e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
inkrimpen ineengedroogd zijn: (de turf is) enęjngǝdryɛxtj (Ospel), inklinken: enkleŋkǝ (Ospel), krimpen: krømpǝ (Ospel) Het door drogen inkrimpen van de baggerbrij. [I, 109e] II-4
inkt inkt: blauwen eenk (Lanaken, ... ), blauwen ink (Groot-Gelmen), blauweneink (Sint-Lambrechts-Herk), blawən enk (Opgrimbie), bluoͅn eŋk (Zonhoven), da des bloon ink (Beringen), da es baön inkt (Kuringen), da es blaowe enk (Jeuk), da es blauwe enk (Jeuk), da es blauwen enkt (Herk-de-Stad), da es bleue ink (Schulen), da es blōən eͅink (Diepenbeek), da is blaowe eenk (Ulbeek), da is blauwa aink (Mettekoven), da is blauwe enk (Sint-Truiden), da is blauwe ink (Sint-Truiden), da is bloowe eink (Hoepertingen, ... ), da is blōën ink (Diepenbeek), da īs blauwe ink (Kerniel), da s blauwen ink (Linkhout), da ɛs blaan ink (Landen), da ɛs blouwe ɛek (Broekom), da ⁄s bleuën ènk (Hasselt), da ⁄s bloo⁄n ink (Zolder), das bla-en ink (Peer), das bla:vən ɛnk (Tessenderlo), das blaan ēnk (Tongeren), das blaan ink (Waasmont), das blaauwe ênk (Lommel), das blaaven ēnk (Tessenderlo), das blaavən enk (Tessenderlo), das blaawen enk (Lommel), das blae nink (Attenhoven), das blauven ink (Landen), das blauwe ink (Stokrooie), das blauwen eenk (Nieuwerkerken), das blauwen eink (Heers), das blauwə nenkt (Sint-Truiden), das blauwən eͅnk (Leut), das blauən enk (Zutendaal), das blaven enk (Tessenderlo), das blawe enk (Zichen-Zussen-Bolder), das blawen enk (Bilzen), das blawə ēnk (Lanaken), das blawə inkt (Genk), das blawən ijnk (Gutshoven), das blawəneͅnk (Mechelen-aan-de-Maas), das blaä énk (Tongeren), das blaön enkt (Riksingen), das blāən enk (Beverlo), das bla⁄n ink (Neerhespen), das bleuwe ijnk (Spalbeek), das blewe ink (Mopertingen), das bloeen ink (Zonhoven), das bloiən ink (Zolder), das bloo ink (Grote-Spouwen), das blooen énk (Bilzen), das bloon ink (Lummen, ... ), das bloon énkt (Kuringen), das bloowe eenk (Sint-Lambrechts-Herk), das bloowen eenk (Alken, ... ), das bloowen eink (Kortessem), das blouwen ɛink (Heers), das blouwən ijnk (Gutshoven), das blouwən ɛŋk (Sint-Truiden), das blowe ijnk (Kortessem), das blowe-neͅnk (Sint-Truiden), das blōwə ink (Beverst), das blōən eͅnk (Herk-de-Stad), das blőwen enk (Montenaken), dat es blaw eenk (Herstappe), dat es blouwe eenk (Val-Meer), dat es blouwen eenk (Lanaken), dat ez blauwe ānk (Stokkem), dat is blauwən eink (Eisden), dat is blawwe ēnk (Lanklaar), dat is blaüwe ink (Kaulille), dat ès blawen ink (Zutendaal), dat és blaa-an éénk (Tongeren), dat és blawe eenk (Vlijtingen), dat əs bluo͂ͅwən eŋk (Houthalen), daz blaaniŋk (Landen), daz bloͅuən eͅiŋk (Borgloon), dḁs bla ench (Rutten), dḁs blowən enk (Sint-Truiden), da⁄s blaaven enk (Tessenderlo), da⁄s blaaven ink (Beverlo), da⁄s blaoen enk (Kwaadmechelen), da⁄s blauwe eink (Hoepertingen, ... ), da⁄s blauwen enk (Horpmaal, ... ), da⁄s blave eink (Wilderen), da⁄s blaven enk (Tessenderlo), da⁄s blāwə ēnk (Zichen-Zussen-Bolder), da⁄s bleuën ènk (Hasselt), da⁄s bloon ink (Paal), da⁄s bloowen ink (Diepenbeek), da⁄s bloowen ènk (Genk), da⁄s blooën eenk (Sint-Lambrechts-Herk), da⁄s bloo⁄n enk (Diepenbeek), da⁄s bloən ink (Bilzen), de es bleun inkt (Peer), de is blouwen ink (Achel), dei is bloauwen eink (Lommel), des blaauwen ink (Hamont), des blaoewen ènk (Neeroeteren), des blauwen eenk (Kaulille), des blauwen ink (Achel, ... ), des blāwən eŋk (Bree), des blouwen ink (Hamont), det is blaauwe ink (Bocholt), det is blaowen ink (Hechtel), det is blauwe enkt (Neeroeteren), det is blauwe ink (Bocholt, ... ), det is blauwen enk (Gruitrode), det is blauwen ink (Bree, ... ), det is blawen enk (Maaseik), det is blouen ink (Helchteren), det is blouwe ink (Maaseik), deͅs blawə ejŋk (Opglabbeek), deͅs blōͅwən ê:nk (Hamont), deͅt əz blawə ejnk (Neerglabbeek), de⁄s blawwen enk (Neeroeteren), de⁄s blāwen ink (Meeuwen), die is bloië ink (Linkhout), dès blaawen ênk (Lommel), dès blauen ink (Hechtel), dèt is blauwen ink (Bocholt), dèt is blâwen ink (Bocholt), dɛ is blouwə ĭnk (Overpelt), d⁄as bla énkt (Millen), d⁄as blouwen ènk (Wellen), d⁄es blauwen ênk (Opoeteren), d⁄es bláuwen ink (Kaulille), d⁄es in blawe ink (Lommel), e.ŋk (Hasselt), enk (Tessenderlo), eŋk (Herk-de-Stad, ... ), eͅi.ŋk (Borgloon), eͅŋk (Eupen), ink (Hasselt, ... ), iŋk (Linkhout, ... ), i‧nk (Maastricht), é[ə}ŋkt (Bree), ê.ŋk (Montzen), ai = avait  det is blauwen aink (Rotem), au naar aa  des blauwen ink (Hamont), blawe kort uitspreken  det is blawe enk (Opoeteren), e = Fr. è  det is bla͂wen ēnk (Maaseik), echt au als in oud B.N.  det is blauwe ijnk (Neeroeteren), eerste e van blewwe als in hel  das blewwə ink (Eigenbilzen), ei als Fr. aigle  dat es blauwe eink (Vucht), es als Fr est  dat es blauwe eenkt (Moelingen), h´n van heneo  dĕt is blauwen ink (Neeroeteren), o zoals men in Fr. bon uitspreekt  det is bloen ink (Hechtel), è van Franse frais  datès blooèn ink (Beringen), é van chanté  das blaa-a énk (Tongeren) Blauwe inkt. [ZND 36 (1941)] || inkt [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || inktpot [ZND 45 (1946)] III-3-1
inktpot encrier (fr.): [oorspr. invoer "euerier", rk]  encrier (Gingelom), inktflesje: inktpot onbekend  enkfleske (Genk), inktkoker: enkwoker (Tongeren), inkkoaker (Nuth/Aalbeek, ... ), inkkoker (Maastricht, ... ), inkkoäker (Heerlerheide), inkkôker (Tienray), inkköker (Venlo), inktkaoker (Posterholt), inktkoker (Kessenich), ènkkoker (Geistingen), êngtkoiker (Lottum), inktpot: aink pot (Maaseik), a͂inkpo⁄t (Alken), eenkpot (Lottum, ... ), enkpot (Beek, ... ), enktpot (Geleen), eŋkpot (Sint-Truiden), ēnkpot (Gelieren/Bret), eͅnkpo.t (Opitter), eͅnkpot (Genk), eͅnkpoͅt (Herk-de-Stad), iekpot (Sint-Martens-Voeren), ingkpot (Thorn), inkpot (Amby, ... ), inkpot (met dèksel) (Meerssen), inkpoͅt (Koersel), inktpot (Amstenrade, ... ), inktpót (Grote-Brogel), ènkpot (Echt/Gebroek, ... ), èèngpot (Venray), énkpot (Einighausen, ... ), êngtpot (Lottum), ênkpot (Niel-bij-As), ɛ.nkpot (Borgloon), ɛnkpot (Mechelen-aan-de-Maas), ɛ̝ŋkpoͅt (Genk, ... ), NB. mar.: afbeelding vragenlijst bevat inktpotje (met open dekseltje) op "schuttelke"en een kroontjespen  eenktpot (Gennep), ZND m: Marchal, J. (1952), Toponymie van Hoepertingen, Berlingen en Zepperen. Doctoraatsverhandeling K.U.Leuven.  enkpoͅt (Gutshoven), inktpotje: ingkpötjə (Putbroek), inkputje (Roggel), inktpötje (Geysteren), inktspot: inkspot (Blerick, ... ), inktstel: eenkstel (Wanssum), enkschtel (Einighausen), inkstel (Amby), inkstellə (Stevensweert), inkstĕllə (Pey), ènksjtèl (Guttecoven), inktvat: inktvat (Geysteren), pot met inkt: pot mit ink (Beegden), schrijfgerei: sjriefgerei (Stein), schrijfgetuig: sjchriefgetieech (Opglabbeek), sjriefgətuug (Wijlre), schrijfpot: schriefpot (Born), schrijfstel: sjriefstel (Haelen), sjriefstelle (Hulsberg), mar.: afbeelding vragenlijst bevat inktpotje, pen en "schuttelke  sjriefstel (Roggel) inktpot [DC 14 (1946)], [ZND 45 (1946)], [ZND m] III-3-1
inkuilen aan een tom zetten: ǫnǝ tom zętǝ (Sint-Huibrechts-Hern), begraven: bǝgrā.vǝn (Achel, ... ), de berm indoen: dǝ bɛ.rǝm ęndǫ.n (Kerniel), de grep indoen: dǝ grøp endū. (Paal), de grond indoen: dǝ grǫntj endūǝn (Houthalen), de hoop indoen: dǝn huǝp e.ndun (Zolder), de silo invaren: dǝ selǫu̯ envøyrǝ (Wilderen), de tom invaren: dǝ tum evǭǝ.rǝ (Membruggen), deringieten: tǝre.ngitǝn (Eksel), tǝręi̯.ngī.tǝ (Hoepertingen), dijken: dikǝ (Blitterswijck, ... ), dē̜kǝ (Maxet), graven: gruvǝ (Berverlo), grā.vǝn (Neerpelt, ... ), grūvǝ (Heppen, ... ), hopen: huǝ.pǝ (Herk-de-Stad), in de groef doen: en dǝ gruǝf dun (Heppen), in de grond duwen: en dǝ grǫntj dyi̯ǝ (Sweikhuizen), in de kelder doen: en dǝ kęlǝr dun (Beringen), in de kuil doen: en dǝ kul du.n (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), en dǝ kul dōn (Bocholt, ... ), in dǝ kul duǝn (Leunen), in de kuil stoten: en dǝ kul stuǝtǝn (Neerpelt), in de silo steken: ęndǝ selǫu̯ stēǝ.kǝ (Ordingen), in de tom doen: endǝ tom dǫ.n (Vliermaal, ... ), in een grep doen: enǝ gręb du.n (Kortessem), enǝ gręb dūn (Zepperen), ęnǝ gręb dǫ.n (Hopmaal), in een grep gieten: enǝ grøp xiǝtǝ (Lummen), in een grep leggen: enǝ gręp lęgǝ (Ulbeek, ... ), in een grep uitgieten: ęnǝ gręp ø̜̄ǝ.txī.tǝ (Kozen), in een hoop doen: enǝn hup du (Heusden), enǝn huǝp dun (Beringen, ... ), enǝn hūp du.n (Koersel), in een hoop dragen: ęnǝn houp˱ drǭ.gǝ (Sint-Lambrechts-Herk), in een hoop leggen: ęnǝn huip lɛgǝ (Wijer), ęnǝn hűp lɛgǝ (Berbroek), in een hoop steken: ęnǝn hup stē.kǝ (Kermt, ... ), ęnǝn hup stīǝ.kǝ (Kuringen, ... ), in een kuil doen: enǝ kaul dū.n (Bilzen), enǝ kø̜̄l doun (Linkhout), ęnǝ kul dō.n (Grote-Brogel, ... ), ęnǝ kűl dō.n (Beek, ... ), ęnǝ kǫu̯l du.n (Peer), ęnǝ kǭl dū.n (Godschei, ... ), in een kuil schudden: enǝ kǫl šędǝ (Gellik), in een kuil varen: enǝ kǭǝl vǭ.rǝ (Rijkhoven), in een mijn zetten: in eŋ miŋ zetǝ (Epen, ... ), in eŋ miŋ zɛtǝ (Noorbeek, ... ), in een mijt doen: en ǝn metj duǝ (Meijel), in eŋ mit du (Oirsbeek, ... ), in een silo zetten: ęnǝ selǫu̯ zętǝ (Boekhout), in een tom steken: ęnǝ tǫm stiɛ.kǝ (Jeuk, ... ), in een tom uitgieten: ęnǝ tǫm ǭǝ.txii̯tǝ (Groot-Gelmen), in het gat slaan: in het gat slaan (Waasmont), in het gat zetten: in het gat zetten (Waasmont), inbermen: enbɛrǝmǝ (Heerlen), ęi̯njbɛrǝmǝ (Guigoven, ... ), indoen: endōn (Valkenburg), ē.nd˙ūn (Hoeselt), inkuilen: e.nkule (As, ... ), e.nkø̜̄lǝ (Vlijtingen), e.nkūlǝ (Geistingen, ... ), e.nkűlǝ (Bree, ... ), e.nkǫu̯lǝ (Beverst, ... ), e.nkǭǝlǝ (Rijkhoven), ekule (Bingelrade, ... ), ekǫulǝ (Zichen-Zussen-Bolder), ekǫǝlǝ (Kerkhoven), enkule (Achel, ... ), enkø̜i̯lǝ (Beringen, ... ), enkø̜lǝ (Montenaken), enkūlǝ (Baexem, ... ), enkǫű.lǝ (Hees), eŋkule (Kessenich), eŋkø̜̄lǝ (Donk, ... ), i.nkǫljǝ (Veldwezelt, ... ), inkulǝ (Afferden, ... ), inkølǝ (Meijel, ... ), inkø̜̄lǝn (Griendtsveen, ... ), ē.nkǫljǝ (Lanaken), ē.nkǫu̯lǝ (Koninksem, ... ), ēnkule (Achel, ... ), ēŋkule (Overpelt), ę.njkǫulǝ (Romershoven, ... ), ę.nkǫlǝ (Houthalen, ... ), ę.nkǭlǝ (Godschei), ęi̯.nkø̜i̯lǝ (Gors-Opleeuw), ęi̯.ŋkoulǝ (Bommershoven), ęi̯njkǫűlǝ (Berlingen, ... ), ęi̯nkø̜̄lǝ (Hasselt, ... ), ęnkule (Maasmechelen), ęnkālǝ (Aalst, ... ), īkōlǝ (Gronsveld), ǫi̯.ŋkø̜ulǝ (Alken, ... ), ˙ēnkǫljǝ (Kanne, ... ), inleggen: ęnlęgǝ (Rummen), inmaken: enmākǝ (Heek, ... ), imākǝ (Einighausen), inmijten: emitǝ (Klimmen), enmītǝ (Tungelroy), inputten: epøtǝ (Schinveld), insillen: ei̯nselǝ (Borgloon, ... ), insteken: ē.nstē̜ǝkǝ (Piringen), intommen: e.ntomǝ (Diets-Heur, ... ), e.ntumǝ (Berg, ... ), etomǝ (Zichen-Zussen-Bolder), ē.ntu.mǝ (Riemst), ę.ntumǝ (Millen, ... ), ī.ntumǝ (Sluizen), invaren: ē.nvǭrǝ (Lauw), ęi̯nvǭ.rǝ (Heers), inzetten: ęi̯ŋzętǝ (Opheers, ... ), kuilen: kulǝ (Eisden, ... ), kø̜̄lǝ (Lommel), kø̜̄ǝlǝ (Hasselt), kø̜ljǝ (Helchteren), kūlǝ (Boorsem, ... ), kűlǝ (Meeuwen, ... ), kǫlǝ (Zonhoven), kǫulǝ (Beverst, ... ), mijnen: męi̯nǝ (Oost-Maarland), mijten: mītǝ (Hushoven, ... ), mīǝtǝ (Hoensbroek, ... ), naar de tom doen: nodǝ tǫn do.n (Vechmaal), op een hoop doen: ǫp nǝn hūp dun (Loksbergen), opeenvaren: ǫbē.nvǭ.rǝ (Nerem, ... ), ǫbē.vǭrǝ (Herderen), ǫpīǝnvyi̯rǝ (Borlo), silo toemaken: sel tǫu̯mǭ.kǝ (Voort), toezetten: tǫu̯zętǝ (Gutschoven), tom maken: tomǭ.kǝ (Diets-Heur), tǫm mǭ.kǝ (Borgloon), tommen: tomǝ (Rutten), tumǝ ('S-Herenelderen), tǫmǝ (Henis), wegdoen: weiduǝn (Meldert) Begin maken bij het turfsteken. [I, add.] || De aardappelen worden met de slagkar van het veld naar de boerderij vervoerd en daar op een droge plaats voorlopig opgeslagen om uit te wasemen. Vroeger gebeurde dit in de kelder onder de bakoven (zie aflevering I.6 over de bedrijfsgebouwen van de boerderij). Tegen de winter worden de aardappelen ingekuild, dat wil zeggen in een aardappelkuil of -groeve gestort. De algemene benamingen voor deze handeling staan in dit lemma bijeen. Zie verder het lemma Aardappelkuil, -Groef. [N 12, 28; JG 1a, 1b; S 16; monogr.; add. uit N 12, 29; L 1, a-m; S 19] I-5, II-4
inkuipen aanvullen: ānvølǝ (Alken, ... ), bijeenleggen: bīęjnlɛgǝ (Opitter), derinmetsen: dǝren mętsǝ (Sint-Truiden), gelijkleggen: gǝlīk lɛgǝ (Boekend), goed placeren: gut plasęjrǝ (Waasmont), goedleggen: gōt lɛgǝ (Kerkrade), in de kuip leggen: en dǝ kāp lęgǝ (Sint-Truiden), ęn dǝ kǫwp lęgǝn (Bilzen), in de tijn leggen: en dǝ tīn lęgǝ (Maasmechelen), inbermen: enbɛrmǝ (Swalmen), inleggen: enlęgǝ (Mal), enlɛgǝ (Lummen, ... ), intassen: intasǝ (Lommel), inzouten: enzajtǝ (Heugem), enzaltǝ (Venlo), enzawtǝ (Rothem), enzātǝ (Tegelen), enzǫwtǝ (Buchten, ... ), enzǫwtǝn (Hoensbroek, ... ), enzǭtǝ (Helden, ... ), esǭtzǝ (Terwinselen), inzaǝtǝ (Borgloon), inzātǝ (Eijsden), inzǫwtǝ (Neerpelt), ēnzātǝ (Riemst), ē̜nzājtǝ (Rekem), ęnzawtǝ (Opglabbeek), ęnzātǝ (Rummen), īnzaltǝn (Leunen), kramen: krǭmǝ (Kerkrade), leggen: lɛgǝ (Mechelen), op zijn plak leggen: ǫp zǝn plak lɛgǝ (Tongeren), opstapelen: opstāpǝlǝ (Venlo), opvullen: opfø̄lǝ (Wellen), partageren: partǝžērǝ (Maasmechelen), pekelen: piǝkǝlǝ (Nuth), pīkǝlǝ (Helchteren), plat derinleggen: plat trɛnlegǝn (Diepenbeek), rangeren: ranžērǝ (Maastricht), ranžęjrǝ (Sittard), sorteren: sortīrǝ (Riksingen), sǫrtērǝn (Hoensbroek), stapelen: štāpǝlǝ (Herten), tassen: tasǝ (Neerpelt), tasǝn (Neerpelt), te goed leggen: tǝ guj lɛgǝ (Beverst, ... ), verdelen: vǝrdęjlǝ (Gruitrode), zouten: zājtǝ (Maastricht), zātǝn (Mesch, ... ), zǫwtǝ (Kerkrade, ... ), zǭtǝ (Ell, ... ) De stukken vlees rangschikken in de houten kuip waarin ze bewaard worden. Volgens een aantal respondenten (L 163, 265, Q 118, 121, 198) worden de schenken op de bodem gelegd en daarbovenop het spek. Schouderstukken en poten worden ertussen gelegd (L 265). Bovenaan komen ook de ribben te liggen (L 330). [N 28, 111; monogr.] II-1
inleesten inleesten: elę̄stǝ (Bleijerheide), enlestǝ (Milsbeek), enlę̄stǝ (Maasbree, ... ), terug op de leest zetten: terug op de leest zetten (Lommel), tręx op dǝ lę̄s zętǝ (Bilzen) De schoen weer op de leest wringen, nadat deze voor een bepaalde bewerking ervan is afgehaald. [N 60, 162] II-10
inleggen (in een voor) doen: dyi̯ǝ (Eisden), dűǝ (Grote-Brogel), indoen: endōn (Blerick), inleggen: e.nlęgǝ (Berg, ... ), elęgǝ (Horst, ... ), enleqǝ (Herten, ... ), enlē̜i̯gǝ (Bree), enlęgǝ (Beringen, ... ), enlęŋǝn (Kwaadmechelen), enlɛi̯ǝ (Borgloon, ... ), enlɛqǝ (Baarlo, ... ), inlęgǝ(n) ('S-Herenelderen, ... ), ē.nlęgǝ (Diets-Heur, ... ), ē̜.nlęgǝ (Gelinden), ęi̯nlęgǝ (Alken, ... ), ęnlęgǝ (Aalst, ... ), insteken: ę.nstē̜.kǝ (Meeuwen), inzetten: enzętǝ (Beringen, ... ), ęi̯nzętǝ (Godschei, ... ), ęnzętǝ (Jeuk, ... ), leggen: legǝ (Roermond), leqǝ (Boukoul, ... ), lęgǝ(n) (Beek, ... ), lęqǝ (Klimmen, ... ), planten: [planten] (Klimmen, ... ), poten: [poten] (Berg, ... ), steken: stēǝ.kǝ (Helchteren), stē̜.kǝ (Opoeteren), stīǝ.kǝ (Houthalen), zetten: zętǝ (Achel, ... ) Voor de fonetische documentatie van de typen poten en planten zie het lemma Poten; het verspreidingsgebied van zetten in dit lemma komt niet overeen met dat in het lemma Poten; het type is hier dan ook gedocumenteerd. [N 12, 11; JG 1a, 1b; monogr.] I-5
inlegwerk inlegwerk: enlęqwęrǝk (Maastricht), ęnlęxwɛrk (Bilzen) Versiering voor meubels die bestaat uit het inleggen van sierstukjes. [N 56, 110] II-12
inlengen van een nieuwe draad een draad inknopen: nǝn drǭt enknǭjpǝ (Stramproy) Een draad van het lenggaren (van een bosje of van één van de lengklosjes) in de ketting aanbrengen ter vervanging van een ontbrekende of slechte kettingdraad. [N 39, 141b] II-7
inlopen inlopen: enluwǝpǝ (Loksbergen), krimpen: krømpǝ (Beringe) Het korter worden van het touw dan de lengte van het garen ten gevolge van de windingen. [N 48, 56] II-7