər hantsxunə (Halen), hantsxūn (Zelem), hantsxūn (Venray), hantšēn - e pār hantšēn (Opglabbeek), hantšūn (Meijel), hāndsxun - ə pōͅr hāndscun (Hamont), hoantschoen (Gennep), iene handschoen (Houthalen), nɛn handschoen (Lommel), twie handschoene (Houthalen), ɛ powɛr handschoen (Lommel), ’n paar handschoĕn (Duras), ’n paor handschoën (Paal), mitaine (fr.): mitaines (Sittard), pij: pīj (Lozen), pijtjeshaas: peͅikəshāsə (Beringen), vingerhaas: veŋərhaas (Hoeselt), veŋərhāsə (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), vĕŋərha.usə (Maaseik), veͅŋərhḁ̄sə (Borgloon), vinger haasse (Maasniel), vingerhaas (Genk), vingerhaase (Roermond, ... ), vingerhaasen (Eksel, ... ), vingerhaasse (Venlo), vingerhaose (Weert), vingerhaosse (Ell, ... ), vingerhaoze (Grathem), vingerhasen (Mal), vingerhasse (Egchel), vingerhausje (Rotem), vingerhawse (Neerpelt), vingerheesje (Hoensbroek), vingerhesje (Stein), vingerhéjse (Nuth/Aalbeek), vingerhòòse (Haelen, ... ), viŋəraušə (Boorsem), viŋərha.sə (Zelem), viŋərhausə (Mechelen-aan-de-Maas), viŋərhāsə (Opheers, ... ), viŋərhāəs (Herk-de-Stad), vingerhandschoen: veŋərhansxun (Lommel), vingerswant: veŋərswa͂n’ə (Lommel), vingerwant: viner-waante (Bergen), vingerwaante (Broekhuizen, ... ), vingerwanten (Beverlo), vingerwânte (Oirlo), want: en poar wanten (Oostham), waant (Gennep, ... ), waante (Gennep, ... ), want (Afferden, ... ), wante (Afferden, ... ), wān-te (Blitterswijck), wānt (Blitterswijck, ... ), wānte (Lottum, ... ), wânte (Oirlo), ə paar wante (Beverlo), ə pōr wantə (Beverlo), ’n paoër waanten (Tessenderlo), ’n want (Beverlo), (mv)  wantǝ (Wellerlooi, ... ) *h(a)as: handschoen met vingers || De handschoen die ter bescherming van de handen wordt aangetrokken bij het behandelen van de bijen. [N 63, 75a; monogr.] || een paar handschoenen [ZND 35 (1941)] || handschoen [SGV (1914)], [ZND 35 (1941)] || handschoen - een paar handschoenen [ZND 01u (1924)] || handschoen - een paar handschoenen [ZND 01u (1924)] || handschoen - een paar handschoenen [ZND 01u (1924)] || handschoen - handschoenen [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || handschoen, twee handschoenen [ZND B1 (1940sq)] || handschoen: handbekleding || handschoenen (mv) [SGV (1914)] || handschoenen (mv) [SGV (1914)] || handschoenen met vier vingers en één duim || handschoenen, met vier vingers en een duim [vingerwante, haase, hejse] [N 23 (1964)] || vingerhandschoen || wanten, met duim maar zonder vingers [N 23 (1964)] II-6, III-1-3
handschoen zonder vingers autowant: auto- [of fiets}wante (Oirlo), coureurshaas (<fr.): kurø̄rshāstə (Opheers), fietswant: auto- of} fietswante (Oirlo), geldhaas: Gemakkelijker om geld te tellen.  geldj haose (Weert), haas: haose (Baarlo), hawsə (Bree), hésje (Schinveld), haas zonder vingers: haejse zonder vinger (Wijk), hawsə zoͅnər veŋərs (Achel), haəsse zonger vingers (Borgloon), hesje zonger vingers (Sittard), hésje zonger vingere (Puth), halfhaas: ha.lf hāsə (Borlo), half haasse (Roermond, ... ), hallef haose (Weert), haləf hāwsən (Hamont), hawf hèjsje (Einighausen), hawf-héjsje (Klimmen), hoͅwf hawse (Bree), Zie ook afb. p. 98.  haofhäosj (Kerkrade), halfhaasje: haofhesje (Geulle), hoaf heusje (Bleijerheide), hofhijsje (Hoensbroek), halfvingerhaas: hafiŋərhasə (Millen), haləf viŋərhāsə (Vliermaal), haləfviŋərha.sə (Zelem), halfwant: halfwante (Broekhuizen), halfwanten (Beverlo), haufwante (Munstergeleen), halve haas: halve haase (Blerick), halve want: halve waanse (Middelaar), handmofje: hantmø.fkə (Beringen), jagershaas: jeegershaose (Ell), kort mofje: ku’ə mufkəs (Kwaadmechelen), kostershaas: wbd  kestersha͂se (Grazen (WBD)), menotte (fr.): [Van Dale (FN): menotte, 1. kinderhandje, knuistje; 2. (mv.) handboeien]  menotten (Rummen (WBD)), mitaine (fr.): ma.tēͅnə (Sint-Truiden), metains (Blerick), mĕtēͅnə (Maaseik), mietaene (Maastricht), mitaine (Brunssum), mitaines (Sittard, ... ), miteens (Thorn), miteins (Sint-Truiden), mitēͅns (Tongeren), mitēͅnə (Teuven), mitène (Neeritter), mitèès (Brunssum), mitéénes (Panningen), mitɛ:nə (Paal), mītanə (Wintershoven), mətēͅnə (Borlo), mitainetje (<fr.): metentjes (Bocholt), meténtje (Schimmert), meténtjes (Swalmen, ... ), meténtsjes (Gronsveld), mietènekes (Neerpelt), mitaenekes (Eijsden), mətentjə (Lanklaar), məteͅnkəs (Hasselt), məteͅntšəs (Mechelen-aan-de-Maas), məteͅnəkəs (Rosmeer), mof: mofə (Rekem), muf (Linkhout), moffeltje: myfəlkə (Val-Meer, ... ), mofje: moefkes (Tessenderlo), mōͅfkə (Kermt), mufkes (Borgharen), müfkes (Lummen), məfkə (Herk-de-Stad), nonhaas: nona.əsə (Velm), open haas: woͅppə hāsə (Hoeselt), palmhaas: palmhaoze (Grathem), stoepje: sjtupkes (Susteren), stuupkes (Urmond), strump: štrømpə (Stokkem), stuif: Mv. stuuf. [sic]  stoef (Bocholtz), stuik: of om pols. vgl. Kerkrade Wb. (p. 262): sjtoech, polswarmer (+ afb. p. 262). Van Dale (DN): Stauche, (pols)mof.  stuch (Kerkrade), stuikje: vgl. Van Dale (DN): Stauche, (pols)mof  sjtuukskes (Buchten, ... ), stuukskes (Urmond), vingerhaas: vingerhóóse (Eind), vuisthaasje: voes heuësje (Hoensbroek), werkhaas: wirkhaase (Herten (bij Roermond)), werkwant: wrk-waante (Bergen) handschoen waarbij de vingers half zichtbaar zijn || wanten of handschoenen die de vingers onbedekt laten [meténtjes] [N 23 (1964)] III-1-3
handschoen, handbeschermer handbeschermer: ha.nt˱bǝš˙ɛrǝmǝr (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma]), handbeschermer (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Laura, Julia]  [Emma, Maurits]  [Winterslag, Waterschei]  [Wilhelmina]), hanjtjbǝšɛrmǝr (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), hantbǝšɛrmǝr (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV / Emma)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV, Emma]), hantjbǝšɛrmǝr (Nieuwstadt  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]), haŋkbǝšɛrmǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Willem-Sophia]  [Julia]  [Domaniale]), (mv)  hanjtjbǝšɛrmǝrs (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), hantbǝšɛrmǝrš (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale]), hands: awsxǝn (Lanklaar  [(Eisden)]   [Winterslag, Waterschei]), hasǝ (Zolder  [(Zolder)]   [Maurits]), haws (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), hø̄š (Heerlen  [(Emma)]   [Wilhelmina]), hø̜̄.š (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Zwartberg, Waterschei]), hø̜̄šǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Willem-Sophia]  [Julia]  [Domaniale]  [Domaniale]), hø̜š (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Julia]), hāšǝn (Rekem  [(Eisden / Zwartberg)]   [Eisden]), hē̜jšǝ (Geleen  [(Maurits)]   [Maurits]), hē̜šǝ (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), hęjšǝ (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Zolder]), hǫwsǝ (Hamont  [(Eisden)]   [Eisden]), hǭsǝ (Thorn  [(Maurits)]   [Eisden, Zwartberg]), %%meervoud%%  hø̄šǝ (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), handschoen: handschoen (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Laura, Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), hanjtjšōn (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Domaniale]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), hantšōn (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), handschoner: haŋkšōnǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Eisden]  [Domaniale]), laadhandsen: lāthešǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Emma, Maurits]) Handschoen of handbeschermer. Er zijn werkzaamheden waarbij handbeschermingsmiddelen moeten worden gedragen zoals bij ijzertransport en andere waarbij het verboden is om deze middelen te dragen, zoals bij draaiende boren, werken aan bewegende delen van machines of aan- en afkoppelen van wagens (MBK V pag. 139). Lauraders moeten bij hun werk handschoenen dragen. [N 95, 882; N 95, 883] II-5
handschroef handschroef: hantjšr ̇uf (Herten), hantjšruf (Neeritter, ... ), hantsxruf (Oostrum, ... ), hantšruf (Klimmen, ... ), haŋkšruf (Helden, ... ), hãntsxruf (Heijen, ... ), hāntsxruf (Middelaar), klem: klɛm (Spekholzerheide), presschroef: prɛssxruf (Bevingen), spantang: spantaŋ (Zutendaal), staartbankschroef: štats˱bāŋkšruf (Simpelveld), staartschroefstok: štatsšrufštǫk (Kerkrade), vijlenkloof: vilǝkluf (Spekholzerheide) Kleine, ijzeren staartbankschroef waarin men een werkstuk kan vastklemmen. Zie ook afb. 58. De handschroef wordt gebruikt onder meer gebruikt bij het klinken, solderen en met de hand vijlen van kleine voorwerpen. [N 33, 204b; N 33, 241] II-11